Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü

Genel bilgiler
Kuruluş tarihi	16 Haziran 1949 (74 yıl önce) (1949-06-16)[1]
Türü	Kamu kurumu
Bağlılığı	Kültür ve Turizm Bakanlığı
Adres	İstiklal Cad. Çirmen Sokak II. Evkaf Apt. No.:8 Ulus, Ankara
Yıllık bütçe	₺494.548.000 (2022)[2]
Yönetici(ler)	Tamer Karadağlı[3], Genel Müdür
Web sitesi	devtiyatro.gov.tr

Devlet Tiyatrosu, Devlet Konservatuvarı Tatbikat Sahnesi’nin bir aşaması olarak, 16 Haziran 1949 tarihinde, "Devlet Tiyatro ve Operası" adıyla kurulmuştur. Konservatuvar’ın kurulduğu 1936 yılından 1947 yılına kadar, Tiyatro Bölümü’nü Alman tiyatro sanatçı ve yöneticisi Carl Ebert yönetmiştir. 1940 yılında, "Tiyatro ve Opera Tatbikat Sahnesi" kuruldu.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

1940'lar[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1947 Mart’ında Türkiye’den ayrılan Carl Ebert’in yerine, Tatbikat Sahnesi’nin yöneticiliğine Muhsin Ertuğrul getirildi. 27 Aralık 1947’de Küçük Tiyatro, 2 Nisan 1948’de Büyük Tiyatro açıldı.
• 10 Haziran 1949 günü çıkarılan "Devlet Tiyatro ve Operası’nın Kuruluş Yasası", 16 Haziran’da yürürlüğe girdi. Muhsin Ertuğrul, Devlet Tiyatro ve Opera Genel Müdürlüğü’ne getirildi.
• Devlet Tiyatrosu, 1 Ekim 1949 akşamı Küçük Tiyatro'da Cevat Fehmi Başkut’un “Küçük Şehir”, Büyük Tiyatro'da Johann Wolfgang von Goethe’nin Faust adlı oyunlarıyla açıldı. 20 Kasım 1949’da, Devlet Tiyatrosu’nun ilk çocuk oyunu "Yıldız Ece" sahneye konuldu.

1950'ler[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1950 - 1951 mevsimi sonunda Devlet Tiyatro ve Operası Genel Müdürlüğü’ne Cevat Memduh Altar getirildi. 1954 yılında Genel Müdürlük görevine yeniden Muhsin Ertuğrul atandı.
• Üçüncü Tiyatro, 4 Şubat 1956’da Garson Kanin’in "Dünkü Çocuk", Oda Tiyatrosu 5 Ekim 1956’da Jan de Hartog'un "Bir Yastıkta" adlı oyunlarıyla açıldı.
• 28 Eylül 1957’de açılan Bursa Ahmet Vefik Paşa Tiyatrosu’nda, 30 Eylül’de Celâl Esat Arseven’le Selah Cimcoz’un "Üçüncü Selim”, İzmir Devlet Tiyatrosu'’nda 1 Ekim'de John Boynton Priestley’in “Haftabaşı” adlı oyunlarıyla, devamlı oyunlara başlandı. 25 Ağustos 1958’de Devlet Tiyatro ve Operası Genel Müdürlüğü’ne Cüneyt Gökçer getirildi. Yeni Sahne 4 Ekim 1960'ta Albert Camus’nun "Caligula", Altındağ Tiyatrosu 27 Mart 1964’te Nazım Kurşunlu’nun “Merdiven” adlı oyunlarıyla açıldı.

1960'lar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Adana Devlet Tiyatrosu, 22 Ocak 1966’da Musahipzade Celal’in “İstanbul Efendisi”yle açıldı.
• 13 Haziran 1966’da Devlet Opera ve Balesi, Devlet Tiyatroları’ndan ayrıldı.
• 12 Nisan 1969’da açılan İstanbul Kültür Sarayı’nda ilk tiyatro oyunu, 18 Nisan’da Büyük Salon’da oynanan "IV Henry" Luigi Pirandello oldu.

1970'ler[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1971 Temmuz’unda Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü, yeni kurulan Kültür Bakanlığı’na bağlandı.
• 1 Ekim 1971’de Lillian Hellman’ın “Küçük Tilkiler”i Bursa Devlet Tiyatrosu’nun, 26 Ekim 1971’de Strati Karra’nın “Gece Bekçileri” adlı oyunu İzmir Devlet Tiyatrosu’nun kendi yerleşik kadrolarıyla sahneledikleri ilk oyunlar oldu.
• 29 Mayıs 1978’de Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü’ne Ergin Orbey getirildi.
• 1970'te yandıktan sonra onarımı tamamlanan Kültür Sarayı’na, 1977 - 1978 sezonunun sonunda, Atatürk Kültür Merkezi adı verildi. 1978 yazında İstanbul Devlet Tiyatrosu Müdürlüğü kuruldu. Devlet Tiyatrosu, 9 Ekim 1978’de Büyük Salon’da William Shakespeare’in "Othello"su ile oyunlarına başladı.
• Atatürk Kültür Merkezi’nin Oda Tiyatrosu, 15 Kasım 1978’de Dinçer Sümer’ in “Eski Fotoğraflar”ıyla açıldı. Devlet Tiyatrosu’nun yerleşik kadrosuyla ilk oyunu Ergun Sav’ın 7 Nisan 1979’da sahnelenen “Pof’la Paf” adlı çocuk oyunu oldu.
• 28 Aralık 1979’da Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü’ne Cüneyt Gökçer getirildi.

1980'ler[değiştir | kaynağı değiştir]

• 25 Ekim 1981’de William Shakespeare’in Kral Lear oyunuyla açılan Hacı Ömer Sabancı Kültür Sitesi’nde, Adana Devlet Tiyatrosu Müdürlüğü kuruldu. Adana’da yerleşik kadroyla oynanan ilk oyun, 11 Kasım 1982’de sahnelenen, Ira Levin’in “Ölüm Tuzağı” oldu.
• 21 Mart 1983’te Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü’ne Turgut Özakman atandı.
• 28 Ekim 1983’te İstanbul’da Taksim Sahnesi, Musahipzade Celal’in “İstanbul Efendisi”yle açıldı.
• 1984 - 1985 sezonunda Ankara Devlet Tiyatrosu müdürlüğü kuruldu.
• Bursa’da Feraizcizade Oda Tiyatrosu 17 Aralık 1985’te, Nezihe Meriç’in "Sular Aydınlanıyordu"; İzmir’de Karşıyaka Sahnesi 29 Mart 1986’da William Shakespeare’in "Hırçın Kız" oyunlarıyla açıldı.
• 9 Şubat 1987’de Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü’ne Raik Alnıaçık atandı.
• 1986 - 1987 sezonunun sonunda kurulan Trabzon Devlet Tiyatrosu, 7 Ekim 1987’de Necati Cumalı’nın “Boş Beşik” adlı oyunuyla açıldı.
• Ankara Devlet Tiyatrosu’nun Şinasi Sahnesi 13 Mart 1988’de Yüksel Pazarkaya’nın “Meliha” adlı oyunuyla açıldı.
• 29 Ekim 1988’de Diyarbakır Devlet Tiyatrosu Mehmet Ali Bey’in yazdığı “Ayyar Hamza”yı sahneleyerek açıldı.
• 15 Aralık 1988’de Prof. M. Bozkurt Kuruç, Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü’ne getirildi.

1990'lar[değiştir | kaynağı değiştir]

• 4 Nisan 1990'da Ankara’da İrfan Şahinbaş Atölye Sahnesi açıldı. Deneme sahnesi olarak kullanılmak amacıyla açılan sahnede, Batı Almanya’dan gelen konuk Ruhr Tiyatrosu Jean-Paul Sartre’ın “Mezarsız Ölüler” adlı oyununu sahneledi.
• 14 Şubat 1992’de, Mehmet Ege Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü’ne getirildi. 1 Nisan 1992’de Bozkurt Kuruç, Bölge İdare Mahkemesi’nin kararıyla görevine döndü.
• 14 Ekim 1992’de, Genel Müdürlüğe Yücel Erten atandı.
• 27 Mart 1993’te Antalya Devlet Tiyatrosu, Haldun Taner’in yazdığı “Sersem Kocanın Kurnaz Karısı”yla açıldı.
• Ankara’da Kamyon Tiyatrosu uygulaması, 27 Nisan 1993’te Kızılcahamam Lisesi’nin bahçesinde, Sönmez Atasoy’un “Yedi Köyün Yargıcı” adlı çocuk oyunuyla başladı.
• 6 Ocak 1994’te Atatürk Kültür Merkezi’nde William Shakespeare’in “Hamlet”ini sahneleyerek açılan Birim Tiyatro Atölye Sahnesi, daha sonra Aziz Nesin Sahnesi adını aldı.
• Yücel Erten, Genel Müdür seçimine aday olacağı için 7 Şubat 1994'te görevinden ayrıldı. 8 Şubat 1994’te Tamer Levent, Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü'nü vekaleten yürütmekle görevlendirildi.
• Kültür Bakanlığı’nın talimatıyla yapılacak eğilim yoklaması için kararlaştırılan 14 Şubat 1994 günü Prof. M. Bozkurt Kuruç Genel Müdürlüğe Danıştay kararı ile başladı. Tüm kurum çalışanlarının oylarıyla seçildikten sonra Bakanlık tarafından önerilen Tamer Levent, 25 Mart 1994’te ataması yapılarak Genel Müdürlük görevine başladı.
• Prof. M. Bozkurt Kuruç, Danıştay kararıyla 1 Ağustos 1994’te Genel Müdürlük görevine döndü.
• Ankara’da Mahir Canova Sahnesi, 7 Nisan 1995’te Orhan Asena’nın “Candan Can Koparmak” adlı oyunuyla açıldı.
• İzmir Bornova Belediyesi Uğur Mumcu Kültür ve Sanat Merkezi 7 Mart 1997’de Necati Cumalı’nın yazdığı “Gömü”yle açıldı.
• Sivas Devlet Tiyatrosu, 26 Kasım 1997’de Atatürk Kültür Merkezi’nde Ferdi Merter’in “Seviyorlardı Yaşamı” adlı oyunuyla açıldı.
• Van Devlet Tiyatrosu, 9 Aralık 1997’de Recep Bilginer’in “Sarı Naciye” adlı oyunuyla açıldı.
• 12 Aralık 1997’de Erzurum Devlet Tiyatrosu, Ergun Sav’ın “Can Bebek” oyunuyla yerleşik düzene geçti.
• Konya Devlet Tiyatrosu, 19 Aralık 1997’de Refik Erduran’ın yazdığı “Tamirci”yle açıldı.
• Sivas Devlet Tiyatrosu 2 Mart 1998’de Athol Fugart-John Kani-Winston Ntskona’nın yazdıkları “Ada” adlı oyunla, Cumhuriyet Üniversitesi Oda Tiyatrosu’nda da oyun sahnelemeye başladı.
• 24 Ağustos 1998 tarihinde K. Lemi Bilgin Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü'ne atandı ve bu görevi 09 Aralık 1999 tarihine kadar sürdürdü.
• 26 Şubat 1999 - 22 Eylül 1999 tarihleri arasında Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü'ne vekaleten İ. Rahmi Dilligil atandı. Dilligil 09 Aralık 1999 tarihinde ise asaleten Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü’ne atandı.

2000'ler[değiştir | kaynağı değiştir]

• 06 Şubat 2001 tarihinde Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü'ne vekaleten Faruk Günuğur atandı.
• 24 Ağustos 2001 tarihinde Danıştay kararı ile K. Lemi Bilgin Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü'ne atandı.
• 22 Ağustos 2005 tarihinde Mine Acar vekaleten Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü'ne atandı.
• 23 Mayıs 2007 tarihinde Lemi Bilgin, mahkemede açtığı davayı kazanarak, yeniden Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü görevine getirildi.
• 18 ve 24 Aralık 2008'de art arda Malatya ve Elazığ Devlet Tiyatroları kuruldu.
• Genel Müdür Lemi Bilgin 31 Mayıs 2013 tarihinde görevden alındı. Yerine Mustafa Kurt vekaleten atandı.
• 17 Ekim 2014 tarihinde Mustafa Kurt görevinden istifa etti.^[4] Bu göreve Nejat Birecik 22 Ekim 2014 tarihinde vekaleten, 12 Ocak 2017 tarihinde ise asaleten atandı.^[5][6]
• 3 Ocak 2018 tarihinde Mustafa Kurt, genel müdür olarak atandı.^[7]
• 11 Ağustos 2023 tarihinde oyuncu Tamer Karadağlı genel müdür olarak atandı.^[8]
• 25 Ekim 2023 tarihinde Kayseri Devlet Tiyatrosu, William Shakespeare'in "Bahar Noktası" oyunuyla yerleşik düzene geçti.^[9]
• 08 Ocak 2024 tarihinde Türk Telekom, Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü 'İstanbul Devlet Tiyatrosu' ile iş birliği yaparak 'Erişilebilir Tiyatro' projesini başlattı.^[10]

Yurt genelinde Devlet Tiyatroları[değiştir | kaynağı değiştir]

• Ankara Devlet Tiyatrosu (Yerleşik Tiyatro)
• İstanbul Devlet Tiyatrosu (Yerleşik Tiyatro)
• İzmir Devlet Tiyatrosu (Yerleşik Tiyatro)
• Antalya Devlet Tiyatrosu (Yerleşik Tiyatro)
• Bursa Devlet Tiyatrosu (Yerleşik Tiyatro)
• Adana Devlet Tiyatrosu (Yerleşik Tiyatro)
• Konya Devlet Tiyatrosu (Yerleşik Tiyatro)
• Erzurum Devlet Tiyatrosu (Yerleşik Tiyatro)
• Diyarbakır Devlet Tiyatrosu (Yerleşik Tiyatro)
• Trabzon Devlet Tiyatrosu (Yerleşik Tiyatro)
• Van Devlet Tiyatrosu (Yerleşik Tiyatro)
• Sivas Devlet Tiyatrosu (Yerleşik Tiyatro)
• Kayseri Devlet Tiyatrosu^[11] (Yerleşik Tiyatro)
• Düzce Devlet Tiyatrosu
• Gaziantep Devlet Tiyatrosu
• Malatya Devlet Tiyatrosu
• Elazığ Devlet Tiyatrosu
• Çorum Devlet Tiyatrosu
• Samsun Devlet Tiyatrosu
• Kahramanmaraş Devlet Tiyatrosu
• Zonguldak Devlet Tiyatrosu
• Ordu Devlet Tiyatrosu
• Rize Devlet Tiyatrosu
• Edirne Devlet Tiyatrosu^[12]
• Denizli Devlet Tiyatrosu
• Nevşehir Devlet Tiyatrosu
• Mersin Devlet Tiyatrosu

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü18 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.