Suna Kan

Suna Kan
Suna Kan
Genel bilgiler
Doğum	21 Ekim 1936; Adana, Türkiye
Ölüm	11 Haziran 2023 (86 yaşında); Ankara, Türkiye
Tarzlar	Klasik Batı Müziği
Meslekler	Keman virtüözü
Çalgılar	Keman
Etkin yıllar	1946-2017
Önemli çalgılar
	Keman

Suna Kan (21 Ekim 1936, Adana - 11 Haziran 2023, Ankara), Türk keman virtüözü.

"Harika Çocuk" olarak yeteneği küçük yaşta tespit edilen sanatçı, Türkiye'nin en iyi keman virtüözlerinden birisi olarak tanındı; uzun yıllar Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası'nda solist ve başkemancı olarak görev yaptı. 1971'den bu yana "devlet sanatçısı" unvanını taşır. 11 Haziran 2023 tarihinde Nefes Darlığı sebebiyle hayatını kaybetmiştir.

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

1936 yılında, Adana’da dünyaya geldi. Babası, Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası Viyola sanatçısı Nuri Kan’dır. Beş yaşında iken babasından keman öğrenmeye başladı; daha sonra aile dostları Hulusi Karsel’den keman dersleri aldı.^[1] Ankara Devlet Konservatuvarı sınavlarını kazandı ve bu okulda Avusturyalı eğitimci Walter Gerhardt ile başladığı temel keman öğrenimini İzzet Nezih Albayrak ve Gilbert Back ile sürdürdü; son olarak Liko Amar ile çağdaş müzik eserleri çalıştı.^[2]

İlk resitalini 18 Nisan 1946'da Ankara Devlet Konservatuvarı'nın konser salonunda verdi. Mozart'ın 5. Keman Konçertosunu seslendirdiği bu resital nedeniyle “Harika Çocuk” olarak anıldı ve eğitimine Avrupa’da devam etmesi gerekliliği gündeme geldi. 1948’de isme-özel olarak çıkarılan “İdil Biret ve Suna Kan’ın yabancı memleketlere müzik tahsiline gönderilmesine dair kanun” (Harika Çocuk Yasası) ile yurt dışında öğrenim görmek için devlet bursu alma imkânı doğdu. Yasanın çıkmasından bir süre sonra ailesiyle birlikte önce Roma’ya gitti; birlikte çalışacağı eğitimcinin hayatını kaybettiğini öğrenince Paris Konservatuvarı’na gönderildi.^[1] Paris’te Gabriel Bouillon ile çalışan Suna Kan, 1952 yılında konservatuvarı birincilikle bitirdi.

Okulu bitirdikten sonra da Gabriel Bouillon ile repertuvar çalışmalarına devam etti ve uluslararası yarışmalara katıldı. Viotti Yarışması birincilik ödülünü (1955), Münih Yarışması İkincilik ödülünü (1956), Long-Thibaud Yarışması Paris Kenti ödülünü (1957) kazandı.

1957’de yurda döndü ve Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası solist sanatçılığına atandı. 1960 yılında müzisyen ve müzik eleştirmeni Faruk Güvenç ile evlendi.^[3] Bu evlilik Faruk Güvenç’in 1982’deki ölümüne kadar sürdü.

1960 yılında Türkiye'nin ilk konser piyanisti Ferhunde Erkin'le kurduğu keman-piyano ikilisi ile yurdun pek çok yerinde oda müziği konserleri ve resitaller verdi. İkili yurt dışında da çeşitli merkezlerde resitaller verdi. Daha sonra Almanya'da öğrenimini tamamlamış Gülay Uğurata ile bir ikili oluşturdu. Tam 29 yıl birlikte çaldılar.

Suna Kan, 1970'li yılların başında orkestra şefi Gürer Aykal ve eşi Faruk Güvenç ile Ankara Oda Orkestrası'nın kuruluşunda yer aldı. Orkestra, yurt dışında yüzün üzerinde konser verdi; çeşitli plaklar yaptı. Sanatçı, 1977-1986 arasında Ankara Oda Orkestrası'nda başkemancı ve solist sanatçı olarak yer aldı.

Geniş bir repertuvarı olan ünlü kemancı, Türk bestecilerinin keman için ürettikleri repertuvarın önde gelen yorumcularından birisidir. Necil Kazım Akses'in Keman Konçertosu'nun ilk çalınışını gerçekleştirmiştir; sık sık yorumladığı Ulvi Cemal Erkin'in Keman Konçertosu'nun en iyi yorumcularından biri kabul edilir; Ahmet Adnan Saygun'un Keman Konçertosu'nu da birçok kez icra etmiştir. Türk sanatına katkı ve hizmetlerinden ötürü 1971'de Devlet Sanatçısı unvanına layık görüldü. Türkiye'nin ilk kültür bakanı olan Talât Sait Halman'ın Cumhurbaşkanlığı Konser Salonu'nda düzenlemek istediği Itri konserine şiddetle karşı çıkmış, hatta Başbakan Nihat Erim'e mektup göndererek 'alaturka müzik o salonda icra edilirse devlet sanatçısı unvanımı geri iade ederim' demiştir. Talât Sait Halman'ın bütün uzlaşmacı çabalarını geri çevirerek Itri konserinin iptal edilmesine neden olmuş, bu olay sonucunda Talât Sait Halman Kültür Bakanlığı görevinden istifa etmiştir.

1988 yılında diplomat Halit Güvener ile evlendi ve sefire olarak Macaristan’da bulundu.

Sanatçı, 1996 yılında Sevda - Cenap And Müzik Vakfı Onur Altın Madalyası ile ödüllendirildi. 1997 yılında Müşerref Hekimoğlu'nun yazdığı "Suna Kan: Öz Şarkısını Duyuran Keman" adlı kitap Sevda - Cenap And Müzik Vakfı tarafından yayınlandı.

Mayıs 2017'de sağlık sorunları nedeniyle uzun bir süre konser vermediğini anımsatarak "Kemanın kutusunu şimdilik, bu dünyadan gidinceye kadar kapattım" ifadelerini kullandı.^[4] 11 Haziran 2023'te 86 yaşında Ankara'da hayatını kaybetti.^[5] 12 Haziran'da Kocatepe Camiinde kılınan cenaze namazının ardından Karşıyaka Mezarlığına defnedildi.^[6]

Ödüller[değiştir | kaynağı değiştir]

1955: Viotti Yarışması
1956: Temtobant yarışması
1957: Long-Thibaud Yarışması ("Paris Kenti Ödülü")
1958: Vitring yarışması
1959: Münih Yarışması
1965: Kulitibang yarışması
1971: Türkiye Cumhuriyeti Devlet Sanatçısı unvanı
2018: 8. Sadri Alışık Anadolu Tiyatro Oyuncu Ödülleri - Onur Ödülü

Beraber Çalıştığı Orkestralar[değiştir | kaynağı değiştir]

Bamberg Senfoni
Fransa Ulusal Radyo Senfoni
Londra Senfoni
Los Angeles Filarmoni
Moskova Senfoni

Beraber Konser Verdiği Ünlü Şefler ve Solistler[değiştir | kaynağı değiştir]

Andre Navarra (Solist)
Frederick Riddle (Solist)
Gotthold Lessing (Şef)
Hans Rosbaud (Şef)
Igor Bezrodni (Solist)
Istvan Kertesz (Şef)
Louis Fremaux (Şef)
Michel Plasson (Şef)
Pierre Fournier (Solist)
Walter Susskind (Şef)
Yehudi Menuhin (Solist)
Zubin Mehta (Şef)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b "İlknur Tunçdemir, Çok Sesli Müzikte Harika Çocuk Kanunun Türk Müzik Kültürüne Etkisi:İdil Biret – Suna Kan Örneği, Müzikeğitimcileri.net sitesi, Erişim tarihi:16.09.2011". 21 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2011.
^ "Suna Kan Fahri Doktora Töreni" (PDF). Süleyman Demirel Üniversitesi, 16 Mayıs 2018. 3 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Mart 2020.
^ Hilal Doğanay, Hayatımı da Yaşadım, Müziğimi de, BirGün Gazetesi, 04.11 2006^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ "Suna Kan: Kemanın kutusunu kapattım". NTV. 1 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2017.
^ "Suna Kan hayatını kaybetti: Dünyaca ünlü keman virtüözü için sosyal medyadan başsağlığı mesajları paylaşıldı". BBC Türkçe. 11 Haziran 2023. 11 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2023.
^ "Suna Kan'a veda…". Sözcü. 12 Haziran 2023. 12 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2023.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

BBC Türkçe ile 1983 yılında yapılan röportaj5 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[tuncdemir-1] "İlknur Tunçdemir, Çok Sesli Müzikte Harika Çocuk Kanunun Türk Müzik Kültürüne Etkisi:İdil Biret – Suna Kan Örneği, Müzikeğitimcileri.net sitesi, Erişim tarihi:16.09.2011". 21 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2011.

[fahri-2] "Suna Kan Fahri Doktora Töreni" (PDF). Süleyman Demirel Üniversitesi, 16 Mayıs 2018. 3 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Mart 2020.

[hayat-3] Hilal Doğanay, Hayatımı da Yaşadım, Müziğimi de, BirGün Gazetesi, 04.11 2006^{[ölü/kırık bağlantı]}

[4] "Suna Kan: Kemanın kutusunu kapattım". NTV. 1 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2017.

[5] "Suna Kan hayatını kaybetti: Dünyaca ünlü keman virtüözü için sosyal medyadan başsağlığı mesajları paylaşıldı". BBC Türkçe. 11 Haziran 2023. 11 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2023.

[6] "Suna Kan'a veda…". Sözcü. 12 Haziran 2023. 12 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2023.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

g t d Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı devlet sanatçıları
1970–1979	Adnan Saygun Necil Akses Ulvi Cemal Erkin Mithat Fenmen İlhan Usmanbaş Gülay Uğurata İdil Biret Suna Kan Ayla Erduran Ayşegül Sarıca Verda Erman (1971)
1980–1989	Nevit Kodallı Cemal Reşit Rey Hikmet Şimşek Gürer Aykal İsmail Aşan Tunç Ünver Cüneyt Gökçer Yıldız Kenter Meriç Sümen Suna Korat (1981) Nevzad Atlığ Ayhan Baran Vasfi Rıza Zobu Bedia Muvahhit Mükerrem Berk Gülsin Onay Ayten Gökçer (1987) Aydın Gün Leyla Gencer (1988)
1990-1999	Necdet Yaşar İsmail Baha Sürelsan Alâeddin Yavaşca Zeki Müren Teoman Önaldı Yesari Asım Arsoy Sâdi Yâver Ataman Nida Tüfekçi Mustafa Geceyatmaz Mustafa Turan Barış Manço Hüseyin Sermet Güher Pekinel Süher Pekinel Okan Demiriş Mete Uğur Macide Tanır Bozkurt Kuruç Osman F. Seden Türkan Şoray Hülya Koçyiğit Orhan Şaik Gökyay Tarık Buğra Attilâ İlhan Ali Avni Çelebi Sabri Berkel Turan Erol Devrim Erbil Hüseyin Anka Özkan Sadi Diren (1991) Müzeyyen Senar Mehveş Emeç Şefika Kutluer Tekin Akmansoy Muazzez Abacı Metin Akpınar İzzet Altınmeşe Selmi Andak Avni Anıl Nezihe Araz Muzaffer Arıkan Orhan Asena Semih Balcıoğlu Recep Bilginer Ali Can Koral Çalgan İnci Çayırlı Merih Çimenciler Ali Doğan Haldun Dormen Armağan Elçi Erol Erdinç Özdemir Erdoğan Musa Eroğlu Muazzez Ersoy Semiha Berksoy Zeki Alasya Mengü Ertel Orhan Gencebay Nurşen Girginkoç Rengim Gökmen Ruşen Güneş Fahrettin Güven Nedret Güvenç Fikret Hakan Selahattin İçli Selim İleri Çolpan İlhan Yekta Kara Cemil Karababa Müşfik Kenter Kayıhan Keskinok Levent Kırca Atilla Manizade Yusuf Nalkesen Tankut Öktem Gazanfer Özcan Ahmet Özhan Münir Özkul Sezen Cumhur Önal Kutlu Payaslı Ajda Pekkan Ali Poyrazoğlu Ozan Sağdıç Mustafa Sağyaşar Samime Sanay Emel Sayın Timur Selçuk Nedret Selçuker Nesrin Sipahi Ferit Sıdal Kâmil Sönmez Muammer Sun Gülriz Sururi Dinçer Sümer Şener Şen Ziya Taşkent Orhan Taylan Okay Temiz Zekai Tunca Neriman Altındağ Tüfekçi Dilek Türker Nejat Uygur Necdet Varol Gönül Yazar Jale Yılmabaşar Nilüfer Yumlu Metin Yurdanur Gülşen Tatu (1999)

Suna Kan nedir?, Suna Kan anlamı nedir?, Suna Kan ne demektir?