Bu madde veya bölüm Nahçıvan bayrağı adlı maddeye çok benzemektedir ve bu iki maddenin tek başlık altında birleştirilmesi önerilmektedir. Birleştirme işlemi yapıldıktan sonra sayfaya {{Geçmiş birleştir}} şablonunu ekleyiniz.

Bu maddenin içeriğinin Türkçeleştirilmesi veya Türkçe dilbilgisi ve kuralları doğrultusunda düzeltilmesi gerekmektedir. Bu maddedeki yazım ve noktalama yanlışları ya da anlatım bozuklukları giderilmelidir. (Yabancı sözcükler yerine Türkçe karşılıklarının kullanılması, karakter hatalarının düzeltilmesi, dilbilgisi hatalarının düzeltilmesi vs.) Düzenleme yapıldıktan sonra bu şablon kaldırılmalıdır.

Azerbaycan bayrağı
Azerbaycan bayrağı
Ayrıntılar
Kullanan(lar)	Azerbaycan
Kabul tarihi	9 Kasım 1918 (yeniden kabul 5 Şubat 1991)
Lakabı	Üç renkli bayrak Azerice: Üçrəngli bayraq
Tipi	Ulusal ve resmî bayrak
Oran	1:2
Tasarım	Mavi gök rengi, kırmızı ve yeşil renklerden oluşan üç yatay şerit ve kırmızı zemin üzerinde ak renkte sağa bakan bir hilal ve sekiz köşeli bir yıldız Renkler   Mavi   Kırmızı   Yeşil   Beyaz

Azerbaycan bayrağı hakkındaki ilk kararı Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti hükûmeti tarafından 1918'de alınmıştır. Buna göre; Azerbaycan bayrağı mavi gök rengi, kırmızı ve yeşil yatay şeritlerden oluşmuştur. Kırmızı zemin üzerinde beyaz renkte sağa bakan bir hilâl ve sekiz köşeli bir yıldız (Rub El Hizb رب الحزب‎) bulunmaktadır. Bayrak 1:2 boyuttadır.

Bayraktaki mavi renk Türklüğü, yeşil renk İslamiyeti, kırmızı renk ise uygarlığı temsil etmektedir.^[1] Resmî renkler ve boyut 5 Şubat 1991 tarihinde kabul edilmiştir.^[2]

İlgili yasalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası bayrağı eşit genişlik ve yükseklikte yukarıda mavi, ortada kırmızı, altta yeşil ve kırmızı şerit; üzerinde beyaz renkte sağa bakan bir hilâl ve sekiz köşeli bir yıldız olmak üzere üç yatay şeritten oluşmuş şekilde tanımlar. Bayrak ile ilgili ayrıntıları kanunlara bırakır.^[3] Bu ayrıntılar Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Bayrağı Yasası'nda ve diğer yasalarda düzenlenmiştir.

Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Bayrağı Yasası[değiştir | kaynağı değiştir]

"Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Devlet Bayrağı Hakkında Azerbaycan Cumhuriyeti Yasası"nda belirtilir:

1. Azerbaycan Cumhuriyeti devlet bayrağı Azerbaycan Devleti'nin egemenliğinin simgesidir.
2. Azerbaycan Cumhuriyeti devlet bayrağının genişliği ve uzunluğu eşit renkli üç yatay şeritten oluşan dikdörtgen parça şeklindedir: üst şerit gök mavisi renginde, orta şerit kırmızı renkte, alt bölüm ise yeşil renktedir. Bayrağın her iki yüzünde kırmızı rengin ortasında beyaz renkli bir hilâl ve sekiz köşeli yıldız tasviri vardır. Bayrağın eninin boyuna oranı 1:2 'dir. Hilâlin ve sekiz köşeli yıldızın tasvirleri, kenar uzunluğu oranı 3:4 olan dikdörtgenin içerisinde yer alır. Dikdörtgenin köşegeni bayrağın eninin ½’sine eşittir. Hilâlin tasviri konsentrik (aynı merkezli) olmayan iki dairenin parçaları şeklindedir; büyük dairenin çapı dış dikdörtgenin genişliğine, küçük dairenin çapı ise bayrağın eninin ¼’üne eşittir. Küçük dairenin merkezi bayrağın geometrik merkezinin solunda, bayrağın eninin 1/60’ına eşit mesafede bulunur. Sekiz köşeli yıldızın tasviri hilâlin sağında bulunur, yıldızın dış dairesinin çapı bayrağın eninin 1/6’sını, iç dairesinin çapı ise 1/12’sini oluşturur.
3. Azerbaycan Cumhuriyeti devlet bayrağı ve bayrak tasviri, boyutlarına bakılmaksızın her zaman bahsedilen ölçütlere net olarak uymalıdır."^[4][5]

Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Bayrağı, binanın duvarına direksiz veya direğe dikey olarak asıldığında mavi şerit karşıdan bakıldığında bayrağın sol tarafında bulunmalıdır.^[6]

Renk kodları[değiştir | kaynağı değiştir]

"Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Bayrağının Kullanım Kuralı" hakkındaki kararnamede devlet bayrağının doğru renk özellikleri kaydedilir ve belirtilir. Kararnamenin ekinde Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Bayrağının renkli bir resmi bulunmamaktadır ama renklerin tonlarını belirten Pantone, RGB ve CMYK renk kodları belirtilir.

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Azerbaycan Halk Cumhuriyeti'nin ilk bayrağı 21 Haziran-9 Kasım 1918 arası kullanılmıştır. 9 Kasım 1918 yılından geçerli (modern) bayrakla değiştirilmiştir. Azerbaycan Cumhuriyeti bayrağı hakkında ilk hükûmet kararı 24 Haziran 1918'de verildi. Aynı karar Azerbaycan bayrağını kırmızı malzemeden, üstünde beyaz, hilâl ve kırmızı fonda beyaz sekiz köşeli yıldızın tasviri verilmiş bayrak olarak belirtti.

Azerbaycan Halk Cumhuriyeti'nin Bakü'de faaliyete başlamasından az sonra, bayrak hakkında ikinci karar kabul edildi.

17 Kasım 1990 tarihinde Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Yüksek Meclisi'nin kararıyla Azerbaycan Halk Cumhuriyeti döneminde var olan üç renkli bayrak özerk cumhuriyetin bayrağı olarak kabul edildi. 18 Ekim 1991 tarihinde bağımsızlık hakkında Anayasa Anlaşması kabul edildi ve üç renkli bayrak yeniden Azerbaycan Cumhuriyeti'nin devlet bayrağı olarak belirlendi.

Simgesel anlamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Azerbaycan bayrağının üç rengi: Türk millî kültürünün, Müslüman uygarlığının ve modern Avrupa demokratik esaslarının simgesidir.^{[kaynak belirtilmeli]}

Mavi renk – Azerbaycan halkının Türk kökenli olduğunu vurgular, mavi renk Türkçülük düşüncesiyle ilgilidir. Türklerin gök rengine ağırlık vermesi ile ilgili çeşitli açıklamalar da mevcuttur. Orta Çağ'da Müslüman olan, Türkçe konuşan halkların yaşadığı bölgelerde sayısız eski anıt da yapılmış ve bu yapıların çoğu gök mavisi renginde olmuştur. Bu bakımdan gök mavisi, sembolik bir anlam taşır. Gök mavisi 13. yüzyılda İlhanlılar döneminin azametini, onların zafer seferlerini yansıtır.^{[kaynak belirtilmeli]}

Kırmızı renk – uygarlığı temsil ederek modern bir toplum kurmak, demokrasiyi geliştirmek, kısacası çağdaşlaşmayı, gelişmeye olan eğilimi belirtir. 18. yüzyılın sonlarında Fransız Burjuva Devrimi'nden sonra kapitalizmin gelişmesi anlamında Avrupa ülkelerinde büyük gelişmeler meydana gelmiştir. Aynı dönemde işçi sınıfının kapitalist sisteme karşı mücadelesi başlamıştır. Bu yıllarda kırmızı renk Avrupa'nın simgesine dönüştü.^{[kaynak belirtilmeli]}

Yeşil renk – İslam uygarlığına, İslam dinine aidiyeti belirtir. Yeşil renk İslam'ın geleneksel rengi olarak görülmektedir. Bunun nedeni Kur'an'da cennetin yemyeşil bir yer olarak tasvir edilmesidir ve Arapça bir sözcük olan cennet, "bahçe" anlamına gelmektedir.

Hilâl ve sekiz kollu yıldız – kırmızı zemin üzerinde sağa bakan beyaz renkli bir hilâl ve sekiz köşeli bir yıldızın (Rub El Hizb رب الحزب‎) tasviri bulunmaktadır. Tarihçilere göre, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti tarafından üç renkli bayrak devlet bayrağı olarak kabul edildiğinde, renklerin neyi ifade ettiği açıklansa da hilâl ve sekiz kollu yıldızın anlamları açıklanmamıştır. Bayrağın üzerindeki hilâl ve sekiz kollu yıldızın anlamları konusunda çeşitli görüşler bulunmaktadır.^{[kaynak belirtilmeli]}

Hilâl bir zamanlar Bizans İmparatorluğu'nun başkenti Konstantinopolis'in arması olmuştur. Türkler 1453 yılında bu şehri aldıktan sonra bu arma Osmanlı İmparatorluğu tarafından İslam dininin bir simgesi olarak kabul edilmiş ve bu simge Müslüman olan başka halklara da geçmiştir. Bayrağın üzerindeki hilâl Türk halklarının sembolüdür. Sekiz kollu yıldızın anlamına gelince bu, "Azerbaycan" kelimesinin eski alfabede yazılışıyla ilintilidir. Öyle ki, eski alfabede "Azerbaycan" kelimesi sekiz harfle yazılır. Diğer bir görüşe göre tarihte sekiz kollu yıldızın anlamı şöyle açıklanmaktadır: Türkçülük, İslam, Çağdaşlık, Devletçilik, Demokratiklik, Eşitlik, Azerbaycanlılık ve Uygarlık. Azerbaycan bayrağındaki yıldıza dair diğer bir düşünce de Azerbaycan mimarisinde de yaygın olarak kullanılan sekiz kollu yıldızın sekiz Türk halkının simgesi olmasıdır.

Kültürel etkisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Devlet Bayrağı Günü[değiştir | kaynağı değiştir]

Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in 17 Kasım 2009 tarihinde imzaladığı kararnameye göre, her yıl 9 Kasım tarihinin, Azerbaycan'da "Devlet Bayrak Günü" olarak kutlanmasına karar verilmiştir. Bu tarih, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin 9 Kasım 1918 tarihinde aldığı karar ile üç renkli Azerbaycan bayrağını, devletin resmî bayrağı olarak ilan etmesiyle ilgilidir. Çalışma Kanunu’nun 105. maddesine eklenen konuyla ilgili karara istinaden diğer bayramlar listesine eklenen Devlet Bayrak Günü, ülkede resmî tatil ilan edilerek, yasal olarak iş günü sayılmamaktadır. İlk Devlet Bayrak Günü kutlamaları 9 Kasım 2010 tarihinde yapılmıştır.^[7]

Azerbaycan bayrağı esas alınarak yaratılan bayraklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarihi Azerbaycan devletlerinin bayrakları[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Alfred Znamierkowski: Flaggen Enzyklopädie - Nationalflaggen, Banner, Standarten (ISBN 3-7688-1251-0, 1999)

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Azerbaycan arması

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Azerbaycan bayrağı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Azerbaycan Bayrağı 20 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Türkçe)
• Azerbaycan Bayrağı 26 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)