Estergon Kuşatması (1605)

Estergon Kuşatması
	1593-1606 Osmanlı-Avusturya Savaşı
	; Estergon Kalesi ile (batısında) Vişegrad ve (Tuna'nın karşı kıyısında) Ciğerdelen palankaları
Tarih	29 Ağustos- 3 Ekim 1605
Bölge	Estergon, Vişegrad, Ciğerdelen, Macaristan, Slovakya
Sonuç	Kesin Osmanlı zaferi
Coğrafi; Değişiklikler	Estergon Kalesi yeniden Osmanlıların eline geçti
Taraflar
Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu; Avusturya Arşidüklüğü;	Osmanlı İmparatorluğu
Komutanlar ve liderler
Wilheim Öttingen (ölü); Kont Dampierre ; Leonhard Friedrich Schlöcker	Lala Mehmed Paşa
Güçler
8.000	40-50.000
Kayıplar
2.500 ölü, 1.000 esir	Nispeten Hafif

Estergon Kuşatması, 1593-1606 Osmanlı-Avusturya Savaşı'nda evre.

Lala Mehmed Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu 1595'ten beri Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu işgalindeki Estergon Kalesi'ni 29 Ağustos-3 Ekim 1605 arasında kuşatarak geri aldı.

Kuşatma öncesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Macaristan'ın en önemli kenti olan Budin'i kuzey ve kuzeybatıdan koruyan en önemli müstahkem mevkilerden biri olan Estergon Kalesi Prens Karl von Mansfeld'in komutasındaki 70.000 kişilik Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu ordusu tarafından ele geçirilmiş,^[1] Osmanlıların kaleyi geri almak için Lala Mehmed Paşa komutasında 18 Ekim-18 Kasım 1604 arasında gerçekleştirdikleri kuşatma ise mevsimin de gecikmesi nedeniyle başarılı olmamıştı. Bunun üzerine Lala Mehmed Paşa müteakip sefer mevsiminde doğrudan Estergon Kalesi'ni hedefledi.

Kuşatma[değiştir | kaynağı değiştir]

4 Temmuz 1605'te Belgrad'a gelen Lala Mehmed Paşa Savaş Meclisi'nde Estergon'a yürünmesi kararını açıklayınca Osmanlı ordusu Zemun üzerinden Budin'e geldi. Bosna Beylerbeyi ise 25 top, 30.000 gülle ve 10.000 kantar barutla orduyu destekledi.^[2] 29 Ağustos 1605'te Estergon Kalesi önlerine gelen Osmanlı ordusu süratle Wilheim Öttingen komutasındaki 6.000 askerlik bir garnizonun koruduğu kaleyi kuşatmayı başlattı. Kuşatma başlamadan kısa bir süre önce Fransız Kont Dampierre Komarom önlerindeki ablukayı yararak Estergon Kalesi'ne beş tabur asker takviyesi yapmayı başardı.

Kalenin kolaylıkla ele geçirilmesi için Osmanlı ordusu öncelikle kalenin çevresinde keza Alman/Avusturya işgaline girmiş palankaları zapt etmeye yoğunlaştı. Bu çerçevede; Lala Mehmed Paşa Budin Beylerbeyi Boşnak Hasan Paşa'yı Tepedelen, Bosna Beylerbeyi Hadım Hüsrev Paşa'yı ise Vişegrad üzerine gönderirken, ordunun bir bölümünü de Tuna'nın sol kıyısına top çıkarmak suretiyle Ciğerdelen'e taarruz ettirdi.^[3] İlk düşen palanka Ciğerdelen oldu. Bu sayede Estergon'a Tuna'nın diğer yakasından yardım alma olanağı kalmadı.

İkinci düşen palanka ise Vişegrad oldu. Papalığın Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'na yardım amaçlı gönderdiği 1.000 Fransız askeri teslim olarak Osmanlıların hizmetine girdi. Vişegrad'ın alınmasının ardından burayı kuşatan Bosna Eyaleti askerleri Tepedelen'i kuşatan birliği takviye ettiler ve 16 Eylül'de burayı zaptettiler.

Tuna'daki Osmanlı ince donanması da Estergon'u kuşatan Osmanlı ordusunu lojistik açıdan destekledi.^[4] Bu şekilde her yanı sarılan Estergon Kalesi'ne karşı Osmanlı ordusu 29 Eylül'de genel taarruza geçti. Osmanlı ordusu 1 Ekim'de kalenin varoşunu zapt ederken Almanlar 1.000 asker kaybetti.^[5] İç kaleye sığınan garnizon bu defa Osmanlıların surların altında patlattığı lağımlar ve yoğun top ateşi sonucu alev alan binalar arasında kaldı ve direnme arzusunu kaybetti. Wilheim Öttingen'ın ölümünün ardından komutayı devralan Kont Dampierre askerlerin baskısına dayanamayarak 3 Ekim 1605'te teslim olma kararı verdi. Elçi olarak gönderilen Peçevi İbrahim Efendi'nin belirlediği vire koşulları çerçevesinde kalede kalan yaklaşık 4.500 savunmacı 4 Ekim'de silah ve cephanelerini bırakarak Komarom'a döndüler. Fransız Kont Dampierre affedilirken, Yüzbaşı Leonhard Friedrich Schlöcker dili kesilerek ve asılarak, ayrıca 24 asker de asılarak idam edildi, Osmanlılarla işbirliği yapmakla suçlananlar ise ağaçlara çivilendi.^[5]

Kuşatma sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]

Estergon Kuşatması; Osmanlı İmparatorluğu ile Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu arasında 1593'ten beri süregiden savaşta (Osmanlıların 17 Ekim'de Uyvar kuşatmasında Erdel Krallığı'na yardımı ve Tiryaki Hasan Paşa'nin Ekim sonunda Vesprim ve Palota'yı ele geçirmesi sayılmazsa) iki İmparatorluk arasındaki son büyük çarpışma oldu.

Estergon Kuşatması ayrıca; Avrupa ordularında Erken Modern Dönemde gözlemlenen köklü değişiklikleri ifade eden Askerî Devrim'in Osmanlı ordularınca da benimsendiğini de gösterdi. Zira, Yeniçeriler kuşatma boyunca top bataryalarının ardından iki sıra halinde dizilerek ve sırayla ateş ederek salvo ateşini başarıyla tatbik etmişlerdi.^[6] Keza, Estergon Kalesi çevresindeki palankaları ve varoşu kısa sürede ele geçiren ve hasımlarına iç kalede direnme olanağı da tanımayan Osmanlılar dönemin en öndegelen kuşatma güçlerinden biri olduklarını da gösterdiler.^[7]

İki İmparatorluk arasında talihi sürekli dönen uzun savaşta 1604'ten itibaren Osmanlılar ağır basmaya başladı. Osmanlılar, Estergon Kalesi'nin 3 Ekim 1605'te geri alınmasıyla, Alman/Avusturya işgalindeki tüm kaydadeğer kalelerini kurtarmış oldular. Daha da önemlisi 1595'ten beri isyan halindeki Eflak, Boğdan Prensliği ve Erdel Prenslikleri üzerindeki Osmanlı hakimiyeti yeniden kurulmuştu. Zira, yeni Erdel Prensi Stefan Boçkay'ın Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'na karşı mücadelesini destekleyen Osmanlılar, 17 Ekim'de Uyvar'ın ele geçirip Erdel Prensliği'ne verdiler.^[8] 11 Kasım'da ise Lala Mehmed Paşa Stefan Boçkay'a taç giydirerek Erdel Kralı olarak tanıdı^[9]

Bu gelişmeler, savaş yorgunu Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nu barışa zorladı. 1603'ten beri Safevî Devleti'yle doğuda da savaş halindeki Osmanlı İmparatorluğu da batı cephesini süratle kapamak istiyordu. Bu çerçevede sürdürülen müzakereler sonucunda 15 Haziran 1606'da iki İmparatorluk arasından mütareke imzalandı. 23 Haziran'da ise Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu ile Erdel Krallığı Viyana Antlaşması'nı akdettiler. İki İmparatorluk arasında ise 20 Ekim 1606'da Komarom'da başlayan barış müzakereleri ise 11 Kasım 1606'da Zitvatorok Antlaşması'nın imzalanmasıyla sonuçlandı. Bu sayede iki İmparatorluk 1663'e kadar uzun bir barış dönemine girdiler.^[10]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Türk İslam Ansiklopedisi, "Estergon" maddesi, Türk Diyanet Vakfı, İstanbul (1995), c.11, s.439". 25 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2022.
^ "Mufassal Osmanlı Tarihi", Tan Basımevi, İstanbul, c.3, s.1713
^ "Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi - Osmanlı Devri - Osmanlı-Avusturya Harbi 1593-1606", Genelkurmay Basımevi (1985), s.148
^ "Osmanlı Tarih Yazarlarına Göre Sultan I. Ahmed Devri Deniz Muharebeleri (1603-1617)", Ali Sinan Bilgili, Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl:2004, Sayı:9, Sayfa:144-145
^ ^a ^b ""Hungarian Ottoman Wars"". 19 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2022.
^ "A Contribution to the Military Revolution Debate: The Janissaries Use of Volley Fire during the long Ottoman-Habsburg War of 1593-1606 and the Problem of Origins", Günhan Börekçi, Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae, c.59, Sy.4 (2006), s.407-438
^ "European Warfare, 1494-1660", Jeremy Black, Routledge (2005), s.199
^ "A három részre szakadt ország és a török kiűzése (1526–1605)", Granasztói, György (1981), In Benda, Kálmán; Péter, Katalin (eds.). Magyarország történeti kronológiája, II: 1526–1848 [Historical Chronology of Hungary, Volume I: 1526–1848] (Macarca). Akadémiai Kiadó, ISBN 963-05-2662-X, s.429
^ "Millennium in Central Europe: A History of Hungary" László Kontler, Atlantisz Publishing House (1999), ISBN 963-9165-37-9, s.165
^ "Mufassal Osmanlı Tarihi", Tan Basımevi, İstanbul, c.3, s.1721

[1] "Türk İslam Ansiklopedisi, "Estergon" maddesi, Türk Diyanet Vakfı, İstanbul (1995), c.11, s.439". 25 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2022.

[2] "Mufassal Osmanlı Tarihi", Tan Basımevi, İstanbul, c.3, s.1713

[3] "Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi - Osmanlı Devri - Osmanlı-Avusturya Harbi 1593-1606", Genelkurmay Basımevi (1985), s.148

[4] "Osmanlı Tarih Yazarlarına Göre Sultan I. Ahmed Devri Deniz Muharebeleri (1603-1617)", Ali Sinan Bilgili, Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl:2004, Sayı:9, Sayfa:144-145

[Hungarian_Ottoman_Wars-5] ""Hungarian Ottoman Wars"". 19 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2022.

[6] "A Contribution to the Military Revolution Debate: The Janissaries Use of Volley Fire during the long Ottoman-Habsburg War of 1593-1606 and the Problem of Origins", Günhan Börekçi, Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae, c.59, Sy.4 (2006), s.407-438

[7] "European Warfare, 1494-1660", Jeremy Black, Routledge (2005), s.199

[8] "A három részre szakadt ország és a török kiűzése (1526–1605)", Granasztói, György (1981), In Benda, Kálmán; Péter, Katalin (eds.). Magyarország történeti kronológiája, II: 1526–1848 [Historical Chronology of Hungary, Volume I: 1526–1848] (Macarca). Akadémiai Kiadó, ISBN 963-05-2662-X, s.429

[9] "Millennium in Central Europe: A History of Hungary" László Kontler, Atlantisz Publishing House (1999), ISBN 963-9165-37-9, s.165

[10] "Mufassal Osmanlı Tarihi", Tan Basımevi, İstanbul, c.3, s.1721

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

g t d Yüzyıllara göre Osmanlı İmparatorluğu'nun taraf olduğu önemli kuşatmalar
13.-14.	1285 Kulacahisar 1326 Bursa 1328-1331 Nikea 1333-1337 İzmit 1361 Edirne 1383-1387 Selanik 1385 Sofya 1385 Niş 1393 Tırnova 1394-1396 Konstantinopolis 1397-1402 Konstantinopolis
15.	1411 Konstantinopolis 1422 Konstantinopolis 1422-1430 Selanik 1428 Güvercinlik 1439 Semendire 1440 Belgrad 1440-41 Nobırda 1448 Kocacık 1450 Akçahisar 1453 İstanbul 1455 Berat 1456 Belgrad 1459 Semendire 1461 Trabzon 1462 Midilli 1463 Yayçe 1464 Yayçe 1467 Akçahisar 1470 Eğriboz 1474 İşkodra 1475 Kefe 1477-78 Akçahisar 1478-79 İşkodra 1480 Rodos 1481 Otranto 1484 Kili 1484 Akkerman 1499 İnebahtı
16.	1500 Modon 1500 Kefalonya 1501 Dıraç 1514-5 Diyarbakır 1516-7 Mardin 1517 Kahire 1521 Belgrad 1522 Knin 1522 Rodos 1529 Cezayir Adası 1529 Viyana 1532 Güns (Kőszeg) 1532 Maribor 1533-34 Koron 1534 Tunus 1534 Bağdat 1537 Klis 1537 Korfu 1538 Diu 1539 Kastelnovo 1541 Budin 1543 Nice 1543 Estergon 1548 Aden 1548 Van 1551 Trablus 1552 Maskat 1552 Hürmüz 1552 Temeşvar 1552 Eğri 1556 Vahran 1559 Bahreyn 1563 Vahran 1565 Malta 1566 Zigetvar 1569-70 Kevkeban 1570 Lefkoşa 1570-71 Mağusa 1574 Tunus 1578 Gvozdansko 1592 Bihaç 1593 Kulpa 1594 Yanıkkale 1596 Eğri 1598 Budin
17.	1601 Kanije 1602 İstolni Belgrad 1603 Tebriz 1605 Estergon 1616 Revan 1621 Hotin 1625 Bağdat 1630 Bağdat 1635 Revan 1638 Bağdat 1642 Azak 1645 Hanya 1646 Resmo 1663 Uyvar 1664 Zerinvar 1648-1669 Kandiye 1672 Kamaniçe 1678 Çehrin 1683 Viyana 1684 Budin 1684 Ayamavra 1685 Uyvar 1686 Budin 1686 Peçuy 1688 Eğriboz 1688 Belgrad 1689 Perekop 1690 Belgrad 1692 Hanya 1693 Belgrad 1695 Azak 1696 Azak
18.	1715 Anabolu 1716 Korfu 1716 Temeşvar 1717 Belgrad 1724 Hoy 1724 Hemedan 1724 Revan 1725 Tebriz 1731 Revan 1731 Urmiye 1733 Bağdat 1734-35 Gence 1735 Kars 1737 Özi 1739 Belgrad 1743 Musul 1744 Kars 1769 Hotin 1773 Silistre 1788 Özi 1788 Hotin 1789 Belgrad 1789 İzmail 1799 El-Ariş 1799 Yafa 1799 Akka
19.	1801 Kahire 1806 Belgrad 1821 Patras 1821-22 Akropol 1821 Tripoliçe 1822 Mesalongi 1823 Mesalongi 1825-26 Mesalongi 1826-27 Akropol 1828 Kars 1828 Şumnu 1828 Silistre 1828 Varna 1854 Kalafat 1854 Silistre 1854-55 Sivastopol 1855 Kars 1877 Plevne
20.	1912-13 İşkodra 1912-13 Edirne 1915 Van 1915-16 Kût'ül-Amâre 1916-1919 Medine
Osmanlı mağlubiyetleri italik olarak gösterilmiştir.

Estergon Kuşatması (1605) nedir?, Estergon Kuşatması (1605) anlamı nedir?, Estergon Kuşatması (1605) ne demektir?