Türk bayrağı
Ayrıntılar
Kullanan(lar)	Türkiye, Osmanlı İmparatorluğu
Kabul tarihi	Osmanlı dönemi: 1844 Türkiye dönemi: 29 Mayıs 1936
Lakabı	Ay yıldız, al bayrak, al sancak.
Tipi	Ulusal ve resmî bayrak
Oran	2:3
Tasarım	Kırmızı arka plan üzerine beyaz hilal ve beş köşeli yıldız. Renkler   Al   Beyaz
Kullanımı	Ulusal bayrak ve sancak

Türk bayrağı, Türkiye Cumhuriyeti'nin ulusal ve resmî bayrağıdır.^[1] Al renkli zemin üzerinde beyaz hilâl ve yıldız ile oluşmuş bayrak ilk olarak 1844 yılında Abdülmecid dönemindeki Tanzimat sürecinde kabul edilmiş, Cumhuriyet döneminde 29 Mayıs 1936'da 2994 Sayılı Türk Bayrağı Kanunu ile Türkiye Cumhuriyeti'nin ulusal bayrağı olarak kanunlaşmıştır. 22 Eylül 1983'te 2893 Sayılı Türk Bayrağı Kanunu ile bayrak ölçütleri belirlenmiş ve bayrak son hâlini almıştır.

Efsaneye göre bayraktaki al, kan kırmızısıdır ve şehitlerin dökülen kanlarını temsil eder. Gece yarısı bu kanların üzerine yansıyan hilâl biçimindeki ay ve bir yıldızla beraber Türk bayrağının görüntüsü oluşur. Bu efsanenin 1389 yılında meydana gelen I. Kosova Muharebesi'nde gerçekleştiği söylenmektedir.^[2]

Ayrıca İstiklâl Marşı'nın birinci, ikinci ve onuncu kıtalarında Türk bayrağından bahsedilir.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Osmanlı İmparatorluğu'ndan önceki Anadolu Türk devletlerinde kullanılan bayrak renk ve sembolleri hakkında yeterli bir bilgi yoktur. Türk bayrağı ilk olarak Anadolu Selçuklu hükümdarı II. Mesud tarafından Osman Bey'e gönderilen beyaz renkli sancak olarak görülür.^[3]

15. yüzyıldan sonra al bayrak I. Selim dönemindeki Çaldıran Muharebesi'nde ise yeşil bayrak kullanılmaya başlanmıştır. Türk bayrağına en yakın şekle ise III. Selim döneminde rastlanır. Bu bayrakta hilal ile birlikte sekiz köşeli yıldız kullanılmıştır. Sekiz köşeli yıldız şekil bilimine göre zafer anlamı taşımaktadır. 1844 yılında Abdülmecid dönemindeki Tanzimat sürecinde bayraktaki yıldız beş köşeli şeklini almıştır. Beş köşeli yıldız insanı sembolize etmektedir.

Saltanatın kaldırılması üzerine 29 Mayıs 1936 tarihinde bayrağın şekli kesin bir şekilde tayin edilmiştir. 28 Temmuz 1937 tarihli, 27175 sayılı "Türk Bayrağı Nizamnamesi Kararnamesi" ile de Türk bayrağının kullanılışı düzenlenmiştir.

Yapısı[değiştir | kaynağı değiştir]

Vikikaynak'ta Türk bayrağı tüzüğü ile ilgili metin bulabilirsiniz.

Türkiye Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun, 25 Ocak 1985 tarih ve 85/9034 numaralı "Türk Bayrağı Tüzüğü" kararının 4. maddesinde, bayrağın boyutları belirlenmiştir.

Renk kodları[değiştir | kaynağı değiştir]

Türk bayrağının kırmızı rengi, RGB renk modelinde %89 kırmızı, %3.9 yeşil ve %9 mavi (onaltılık renk kodu #E30A17) ile oluşur. CMYK renk modelinde ise %0 siyan, %95.6 magenta, %89.9 sarı ve %11 siyah olarak oluşur. Bu renk, 356.4 derece hue açısı, %91.6 doygunluk ve %46.5 açıklık değerlerine sahiptir. Türk bayrağındaki kırmızı renk (Al olarak da tanımlanır.) canlı tonlarda bir kırmızıdır ve bu renk, #FF142E ile #C70000 renklerinin karıştırılmasıyla elde edilebilir. En yakın web rengi #d11919 koduyla yer alır.

	Kırmızı	Beyaz
RGB	227-10-23	255-255-255
CMYK	0, 96, 90, 11	0, 0, 0, 0
Hexadecimal	#E30A17	#FFFFFF

Kanun[değiştir | kaynağı değiştir]

Kanuna göre, Türk Bayrağı, yırtık, sökük, yamalı, delik, kirli, soluk, buruşuk veya layık olduğu manevi değeri zedeleyecek herhangi bir şekilde kullanılamaz. Resmî yemin törenleri dışında her ne maksatla olursa olsun, masalara, kürsülere örtü olarak serilemez. Oturulan veya ayakla basılan yerlere konulamaz. Bu yerlere ve benzeri eşyaya Bayrağın şekli yapılamaz. Elbise veya üniforma şeklinde giyilemez. Hiçbir siyasi parti, teşekkül, dernek, vakıf ve tüzükte belirlenecek kamu kurum ve kuruluşları dışında kalan kurum ve kuruluşun amblem, flama, sembol ve benzerlerinin ön veya arka yüzünde esas veya fon teşkil edecek şekilde kullanılamaz. Türk Bayrağına sözle, yazı veya hareketle veya herhangi bir şekilde hakaret edilemez, saygısızlıkta bulunulamaz. Bayrak yırtılamaz, yakılamaz, yere atılamaz, gerekli özen gösterilmeden kullanılamaz.^[4]

Kanuna muhalefet edenler, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.^[2]

Kullanımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Kamu kurumları[değiştir | kaynağı değiştir]

Türk bayrağı, tüm kamu kurum ve kuruluşlarında sürekli göklerde ve makamların masalarında yer almaktadır.

Üniformalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Askeri üniformalarda bayrak, ya sağ omuz üzerinde ya da üniformanın ön tarafında bir yamada görüntülenir. Kasklar da ön veya yan taraflarında arma taşıyabilir. Uçuş kıyafetleri, deniz kuvvetleri üniformaları, Jandarma üniformaları ve diğerleri, bayrağı omuz yamalarında veya kasklarda taşırlar. Üniformaların yanı sıra birçok amblem ve yama, bayrağı belirgin bir şekilde veya küçük değişikliklerle sergiler.

Sosyal hayatta kullanımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Bayrak, millî bayramlar ve anma günleri gibi etkinliklerde ev, işletme ve gökdelen gibi yapılara asılır. Ayrıca televizyon kanalları ekranın sağ veya sol üst köşesine Türk bayrağı ve Mustafa Kemal Atatürk portresi koyarlar.

Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün hayatını kaybettiği 10 Kasım günü ulusal yas sebebiyle ülke genelinde bayraklar yarıya çekilir. Yas ilan edilmesi sebebiyle bayrakların yarıya çekileceği diğer günler Cumhurbaşkanlığı tarafından belirlenir.^[5] Ayrıca Türk bayrağının millî ve manevî değerini korumak için çeşitli yasalar uygulamaya koyulmuştur.

Cenazeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Bayrak devlet törenlerinde ve askeri cenazelerde önemli bir yer tutar. Bir cenaze bayrağı her zaman hayatını kaybeden kişinin tabutunun üzerine serilir ve askeri polis veya ölünün yakınları tarafından taşınır. Askerler ve Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı da zaman zaman tabutu taşırlar. Birçok katılımcı da bayrağı, hayatını kaybeden kişinin resmiyle birlikte, yaka düğmelerinde taşır.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde kullanımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası Bayrak Yasası'nın 5. maddesine göre "Türk Bayrağı, Kıbrıs Türk Halkı'nın milli bayrağı olarak kullanılır."^[7] Aynı maddenin hükmüne göre, Türk bayrağı, Güvenlik Kuvvetleri'nin binalarından, Hükümet binalarından, kamu kurum ve kuruluşlarının tesislerinden Kuzey Kıbrıs bayrağıyla birlikte göndere çekilebilir. Aynı yasanın 10. maddesi, Türk bayrağına hakaretleri yasaklarken, 11. madde bu hakaretlerin kasıtlı olarak gerçekleştirilmesi durumunda cezalandırılmasını öngörmektedir.^[8]

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

• 
  İstanbul Boğazı'nda dalgalanan Türk bayrağı
• 
  Okullarda ve kamu kurumlarında yer alan Türk bayrağı, İstiklâl Marşı, Atatürk portresi ve Gençliğe Hitabe
• 
  İsmet İnönü'nün Hatay ziyareti
• 
  2010 Kış Olimpiyatları açılış töreni
• 
  Yarıya indirilmiş Türk bayrakları
• 
  Atatürk'ün İstanbul Büyükada'da denizciler tarafından karşılanması (14 Temmuz 1927)
• 
  Atatürk'ün cenaze töreninde tabutu üzerine örtülmüş Türk bayrağı
• 
  Anıtkabir'deki bir gösteride insanlar tarafından elden ele taşınan Türk bayrağı
• 
  1983'ten beri, Kuzey Kıbrıs'ta Türk bayrağı her zaman KKTC bayrağının yanında dalgalanır.

Benzer ve ilişkili bayraklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Benzer ay-yıldız içeren bayrak ve forslar;

• 
  Cumhurbaşkanlığı Forsu
• 
  Hilal ve sekiz köşeli yıldızın yer aldığı Osmanlı bayrağı
• 
  Hilal ve beş köşeli yıldızın yer aldığı Osmanlı bayrağı
• 
  Tugay sancağı
• 
  31 Ağustos 1913'te Batı Trakya'da kurulan ancak yalnızca 52 gün yaşayabilen Batı Trakya Bağımsız Hükûmeti'nin bayrağı
• 
  7 Eylül 1938'de Fransa sömürgesindeki Suriye topraklarından ayrılarak kurulan ve 23 Haziran 1939'da Türkiye'ye katılan Hatay Cumhuriyeti'nin bayrağı
• 
  15 Kasım 1983'te kurulan ancak yalnızca Türkiye'nin tanıdığı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin bayrağı
• 
  Irak Türkmenlerinin bayrağı
• 
  Güney Türkistan Bayrağı.
• 
  Doğu Türkistan bayrağı
• 
  Azerbaycan bayrağı
• 
  Müslüman Boşnakların bayrağı
• 
  Yugoslavya dönemi, ülkede yaşayan Türklerin bayrağı
• 
  Türk Devletleri Teşkilatı bayrağı
• 
  Almanya'daki Türklerin siyasal anlamı bulunmayan ve sadece kültürel açıdan Almanya'da Türk futbol takımını desteklemek için oluşturdukları bayrak^[9]
• 
  Sürgündeki Özgür Açe Hareketi bayrağı
• 
  Türk Ortodoks Patrikhanesi'nin logosu
• 
  Güneybatı Kafkas Geçici Hükûmeti'nin bayrağı (1918-1919)

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Türkiye arması
• Türk bayrakları listesi
• Türkiye'nin ulusal sembolleri

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Türk bayrağı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Vikikaynak'ta 2893 Sayılı Türk Bayrağı Kanunu ile ilgili metin bulabilirsiniz.

• 22 Eylül 1983 tarih, 2893 sayılı Türk bayrağı Kanunu