Sadi Diren

Sadi Diren
Sadi Diren
Doğum adı	Sadi Rifat
Doğum	20 Ağustos 1927; İstanbul, Türkiye
Ölüm	2 Şubat 2018 (90 yaşında); İstanbul
Uyruk	Türk
Evlilik(ler)i	Belma Diren
Alanı	Seramik sanatçısı, sanat eğitimcisi
Sanat eğitimi	Devlet Güzel Sanatlar Akademisi
Ödüller
	1986 Sedat Simavi Görsel Sanatlar Ödülü; 1991: Devlet Sanatçısı

Sadi Rifat Diren (20 Ağustos 1927, İstanbul - 2 Şubat 2018, İstanbul), Türk Seramik sanatçısı, sanat eğitimcisi.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

1927de İstanbul'da doğan Sadi Diren, 1946 Saint-Michel Fransız Lisesi'nden mezun oldu. İlk yıl Ankara Hukuk, ikinci yıl İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde olmak üzere eğitimine 2 yıl hukuk alanında devam etti. Üniversiteyi yarıda bırakarak askerlik görevini yaptı. 1952 yılında Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Seramik Bölümünü bitirdi. İlk sergisini 1953 yılında İstanbul'da Maya Sanat galerisinde açtı. 1956 yılında yeni evlendiği eşi (Belma Diren) ile beraber davetli olarak Almanya'ya Offenbach Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okulu’na eğitim vermeye gitti. Ama göreve dair gerekli düzenleme yapılamayınca Höhr-Grenzhausen’da bir seramik fabrikasında çalışmaya başladı.^[1] 1964 Türkiye'ye geri döndü, Eczacıbaşı Seramik Fabrikaları'nda süs ve mutfak eşyaları kısmına müdür ve sanatçı olarak çalışmaya başladı. İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'ne aynı yıl öğretim üyesi olarak katıldı.^[2] 1970 yılında profesör oldu. Bu okulda Gül Erali gibi isimlerin öğretmeniydi.^[3] 1982 yılında ise Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi dekanı oldu, 1988 ve 1991 yıllarında tekrar dekan seçildi. 1994'te emekli oldu. 22 Ağustos 1991 Tarih ve 20968 Sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan Yönetmelik Çerçevesinde Devlet Sanatçısı unvanı aldı.

Seramik hacim olarak heykel, yüzey olarak resim ve tekniği olan bir bilim. Sır tekniğinden tut, fırınlamasına kadar tekniği olan... Teknik olmadan seramik olmaz. Heykel ve resmin birleştiği, tekniğin çok kuvvetli olmasının gerektiği bir uğraş. Sanatla zanaatın birleştiği bir kol. Birçok seramik sanatçısıyım diye geçinen insanlar, “Renk tutmadı, bozuldu, ben bunu böyle hissettim” deyip yutturmaya çalışırlar. Öyle şey olmaz.

—Sadi Diren, ^[1]

Sanatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Sanatçı, sanat tarihçi Emre Zeytinoğlu Diren'in hayatını şöyle özetler:^[4]

“

Onun yaşam öyküsüne göz attığımızda, sanatçılığın ve zanaatkârlığın, endüstrinin ve eğitimciliğin, yöneticiliğin ve sürekli öğrenciliğin, kariyerlerin ve kariyerleri hiçe sayışların, hedeflerin ve geri dönüşlerin, umutların ve umutsuzlukların, olanaksızlıkların ve mucizelerin vb. iç içe geçtiğine tanık oluruz.

”

1955'te Almanya'ya giden sanatçı, orada kaldığı dokuz yıl boyunca sadece sanat seramiğinin değil, endüstri seramiğini de sorgulama, çözme ve çeşitli şekillerde kullanma olanağı buldu. Yurt dışındaki süreçte, ‘biçimlerde sadelik, yüzeylerde süslemenin ön planda uygulandığı’ yapıtlarını, 1960-1963 arası ise seramikte ‘ilk duvar resimleri’ dönemi olarak adlandırılabilir. Özgün, çeşitli sır tekniklerine ait buluşları, onun bu dönemlerinin yapıtlarında görülür.^[5] Sanatının temelinde eski ve köklü Anadolu kültürü bulunur. Sırlı, sırsız seramikte, figürde, bronz heykellerinde hep Anadolu’yu görmek mümkündür:

Geleneksel Türk seramiğine çok bağlıyım. Bütün Anadolu bu iş için baştan aşağı köprüdür. Çeşitli medeniyetlerin geçtiği bir köprü. O bakımdan zaten bir başlangıç noktası vardır. Herhangi bir şey, bir konu, orada konunun her türlüsü var. İdoller, mitler, semboller; her şey var. Bu, ben onları yaparaktan yol tuttum demek değil tabii. Onlardan esinlendim ve güncele taşıdım. Yaptığım seramiklerde politika çok önemli bir yol tutuyor. O motifleri, o idol ve mitleri seramiğimde kullandım. Taklit olarak değil, bir figür ve simge olarak kullandım. Yıllarca böyle devam etti. Bu bir yol oldu. Birçok insan benden esinlendi.^[6]

Yarısı yurt dışında olmak üzere birçok sergi düzenleyen Sadi Diren'in kimi yapıtları, Düsseldorf Hetjent Museum, Avrupa Parlamento Binası ve Türkiye'de de Devlet Resim ve Heykel Müzesi'ne, İstanbul Cumhurbaşkanlığı Köşkü’ne alındı. Sanatçı İş Sanat Kibele Galerisi’ndeki toplu sergisi ile 2009 Sedat Simavi Görsel Sanatlar Ödülü'nü aldı.

2 Şubat 2018'de İstanbul'da 90 yaşında hayatını kaybetti.^[7]

Kişisel sergiler[değiştir | kaynağı değiştir]

1953 İstanbul, Maya Galerisi
1954 İstanbul, Moderno
1954 Ankara, Helikon Derneği
1954 Kayseri Ortaokulu
1956 Frankfurt, Kunstkabinett
1957 Bad - Godesburg, Türk Basın Ateşeliği
1958 Frankfurt - Stuttgartner Hausbücherel
1959 İstanbul, Olgunlaşma Enstitüsü
1960 Milano, Adriano Totti Sanat Galerisi
1960 Frankfurt, Kunstkabinett
1960 Düsseldorf, Hetjens Müzesi
1961 Münih, Stensel Galerisi
1962 Bielefeld, Die Brücke Sanat Galerisi
1963 Münih, Stenzel Galerisi
1964 İstanbul, Türk Alman Kültür Merkezi
1965 İstanbul, Beyoğlu Şehir Galerisi
1966 Ankara, Fransız Kültür Merkezi
1967 İstanbul, Türk Alman Kültür Merkezi
1968 İstanbul, Taksim Sanat Galerisi
1970 Ankara OR-An Yapı Endüstri Merkezi
1972 İstanbul, Taksim Sanat Galerisi
1973 Ankara, Türk Alman Kültür Merkezi
1973 Adana, Sute Yapı Dekorasyon Merkezi
1974 İzmir Yapı Endüstri Merkezi
1976 Ankara, Türk Alman Kültür Merkezi
1984 İstanbul, Garanti Bankası Sanat Galerisi
1989 İstanbul, Galeri MD
1989 İstanbul, Şekerbank Sanat Galerisi
1995 İstanbul, Aksanat Galerisi
1996 Ankara, Vakko Sanat Galerisi
1999 Antalya, Orkun Ozan Sanat Galerisi
2003 İstanbul, Lütfi Kırdar Uluslararası Kongre ve Sergi Sarayı
2004 İstanbul, Art Home Sanat Galerisi
2009 İstanbul, İş Sanat Kibele Sanat Galerisi
2010 İstanbul, Galeri Işık
2013 İstanbul, Mira Sanat Galerisi
2015 İstanbul, D'Art Galeri^[8]

Seramiklerinin bulunduğu müze ve koleksiyonlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Düsseldorf Hetjens Müzesi
İstanbul Resim ve Heykel Müzesi
Milano Dr. Adriano Totti
Düsseldorf Peter Florack
Köln Dr. Funke Kaiser
Köln Keramik Weber^[8]

Seramik kaplama ve panoları[değiştir | kaynağı değiştir]

Hörn - Grenzhousen - Dümler - Breiden Fabrika Villası
Biefeld - Nord - West Firması
İstanbul - Tarabya Oteli
İstanbul - Fruko Fabrikası
İstanbul - Atatürk Kültür Merkezi
İstanbul - Manifaturacılar Çarşısı
İstanbul - Pe-Re-Ja Fabrikası
İstanbul - Koç Holding
Ankara - Marmara Oteli
Ankara - Coca Cola Fabrikası
İstanbul - Fitaş Sineması
Ankara - Cep Sineması
Ankara - Şekerbank
İstanbul - Karaköy Eczanesi
İstanbul - The Marmara Oteli
Strasbourg - Avrupa Konseyi Binası (Türkiye'nin armağanı)
İznik - Darka Yüzme Havuzu
Ankara Sermaye Piyasası
Ankara Cumhurbaşkanlığı Köşkü^[8]

Ödüller[değiştir | kaynağı değiştir]

1991: Türkiye Cumhuriyeti Devlet Sanatçısı unvanı

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b Dastarlı, Elif (23 Mayıs 2009). "Seramiğin Gönüllü Mahkumu Sadi Diren". İstanbul. Taraf Gazetesi. 21 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından (röportaj) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2015.
^ "Tarihçe". Mimar Sinan Güzel Sanatlar Akademisi. 25 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2015.
^ "Gül Erali". sanatgezgini. 4 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2017.
^ "Dünyaca Ünlü Seramik Sanatçısı Sadi Diren Galeri Işık Teşvikiye'ye Konuk Oluyor". Işık okulları sitesi. Aralık 2010. 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından (Tanıtım) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2015.
^ Esin, Ufuk (Ocak 1984). "Sadi Diren ve Seramik". Sanat Çevresi, 63. İstanbul. s. 6.
^ "Prof. Dr. Sadi Diren: "Tesadüf eseri seramikçi oldum"" (PDF). Seramik Türkiye, 35. Ocak-Mart 2010. ss. 106-112. ISSN 1304-6578. 21 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2015.
^ "Sadi Diren'in ardından…". kronos. 7 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2018.
^ ^a ^b ^c D'art Galeri 2015 Sergi Kataloğu

[tt-1] Dastarlı, Elif (23 Mayıs 2009). "Seramiğin Gönüllü Mahkumu Sadi Diren". İstanbul. Taraf Gazetesi. 21 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından (röportaj) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2015.

[2] "Tarihçe". Mimar Sinan Güzel Sanatlar Akademisi. 25 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2015.

[3] "Gül Erali". sanatgezgini. 4 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2017.

[4] "Dünyaca Ünlü Seramik Sanatçısı Sadi Diren Galeri Işık Teşvikiye'ye Konuk Oluyor". Işık okulları sitesi. Aralık 2010. 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından (Tanıtım) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2015.

[SÇ-5] Esin, Ufuk (Ocak 1984). "Sadi Diren ve Seramik". Sanat Çevresi, 63. İstanbul. s. 6.

[Ser-tr-6] "Prof. Dr. Sadi Diren: "Tesadüf eseri seramikçi oldum"" (PDF). Seramik Türkiye, 35. Ocak-Mart 2010. ss. 106-112. ISSN 1304-6578. 21 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2015.

[7] "Sadi Diren'in ardından…". kronos. 7 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2018.

[:0-8] D'art Galeri 2015 Sergi Kataloğu

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

g t d Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı devlet sanatçıları
1970–1979	Adnan Saygun Necil Akses Ulvi Cemal Erkin Mithat Fenmen İlhan Usmanbaş Gülay Uğurata İdil Biret Suna Kan Ayla Erduran Ayşegül Sarıca Verda Erman (1971)
1980–1989	Nevit Kodallı Cemal Reşit Rey Hikmet Şimşek Gürer Aykal İsmail Aşan Tunç Ünver Cüneyt Gökçer Yıldız Kenter Meriç Sümen Suna Korat (1981) Nevzad Atlığ Ayhan Baran Vasfi Rıza Zobu Bedia Muvahhit Mükerrem Berk Gülsin Onay Ayten Gökçer (1987) Aydın Gün Leyla Gencer (1988)
1990-1999	Necdet Yaşar İsmail Baha Sürelsan Alâeddin Yavaşca Zeki Müren Teoman Önaldı Yesari Asım Arsoy Sâdi Yâver Ataman Nida Tüfekçi Mustafa Geceyatmaz Mustafa Turan Barış Manço Hüseyin Sermet Güher Pekinel Süher Pekinel Okan Demiriş Mete Uğur Macide Tanır Bozkurt Kuruç Osman F. Seden Türkan Şoray Hülya Koçyiğit Orhan Şaik Gökyay Tarık Buğra Attilâ İlhan Ali Avni Çelebi Sabri Berkel Turan Erol Devrim Erbil Hüseyin Anka Özkan Sadi Diren (1991) Müzeyyen Senar Mehveş Emeç Şefika Kutluer Tekin Akmansoy Muazzez Abacı Metin Akpınar İzzet Altınmeşe Selmi Andak Avni Anıl Nezihe Araz Muzaffer Arıkan Orhan Asena Semih Balcıoğlu Recep Bilginer Ali Can Koral Çalgan İnci Çayırlı Merih Çimenciler Ali Doğan Haldun Dormen Armağan Elçi Erol Erdinç Özdemir Erdoğan Musa Eroğlu Muazzez Ersoy Semiha Berksoy Zeki Alasya Mengü Ertel Orhan Gencebay Nurşen Girginkoç Rengim Gökmen Ruşen Güneş Fahrettin Güven Nedret Güvenç Fikret Hakan Selahattin İçli Selim İleri Çolpan İlhan Yekta Kara Cemil Karababa Müşfik Kenter Kayıhan Keskinok Levent Kırca Atilla Manizade Yusuf Nalkesen Tankut Öktem Gazanfer Özcan Ahmet Özhan Münir Özkul Sezen Cumhur Önal Kutlu Payaslı Ajda Pekkan Ali Poyrazoğlu Ozan Sağdıç Mustafa Sağyaşar Samime Sanay Emel Sayın Timur Selçuk Nedret Selçuker Nesrin Sipahi Ferit Sıdal Kâmil Sönmez Muammer Sun Gülriz Sururi Dinçer Sümer Şener Şen Ziya Taşkent Orhan Taylan Okay Temiz Zekai Tunca Neriman Altındağ Tüfekçi Dilek Türker Nejat Uygur Necdet Varol Gönül Yazar Jale Yılmabaşar Nilüfer Yumlu Metin Yurdanur Gülşen Tatu (1999)

Sadi Diren nedir?, Sadi Diren anlamı nedir?, Sadi Diren ne demektir?