Dikaiarhos

Messanalı Dicaearchus (Grekçe: Δικαίαρχος; y. MÖ 350 - 285), ayrıca Dicearchus veya Dicearch olarak da bilinen Yunan filozof, kartograf, coğrafyacı, matematikçi ve yazardır.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Pheidias'ın oğullarından biriydi ve hayatının büyük bölümünü Yunanistan'da ve özellikle Peloponnesus'ta geçirmesine rağmen, Sicilya'daki Messana'da doğdu. Dicaearchus, Aristoteles'in Lyceum'daki öğrencisi^[1] ve bazı yazılarını kendisine adadığı Theophrastus'un bir arkadaşıydı. MÖ 285 civarında öldü.

Çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Eserlerinin çok azı günümüze kadar gelmiştir. En önemli eseri Yunanistan'ın Yaşamı olan Yunanistan'ın tarihi ve coğrafyası üzerine yazmış olduğu eserdir. Coğrafi koordinatları ilk kullananlar arasında olduğu haritacılık alanına önemli katkılarda bulundu. Ayrıca felsefe ve siyaset üzerine kitaplar yazdı. Dicaearchus, kadim insanlar tarafından bir filozof ve çok çeşitli şeyler hakkında en kapsamlı bilgiye sahip bir adam olarak büyük saygı gördü.^[2] Çalışmaları yalnızca kendisinden sonraki yazarların Dicaearchus’tan yaptıkları birçok parçalı alıntılardan bilinmektedir. Eserleri coğrafi, politik veya tarihsel, felsefi ve matematikseldi; ancak bunların doğru bir listesini çıkarmak zordur çünkü farklı eserler olarak alıntılanan birçoğu daha büyük eserlerin sadece bölümleri gibi görünmektedir. Dahası, mevcut parçalar, bir zamanlar ait oldukları eserler hakkında her zaman net bir fikir oluşturmamızı sağlamaz. Dicaearchus'un coğrafi çalışmaları Strabo'ya göre^[3] Polybius tarafından birçok açıdan eleştirildi. Strabon, Dicaearchus'un hiç ziyaret etmediği Batı ve Kuzey Avrupa tasvirlerinden memnun değildi.^[4]

Coğrafya alanındaki eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Yunanistan'ın Yaşamı (Grekçe: Βίος Ἑλλάδος, Latince: Bios Hellados, İngilizce: Life of Greece) - Üç kitaptan oluşan Dicaearchus’un en ünlü eseridir.^[5] MÖ 1. yüzyılın ortalarında, Nysa’lı Jason’ın Bios Hellados’una ve Varro’nun De Vita Populi Romani’sine ilham verdi. Yalnızca 24 parça halinde mevcuttur,^[6] ama görünüşe göre en eski zamanlardan II. Philip dönemine kadar Yunan ulusunun biyografisini yazmaya çalışmıştır. En ünlü pasajlar Varro^[7] ve Porphyry^[8] tarafından alıntılanan ve ilerlemenin ikicil bir bakış açısına işaret eden pasajlardır. Örneğin tarımın icadı, bolluk yaratarak açlığı hafifletir, ancak bolluk savaşa yol açan açgözlülüğü de kışkırtmaktadır. Her insan ilerlemesi bir sorunu çözerken, aynı zamanda başka bir sorunu da doğurur. İnsan kurumlarını ve tarihlerini ayrıntılandıran pasajlar, bunların gerilemeyi engelleyebileceğini düşündüğünü gösteriyor. Örneğin, onun ülke (Grekçe: πάτρα), aile (Grekçe: φρατρία) ve kabile (Grekçe: φυλή) tanımı, polis (Antik Yunan şehir devleti) içindeki insan ilişkilerinin doğru düzenlenmesi hakkındadır.^[9] Dicaearchus, insanların bolluğu adil bir şekilde dağıtmayı nasıl öğrendiğine dair bir referans olarak "paylaşım boğulmayı durdurur" sözünü açıkladı.^[10] Birçok bölüm, Yunanistan'ın müzik ve kültürünün kökenleriyle ilgilidir.^[11] Bu, diğer eserlerinden bazılarında şikayet ettiği, küçük düşürülmüş sempozyumsal Yunan kültürünün tersidir.^[12] Yunan kültürünü altın çağında tanımlamaya olan ilgisi, bu nedenle kısmen polemikseldir: Okurlarına orijinal biçimlerini hatırlatarak müzikteki mevcut modaya saldırmak ister. Siyasi gerileme ile kültürel yozlaşma arasındaki bağlantı (gördükleri gibi) aynı zamanda onun dostu olan Peripatetik ve arkadaşı olan Aristoxenus tarafından yapıldı.^[13] Ünlü bir pasajda, Yunan tiyatrolarına "Yeni Müzik" girişini Napoli Körfezi'ndeki Poseidoniates’in barbarlaşmasıyla karşılaştırdı.^[14]
Dünya Döngüsü (Grekçe: Γῆς περίοδος, İngilizce: Circuit of the Earth)^[15] - Bu çalışma muhtemelen Dicaearchus'un inşa edip Theophrastus'a verdiği coğrafi haritaların açıklamalarının yazılmış olduğu ve o zamanlar bilindiği kadarıyla tüm dünyayı kapsıyor gibi görünen bir metindi.^[16]
Yunanistan'ın Tanımı (Grekçe: Ἀναγραφὴ τῆς Ἑλλάδος, İngilizce: Description of Greece) -Bu eser, "Theophrastus" a adanmış ve 150 iambik (bir kısa bir uzun hece ölçüsü ile yazılmış) dizeden oluşan bir çalışmanın parçasıdır. Daha önce Dicaearchus'a atfedilmişti, ancak ilk yirmi üç satırın ilk harfleri bunun gerçekten bir "Calliphon’un oğlu Dionysius" un işi olduğunu göstermektedir.^[17]
Dağların yükseklerinde (İngilizce: On the heights of mountains)^[18] - Dünya Döngüsü’nün parçası olabilecek bir eserdir. Çeşitli dağların yüksekliklerini nirengi ile ölçmek için bilinen en eski girişimdir.
Trophonius Mağarasına iniş (Grekçe: Ἡ εἰς Τροφωνίου κατάβασις, İngilizce: Descent into (the Cave of) Trophonius) - Birkaç kitaptan oluşan ve ondan alıntılanan parçalardan anlaşıldığı üzere, Trophonius mağarasındaki rahiplerin yozlaşmış ve ahlaksız işlerinin anlatımını içeren bir çalışmadır.^[19]
Sparta Anayasası (Grekçe: Πολιτεία Σπαρτιατῶν, İngilizce: Spartan Constitution),^[20] Olimpik Diyalog (Grekçe: Ὀλυμπικὸς ἀγών, İngilizce: Olympic Dialogue),^[21] Atletik yarışmalar ve Athena'ya fedakarlıklar içeren bir Antik Yunan festivali hakkında Diyalog (Grekçe: Παναθηναικός, İngilizce: Panathenaic Dialogue)^[22] ve diğerleri gibi diğer bazı eserler, sadece en önemli eseri olan Yunanistan'ın Yaşamın’ın bölümleri gibi görünmektedir.

Siyasi nitelikteki eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Üç Şehir Diyaloğu (Grekçe: Τριπολιτικός, Latince: Tripolitikos, İngilizce: Three-city Dialogue)^[23] - Çok tartışmalı bir çalışmadır. Muhtemelen karşılaştırmalı bir hükûmet çalışmasıydı. Aristoteles'in ardından, Dicaearchus tüm hükûmetleri üç kategoriye ayırdı: demokratik, aristokratik ve monarşik^[24] Üç kategorinin tümünün unsurlarının rol oynadığı Spartan sistemini yansıtan "karma" bir hükûmeti savundu. Bu çalışma, Cicero'nun De Republica 'sı için bir ilham kaynağı olabilir.

Felsefi eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Lesbian Kitapları (Grekçe: Λεσβιακοί, İngilizce: Lesbian Books) - Adını, felsefi diyalog sahnesinin Midilli Adasındaki Lesbos'da açılmış olmasından alan üç kitaplık eserde, Dicaearchus ruhun ölümlü olduğunu kanıtlamaya çalıştı.^[25] Cicero^[26] Ruh Üzerine (İngilizce: On the Soul) adlı bir çalışmadan bahsederken, muhtemelen bu çalışmadan bahsetmektedir.
Korint Diyaloğu (Grekçe: Κορινθιακοί, İngilizce: Corinthian Dialogue) - Üç kitaptan oluşan bu eser Lesbiakoi'ye bir çeşit tamamlayıcıydı.^[27] Muhtemelen başka bir pasajda^[28] Cicero'nun İnsan Yıkımı Üzerine (Latince: de Interitu Hominum, On Human Destruction) olarak adlandırdığı eserle aynı eserdir.
Ilium'da Kurban Üzerine bir çalışma (Grekçe: περὶ τῆς ἐν Ἰλίῳ ϑυσίας, İngilizce: A work On the Sacrifice at Ilium)^[29] Büyük İskender'in Ilium'da gerçekleştirdiği kurbandan söz ediyor gibi görünür.

Burkert'e (1972) göre Aristoxenus ve Dicaearchus, Pisagor hakkında bilgi sağlayan en önemli kaynaklardır.^[30]

Son olarak, gramer niteliğinde olan ve Dicaearchus'a ait olabilecek başka eserler de vardır; Alcaeus hakkında (Grekçe: Περὶ Ἀλκαίου, İngilizce: On Alcaeus)^[31] ve Euripides ve Sophocles'in çizimlerinin özetleri (Grekçe: ὑποθέσεις τῶν Εὐριπίδου καὶ Σοφοκλέους μύθων, İngilizce: Summaries of the plots of Euripides and Sophocle).^[32] Ancak Suda'ya göre bu eserler, Aristarchus'un bir öğrencisi olan ve Apollonius'ta üstü kapalı bahsedilen Lacedaemon'un gramer uzmanı Dicaearchus'un eserleri de olabilir.^[33]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Henderson, Jeffrey. "CICERO, De Legibus". Loeb Classical Library (İngilizce). 13 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2020.
^ Cicero, Tusculanae Quaestiones, i. 18, de Officiis, ii. 5; Varro, de Re Rust. i. 2.
^ Strabo, ii.
^ "Strabo, Geography, BOOK II., CHAPTER IV., section 2". www.perseus.tufts.edu. 27 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2020.
^ Mirhady 1.7a
^ Mirhady 53-77
^ Mirhady 55
^ Mirhady 56A
^ Mirhady 64
^ Mirhady 57
^ örn; Mirhady 72-74
^ örn; Mirhady 91, 96, 105-108
^ Mirhady 3
^ Wehrli fr. 124
^ John the Lydian, de Mensibus.
^ Cicero, ad Atticum, vi. 2; comp. Diogenes Laërtius v.
^ P. E. Easterling, Bernard MacGregor Walker Knox, (1985), Greek literature,s.825. Cambridge University Press
^ Pliny, H. N. ii. 65; Geminus, Elementary Astronomy 14.
^ Cicero, ad Atticum, vi. 2, xiii. 31; Athenaeus, xiii., xiv.
^ Suda.
^ Athenaeus, xiv.
^ Scholion ad Aristophanis Vespis 564.
^ Athenenaeus, iv.; Cicero, ad Atticum, xiii. 32
^ Photius, Bibl. Cod. 37.
^ Cicero, Tusculanae Quaestiones, i. 31.
^ Cicero, ad Atticum, xiii. 12
^ Cicero, Tusculanae Quaestiones, i. 10.
^ Cicero, de Officiis, ii. 5.
^ Athenenaeus, xiii.
^ Walter Burkert (1972). Lore and Science in Ancient Pythagoreanism. Harvard University Press. s. 109. ISBN 9780674539181. 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2020.
^ Athenaeus, xi., xv.
^ Sextus Empiricus, adv. Geometr.
^ Apollonius Dyscolus, De Pronom..

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

David C. Mirhady, "Dicaearchus of Messana: The Sources, Texts and Translations," in Fortenbaugh, W., Schütrumpf, E., (editors) Dicaearchus of Messana: Text, Translation, and Discussion. Transaction Publishers. (2001). 0-7658-0093-4
Scymnus of Chios (1840). M. Letronne (Ed.). Fragments des poemes géographiques de Scymnus de Chio et du faux Dicéarque (İtalyanca). Paris: Librairie de Gide. 29 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2020.
Fortenbaugh, W. & Schütrumpf, E., (eds.) Dicaearchus of Messana: Text, Translation, and Discussion. Transaction Publishers. (2001). 0-7658-0093-4
Verhasselt, G. Die Fragmente der Griechischen Historiker Continued. IV. Biography and antiquarian literature, B. History of literature, music, art and culture. Fasc. 9 Dikaiarchos of Messene No. 1400. Leiden; Boston: Brill, 2018. 9789004357419
Wehrli, F., Dikaiarchos. Die Schule des Aristoteles. Texte und Kommentar, Hft. 1. Schwabe. 2nd edition (1967)
Alonso-Núñez, J. M., 'Approaches to world history in the Hellenistic period: Dicaearchus and Agatharchides' Athenaeum 85 (1997) s.53-67
Bodei Giglioni, G., 'Dicearco e la riflessione sul passato' Rivista Storica Italiana 98 (1986) s.629-652
Cooper, C., 'Aristoxenus, Περὶ Βίων and Peripatetic biography' Mouseion 2(3) (2002) s.307-339
Purcell, N., 'The way we used to eat: diet, community, and history at Rome' American Journal of Philology 124 (2003) s.329-358

[1] Henderson, Jeffrey. "CICERO, De Legibus". Loeb Classical Library (İngilizce). 13 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2020.

[2] Cicero, Tusculanae Quaestiones, i. 18, de Officiis, ii. 5; Varro, de Re Rust. i. 2.

[3] Strabo, ii.

[4] "Strabo, Geography, BOOK II., CHAPTER IV., section 2". www.perseus.tufts.edu. 27 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2020.

[5] Mirhady 1.7a

[6] Mirhady 53-77

[7] Mirhady 55

[8] Mirhady 56A

[9] Mirhady 64

[10] Mirhady 57

[11] örn; Mirhady 72-74

[12] örn; Mirhady 91, 96, 105-108

[13] Mirhady 3

[14] Wehrli fr. 124

[15] John the Lydian, de Mensibus.

[16] Cicero, ad Atticum, vi. 2; comp. Diogenes Laërtius v.

[17] P. E. Easterling, Bernard MacGregor Walker Knox, (1985), Greek literature,s.825. Cambridge University Press

[18] Pliny, H. N. ii. 65; Geminus, Elementary Astronomy 14.

[19] Cicero, ad Atticum, vi. 2, xiii. 31; Athenaeus, xiii., xiv.

[20] Suda.

[21] Athenaeus, xiv.

[22] Scholion ad Aristophanis Vespis 564.

[23] Athenenaeus, iv.; Cicero, ad Atticum, xiii. 32

[24] Photius, Bibl. Cod. 37.

[25] Cicero, Tusculanae Quaestiones, i. 31.

[26] Cicero, ad Atticum, xiii. 12

[27] Cicero, Tusculanae Quaestiones, i. 10.

[28] Cicero, de Officiis, ii. 5.

[29] Athenenaeus, xiii.

[30] Walter Burkert (1972). Lore and Science in Ancient Pythagoreanism. Harvard University Press. s. 109. ISBN 9780674539181. 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2020.

[31] Athenaeus, xi., xv.

[32] Sextus Empiricus, adv. Geometr.

[33] Apollonius Dyscolus, De Pronom..

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

g t d Yunan matematiği
Matematikçiler (Zaman Çizelgesi)	Anaksagoras Antemius Apollonius Arhitas Aristeus Aristarkus Arşimet Autolikus Bion Boethius Brison Kallippus Karpus Kleomedes Konon Ktesibius Demokritos Dikaearhus Diokles Diofantos Dinostratus Dionisodoros Domninus Elealı Zenon Eratosthenes Eudemus Eudoksus Eutokius Geminus Heliodorus İskenderiyeli Heron Hrisippos Hipparkos Hippasus Hippias Hipokrat Hipatia Hipsikles İsidoros Matematikçi Leo Leon Marinus Melissa Menaihmos Menelaus Metrodorus Nikomahos Nikomedes Nikoteles Oenopides Öklid Pappus Perseus Filolaos Filon Laodikyalı Filonides Porfirios Poseidonius Proklos Batlamyus Pisagor Serenus Simplikios Sosigenes Sporus Thales Theaetetus Theano Teodorus Theodosius İskenderiyeli Theon Smirnalı Theon Timaridas Ksenokrates Sidonlu Zeno Zenodorus
Yapıtlar	Almagest Arşimet Parşömeni Arithmetika Konikler (Apollonius) Katoptrik (Yansımalar) Data (Öklid) Elemanlar (Öklid) Bir Çemberin Ölçümü Konikler ve Sferoidler Üzerine Büyüklükler ve Uzaklıklar Üzerine (Aristarchus) Büyüklükler ve Uzaklıklar Üzerine (Hipparchus) Hareketli Küre Üzerine (Autolycus) Öklid'in Optiği Sarmallar Üzerine Küre ve Silindir Üzerine Ostomachion (Syntomachion) Planisphaerium Sphaerics Parabolün Dörtgenleştirilmesi Kum Sayacı Sonsuz Küçükler Hesabı
Merkezler	Platon Akademisi · Kirene · İskenderiye Kütüphanesi
Etkilendikleri	Babil matematiği · Eski Mısır matematiği
Etkiledikleri	Avrupa matematiği · Hint matematiği · Orta Çağ İslam matematiği
Problemler	Apollonius problemi · Daireyi kareyle çevreleme · Küpü iki katına çıkarma · Açıyı üçe bölme
Kavramlar/Tanımlar	Apollonius çemberi Diyofantus denklemi Çevrel çember Eşölçülebilirlik Orantılılık ilkesi Altın oran Yunan rakamları Bir üçgenin iç ve dış çemberleri Tükenme yöntemi Paralellik postülatı Platonik katılar Hipokrat ayı Hippias kuadratiksi Düzgün çokgen Cetvel ve pergelle yapılan çizimler Üçgen merkezi
Bulgular	Açıortay teoremi Dış açı teoremi Öklid algoritması Öklid teoremi Geometrik ortalama teoremi Yunan geometrik cebiri Menteşe teoremi Çevre açı teoremi Kesişme teoremi Pons asinorum Pisagor teoremi Thales teoremi Gnomon teoremi Apollonius teoremi Aristarkus eşitsizliği Crossbar (Pasch) teoremi Heron formülü İrrasyonel sayılar Menelaus teoremi Pappus'un alan teoremi Batlamyus eşitsizliği Batlamyus kirişler tablosu Batlamyus teoremi Theodorus sarmalı
Antik Yunan matematikçilerinin zaman çizelgesi

Dikaiarhos nedir?, Dikaiarhos anlamı nedir?, Dikaiarhos ne demektir?