10'lar Grubu, Bedri Rahmi Eyüpoğlu'nun öğrencilerinin kurduğu, 1947-1955 arasında aktif olmuş bir ressamlar grubudur.

Grup, Türk resmine kendine özgü bir üslup kazandırmak ve Batı sanatını Türk motifleriyle harmanlayarak halkı sanata özendirmek amacı ile kurulmuştur. Elif Naci’nin "Türk resminin kaynakları Alpler'ın ötesinde değil, Toroslar'ın eteğinde aranmalıdır." sözü, grubun sloganı idi. İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'nin yemekhanesinde açılan ilk sergisinin girişinde bir yanda El Greco'nun bir resminin röprodüksiyonu, bir yanda da Anadolu kilimi nakışının asılmış olması grubun genel eğilimini ortaya koymaktadır.

10'lar Grubu, 1942'de Bedri Rahmi Eyüboğlu'nun atölyesinden on öğrenci tarafından kuruldu. Bu on öğrenci Ivi Stangali, Leyla Gamsız, Hulusi Sarptürk, Mustafa Esirkuş, Nedim Günsür, Fahrünnisa Sönmez, Turan Erol, Orhan Peker, Mehmet Pesen ve Fikret Otyam idi.^[1] İlk sergiden sonra üye sayısı bir yıl içinde otuza ulaşan topluluğa katılan sanatçılar; Adnan Varınca, Nevin Demiryol (Çokay), Perihan Ege, Özden Ergökçen, Naim Fakihoğlu, Fuat İgbelli, Remzi Raşa, Gönül Tiner, Hayrullah Tiner, İlhan Uğhan, Sedat Uslu, Cafer Yazdıran, Sema Akdağ, Necmi Başkurt, Cezmi Çelebioğlu, Aliye Kara, Osman Yenisey ve İlkay Üçkaya'dır.^[1]

Bedri Rahmi'nin teşviki ile kurulan 10'lar, Türk resim sanatında belli bir sanat anlayışı çevresinde toplanarak ortak bir sanat biçemi oluşturmaya çalışan ilk topluluktur ve bir öğrenci hareketinin çok ötesine geçerek Türk resim sanatı tarihinde önemli bir yer edinmiştir. Sekiz yıl boyunca sergiler açan topluluk 1955 yılında dağılmıştır.^[1]

Kuruluşu[değiştir | kaynağı değiştir]

1937 yılında akademide göreve başlayan Bedri Rahmi, atölyesinde öğrenim gören ve 1946'da Akademi'nin lise dengi ilk bölümünü tamamlayacak olan öğrencilerine bir sergi düzenleme öğüdünü vermişti.^[2] Çoğu bir yıl sonra diploma konkuruna girecek olan genç sanatçılar, akademinin yemekhanesinde 1947 yılının baharında sergi açmayı kararlaştırdılar ve on kişi olmalarından ötürü 10'lar adını aldılar.^[3] İlk 10'lar Grubu sergisi Turan Erol'a göre 1947 yılında gerçekleşmiştir;^[4] Kaya Özsezgin ise sergi tarihini 1946 olarak ifade etmektedir.^[5]

Grup üyeleri, ne yalnızca Batı'ya, ne de yalnızca ülkeye bağlı kalınarak özgün bir Türk Sanatı oluşturulamayacağı düşüncesini taşımaktaydı. "Onlar Grubu"nun manifestosu, Akademi yemekhanesinde düzenledikleri serginin girişine sağlı sollu asılmış her biri iki metre boyunda iki resimde simgelenmiştir. Bu resimlerden biri, Anadolu'dan "saf bir kilim nakışı" diğeri ise "El Greco düzenlemesi"nden alınmış bir figürden ibaretti. Böylece Doğu ve Batı sanatlarının birleşimini aradıkları; kilim nakışıyla, bir Avrupalı ressamın yapıtını eşdeğer düzeyde gördüklerini ifade etmişlerdir.^[1]

Sergileri[değiştir | kaynağı değiştir]

10'ar Grubu, akademi yemekhanesinde açılan ilk sergiden sonra ikinci sergisini ressam Leyla Gamsız'ın İstanbul'un Asmalımescid semtinde Balyoz Sokak'taki "2,5 Odalık Dairecik" diye adlandırdığı dairesinde açtı. Bu ikinci sergide üye sayısı yirmiye çıkmıştı. Grup, bu iki sergi sonrasında her yıl bir sergi açtı. 1948 yılı İstanbul sergisini, 1949 Beyoğlu Sanatseverler Kulübü sergisi izledi. 1949’daki 10. Devlet Sergisi'ne de grup üyeleri toplu olarak katıldı.^[6]

10'lar Grubu, 1950 yılında elli sayfadan oluşan bir katalog yayınlamıştır. Bedri Rami Eyüboğlu, Şekip Tunç, Fikret Adil, Şevket Rado'nun yazılarının da olduğu katalogda kırk yedi resim yer aldı. 1951 yılında Fransız konsolosluğunda; 1952 ve 1953'te Beyoğlu Amerikan Haberler Bürosu'nda sergi açıldı. Grup, Ankara'daki ilk sergisini 1953 yılı Nisan ayında Helikon Sanat Galerisi'nde düzenledi.^[1]

Son on toplu sergilerini 1954 yılında, İstanbul Amerikan Haberler Merkezi'nde açan 10'lar Grubu üyeleri, bu serginin ardından bireysel çalışmalara öncelik vererek, öznel görüşlerini sergileyen eserler üretmeye yöneldi. Topluluk herhangi bir dağılma kararı almamış olsa da, bu tarihte grubun işlevini tamamlamış olduğu izlenimi doğmuş ve öncesinde topluluktan ayrılmalar olmuştu.^[1]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]