Prof. Dr. Mehmed Cüneyt Gökçer
Doğum	Mehmed Cüneyt Gökçer 2 Şubat 1920 Malatya, Türkiye
Ölüm	23 Aralık 2009 (89 yaşında) Ankara, Türkiye
Ölüm sebebi	Solunum yetmezliği
Defin yeri	Zincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul
Evlilik	Mediha Gökçer (e. 1944; b. 1964) Ayten Gökçer (e. 1964; ö. 2009)
Çocuk(lar)	Deniz Gökçer Aslı Gökçer Oba
Ödüller	Devlet Sanatçısı (1981) *Muhsin Ertuğrul Özel Ödülü *Yunanistan Krallığı'nın I. Georges nişanının 'Oficcier' rütbesi (1963) *İtalya Cumhurbaşkanlığı Commandatore nişanı (1970) *Polonya Kültür Nişanı

Cüneyt Gökçer (2 Şubat 1920, Malatya - 23 Aralık 2009, Ankara), Türk sinema ve tiyatro oyuncusu.^[1]

Devlet Tiyatroları genel müdürlüğü, Ankara Devlet Konservatuvarı müdürlüğü, Bilkent Üniversitesi Tiyatro Bölümü başkanlığı gibi görevlerde bulundu. Gökçer, yaklaşık 20 operanın rejisini yapmıştır. 1959 ile 1997 yılları arasında, Richard Strauss’un Salome'sinden başlayarak Çetin Işıközlü’nün Dudaktan Kalbe adlı operasına kadar yönettiği operalarla bu alanda başarılar kazanmıştır.

Ünlü sanatçı Ayten Gökçer'in eşi olan Gökçer, yurt içinde aldığı sayısız ödülün yanı sıra 1981 yılında Devlet Sanatçısı unvanını da almıştır. Yurt dışında ise, 1963'te Yunanistan Krallığı'nın I. George Nişanının 'Oficcier' rütbesiyle, 1970'te İtalya Cumhurbaşkanlığı tarafında Commendatore nişanıyla ve daha sonra Polonia Kültür Nişanı ile ödüllendirildi.

Cüneyt Gökçer 23 Aralık 2009 tarihinde Ankara'da tedavi gördüğü hastanede solunum yetmezliği nedeniyle ölmüştür. Cenazesi İstanbul Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedilmiştir.

Sanat yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Gökçer, konservatuvara girme heyecanı içindeyken, ailesi onun bu hevesini engellemek ister. Fakat o her şeye rağmen tiyatro yapmaya çalışır. Ankara Halkevi Temsil Koluna üye olur. Temsil kolu başkanı Ercüment Behzat Lav'dır. Düzgün fiziği ve ses tonuyla Ercüment Bey'in ilgisini çeker. Kısa sürede varlık göstererek, 1936 yılında bir Türk yazarının piyesinde ilk başrolünü oynar.

Konservatuvar sınavına rahatsızlığı nedeniyle giremeyince, bir hafta sonra hazırladığı iki parça ile sınava tekrar katılmış ve kazanmıştır. Gökçer'in konservatuvarda ikinci yılında, Avrupa'da II. Dünya Savaşı iyice yoğunlaşır. Almanya'da Hitler'in sanatı Nazi ideolojisi doğrultusunda güdümleyen baskı rejimi birçok öncü ve aydın sanatçının ülkeyi terk etmesine neden olur. Ülkeden ayrılanlar arasında Carl Ebert'de vardır. Ebert tekrar Türkiye'ye gelir ve konservatuvardaki derslere başlar. İlk sahne dersinde öğrencilerden, bir sonraki ders için iki parça hazırlamalarını ister. Cüneyt Gökçer bu ders için, Suç ve Ceza'dan Raskolnikov, Romeo ve Juliet'den Paris'i hazırlar. Carl Ebert, Cüneyt Gökçer'in sunduğu bu rolleri çok beğenir ve Gökçer sınıfın en gözde öğrencisi olur. 1942 yılında Devlet Konservatuvarı Tiyatro Yüksek Bölümü'nden mezun olur.

Muhsin Ertuğrul, Devlet Tiyatrosu ve Operası genel müdürlüğüne atanır. 1 Ekim 1949'da Küçük Tiyatro, Ahmet Kutsi Tecer'in Köroğlu Destanı ile resmen açılır. Gökçer'in bu oyundaki rolü Köroğlu'dur. Aynı sezonda, daha önce tatbikat sahnesinde Onikinci Gece'yi sahneye koyan Renato Mordo'nun yönettiği Faust'ta Mephisto'yu oynar.

Yönetmen ve oyuncu olarak sanatında olgunlaşması 1954 ile 1958 yılları arasında Muhsin Ertuğrul'un ikinci Devlet Tiyatrosu müdürlüğüne rastlar. Muhsin Ertuğrul'un Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü müdürlüğünden istifası üzerine, yerine Cevat Memduh Altar getirilir. Altar zamanında Gökçer, bilgi ve deneyim için Avrupa'ya gönderilir. Almanya, Avusturya, İngiltere ve Fransa'nın 'Oldwich', 'Commedia Française', 'Thalia Theater' gibi önemli sanat merkezlerinde yönetmen yardımcısı olarak çalışır. Ünlü yönetmenlerin ve sanatçıların provalarını izleme olanağını bulur.

25 Ağustos 1958'de Muhsin Ertuğrul'dan yaş haddi nedeniyle boşalan Devlet Tiyatrosu müdürlüğüne atandığında 38 yaşındadır. Bu görevi bir yıl arayla 1983'e kadar 23 yıl boyunca sürdürmüştür. Gökçer yöneticiliği süresince repertuvar politikasının belirlenmesi ve uygulanmasında önemli bir aşama olarak, Batı Tiyatrosunun başyapıtlarının yanı sıra daha fazla Türk tiyatro eserine yer verilmesini gerekliliğini savunur. Bu amaçla yerli oyun yazarlarını teşvik eder. Refik Erduran, Cahit Atay, Güngör Dilmen Kalyoncu, Yıldırım Keskin, Recep Bilginer, Necati Cumalı, Aziz Nesin, Oktay Arayıcı, Yaşar Kemal, Turan Oflazoğlu, Orhan Asena gibi oyun yazarlarının eserleri Gökçer döneminde seyirciyle buluşur.

Muhsin Ertuğrul döneminde çalışmaları başlatılan, tiyatronun yaygınlaşması politikası sürdürülür. Ankara merkeze bağlı olarak turnelerle varlığını sürdüren İstanbul, Adana, İzmir ve Bursa Devlet Tiyatrolarında yerleşik kadrolara geçilir. Gökçer'in yönetici olarak en büyük başarısı, 23 yıl boyunca Devlet Tiyatrolarını ve sanat politikasını, Türkiye'de sürekli değişimlerle devinen, çok önemli kriz dönemleri yaşayan siyaset dünyasının dışında tutması olmuştur.

Gökçer'in Devlet Tiyatrosu genel müdürlüğüne atandığı o yıllarda opera ve bale Devlet Tiyatrosu'na bağlıdır. 1959 yılında Opera-Bale Devlet Tiyatrosu'ndan ayrılsa da, 1960 yılında tekrar birleşir ve bu durum 1966 yılına kadar devam eder. Gökçer tiyatronun yanı sıra opera ve bale sanatlarının gelişmesi için de önemli çalışmalar yapar. Müzik konusunda İtalyan, koreografi konusunda ise İngiliz hocalardan, özellikle 'Dame Ninette de Valois''den yararlanarak bu bölümlerde yeni gelişme imkânları sağlar.

1961 yılında Yassıada Yargılamaları'ndaki Bebek Davası olarak geçen duruşmalarda tanık olarak ifade vermiştir.

1963 yılında Devlet Tiyatroları'nda ilk müzikalin sahnelenmesini sağlar. Ünlü Amerikalı konuk yönetmen Todd Bolender, Oliver D. Kingsley'in "Kiss Me Kate" adlı müzikal komedisini sahneye koyar. Bu müzikalde "Fred Graham" rolünü Gökçer oynar.

1962-1963 sezonunda başka bir konuk yönetmen Fransız Jean Mercure, Moliere'in Don Juan'ını sahneye koyar. Gökçer, Don Juan'ı oynar. 1967 sezonunda ise başka bir konuk yönetmen İtalyan Maurizio Scapporo, Pirandello'nun IV. Henri adlı oyununu sahneler. 1955-1956'dan sonra ikinci kez Henri rolünü yorumlayan Gökçer, Scapporo'non rejisinde unutulmaz rollerinden birini ortaya koyar ve oyun 3 sezon boyunca sergilenir. Yugoslavya'nın çeşitli şehirlerine turneler yapar. Pirandello'nun yüzüncü doğum yılı için Venedik'e davet edilir. IV. Henri'nin Türk, Yugoslav ve İtalyan basınında reji ve oyunculuktaki başarısından övgüyle söz edilir.

1960'lı yılların ortalarında Cüneyt Arkın isminin isim babalığını yapmıştır.^[2]

1983 yılında 23 yıldır sürdürdüğü Devlet Tiyatrosu genel müdürlüğünden ayrılır. Bu konuyla ilgili şu açıklamayı yapar: "İdarecilik ayrı bir görevdir, gelir geçer. Ben her şeyden önce sanatkârım, rejisörüm, aktörüm. Sanatıma devam edeceğim."

1985 yılında aldığı profesörlük unvanı ile Hacettepe Üniversitesi Ankara Devlet Konservatuvarı Tiyatro Bölümü başkanlığı ve öğretim üyeliği görevine devam eder. Prof. Dr. Cüneyt Gökçer, 1998-1999 öğretim yılında kuruluş çalışmalarını yürüttüğü Bilkent Üniversitesi Müzik ve Sahne Sanatları Fakültesi Tiyatro Bölümünde eğitime başlar ve Tiyatro Bölümü başkanlığına getirilir.

Cüneyt Gökçer 23 Aralık 2009 tarihinde Ankara'da tedavi gördüğü hastanede solunum yetmezliği nedeniyle 89 yaşında ölmüştür.

Tiyatro oyunları[değiştir | kaynağı değiştir]

Rol aldığı bazı oyunlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Van Gogh
• Nasreddin Hoca
• Yusuf ile Züleyha
• Midas'ın Kulakları
• Gülbahar (Ağrı Dağı Efsanesi)
• Romeo ve Juliet
• Salome
• La Boheme
• Madam Butterfly
• Yarasa
• Fareler ve insanlar
• Gülünç Kibarlar: Moliere - Ankara Devlet Tiyatrosu (1939)
• Otelci Kadın: Carlo Goldoni - Ankara Devlet Tiyatrosu (1940)
• Antigone: Sophokles - Ankara Devlet Tiyatrosu (1941)
• Jül Sezar (Julius Caesar): William Shakespeare - Ankara Devlet Tiyatrosu (1941)
• Kral Oidipus: Sophokles - Ankara Devlet Tiyatrosu (1942)
• Minna Von Barnhelm (Asker Saadeti): Gotthold Ephraim Lessing - Ankara Devlet Tiyatrosu (1942)
• Kibarlık Budalası: Moliere - Ankara Devlet Tiyatrosu (1943)
• Bizim Şehir: Thornton Wilder - Ankara Devlet Tiyatrosu (1944)
• Yanlışlıklar Komedyası: William Shakespeare - Ankara Devlet Tiyatrosu (1944)
• Anasının Kuzusu: Denis Ivanoviç Fonvizin - Ankara Devlet Tiyatrosu (1945)
• Faust: Goethe - Ankara Devlet Tiyatrosu (1945)
• Bayan Tunç ile Bay Billur: Henry Duvernois - Ankara Devlet Tiyatrosu (1946)
• Köşebaşı: Ahmet Kutsi Tecer - Ankara Devlet Tiyatrosu (1947)
• Size Öyle Geliyorsa Öyledir: Luigi Pirandello - Ankara Devlet Tiyatrosu (1947)
• Büyükbaba: Lawrence Edward Watkin - Ankara Devlet Tiyatrosu (1948)
• Eskisi Gibi Eskisinden de Üstün: Luigi Pirandello - Ankara Devlet Tiyatrosu (1948)
• Köroğlu: Ahmet Kutsi Tecer - Ankara Devlet Tiyatrosu (1948)
• Onikinci Gece: William Shakespeare - Ankara Devlet Tiyatrosu (1948)
• Paydos: Cevat Fehmi Başkut - Ankara Devlet Tiyatrosu (1948)
• Altı Şahıs Muharririni Arıyor: Luigi Pirandello - Ankara Devlet Tiyatrosu (1949)
• Bir Komiser Geldi: J. B. Priestley - Ankara Devlet Tiyatrosu (1949)
• Faust: Goethe - Ankara Devlet Tiyatrosu (1949)
• Peer Gynt: Henrik Ibsen - Ankara Devlet Tiyatrosu (1949)
• Eski Şarkı: Reşat Nuri Güntekin - Ankara Devlet Tiyatrosu (1950)
• Hamlet: William Shakespeare - Ankara Devlet Tiyatrosu (1950)
• Bir Yaz Dönümü Gecesi Rüyası: William Shakespeare - Ankara Devlet Tiyatrosu (1951)
• Cyrano de Bergerac: Edmond Rostand - Ankara Devlet Tiyatrosu (1951)
• Fatih: Nazım Kurşunlu - Ankara Devlet Tiyatrosu (1952)
• Gelin (Thérèse Raquin): Emile Zola / Marcelle Maurette - Ankara Devlet Tiyatrosu (1953)
• Maria Stuart: Friedrich Schiller - Ankara Devlet Tiyatrosu (1953)
• Keçiler Adası Cinayeti: Ugo Betti - Ankara Devlet Tiyatrosu (1954)
• Onikinci Gece: William Shakespeare - Ankara Devlet Tiyatrosu (1954)
• Şatoya Davet: Jean Anouilh - Ankara Devlet Tiyatrosu (1954)
• Tanrılar ve İnsanlar (Gılgameş): Orhan Asena - Ankara Devlet Tiyatrosu (1954)
• IV. Henri: Luigi Pirandello - Ankara Devlet Tiyatrosu (1955)
• Ruhlar Gelirse: Noel Coward - Ankara Devlet Tiyatrosu (1955)
• Bir Yastıkta: Jan de Hartog - Ankara Devlet Tiyatrosu (1956)
• Su Kızı: Jean Giraudoux - Ankara Devlet Tiyatrosu (1956)
• Hatıra Defteri: Frances Goodrich / Albert Hackett - Ankara Devlet Tiyatrosu (1957)
• Onikinci Gece: William Shakespeare - Ankara Devlet Tiyatrosu (1957)
• Kral Lear: William Shakespeare - Ankara Devlet Tiyatrosu (1958)
• Kral Oidipus: Sophokles - Ankara Devlet Tiyatrosu (1959)
• Hamlet: William Shakespeare - Ankara Devlet Tiyatrosu (1961)
• Don Juan: Moliere - Ankara Devlet Tiyatrosu (1961)
• Öp Beni Kate: Bella Spewack / Sam Spewack - Ankara Devlet Tiyatrosu (1962)
• Julius Caesar: William Shakespeare - Ankara Devlet Tiyatrosu (1963)
• Onikinci Gece: William Shakespeare - Ankara Devlet Tiyatrosu (1963)
• Vanya Dayı: Anton Çehov - Ankara Devlet Tiyatrosu (1964)
• My Fair Lady: Gabriel Pascal / George Bernard Shaw / Alan Jay Lerner - Ankara Devlet Tiyatrosu (1966)
• IV. Henri: Luigi Pirandello - Ankara Devlet Tiyatrosu (1967)
• Damdaki Kemancı (Anatevka): Sholom Aleichem / Joseph Stein - Ankara Devlet Tiyatrosu (1969)
• IV. Murat: Turan Oflazoğlu - Ankara Devlet Tiyatrosu (1970)
• Mançalı Don Kişot (Don Quixote): Dale Wasserman - Ankara Devlet Tiyatrosu (1970)
• Becket (Yahut Tanrının Şerefi): Jean Anouilh - Ankara Devlet Tiyatrosu (1971)
• Hastalık Hastası: Moliere - Ankara Devlet Tiyatrosu (1972)
• İnsandan Kaçan: Moliere - Ankara Devlet Tiyatrosu (1976)
• My Fair Lady: Gabriel Pascal / George Bernard Shaw / Alan Jay Lerner - Ankara Devlet Tiyatrosu (1976)
• Kral Lear: William Shakespeare - Ankara Devlet Tiyatrosu (1980)
• Damdaki Kemancı (Anatevka): Sholom Aleichem / Joseph Stein - İstanbul Devlet Tiyatrosu (1988)

Yönettiği oyunlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Şamdancı: Alfred de Musset - Ankara Devlet Tiyatrosu (1947)
• Hekimliğin Zaferi (Knock): Jules Romains - Ankara Devlet Tiyatrosu (1949)
• Miras: Ruth Goetz / Augustus Goetz - Ankara Devlet Tiyatrosu (1951)
• Deriz Mavi Deniz: Terence Rattigan - Ankara Devlet Tiyatrosu (1953)
• Gelin (Thérèse Raquin): Emile Zola / Marcelle Maurette - Ankara Devlet Tiyatrosu (1953)
• Maria Stuart: Friedrich Schiller - Ankara Devlet Tiyatrosu (1953) (Yönetmen Yardımcısı)
• Haydutlar: Friedrich Schiller - Ankara Devlet Tiyatrosu (1954)
• Keçiler Adası Cinayeti: Ugo Betti - Ankara Devlet Tiyatrosu (1954)
• Onikinci Gece: William Shakespeare - Ankara Devlet Tiyatrosu (1954)
• Tanrılar ve İnsanlar (Gılgameş): Orhan Asena - Ankara Devlet Tiyatrosu (1954)
• Tilki (Volpone): Ben Johnson / Jules Romains / Stefan Zweig - Ankara Devlet Tiyatrosu (1954)
• IV. Henri: Luigi Pirandello - Ankara Devlet Tiyatrosu (1955)
• Trafik Cezası: Paolo Levi - Ankara Devlet Tiyatrosu (1955)
• Bir Yastıkta: Jan de Hartog - Ankara Devlet Tiyatrosu (1956)
• Çöpçatan: Thornton Wilder - Ankara Devlet Tiyatrosu (1956)
• Su Kızı: Jean Giraudoux - Ankara Devlet Tiyatrosu (1956)
• Tahta Çanaklar: Edmund Morris - Ankara Devlet Tiyatrosu (1956)
• Hatıra Defteri: Frances Goodrich / Albert Hackett - Ankara Devlet Tiyatrosu (1957)
• Onikinci Gece: William Shakespeare - Ankara Devlet Tiyatrosu (1957)
• Cadı Kazanı: Arthur Miller - Ankara Devlet Tiyatrosu (1958)
• Kral Lear: William Shakespeare - Ankara Devlet Tiyatrosu (1958)
• Cephede Piknik: Fernando Arrabal - Ankara Devlet Tiyatrosu (1960)
• Gergedan: Eugène Ionesco - Ankara Devlet Tiyatrosu (1960)
• Hamlet: William Shakespeare - Ankara Devlet Tiyatrosu (1961)
• Andorra: Max Frisch - Ankara Devlet Tiyatrosu (1962)
• Julius Caesar: William Shakespeare - Ankara Devlet Tiyatrosu (1963)
• Onikinci Gece: William Shakespeare - Ankara Devlet Tiyatrosu (1963)
• Kireçli Bahçe: Enid Bagnold - Ankara Devlet Tiyatrosu (1965)
• Küskünler Kahvesi: Carson McCullers / Edward Albee - Ankara Devlet Tiyatrosu (1966)
• Cadı Kazanı: Arthur Miller - Ankara Devlet Tiyatrosu (1969)
• Andorra: Max Frisch - Ankara Devlet Tiyatrosu (1972)
• Bağdat Hatun: Güngör Dilmen - Ankara Devlet Tiyatrosu (1973)
• Küheylan: Peter Shaffer - Ankara Devlet Tiyatrosu (1974)
• Tarla Kuşuydu Juliet: Ephraim Kishon - Ankara Devlet Tiyatrosu (1975)
• Bağdat Hatun : Güngör Dilmen - Ankara Devlet Tiyatrosu (1980)
• Kim Korkar Hain Kurttan?: Edward Albee - Ankara Devlet Tiyatrosu (1986)
• Yedi Kocalı Hürmüz: Sadık Şendil - İstanbul Devlet Tiyatrosu (1987)
• Damdaki Kemancı (Anatevka): Sholom Aleichem / Joseph Stein - İstanbul Devlet Tiyatrosu (1988)
• Cadı Kazanı: Arthur Miller - İstanbul Devlet Tiyatrosu (1994)
• Ustalar Sınıfı (Maria Callas): Terrence McNally - Ankara Devlet Tiyatrosu (1997)

Filmografisi^[3][değiştir | kaynağı değiştir]

• 1951: Barbaros Hayrettin Paşa
• 1951: Lale Devri
• 1951: Vatan ve Namık Kemal
• 1953: Balıkçı Güzeli (Binikinci Gece)
• 1953: Kaldırım Çiçeği
• 1953: Kara Davut
• 1954: Nilgün
• 1956: Büyük Sır
• 1964: Dağlar Bizimdir
• 1966: İbrahim Ethem İlahi Davet
• 1967: 501 Numaralı Hücre
• 1967: Hacı Bektaş Veli - Hacı Bektaş Veli
• 1967: Merhamet
• 1967: Yaprak Dökümü - Ali Rıza, baba
• 1967: Yaşlı Gözler
• 1972: Damdaki Kemancı
• 1972: Süreyya
• 1973: Hazreti Ömer'in Adaleti
• 1973: Mevlâna - Mevlânâ Celaleddin-i Rumi
• 1973: Yedi Evlat İki Damat
• 1981: IV. Murat (TV Dizisi)
• 1982: William Shakespeare - Kral Lear
• 1991: Issızlığın Ortası
• 1998: Mektup

Ödüller[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1965: Sanat Sevenler Derneği Ödülleri - En İyi Erkek Oyuncu - Onikinci Gece
• 1967: Sanat Sevenler Derneği Ödülleri - En İyi Sahneye Koyucu - Küskünler Kahvesi
• 1970: Sanat Sevenler Derneği Ödülleri - En İyi Sahneye Koyucu - Cadı Kazanı'ndaki reji çalışması en dikkate değer bulunmuşsa da aynı ödülü üç yıl önce aldığından Ödül Yönetmeliği'ne göre bu çalışması ödülle değerlendirilememiştir
• 1970: Sanat Sevenler Derneği Ödülleri - En İyi Erkek Oyuncu - Damdaki Kemancı
• 1975: Sanat Sevenler Derneği Ödülleri - En İyi Sahneye Koyucu - Küheylan
• 1981: Türkiye Cumhuriyeti Devlet Sanatçısı unvanı

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Beyazperde'de Cüneyt Gökçer
• IMDb'de Cüneyt Gökçer
• Sinemalar.com'da Cüneyt Gökçer
• SinemaTürk'te Cüneyt Gökçer
• TSA'de Cüneyt Gökçer 25 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.