Belgrad'ın Fethi

Belgrad'ın Fethi
	; Belgrad'ın Fethi'ni gösteren bir gravür
Tarih	Temmuz-29 Ağustos 1521
Bölge	Nándorfehérvár, Macaristan Krallığı (günümüzde Belgrad)
Sonuç	Osmanlı İmparatorluğu zaferi
Taraflar
Macaristan Krallığı	Osmanlı İmparatorluğu
Komutanlar ve liderler
Mihály Móré; Balázs Oláh	I. Süleyman; Pîrî Mehmed Paşa
Güçler
700	15.000-25.000

Belgrad'ın Fethi, Macaristan Krallığı'nın elinde bulunan Belgrad'ın (o dönemdeki adı Nándorfehérvár) Temmuz 1521'de, Osmanlı İmparatorluğu tarafından kuşatılmasıyla başlayan ve 29 Ağustos 1521'de fethiyle sona eren süreçtir.

I. Süleyman'ın 1520 Eylül'ünde Osmanlı Padişahı olmasının ardından Macaristan Kralı II. Lajos'a gönderdiği elçinin hakaret görmesi veya öldürülmesi ve Macar kuvvetlerinin Knin'i ele geçirmesi üzerine Süleyman, Belgrad üzerine sefer düzenlemeye karar verdi. 18 Mayıs 1521 tarihinde Belgrad üzerine sefere çıkan Süleyman'ın önderliğindeki Osmanlı Ordusu, Temmuz ayında şehri kuşatma altına aldı. Sadrazam Pîrî Mehmed Paşa'nın komutasındaki ordu, bir ay kadar süren kuşatma sonrasında şehri ele geçirdi. Osmanlı kuvvetleri ayrıca Böğürdelen, Zemun ve Salankamen şehirlerini devlet topraklarına kattı.

Belgrad'ın kaybedilmesinden sonra zayıflayan Macaristan Krallığı, 1526'da Osmanlı kuvvetleriyle gerçekleşen Mohaç Muharebesi'ni kaybetmesi sonrasında Osmanlı İmparatorluğu'na bağlandı. Belgrad ise, 1688'deki Belgrad Kuşatması'na kadar Osmanlı egemenliğinde kaldı.

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

Belgrad'ın alınması için Osmanlı İmparatorluğu tarafından ilk girişim 1440'ta gerçekleştirildi. Padişah II. Murad komutasındaki ordu Nisan 1440'ta, Macaristan Krallığı yönetimindeki şehri kuşattı.^[1] Birkaç ay sonra, aynı yılın sonbaharında kuşatma kaldırıldı ve şehir Macar yönetiminde kaldı.^[2]^[3] Osmanlı kuvvetleri tarafından şehre yönelik ikinci kuşatma 1456 Temmuz'unda, Padişah II. Mehmed yönetimindeki ordu tarafından gerçekleştirildi. Bir aydan kısa süren bu kuşatma da Osmanlı açısından başarısızlıkla sonuçlandı.^[4] 1492'de şehir, Osmanlı kuvvetleri tarafından üçüncü kez kuşatıldı. Semendire Sancak Beyi Hadım Süleyman Paşa önderliğindeki Osmanlı kuvvetleri, şehrin kuşatılması sırasında Erdel üzerine yaptığı akınlarda mağlup olarak geri çekildi ve şehrin kuşatması sonlandı.^[5] İki devlet arasında bu kuşatmanın ardından büyük bir çatışma yaşanmadı.^[5] 28 Mart 1519'da imzalanan barış antlaşmasıyla iki devlet birbirine saldırmayacak ve her iki devletin tüccarları da diğer devletin topraklarına serbestçe girebilecekti.^[5]

Padişah I. Selim'in Mısır seferi sırasında Macaristan Kralı yönetimindeki ordu, İzvornik üzerine yürüyerek, Sancak Beyi Mustafa Bey'i öldürdü.^[6] Ancak I. Selim, bu olaya karşı herhangi bir şey yapamadan, Eylül 1520'de öldü.^[4] I. Selim'in ardından Osmanlı Padişahı olan I. Süleyman, tahta geçtiğini haber vermek üzere Macaristan Kralı II. Lajos'a gönderdiği Behram Çavuş, farklı kaynaklara göre kral tarafından hakaret gördü, alıkonuldu veya öldürüldü.^[5]^[7] Nicolae Iorga, alıkonulma sebebi olarak Macaristan'da Süleyman'ın öldüğüne dair haberlerin yayıldığını yazmaktadır.^[8] Diğer yandan Macar kuvvetlerinin Bosna Sancağı'na bağlı Knin'in Macar kuvvetleri tarafından ele geçirilmesi sonrasında Süleyman, Belgrad üzerine sefer düzenlemeye karar verdi.^[7]

Osmanlı tarafının sefer hazırlıkları[değiştir | kaynağı değiştir]

Sefere çıkılmadan önce Süleyman; Anadolu, Karaman, Diyarbekir, Şam ve Mısır beylerbeylerine sefer sırasında devletin sınırlarını korumalarını, Rumeli beylerbeyine İpsala'da yığınak yapıp kendisi Edirne'ye varınca kendisini karşılamasını, Rumeli'deki akıncı beylerine kendilerine tâbi olan akıncıları toplamalarını, Bosna ve İzvornik sancak beylerine ise kendilerine bağlı kuvvetleri toplamalarını ve bölgede padişah haslarından olan maller ile, ordunun gelişine kadar hazır olacak şekilde gemiler yapılmasını emretti.^[9] Erdel'den Macaristan'a gelecek desteğin engellenmesi için akıncı beylerinden Mihaloğlu Mehmed Bey, Niğbolu üzerinden Erdel'e saldırması için gönderildi.^[9]

Macaristan'a karşı yapılacak seferde, Karadeniz'in Tuna nehrine kadar olan kısmının fethi için Danişmend Reis görevlendirilirken; Mihaloğlu Mehmed Bey, Turahanlı ve Bosna Beyi Yahya Paşazade Bali Bey komutasındaki akıncılar da öncü olarak Macaristan içine sevk edildi.^[7] Öte yandan Sadrazam Pîrî Mehmed Paşa komutasındaki tımarlı sipahilerin Belgrad üzerine gönderilip, Tuna'nın sağ tarafından ilerleyerek şehri uzaktan kuşatması kararlaştırıldı ve bu kapsamda elli kadar gemiyle Tuna üzerine kuşatma için gerekli malzemelerle birlikte yola çıkıldı.^[7]

Süleyman komutasındaki Osmanlı Ordusu, farklı kaynaklara göre 16^[9] veya 18^[10] Mayıs 1521 tarihinde İstanbul'dan ayrılarak Belgrad üzerine sefere çıktı. Sefere çıkan Osmanlı kuvvetlerinde fil de bulunmaktaydı.^[11] 28 Mayıs'ta Edirne civarına ulaşan orduya Rumeli beylerbeyi ve sancak beylerine bağlı kuvvetler de katıldı.^[9]

Kuşatma[değiştir | kaynağı değiştir]

Üçüncü vezir Ahmed Paşa komutasındaki kuvvetler, 7 Temmuz'da Böğürdelen'i ele geçirdi.^[7] Sonrasında buraya gelen Süleyman, kalenin genişletilmesini ve bir iç kale yapılmasını istedi.^[7] Öte yandan Pîrî Mehmed Paşa tarafından görevlendirilen Semendire Sancak Beyi Gazi Hüsrev Bey Tuna'nın sol yakasındaki Zemun'u alırken, ikinci vezir Çoban Mustafa Paşa komutasındaki birlikler de Salankamen'i ele geçirdi.^[11]

Sadrazam Pîrî Mehmed Paşa komutasındaki kuvvetler, yaklaşık bir ay Belgrad'ı kuşattı.^[11] Celâlzâde Mustafa Çelebi'nin belirttiğine göre 15.000, Hocazâde Mehmed'e göre 25.000 kadar Osmanlı askeri şehrin kuşatmasında yer aldı.^[12] Belgrad'ın savunması için Mihály Móré ile Balázs Oláh'ın komutasında 700 kadar asker vardı.^[13]^[14] 8 Ağustos 1521 tarihinde dış kaleye giren Osmanlı güçleri,^[15] 29 Ağustos 1521 tarihinde iç kaledekilerin teslim olmasıyla şehir Osmanlı egemenliğine girdi.^[11]^[16]

Sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehirde yaşayan halkın bir kısmı Macaristan'a giderken, aslen Sırp olanlar İstanbul'a nakledilerek Yedikule civarına yerleştirildi.^[11] Belgrad Kalesi ise yaklaşık 200 topla güçlendirilirken, kalenin korunması için Bosna Sancak Beyi Yahya Paşazade Bâli Bey tayin edildi.^[11] Boşalan Bosna Sancağı'nın yönetimi ise Gazi Hüsrev Bey'e bırakıldı.^[11] 18 Eylül'e kadar şehirde kalan Süleyman ise 19 Ekim'de İstanbul'a ulaştı.^[17]

Fetih hakkında Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nun İstanbul elçisi; "Belgrad'ın ele geçirilmesi, Macaristan Krallığı'nın çöküşüne sebep olan olayların başlangıcıydı. II. Lajos'un ölümü, Budin'in ele geçirilişi ve Erdel'in işgaliyle devam eden süreçte Macaristan İmparatorluğu yıkılmış ve diğer ülkeleri de benzer sonu yaşayacağına dair bir korku sarmıştı." şeklinde yorum yapmıştı.^[18] Şehir, Osmanlı egemenliğine girdikten sonra, Avrupa'ya düzenlenen akınlarda bir üs görevi gördü ve "Dârü'l-cihad" adıyla anılmaya başlandı.^[11]

Belgrad'ın kaybedilmesinden sonra zayıflayan Macaristan Krallığı, 1526'da Osmanlı kuvvetleriyle gerçekleşen Mohaç Muharebesi'ni kaybetmesi sonrasında Osmanlı İmparatorluğu'na bağlandı. Belgrad ise, 1688'deki Belgrad Kuşatması'na kadar Osmanlı egemenliğinde kaldı.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Genel

Szilágyi Sándor: A Magyar Nemzet Története - VI. fejezet, Nándor-Fejérvár eleste 7 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1983). Osmanlı Tarihi, II. cilt. Ankara. ISBN 975-16-0012-X.
Sakaoğlu, Necdet (Nisan 2012). Süleyman, Hurrem ve Diğerleri: Bir Dönemin Gerçek Hikayesi.
Clot, André (1992). Suleiman the Magnificent : The Man, His Life, His Epoch. Londra: Saqi Books. ISBN 978-0863561269.
Aslantaş, Selim (2011). "Belgrad-ı Dârü'l-Cihad". Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 15. sayı. ISSN 1305-5992.

Özel

^ Kalić-Mijušković, Jovanka (1967). Beograd u srednjem veku (Sırpça). Belgrad. s. 110.
^ Baştav, Şerif (1991). Osmanlı Türk-Macar tarihi münasebetlerinde İlk Devir. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü. ss. 94-95. ISBN 9754560455.
^ Spremić, Momčilo (1982). "Prvi pad despotovine". Istorija srpskog naroda (Sırpça). II. cilt. s. 250.
^ ^a ^b Uzunçarşılı, İsmail Hakkı; ss. 310
^ ^a ^b ^c ^d Aslantaş, Selim; ss. 23
^ Uzunçarşılı, İsmail Hakkı; ss. 301
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Uzunçarşılı, İsmail Hakkı; ss. 311
^ Iorga, Nicolae (1909). Geschichte des Osmanischen Reiches (Almanca). II. cilt. Gotha. ss. 385-386.
^ ^a ^b ^c ^d Aslantaş, Selim; ss. 24
^ Yurdaydın, Hüseyin G. "Ferdî'nin Süleymannâme'sinin yeni bir nüshası". s. 12. 10 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2020.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Uzunçarşılı, İsmail Hakkı; ss. 312
^ Aslantaş, Selim; ss. 26
^ Acta historica (Macarca). LI.-LIX. cilt. Szeged Üniversitesi. 1975. s. 4. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2015.
^ Mitták, Ferenc (2008). Képes magyar história: 1111 év. a Kárpát-medencében (Macarca). TTK. s. 187. ISBN 9635966296. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2015.
^ Sanudo, Marino; Labalme, Patricia H.; White, Laura Sanguineti (2008). Venice, Cità Excelentissima: Selections from the Renaissance Diaries of Marin Sanudo. Johns Hopkins University Press. s. 209. ISBN 0801887658.
^ Sakaoğlu, Necdet; ss. 4
^ Aslantaş, Selim; ss. 29
^ Clot, André; ss. 39

[1] Kalić-Mijušković, Jovanka (1967). Beograd u srednjem veku (Sırpça). Belgrad. s. 110.

[2] Baştav, Şerif (1991). Osmanlı Türk-Macar tarihi münasebetlerinde İlk Devir. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü. ss. 94-95. ISBN 9754560455.

[3] Spremić, Momčilo (1982). "Prvi pad despotovine". Istorija srpskog naroda (Sırpça). II. cilt. s. 250.

[Uzunçarşılı-310-4] Uzunçarşılı, İsmail Hakkı; ss. 310

[Aslantaş-23-5] Aslantaş, Selim; ss. 23

[6] Uzunçarşılı, İsmail Hakkı; ss. 301

[Uzunçarşılı-311-7] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Uzunçarşılı, İsmail Hakkı; ss. 311

[8] Iorga, Nicolae (1909). Geschichte des Osmanischen Reiches (Almanca). II. cilt. Gotha. ss. 385-386.

[Aslantaş-24-9] Aslantaş, Selim; ss. 24

[10] Yurdaydın, Hüseyin G. "Ferdî'nin Süleymannâme'sinin yeni bir nüshası". s. 12. 10 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2020.

[Uzunçarşılı-312-11] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Uzunçarşılı, İsmail Hakkı; ss. 312

[Aslantaş-26-12] Aslantaş, Selim; ss. 26

[13] Acta historica (Macarca). LI.-LIX. cilt. Szeged Üniversitesi. 1975. s. 4. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2015.

[14] Mitták, Ferenc (2008). Képes magyar história: 1111 év. a Kárpát-medencében (Macarca). TTK. s. 187. ISBN 9635966296. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2015.

[15] Sanudo, Marino; Labalme, Patricia H.; White, Laura Sanguineti (2008). Venice, Cità Excelentissima: Selections from the Renaissance Diaries of Marin Sanudo. Johns Hopkins University Press. s. 209. ISBN 0801887658.

[Sakaoğlu-4-16] Sakaoğlu, Necdet; ss. 4

[Aslantaş-29-17] Aslantaş, Selim; ss. 29

[Clot-30-18] Clot, André; ss. 39

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

g t d Yüzyıllara göre Osmanlı İmparatorluğu'nun taraf olduğu önemli kuşatmalar
13.-14.	1285 Kulacahisar 1326 Bursa 1328-1331 Nikea 1333-1337 İzmit 1361 Edirne 1383-1387 Selanik 1385 Sofya 1385 Niş 1393 Tırnova 1394-1396 Konstantinopolis 1397-1402 Konstantinopolis
15.	1411 Konstantinopolis 1422 Konstantinopolis 1422-1430 Selanik 1428 Güvercinlik 1439 Semendire 1440 Belgrad 1440-41 Nobırda 1448 Kocacık 1450 Akçahisar 1453 İstanbul 1455 Berat 1456 Belgrad 1459 Semendire 1461 Trabzon 1462 Midilli 1463 Yayçe 1464 Yayçe 1467 Akçahisar 1470 Eğriboz 1474 İşkodra 1475 Kefe 1477-78 Akçahisar 1478-79 İşkodra 1480 Rodos 1481 Otranto 1484 Kili 1484 Akkerman 1499 İnebahtı
16.	1500 Modon 1500 Kefalonya 1501 Dıraç 1514-5 Diyarbakır 1516-7 Mardin 1517 Kahire 1521 Belgrad 1522 Knin 1522 Rodos 1529 Cezayir Adası 1529 Viyana 1532 Güns (Kőszeg) 1532 Maribor 1533-34 Koron 1534 Tunus 1534 Bağdat 1537 Klis 1537 Korfu 1538 Diu 1539 Kastelnovo 1541 Budin 1543 Nice 1543 Estergon 1548 Aden 1548 Van 1551 Trablus 1552 Maskat 1552 Hürmüz 1552 Temeşvar 1552 Eğri 1556 Vahran 1559 Bahreyn 1563 Vahran 1565 Malta 1566 Zigetvar 1569-70 Kevkeban 1570 Lefkoşa 1570-71 Mağusa 1574 Tunus 1578 Gvozdansko 1592 Bihaç 1593 Kulpa 1594 Yanıkkale 1596 Eğri 1598 Budin
17.	1601 Kanije 1602 İstolni Belgrad 1603 Tebriz 1605 Estergon 1616 Revan 1621 Hotin 1625 Bağdat 1630 Bağdat 1635 Revan 1638 Bağdat 1642 Azak 1645 Hanya 1646 Resmo 1663 Uyvar 1664 Zerinvar 1648-1669 Kandiye 1672 Kamaniçe 1678 Çehrin 1683 Viyana 1684 Budin 1684 Ayamavra 1685 Uyvar 1686 Budin 1686 Peçuy 1688 Eğriboz 1688 Belgrad 1689 Perekop 1690 Belgrad 1692 Hanya 1693 Belgrad 1695 Azak 1696 Azak
18.	1715 Anabolu 1716 Korfu 1716 Temeşvar 1717 Belgrad 1724 Hoy 1724 Hemedan 1724 Revan 1725 Tebriz 1731 Revan 1731 Urmiye 1733 Bağdat 1734-35 Gence 1735 Kars 1737 Özi 1739 Belgrad 1743 Musul 1744 Kars 1769 Hotin 1773 Silistre 1788 Özi 1788 Hotin 1789 Belgrad 1789 İzmail 1799 El-Ariş 1799 Yafa 1799 Akka
19.	1801 Kahire 1806 Belgrad 1821 Patras 1821-22 Akropol 1821 Tripoliçe 1822 Mesalongi 1823 Mesalongi 1825-26 Mesalongi 1826-27 Akropol 1828 Kars 1828 Şumnu 1828 Silistre 1828 Varna 1854 Kalafat 1854 Silistre 1854-55 Sivastopol 1855 Kars 1877 Plevne
20.	1912-13 İşkodra 1912-13 Edirne 1915 Van 1915-16 Kût'ül-Amâre 1916-1919 Medine
Osmanlı mağlubiyetleri italik olarak gösterilmiştir.

Belgrad'ın Fethi nedir?, Belgrad'ın Fethi anlamı nedir?, Belgrad'ın Fethi ne demektir?