Matematikçi Leo

Matematikçi ya da Felsefeci Leo (Grekçe: Λέων ὁ Μαθηματικός ya da Φιλόσοφος, Léōn ho Mathēmatikós ya da Philósophos; y. 790 – 869'dan sonra), Bizans felsefe ve mantık âlimi. İkonoklazm sonu ve Bizans tarihinin en parlak dönemlerinden birisi olan MakedonRönesans'ı ile anılır. Onun günümüze ulaşmış yazmaları Plato ile diyaloglar yazmasıdır. Gerçek bir "Rönesans insanı"^[1] ve "9. yüzyılda Bizans'ın en akıllı adamı"^[2] olarak anılır. Selanik metropolitiydi, sonra Konstantinopolis'te bulunan Magnaura felsefe okulunun başına geçmiş^[3] ve Aristo mantığı Organon öğretmiştir.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Tesalya'da doğdu. Konstantinopolis patriği Gramerci VII. Ioannes'in kuzenidir. Gençliğinde Konstantinopolis'te eğitim gördü fakat Andros manastrırlarına seyahat etti. Orada az bulunur el yazmaları sağladı ve yaşlı bir keşişten matematik öğrendi.^[4] Başlangıçta başkentte özel ders veren tanınnmayan birisiydi. Onun öğrencilerinden biri^[5] Bizans Arap savaşı sırasında yakalanıp Bağdat'a halife Memun'a götürüldü. Halife esirin matematik bilgisinden etkilendi ve esirin hocası Leo'ya Bağdat'a gelmesi için bir servet önerdi.^[6] Leo, halifeden gelen mektubu Bizans imparatoru Theofilos'a götürdü. Leo'nun uluslararası ününden etkilenen imparator, Magnaura ya da Sebaste'nın 40 şehidi kilisesinde okul (ekpaideutērion) açmasını istedi.^[7] Oi meta Theofanin tarafından kaydedilen versiyona göre, hikâye Leo'nun halifeye gönderdiği red mektubuna, halifenin bazı zor geometri ve astrolji soruları içeren mektup yollaması ile devam eder. Memun, Theofilos'e Leo kısa süreli hizmeti için 2 bin pound altın önerir, ama kabul görmez. İmparator Leo'yu, Gramerci VII. Ioannes'in onu kutsayıp Selanik metropoliti yapması ile onurlandırmıştır. Leo bu görevde 840 baharından 843 yılına kadar kalmıştır. Bu tarihlerde bir sıkıntı vardır, halife Memun 833 yılında ölmüştür. Halifenin son mektubu ve Leo'nun metropolitliğe atanması tarihleri hatalıdır, ya da soruları soran halife gerçekte Mutasım'dır. Bu ikinci ihtimal tarihçi logothete Symeon tarafından seslendirilmiştir.^[8]

Leo, bir putkırıcı (iconoclast) olarak paganizm ile suçlanmıştır, Bizans İkonoklazmı sonu 843 yılında metropoliğini kaybetmiştir.^[9] Buna rağmen Theofilos'in öldüğü aylarda ikonalar hakkında lehte tavsiyelerde bulunmuştur.^[10] Yaklaşık 855 yılında, Bardas tarafından yeniden kurulan Magnaura okulunun başına geçirildi.^[11] Theoktistos'ın hamiliğinde ve Konstantinopolis Patriği I. Fotios'un arkadaşlığında Felsefe, matematik, tıp, fen, edebiyat, filoloji, astronomi ve astroloji konularında verdiği eğitimle şöhret kazanmıştır.^[12]^[13]

Aziz Kiril onun öğrencisidir. Arap saldırılarına ve diplomatik iletişim için kullanılan Tarsus'tan Konstantinopolis'e tüm Küçük Asya'yı kat eden optik telgraf olarak düşünülebilecek bir sistemi tasarlamıştır.^[14] Leo, hareketli kuşlar olan ağaç, kükreyen arslan, havalanan tac gibi birçok Otomat icat etmiştir.^[1] Taclı otomat yüzyıl sonra bile hala çalışıyordu, Liutprando di Cremona Konstantinopolis ziyaretinde buna tanıklık etmiştir.^[15]^[16]

Çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Leo'nun çalışmalarının çoğu kayıptır. Kitap uzunluğunda çalışmalar, şiirler, Taşlamalar yazmıştır, ayrıca bir derleyici olarak geniş miktarda felsefe, tıp ve astronomi metinlerini bir araya getirmiştir. Kütüphanesinin en azından bir kısmı Arşimed, Öklid, Platon, Paulus Alexandrinus, İskenderiyeli Theon, Proklos, Porphyrios, Pergeli Apollonius, Quirinus ve Marcellus'un kayıp "Mekanik" çalışması ve muhtemelen Tukididis ile oluşmaktaydı.^[4] Kendi tıp ansiklopedisini oluşturdu. Sonra gelen Bizans alimleri bazen Leo'yu alim Leon Hoirosfaktis ve imparator Bilge Leo ile karıştırırlar ve kâhin olarak tanımlarlar.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b Marcus Louis Rautman (2006), Daily Life in the Byzantine Empire (Greenwood Publishing Group, ISBN 0-31332-437-9), 294–95.
^ "History of the Pianola". Pianola Institute. 22 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2011.
^ Holmes, George (1990). The Oxford illustrated history of medieval Europe. Oxford: Oxford University Press. s. 52. ISBN 978-0-19-285435-3.
^ ^a ^b Browning, Robert (1964). "Byzantine Scholarship". Past and Present. Cilt 28. ss. 7-8.
^ According to the Pseudo-Symeon, this student was, Boïditzes, who betrayed Amorium to the caliph.
^ According to Joseph Genesius and Teofanes Continuatus between 829 and 833; Symeon the Logothete makes the caliph Mutasım and puts the invitation after the Islamic conquest of Armorium in the fall of 838, cf. Treadgold, Warren T. (1979). "The Chronological Accuracy of the Chronicle of Symeon the Logothete for the Years 813–845". Dumbarton Oaks Papers. Cilt 33. s. 162.
^ Symeon says the Magnaura, Continuatus the Forty Martyrs (Treadgold, "Chronological Accuracy ", 186).
^ Treadgold, "Chronological Accuracy ", 172.
^ Warren T. Treadgold (1997), A history of the Byzantine state and society (Stanford University Press), 447.
^ Warren T. Treadgold (1988), The Byzantine Revival, 780–842 (Stanford University Press), 372.
^ Treadgold, "Chronological Accuracy ", 187, believes, on the basis of the Logothete's account, that this occurred in 843 and was a re-founding of Theophilos' school.
^ Tougher, Shaun (1997). The Reign of Leo VI (886–912): Politics and People. Leiden: Brill. s. 113. ISBN 9004108114.
^ Vlasto, A. P. (1970). The Entry of the Slavs into Christendom: An Introduction to the Medieval History of the Slavs. Cambridge: Cambridge University Press. s. 30.
^ Treadgold, Warren T. (1979). "The Revival of Byzantine Learning and the Revival of the Byzantine State". The American Historical Review. 84 (5). American Historical Association. ss. 1245-1266 [p. 1259]. doi:10.2307/1861467. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Safran, Linda (1998). Heaven on Earth: Art and the Church in Byzantium. Pittsburgh: Penn State Press. s. 30. ISBN 0271016701. otomatı tarif eder
^ Leo'nun telgrafı ve otomatları hakkında daha detaylı bir tartışma için, bakınız: Leone Montagnini (2002). "Leone il Matematico, un anello mancante nella storia della scienza". Studi sull'Oriente Cristiano (İtalyanca). ss. 89-108. 17 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Katerina Ierodiakonou & Börje Bydén (2008), "Byzantine Philosophy", Stanford Encyclopedia of Philosophy, 4 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi
Leo the Philosopher, 9 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi

[rautman-1] Marcus Louis Rautman (2006), Daily Life in the Byzantine Empire (Greenwood Publishing Group, ISBN 0-31332-437-9), 294–95.

[2] "History of the Pianola". Pianola Institute. 22 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2011.

[the_oxford_illustrated_history_of_medieval_europe_a01-3] Holmes, George (1990). The Oxford illustrated history of medieval Europe. Oxford: Oxford University Press. s. 52. ISBN 978-0-19-285435-3.

[browning-4] Browning, Robert (1964). "Byzantine Scholarship". Past and Present. Cilt 28. ss. 7-8.

[5] According to the Pseudo-Symeon, this student was, Boïditzes, who betrayed Amorium to the caliph.

[6] According to Joseph Genesius and Teofanes Continuatus between 829 and 833; Symeon the Logothete makes the caliph Mutasım and puts the invitation after the Islamic conquest of Armorium in the fall of 838, cf. Treadgold, Warren T. (1979). "The Chronological Accuracy of the Chronicle of Symeon the Logothete for the Years 813–845". Dumbarton Oaks Papers. Cilt 33. s. 162.

[7] Symeon says the Magnaura, Continuatus the Forty Martyrs (Treadgold, "Chronological Accuracy ", 186).

[8] Treadgold, "Chronological Accuracy ", 172.

[9] Warren T. Treadgold (1997), A history of the Byzantine state and society (Stanford University Press), 447.

[10] Warren T. Treadgold (1988), The Byzantine Revival, 780–842 (Stanford University Press), 372.

[11] Treadgold, "Chronological Accuracy ", 187, believes, on the basis of the Logothete's account, that this occurred in 843 and was a re-founding of Theophilos' school.

[Tougher1997-12] Tougher, Shaun (1997). The Reign of Leo VI (886–912): Politics and People. Leiden: Brill. s. 113. ISBN 9004108114.

[Vlasto1970-13] Vlasto, A. P. (1970). The Entry of the Slavs into Christendom: An Introduction to the Medieval History of the Slavs. Cambridge: Cambridge University Press. s. 30.

[Treadgold1979-14] Treadgold, Warren T. (1979). "The Revival of Byzantine Learning and the Revival of the Byzantine State". The American Historical Review. 84 (5). American Historical Association. ss. 1245-1266 [p. 1259]. doi:10.2307/1861467. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[Safran1998-15] Safran, Linda (1998). Heaven on Earth: Art and the Church in Byzantium. Pittsburgh: Penn State Press. s. 30. ISBN 0271016701. otomatı tarif eder

[16] Leo'nun telgrafı ve otomatları hakkında daha detaylı bir tartışma için, bakınız: Leone Montagnini (2002). "Leone il Matematico, un anello mancante nella storia della scienza". Studi sull'Oriente Cristiano (İtalyanca). ss. 89-108. 17 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

g t d Yunan matematiği
Matematikçiler (Zaman Çizelgesi)	Anaksagoras Antemius Apollonius Arhitas Aristeus Aristarkus Arşimet Autolikus Bion Boethius Brison Kallippus Karpus Kleomedes Konon Ktesibius Demokritos Dikaearhus Diokles Diofantos Dinostratus Dionisodoros Domninus Elealı Zenon Eratosthenes Eudemus Eudoksus Eutokius Geminus Heliodorus İskenderiyeli Heron Hrisippos Hipparkos Hippasus Hippias Hipokrat Hipatia Hipsikles İsidoros Matematikçi Leo Leon Marinus Melissa Menaihmos Menelaus Metrodorus Nikomahos Nikomedes Nikoteles Oenopides Öklid Pappus Perseus Filolaos Filon Laodikyalı Filonides Porfirios Poseidonius Proklos Batlamyus Pisagor Serenus Simplikios Sosigenes Sporus Thales Theaetetus Theano Teodorus Theodosius İskenderiyeli Theon Smirnalı Theon Timaridas Ksenokrates Sidonlu Zeno Zenodorus
Yapıtlar	Almagest Arşimet Parşömeni Arithmetika Konikler (Apollonius) Katoptrik (Yansımalar) Data (Öklid) Elemanlar (Öklid) Bir Çemberin Ölçümü Konikler ve Sferoidler Üzerine Büyüklükler ve Uzaklıklar Üzerine (Aristarchus) Büyüklükler ve Uzaklıklar Üzerine (Hipparchus) Hareketli Küre Üzerine (Autolycus) Öklid'in Optiği Sarmallar Üzerine Küre ve Silindir Üzerine Ostomachion (Syntomachion) Planisphaerium Sphaerics Parabolün Dörtgenleştirilmesi Kum Sayacı Sonsuz Küçükler Hesabı
Merkezler	Platon Akademisi · Kirene · İskenderiye Kütüphanesi
Etkilendikleri	Babil matematiği · Eski Mısır matematiği
Etkiledikleri	Avrupa matematiği · Hint matematiği · Orta Çağ İslam matematiği
Problemler	Apollonius problemi · Daireyi kareyle çevreleme · Küpü iki katına çıkarma · Açıyı üçe bölme
Kavramlar/Tanımlar	Apollonius çemberi Diyofantus denklemi Çevrel çember Eşölçülebilirlik Orantılılık ilkesi Altın oran Yunan rakamları Bir üçgenin iç ve dış çemberleri Tükenme yöntemi Paralellik postülatı Platonik katılar Hipokrat ayı Hippias kuadratiksi Düzgün çokgen Cetvel ve pergelle yapılan çizimler Üçgen merkezi
Bulgular	Açıortay teoremi Dış açı teoremi Öklid algoritması Öklid teoremi Geometrik ortalama teoremi Yunan geometrik cebiri Menteşe teoremi Çevre açı teoremi Kesişme teoremi Pons asinorum Pisagor teoremi Thales teoremi Gnomon teoremi Apollonius teoremi Aristarkus eşitsizliği Crossbar (Pasch) teoremi Heron formülü İrrasyonel sayılar Menelaus teoremi Pappus'un alan teoremi Batlamyus eşitsizliği Batlamyus kirişler tablosu Batlamyus teoremi Theodorus sarmalı
Antik Yunan matematikçilerinin zaman çizelgesi

Matematikçi Leo nedir?, Matematikçi Leo anlamı nedir?, Matematikçi Leo ne demektir?