Mengü Ertel

Mengü Ertel
Mengü Ertel
Doğum	1931; İstanbul
Ölüm	15 Mart 2000 (69 yaşında)
Evlilik(ler)i	Ülfet Selçuk
Yakınları	Turhan Selçuk, İlhan Selçuk
Çocukları	Murat Ertel
Alanı	Grafik Tasarım
Sanat eğitimi	İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi
Ödüller
	Uluslararası Paris Sinema Afişleri Sergisi Büyük Ödül ; 1975 ; Moskova Olimpiyat Oyunları Afiş Yarışması Üçüncülük Ödülü ; 1980 ; Grafik 83 Sergisi, İhap Hulusi Afiş Yarışması Başarı Ödülü ; 1983 ;

Mengü Ertel, (d. 16 Mart 1931, İstanbul – ö. 15 Mart 2000), grafik sanatçısı.

Türkiye'de modern grafik tasarım sanatının öncülerindendir.

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

1931 yılında İstanbul'un Üsküdar semtinde doğdu. Babası Üsküdar Evkaf Dairesi kıdemli memurlarından Muhsin Bey idi.^[1] 12 yaşında babasını yitirdi.

Küçük yaşta tiyatroya ve sinemaya merak sardı.^[2] Filmlerde figüranlık ve dublaj yaptı.

Resim öğretmeninin yönlendirmesi ile İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Süsleme Sanatları Bölümü'ne girdi. Öğrencilik yıllarından itibaren sanat ve edebiyat çevresi ile tanıştı. Muhsin Ertuğrul'un kurduğu Küçük Sahne'de Almanya’dan gelen dekoratör Kurt Halleper’in yanında çalışarak tiyatro dekoru deneyimi kazandı. Renkli ilk Türk filmi olan Halıcı Kız'da dekoratör yardımcılığı yaptı.^[3] Aynı dönemde Adalet Cimcoz’un kurduğu Maya Sanat Galerisi’nde arkadaşı Kuzgun Acar'la birlikte çalıştı.

1953 yılında Karaköy'de Grafik Sanatlar Atölyesi’ni kurdu.^[4] Atölye, 1982 yılında da bir şirkete dönüşerek faaliyetlerini sürdürdü. Büyük firmalar, markalar, kamu kurumları, festivaller için özgün amblem ve logolar tasarladı. 1. İstanbul Festivali'nin afişi, tasarladığı işlerdendir.

Muhsin Ertuğrul'un ondan Kenterlerin sahnelediği Salıncakta İki Kişi adlı oyun için afiş yapmasını istemesi üzerine 1960'lı yıllarda tiyatro afişi çalışmalarına başladı. Dönemim tüm özel tiyatroları için afiş tasarladı. 1967'de Keşanlı Ali Destanı için yaptığı çalışma başyapıtlarından birisi oldu.^[5] Ertel, Meslek hayatında tiyatro için 150'den fazla afiş tasarladı.^[6]

1966’dan başlayarak çeşitli uluslararası afiş sergilerine ve bienallere katıldı.^[7] Aslan Asker Şvayk ve Godot'yu Beklerken afişleri 1966 Varşova Afiş Bienali kataloğunda yer aldı. Keşanlı Ali Destanı ve Kafkas Tebeşir Dairesi afişleri ,se 1968'de Wilanów Poster Müzesi'nin düzenlediği Uluslararası Poster Bienali’ne kabul edildi ve müzenin arşivine girdi.

Sanatçı, ilk kişisel sergisini 1969 yılında İstanbul’daki Alman Kültür Merkezi'nde açtı.^[7] Jeanne d’Arc’ın Çilesi adlı afişi 1974'te Cannes 2. Uluslararası Sinema Afişleri Sergisi’nde özel ödüle aday gösterildi ancak afişin basılmamış olması nedeniyle ödülü alamadı. Ertesi yıl aynı afişi özel olarak bastırıp Uluslararası Paris Film Afişleri Sergisi’ne gönderdi ve Büyük Ödülü İngiliz sanatçı Oscar Zárate’yle paylaştı.^[8]

Sinema sanatı ile yakından ilgilendi, sinemayı "beslenme kaynağı" olarak gördü.^[9] Uzun yıllar Türk Sinematek Derneği yönetiminde yer aldı.

Grafik çalışmaları dışında İslamabad'da mimar Vedat Dalokay'ın tasarladığı Şah Faysal Camii seramik panoları için tasarım yaptı.^[10]

Ölümüne değin TRT 2 kanalında televizyonunda her hafta yayımlanan Cumhuriyete Kanat Gerenler başlıklı programın sunuculuğunu yaptı.^[11]

1998'de devlet sanatçısı unvanı ile taltif edildi. Son sergisi, 1999 yılında İstanbul'da Dolmabahçe Kültür Merkezi'nde açtığı “Büyültmeler” isimli sergidir. Bu sergide su bazlı boya ve hat kalemiyle yaptığı çalışmaları dijital baskı tekniğiyle hazırladığı 15 adet ‘"büyültme’’yi sergiledi.^[12]

Yaşamının son yıllarında parkinson hastalığı nedeniyle rahatsız olan Ertel, 15 Mart 2000'de zatürreden öldü.^[13]

Bazı ödülleri[değiştir | kaynağı değiştir]

1975 Uluslararası Paris Sinema Afişleri Sergisi Büyük Ödül (Carl Dreyer'in "Jeanne D'arc'ın Çilesi" filmi için yaptığı afişle)
1980 Moskova Olimpiyat Oyunları Afiş Yarışması Üçüncülük Ödülü
1983 Grafik 83 Sergisi, İhap Hulusi Afiş Yarışması Başarı Ödülü

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "San Grafik A.Ş." www.sangrafik.com.tr. 23 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2023.
^ "Afişin Sonsuz Gücünün Bilincinde Bir Büyük Usta: Mengü Ertel". ekitap.ktb.gov.tr. 30 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2023.
^ Özdemir, Özlem (2 Ağustos 2015). ""İkinci Cumhuriyet şu anda iktidarda!"". birgun.net. 1 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.
^ Gökalan, Merve; Sevindik, Orhan (31 Aralık 2022). "Mengü Ertel's Design Style (Sample of Poster Designs)". Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi (İngilizce). 6 (17): 259-279. doi:10.54707/meric.1133170. ISSN 2587-2206. 21 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.
^ Salkaya, Dilan (2 Aralık 2022). "Bir Tiyatro Olayı ve Afişler de Konuşur". Punctum. 28 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2023.
^ Ayşe Derya Kahraman, Süleyman Durgultluoğlu. "Rengin Afişe Katkıs ıve Mengü ERtel" (PDF). İdil Sanat ve Dil Dergisi. 21 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.
^ ^a ^b "Sanatçı Bilgileri - Ankara Resim ve Heykel Müzesi". web.archive.org. 9 Nisan 2023. 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2023.
^ "Mengü Ertel Hayatı ve Eserleri (1931 - 2000)". İstanbul Sanat Evi. 5 Aralık 2019. 24 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2023.
^ "Sinemacı Mengü Ertel". Milliyet. 17 Mart 2000. 16 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.
^ Madra, Ömer (Haziran 1992). "Mengü Ertel: "Bu kumaşın dokusunda benim de bir ipliğim var"" (PDF). Arredamento Dekorasyon. 22 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.
^ HIZLAN, Doğan (21 Mart 2000). "Doğan Hızlan: Mengü Ertel de Kanat Gerenler'dendi". www.hurriyet.com.tr. 29 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2023.
^ "Mengü Ertel'in Büyültmeleri". www.hurriyet.com.tr. 16 Nisan 1999. 22 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.
^ "Mengü Ertel ve tiyatrografi". 13 Ağustos 2014. 11 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Sedef Kabaş ile Portreler:Mengü Ertel, 1999
Mengü Ertel7 Ağustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Bir usta: Mengü Ertel 2 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (ss.72)

[1] "San Grafik A.Ş." www.sangrafik.com.tr. 23 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2023.

[2] "Afişin Sonsuz Gücünün Bilincinde Bir Büyük Usta: Mengü Ertel". ekitap.ktb.gov.tr. 30 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2023.

[3] Özdemir, Özlem (2 Ağustos 2015). ""İkinci Cumhuriyet şu anda iktidarda!"". birgun.net. 1 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.

[4] Gökalan, Merve; Sevindik, Orhan (31 Aralık 2022). "Mengü Ertel's Design Style (Sample of Poster Designs)". Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi (İngilizce). 6 (17): 259-279. doi:10.54707/meric.1133170. ISSN 2587-2206. 21 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.

[5] Salkaya, Dilan (2 Aralık 2022). "Bir Tiyatro Olayı ve Afişler de Konuşur". Punctum. 28 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2023.

[6] Ayşe Derya Kahraman, Süleyman Durgultluoğlu. "Rengin Afişe Katkıs ıve Mengü ERtel" (PDF). İdil Sanat ve Dil Dergisi. 21 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.

[:0-7] "Sanatçı Bilgileri - Ankara Resim ve Heykel Müzesi". web.archive.org. 9 Nisan 2023. 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2023.

[8] "Mengü Ertel Hayatı ve Eserleri (1931 - 2000)". İstanbul Sanat Evi. 5 Aralık 2019. 24 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2023.

[9] "Sinemacı Mengü Ertel". Milliyet. 17 Mart 2000. 16 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.

[10] Madra, Ömer (Haziran 1992). "Mengü Ertel: "Bu kumaşın dokusunda benim de bir ipliğim var"" (PDF). Arredamento Dekorasyon. 22 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.

[11] HIZLAN, Doğan (21 Mart 2000). "Doğan Hızlan: Mengü Ertel de Kanat Gerenler'dendi". www.hurriyet.com.tr. 29 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2023.

[12] "Mengü Ertel'in Büyültmeleri". www.hurriyet.com.tr. 16 Nisan 1999. 22 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.

[13] "Mengü Ertel ve tiyatrografi". 13 Ağustos 2014. 11 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

g t d Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı devlet sanatçıları
1970–1979	Adnan Saygun Necil Akses Ulvi Cemal Erkin Mithat Fenmen İlhan Usmanbaş Gülay Uğurata İdil Biret Suna Kan Ayla Erduran Ayşegül Sarıca Verda Erman (1971)
1980–1989	Nevit Kodallı Cemal Reşit Rey Hikmet Şimşek Gürer Aykal İsmail Aşan Tunç Ünver Cüneyt Gökçer Yıldız Kenter Meriç Sümen Suna Korat (1981) Nevzad Atlığ Ayhan Baran Vasfi Rıza Zobu Bedia Muvahhit Mükerrem Berk Gülsin Onay Ayten Gökçer (1987) Aydın Gün Leyla Gencer (1988)
1990-1999	Necdet Yaşar İsmail Baha Sürelsan Alâeddin Yavaşca Zeki Müren Teoman Önaldı Yesari Asım Arsoy Sâdi Yâver Ataman Nida Tüfekçi Mustafa Geceyatmaz Mustafa Turan Barış Manço Hüseyin Sermet Güher Pekinel Süher Pekinel Okan Demiriş Mete Uğur Macide Tanır Bozkurt Kuruç Osman F. Seden Türkan Şoray Hülya Koçyiğit Orhan Şaik Gökyay Tarık Buğra Attilâ İlhan Ali Avni Çelebi Sabri Berkel Turan Erol Devrim Erbil Hüseyin Anka Özkan Sadi Diren (1991) Müzeyyen Senar Mehveş Emeç Şefika Kutluer Tekin Akmansoy Muazzez Abacı Metin Akpınar İzzet Altınmeşe Selmi Andak Avni Anıl Nezihe Araz Muzaffer Arıkan Orhan Asena Semih Balcıoğlu Recep Bilginer Ali Can Koral Çalgan İnci Çayırlı Merih Çimenciler Ali Doğan Haldun Dormen Armağan Elçi Erol Erdinç Özdemir Erdoğan Musa Eroğlu Muazzez Ersoy Semiha Berksoy Zeki Alasya Mengü Ertel Orhan Gencebay Nurşen Girginkoç Rengim Gökmen Ruşen Güneş Fahrettin Güven Nedret Güvenç Fikret Hakan Selahattin İçli Selim İleri Çolpan İlhan Yekta Kara Cemil Karababa Müşfik Kenter Kayıhan Keskinok Levent Kırca Atilla Manizade Yusuf Nalkesen Tankut Öktem Gazanfer Özcan Ahmet Özhan Münir Özkul Sezen Cumhur Önal Kutlu Payaslı Ajda Pekkan Ali Poyrazoğlu Ozan Sağdıç Mustafa Sağyaşar Samime Sanay Emel Sayın Timur Selçuk Nedret Selçuker Nesrin Sipahi Ferit Sıdal Kâmil Sönmez Muammer Sun Gülriz Sururi Dinçer Sümer Şener Şen Ziya Taşkent Orhan Taylan Okay Temiz Zekai Tunca Neriman Altındağ Tüfekçi Dilek Türker Nejat Uygur Necdet Varol Gönül Yazar Jale Yılmabaşar Nilüfer Yumlu Metin Yurdanur Gülşen Tatu (1999)

Mengü Ertel nedir?, Mengü Ertel anlamı nedir?, Mengü Ertel ne demektir?