Sosigenes (tarihçi)

İskenderiyeli Sosigenes (Grekçe: Σωσιγένης ὁ Ἀλεξανδρεύς), Romalı tarihçi Yaşlı Pliny'ye göre Jül Sezar'ın Jülyen takviminin tasarımı için danıştığı Ptolemaik Mısırlı bir Yunan astronomu ve matematikçi.^[1]^[2]

Hayatı ve çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Pliny'nin Doğal Tarih (İngilizce: Natural History) dışında onun hakkında çok az şey biliniyor. Sosigenes Kitap 18, 210-212'de yer almaktadır:

“	... Üç ana okul vardı; Keldani, Mısırlı ve Yunan; ve bunlara ülkemizde Sezar tarafından diktatörlüğü sırasında dördüncüsü eklendi, bilgili gökbilimci Sosigenes'in (Sosigene perito scienceiae eius adhibito) yardımıyla ayrık yıllar güneşin seyrine uygun hale getirdi.	„

Kitap 2, Bölüm 6'da, Sosigenes, Merkür'ün yörüngesiyle ilgili çalışmalarıyla anılır:

“	Venüs'ün hemen yanındaki yıldız, bazılarının Apollo olarak adlandırdığı Merkür'dür; benzer bir yörüngeye sahiptir, ancak büyüklük veya güç açısından hiçbir şekilde benzer değildir. Daha düşük bir daire içinde, dokuz gün daha hızlı bir devrimle, bazen gün doğumundan önce ve bazen gün batımından sonra parıldar, ancak Cidenas ve Sosigenes'e göre güneşten asla 22 dereceden fazla uzakta değildir."^[3]	„

Bazı kaynaklar, Jülyen takviminin Sisamlı Aristarchus tarafından tasarlandığını belirtir,^[4] ancak bu sonucun nereden kaynaklandığı net değildir. Aristarchus'un çağdaşı olan Ptolemy III Euergetes, gerçekten MÖ 238'de Mısır takvimi için bir reform kararı verdi, ancak bu hiçbir zaman uygulanmadı. Bununla birlikte, reform, Jülyen takviminin paylaştığı bir özellik olan 365 günlük Mısır takvimine her dört yılda bir fazladan bir gün (artık gün) ekleyecekti.

Sosigenes, 1963 yapımı Kleopatra^[5] filminde Hume Cronyn tarafından canlandırılmıştır. Bu tasvir yoğun bir şekilde kurgulanmıştır: Kleopatra'nın hocası/danışmanı ve daha sonra Roma elçisi olarak hizmet eder. Sonunda Mısır'a karşı savaşının başlangıcında Forum'da Octavian tarafından öldürüldü. Bu olayların hiçbiri tarihsel kayıtlarda mevcut değildir ve film için kurgulanmıştır.

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Sosigenes of Alexandria". 6 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2021.
^ Dialetis, Dimitris (2007). "Sosigenes of Alexandria". Hockey, Thomas (Ed.). Biographical dictionary of astronomers. vol. II, M-Z. Springer. s. 1074. 17 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2020.
^ Book II, chapter 6, 36-41 in Pliny the Elder, Natural History I. Loeb Classical Library 330. Translated by H. Rackman, 1938, p.193. In a very old translation from C. Plinius Secundus (1601). "The Historie of the World". Philemon Holland tarafından çevrildi. , it is book 2 chapter 8, and reads: "Next upon it, but nothing of that bignesse and powerful efficacie, is the starre Mercurie, of some cleped Apollo: in an inferiour circle hee goeth, after the like manner, a swifter course by nine daies: shining sometimes before the sunne rising, otherwhiles after his setting, never farther distant from him than 23 degrees, as both the same Timæus and Sosigenes doe shew."
^ "Common Misconceptions in Astronomy & Science History" (PDF). Coconino Astronomical Society. 23 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Ocak 2021.
^ "Kleopatra". 3 Aralık 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2021.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Chisholm, Hugh, ed. (1911). Sosigenes. Encyclopædia Britannica (11th ed.). Cambridge University Press
Dialetis D. (2014) Sosigenes of Alexandria. In: Hockey T. et al. (eds) Biographical Encyclopedia of Astronomers. Springer, New York, NY. doi:10.1007/978-1-4419-9917-7_1300
Murdin, P. (2000). Sosigenes of Alexandria (c. 50 or 90 BC-?). Encyclopedia of Astronomy and Astrophysics. -1. 4016. doi:10.1888/0333750888/4016.

[1] "Sosigenes of Alexandria". 6 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2021.

[2] Dialetis, Dimitris (2007). "Sosigenes of Alexandria". Hockey, Thomas (Ed.). Biographical dictionary of astronomers. vol. II, M-Z. Springer. s. 1074. 17 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2020.

[3] Book II, chapter 6, 36-41 in Pliny the Elder, Natural History I. Loeb Classical Library 330. Translated by H. Rackman, 1938, p.193. In a very old translation from C. Plinius Secundus (1601). "The Historie of the World". Philemon Holland tarafından çevrildi. , it is book 2 chapter 8, and reads: "Next upon it, but nothing of that bignesse and powerful efficacie, is the starre Mercurie, of some cleped Apollo: in an inferiour circle hee goeth, after the like manner, a swifter course by nine daies: shining sometimes before the sunne rising, otherwhiles after his setting, never farther distant from him than 23 degrees, as both the same Timæus and Sosigenes doe shew."

[4] "Common Misconceptions in Astronomy & Science History" (PDF). Coconino Astronomical Society. 23 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Ocak 2021.

[5] "Kleopatra". 3 Aralık 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2021.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

g t d Yunan matematiği
Matematikçiler (Zaman Çizelgesi)	Anaksagoras Antemius Apollonius Arhitas Aristeus Aristarkus Arşimet Autolikus Bion Boethius Brison Kallippus Karpus Kleomedes Konon Ktesibius Demokritos Dikaearhus Diokles Diofantos Dinostratus Dionisodoros Domninus Elealı Zenon Eratosthenes Eudemus Eudoksus Eutokius Geminus Heliodorus İskenderiyeli Heron Hrisippos Hipparkos Hippasus Hippias Hipokrat Hipatia Hipsikles İsidoros Matematikçi Leo Leon Marinus Melissa Menaihmos Menelaus Metrodorus Nikomahos Nikomedes Nikoteles Oenopides Öklid Pappus Perseus Filolaos Filon Laodikyalı Filonides Porfirios Poseidonius Proklos Batlamyus Pisagor Serenus Simplikios Sosigenes Sporus Thales Theaetetus Theano Teodorus Theodosius İskenderiyeli Theon Smirnalı Theon Timaridas Ksenokrates Sidonlu Zeno Zenodorus
Yapıtlar	Almagest Arşimet Parşömeni Arithmetika Konikler (Apollonius) Katoptrik (Yansımalar) Data (Öklid) Elemanlar (Öklid) Bir Çemberin Ölçümü Konikler ve Sferoidler Üzerine Büyüklükler ve Uzaklıklar Üzerine (Aristarchus) Büyüklükler ve Uzaklıklar Üzerine (Hipparchus) Hareketli Küre Üzerine (Autolycus) Öklid'in Optiği Sarmallar Üzerine Küre ve Silindir Üzerine Ostomachion (Syntomachion) Planisphaerium Sphaerics Parabolün Dörtgenleştirilmesi Kum Sayacı Sonsuz Küçükler Hesabı
Merkezler	Platon Akademisi · Kirene · İskenderiye Kütüphanesi
Etkilendikleri	Babil matematiği · Eski Mısır matematiği
Etkiledikleri	Avrupa matematiği · Hint matematiği · Orta Çağ İslam matematiği
Problemler	Apollonius problemi · Daireyi kareyle çevreleme · Küpü iki katına çıkarma · Açıyı üçe bölme
Kavramlar/Tanımlar	Apollonius çemberi Diyofantus denklemi Çevrel çember Eşölçülebilirlik Orantılılık ilkesi Altın oran Yunan rakamları Bir üçgenin iç ve dış çemberleri Tükenme yöntemi Paralellik postülatı Platonik katılar Hipokrat ayı Hippias kuadratiksi Düzgün çokgen Cetvel ve pergelle yapılan çizimler Üçgen merkezi
Bulgular	Açıortay teoremi Dış açı teoremi Öklid algoritması Öklid teoremi Geometrik ortalama teoremi Yunan geometrik cebiri Menteşe teoremi Çevre açı teoremi Kesişme teoremi Pons asinorum Pisagor teoremi Thales teoremi Gnomon teoremi Apollonius teoremi Aristarkus eşitsizliği Crossbar (Pasch) teoremi Heron formülü İrrasyonel sayılar Menelaus teoremi Pappus'un alan teoremi Batlamyus eşitsizliği Batlamyus kirişler tablosu Batlamyus teoremi Theodorus sarmalı
Antik Yunan matematikçilerinin zaman çizelgesi

g t d Antik Yunan astronomisi
Gökbilimciler	Aglaonike Agrippa Anaksimandros Kirrhuslu Andronikus Apollonius Aratos Aristarhus Aristillus Rodoslu Attalus Çandarlılı Autolikos Abderalı Bion Kallippos Kleomedes Kleostratus Sisamlı Konon Eratosthenes Euktemon Knidoslu Eudoksos Geminus Heraklides Pontikus Hiketas Hipparkos Sakız Adalı Hipokrat Hipsikles İskenderiyeli Menelaus Atinalı Meton Oenopides Opuslu Filip Filolaos Poseidonius Batlamyus Piteas Seleukialı Seleukus Sosigenes Peripatetik Sosigenes Strabon Tales Bitinyalı Theodosius İskenderiyeli Theon Smirnili Theon Timoharis
Çalışmalar	Almagest (Batlamyus) On Sizes and Distances (Hipparchus) On the Sizes and Distances (Aristarchus) On the Heavens (Aristotle)
Aletler	Antikitera düzeneği Halkalı küre Usturlap Diyoptra Ekvator halkası Gnomon Mural aleti Triketrum
Kavramlar	Kallipik döngü Göksel küreler Enlem dairesi Karşı dünya Taşıyıcı ve dışmerkezli çember Ekuant Geosantrizm Günmerkezlilik Hipparh döngüsü Meton döngüsü Oktaeteris Gündönümü Küresel Dünya Yeraltı küresi Zodyak kuşağı
Etkilendikleri	Babil astronomisi Mısır astronomisi
Etkiledikleri	Ortaçağ Avrupası bilimi Hint astronomisi Ortaçağ İslam astronomisi

İskenderiyeli Sosigenes nedir?, İskenderiyeli Sosigenes anlamı nedir?, İskenderiyeli Sosigenes ne demektir?

İskenderiyeli Sosigenes nedir?, İskenderiyeli Sosigenes anlamı nedir?, İskenderiyeli Sosigenes ne demektir?

Sosigenes (tarihçi)

Hayatı ve çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]