Çehrin Kuşatması (1678)

Çehrin Kuşatması (1678)
	1676-1681 Osmanlı-Rus Savaşı
	; Merzifonlu Kara Mustafa Paşa
Tarih	21 Temmuz-21 Ağustos 1678
Bölge	Çehrin Kalesi, Ukrayna
Sonuç	Osmanlı zaferi
Coğrafi; Değişiklikler	Osmanlılar Çehrin Kalesi, Kaniv, Çerkası, Moşnia, Korsun ve Zabotin'i fethetti.
Taraflar
Osmanlı İmparatorluğu; Kırım Hanlığı	Rusya Çarlığı; Kazak Hetmanlığı; Kalmuk Hanlığı
Komutanlar ve liderler
Kara Mustafa Paşa; Murad Giray	General Romadonovskiy; İvan Samoyloviç; Ayuka Han
Güçler
60-70.000 asker; 55-60 top	80-90.000 asker (10.000 garnizon, 70.000+ Rus ordusu); 50-60 top
Kayıplar
10-12.000 ölü	25-30.000 ölü

Çehrin Kuşatması, 1676-1681 Osmanlı-Rus Savaşı'nda evre.

Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu 1676'dan beri Rusya'nın işgalinde bulunan ve bir önceki yılki kuşatmada ele geçirilemeyen Çehrin Kalesi'ni 21 Temmuz-21 Ağustos 1678 arasındaki kuşatma sonucunda zaptetti.

Osmanlı ordusu, bu zaferinin ardından Özi nehrinin batı yakasındaki diğer müstahkem mevkileri ele geçirerek bu bölgedeki Osmanlı hakimiyetini pekiştirdi.

1679 ve 1680 yıllarında sahadaki bu durumu değiştirecek kaydadeğer askerî gelişmeler olmayınca, taraflar 1681 yılında Özi nehrinin sınır olarak belirlendiği Bahçesaray Antlaşması'nı imzaladılar.

Kuşatma öncesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Osmanlı İmparatorluğu; 1677 yılında icra edilen Çehrin kuşatmasından sonuç alınamaması üzerine, Serdar Melek İbrahim Paşa ve Kırım Hanı I. Selim Giray'ı azletti ve yerlerine Abaza Kör Hüseyin Paşa ve Murad Giray'ı atadı ve Padişah IV. Mehmed’in bizzat sefere çıkması kararlaştırıldı.^[1]

1678 ilkbaharında Rus Çarı III. Fyodor Aleksiyeviç İstanbul'a bir elçi göndererek Osmanlı-Rus ihtilafının "dostluk" yoluyla çözülmesini teklif ettiyse de, dostluğun ancak Osmanlılar’a ait yerlerin iadesiyle mümkün olabileceği yanıtı verildi. Bunun ardından, Osmanlı İmparatorluğu 11 Nisan 1678 tarihinde Rusya'ya resmen savaş ilan etti. IV. Mehmed Osmanlı ordusunun başında Silistre’ye kadar ilerlediyse de bu merhaleden sonra Serdâr-ı ekremliğe Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa tayin edildi.

Kuşatma[değiştir | kaynağı değiştir]

30 Mayıs'ta İsakçı'dan harekete geçen Osmanlı ordusu 21 Temmuz'da Çehrin Kalesi önüne ulaşarak kuşatmaya başladı. Buna mukabil, Rus komutan General Romadanovski de kale yakınlarında konuşlanarak garnizonu düzenli olarak takviye etmeye başladı.

13 Ağustos günü Kaplan Mustafa Paşa komutasındaki öncü kuvvetlere taarruz eden Rus ordusu ağır kayıplar vererek çekildiyse de, Barabaş Kazaklarının takviye olarak muharebe sahasına gelmeleriyle Osmanlı birlikleri Çehrin Kalesi civarına çekilmek zorunda kaldı. 14 Ağustos günü yapılan meşverette, Rus ordusunun sayısal üstünlüğünden dolayı bir yıl önceki kuşatmada olduğu gibi, ordunun kayıp vermeden çekilmesi görüşünü savunanlara karşı, (1669 yılında) Kandiye Kuşatması'nı zaferle sonuçlandıran Bosna Beylerbeyi Ahmed Paşa'nın Çehrin Kalesinin de ileri aşamaya gelmiş lağımların patlatılmasıyla ele geçirilebileceğini müdafaa edenlerin görüşü baskın çıktı.^[2]

20 Ağustos günü patlatılan lağımlar sonucu tahrip edilen surlarda açılan gedikten kaleye taarruz eden Osmanlı ordusu önce kalenin varoş kısmını işgal etti. Bu arada Tasma Nehri üzerindeki üç köprü de yıkıldığından nehrin öte yakasındaki Rus ordusunun kaleye yardım gönderme olanağı da kalmadı. İç kaleye yönelik şiddetli topçu ateşi büyük bir yangına neden olurken kaledeki Rus-Kazak askerlerinin büyük bölümü nehre atlayarak boğuldu, bir bölümü de kaleyi terketti. Bu sayede 21 Ağustos günü Çehrin Kalesi Osmanlıların eline geçti.^[3]

Kuşatma sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]

Ağır kayıplarla Özi Nehrinin öte yakasına çekilen Rus ordusunu takiple Kaplan Mustafa Paşa ve Kırım Hanı Murad Giray görevlendirildi. 23 Ağustos'ta Çehrin Kalesi'ne 1,5 saat mesafede Osmanlı ve Rus orduları karşı karşıya geldi ve 30 Ağustos'a kadar kesintisiz süren muharebeler sonucunda Rus ordusunun taarruz gücü kırıldı. 31 Ağustos'ta ise Osmanlı ordusu Çehrin Kalesi'ni tahrip ederek geri dönüş harekâtına başladı.

Öte yandan, Vezir Ahmed Paşa komutasındaki bir Osmanlı-Kırım birliği Ruslara tâbi olmuş Kazakları hakimiyet altına almak amacıyla ileri harekâtını sürdürdü. Üç günlük kuşatma sonrası Kaniv, Çerkası, Moşnia, Korsun ve Zabotin'i ele geçiren Osmanlı ordusu bu kaleleri Osmanlılara tâbi Kazak Hetmanı Yuri Hmelnitski'nin idaresine bıraktı.^[4]

1 Ekim 1678'de Ladjin kalesi civarında konaklayan Osmanlı ordusu (1676 tarihli İzvança Antlaşması çerçevesinde Lehistan Krallığı tarafından Osmanlı İmparatorluğu'na terkedilmesi gereken) Bar ve Mezepozi kalelerinin tahliye edilerek Kamaniçe Muhafızı Vezir Halil Paşa'ya teslim edildiği haberini aldı.^[5]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "İslam Ansiklopedisi, "Çehrin Kuşatması" maddesi, Türk Diyanet Vakfı, İstanbul (1993), c.8, s.249". 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2022.
^ "Zübde-i Vekayiât", Defterdar Sarı Mehmed Paşa, Tercüman Yayınları, İstanbul (1977), s.141-147
^ "1566-1683 Osmanlı Tarihi", Genelkurmay Başkanlığı, ATASE Yayınları, s.310
^ "Warfare, State and Society on the Black Sea Steppe, 1500–1700", Brian Davies, Routledge, Londra (2007), s.169
^ "Zübde-i Vekayiât", Defterdar Sarı Mehmed Paşa, Tercüman Yayınları, İstanbul (1977), s.156

[1] "İslam Ansiklopedisi, "Çehrin Kuşatması" maddesi, Türk Diyanet Vakfı, İstanbul (1993), c.8, s.249". 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2022.

[2] "Zübde-i Vekayiât", Defterdar Sarı Mehmed Paşa, Tercüman Yayınları, İstanbul (1977), s.141-147

[3] "1566-1683 Osmanlı Tarihi", Genelkurmay Başkanlığı, ATASE Yayınları, s.310

[4] "Warfare, State and Society on the Black Sea Steppe, 1500–1700", Brian Davies, Routledge, Londra (2007), s.169

[5] "Zübde-i Vekayiât", Defterdar Sarı Mehmed Paşa, Tercüman Yayınları, İstanbul (1977), s.156

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

g t d Yüzyıllara göre Osmanlı İmparatorluğu'nun taraf olduğu önemli kuşatmalar
13.-14.	1285 Kulacahisar 1326 Bursa 1328-1331 Nikea 1333-1337 İzmit 1361 Edirne 1383-1387 Selanik 1385 Sofya 1385 Niş 1393 Tırnova 1394-1396 Konstantinopolis 1397-1402 Konstantinopolis
15.	1411 Konstantinopolis 1422 Konstantinopolis 1422-1430 Selanik 1428 Güvercinlik 1439 Semendire 1440 Belgrad 1440-41 Nobırda 1448 Kocacık 1450 Akçahisar 1453 İstanbul 1455 Berat 1456 Belgrad 1459 Semendire 1461 Trabzon 1462 Midilli 1463 Yayçe 1464 Yayçe 1467 Akçahisar 1470 Eğriboz 1474 İşkodra 1475 Kefe 1477-78 Akçahisar 1478-79 İşkodra 1480 Rodos 1481 Otranto 1484 Kili 1484 Akkerman 1499 İnebahtı
16.	1500 Modon 1500 Kefalonya 1501 Dıraç 1514-5 Diyarbakır 1516-7 Mardin 1517 Kahire 1521 Belgrad 1522 Knin 1522 Rodos 1529 Cezayir Adası 1529 Viyana 1532 Güns (Kőszeg) 1532 Maribor 1533-34 Koron 1534 Tunus 1534 Bağdat 1537 Klis 1537 Korfu 1538 Diu 1539 Kastelnovo 1541 Budin 1543 Nice 1543 Estergon 1548 Aden 1548 Van 1551 Trablus 1552 Maskat 1552 Hürmüz 1552 Temeşvar 1552 Eğri 1556 Vahran 1559 Bahreyn 1563 Vahran 1565 Malta 1566 Zigetvar 1569-70 Kevkeban 1570 Lefkoşa 1570-71 Mağusa 1574 Tunus 1578 Gvozdansko 1592 Bihaç 1593 Kulpa 1594 Yanıkkale 1596 Eğri 1598 Budin
17.	1601 Kanije 1602 İstolni Belgrad 1603 Tebriz 1605 Estergon 1616 Revan 1621 Hotin 1625 Bağdat 1630 Bağdat 1635 Revan 1638 Bağdat 1642 Azak 1645 Hanya 1646 Resmo 1663 Uyvar 1664 Zerinvar 1648-1669 Kandiye 1672 Kamaniçe 1678 Çehrin 1683 Viyana 1684 Budin 1684 Ayamavra 1685 Uyvar 1686 Budin 1686 Peçuy 1688 Eğriboz 1688 Belgrad 1689 Perekop 1690 Belgrad 1692 Hanya 1693 Belgrad 1695 Azak 1696 Azak
18.	1715 Anabolu 1716 Korfu 1716 Temeşvar 1717 Belgrad 1724 Hoy 1724 Hemedan 1724 Revan 1725 Tebriz 1731 Revan 1731 Urmiye 1733 Bağdat 1734-35 Gence 1735 Kars 1737 Özi 1739 Belgrad 1743 Musul 1744 Kars 1769 Hotin 1773 Silistre 1788 Özi 1788 Hotin 1789 Belgrad 1789 İzmail 1799 El-Ariş 1799 Yafa 1799 Akka
19.	1801 Kahire 1806 Belgrad 1821 Patras 1821-22 Akropol 1821 Tripoliçe 1822 Mesalongi 1823 Mesalongi 1825-26 Mesalongi 1826-27 Akropol 1828 Kars 1828 Şumnu 1828 Silistre 1828 Varna 1854 Kalafat 1854 Silistre 1854-55 Sivastopol 1855 Kars 1877 Plevne
20.	1912-13 İşkodra 1912-13 Edirne 1915 Van 1915-16 Kût'ül-Amâre 1916-1919 Medine
Osmanlı mağlubiyetleri italik olarak gösterilmiştir.

Çehrin Kuşatması (1678) nedir?, Çehrin Kuşatması (1678) anlamı nedir?, Çehrin Kuşatması (1678) ne demektir?