Thomas More

Thomas More
Thomas More
	More'un Hans Holbein tarafından 1527 yılında yapılan portesi
Lordlar Kamarası başkanı
	Görev süresi; Ekim 1529 - Mayıs 1532
Yerine geldiği	Thomas Wolsey
Yerine gelen	Thomas Audley
Lancaster Dükalığı Şansölyesi
	Görev süresi; 31 Aralık 1525 - 3 Kasım 1529
Yerine geldiği	Richard Wingfield
Yerine gelen	William FitzWilliam
Avam Kamarası Meclis Başkanı
	Görev süresi; 16 Nisan 1523 - 13 Ağustos 1523
Yerine geldiği	Thomas Nevill
Yerine gelen	Thomas Audley
Kişisel bilgiler
Doğum	7 Şubat 1478; Londra, İngiltere Krallığı
Ölüm	6 Temmuz 1535 (57 yaşında); Londra, İngiltere Krallığı
Evlilik(ler)	Jane Colt (1505-1511); Alice Harpur (1511 - 1535)
Çocuk(lar)	Margaret; Elizabeth; Cicely;
Bitirdiği okul	Oxford Üniversitesi
Mesleği	Devlet adamı, hukukçu, yazar
Dini	Katolik
İmzası

Thomas More (tahminen, 7 Şubat 1478, Londra - 6 Temmuz 1535, Londra), İngiliz devlet adamı, hukukçu, filozof, Rönesans dönemi hümanist yazardır.^[1] 1516'da yazdığı "Ütopya" başlıklı eserinde, hayalî bir adada kurguladığı bir ülkenin siyasi sistemini, "ideal" olarak tarif eder. More'un Kral VIII. Henry'nin İngiliz Kilisesi'nin başına geçme niyetine ilke olarak karşı çıkması, kendi siyasi kariyerinin sonunu hazırlayıp hain olarak idam edilmesine sebep oldu.^[2] Ölümünden 400 yıl sonra, 1935'te Papa XI. Pius tarafından da "aziz" ilan edildi.^[3]

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Kabul gören tahmine göre 7 Şubat 1478'de, Londra'da doğdu. Babası dönemin önemli bir yargıcı olan Sir John More'dur. Ailesi sonradan aristokratlık kazanan, burjuva kökenli bir aileydi.

1490-1492 yılları arasında Canterbury Başpiskoposu John Morton'nun hizmetine girdi ve burada eğitimine başladı. Bu dönemde Rönesans'tan da etkilenmeye başladı. Eğitimini tamamladıktan sonra Başpiskopos Morton'un sayesinde Oxford Üniversitesi'ne girmeye hak kazanan Thomas More, burada geçirdiği 2 yılda yazılar yazmaya başladı. Antik Yunan ve Latin edebiyatına ilgisi de bu dönemde başladı. Ancak bu 2 yılın ardından babasının ısrarıyla Oxford'u bırakıp Londra'ya geri döndü ve 1496 yılında hukuk öğrenimi görmeye başladı. 21 yaşında geldiğinde bir avukat olarak Londra Barosu'na kaydoldu.

Siyasî hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Hukuk öğrenimi gördüğü yıllarda manastır yaşamı yaşamaktaydı ve bir rahip olmak isteğiyle yanıp tutuşmaktaydı. 1501-1504 yılları arasında keşiş olmak amacıyla bir manastıra çekilen More, 1504'te Avam Kamarası seçimlerine katılmaya karar verdi. Parlamentoya seçilince manastır hayatına son veren More, ertesi sene Jane Colt ile evlendi.

1499'da Hollandalı yazar Erasmus ile tanıştı ve aralarında sıkı bir dostluk başladı^[4]. Öyle ki Erasmus, 1509'da basılan Deliliğe Övgü adlı eserini Thomas More istediği için yazdı ve eserini ona adadı.

Hem avukatlık yapan hem de Parlamentoda yasama faaliyetlerine katılan More, kralların mutlak iktidarına şiddetle karşı çıkıyor ve bu düşüncesini etrafıyla paylaşıyordu. Bu yüzden zamanla Kral VII. Henry'nin öfkesini üzerine çekti. Kralın öfkesinden kurtulmak için seyahate çıkmak zorunda kalan More, VII. Henry'nin 1509'da ölmesi üzerine ülkesine geri döndü. Ertesi yıl yargıçlığa atanan More, hümanist tutumuyla halkın sevgisini kazanmaya başladı. Örneğin Chelsea'de bir huzurevi kuran More, 1517'ye ayaklanan yoksul halkı yatıştırarak isyanı önleyecek, isyanın elebaşlarını da idamdan kurtaracaktır.

More, üst düzey devlet görevlerine karşı isteksizdi ancak Kral VIII. Henry, 1517'de More'u hizmetine aldı ve özel danışmanı yaptı. Bu dönemde Kral tarafından Kutsal Roma-Cermen İmparatoru Şarlken'e elçi olarak gönderilen More, bu başarılı diplomatik görevinin ardından 1521'de şövalye unvanı kazandı. More, diplomatik görevinin ardından kraliyet hazinesinde görev yapmaya başladı. Kariyeri gittikçe parlayan More, kısa süre sonra Kralın sekreteri olarak da görev yapmaya başladı. Zamanla yetki ve görevleri arttı; resmî belgeleri yazmaya, yabancı elçileri karşılamaya, Kral VIII. Henry ile Lordlar Kamarası başkanı Kardinal Thomas Wolsey arasında iletişimi sağlayan birilcil kişi hâline gelmeye başladı.^[5]

Lordlar Kamarası başkanlığı[değiştir | kaynağı değiştir]

Thomas More, 1523 yılındaki seçimlerde şövalye unvanıyla Middlesex kentinden Lordlar Kamarası'na seçildi. 2 yıl sonra mevcut Meclis Başkanı Thomas Wolsey'in istifası üzerine Avam Kamarası Başkanı seçildi. Aynı yıl Lancaster Düklüğü'nün şansölyesi oldu ve Britanya'nın kuzey topraklarında geniş yetkiler elde etti.

O dönemde Kral VIII. Henry, mevcut eşi Catherine d’Aragon'dan boşanıp Anne Boleyn ile evlenmek istedi. Bu evlilikle ilgili kendisine yeterince yardım edemeyen mevcut başkan Thomas Wolsey'i istifaya zorladıktan sonra yerine Thomas More'u Lordlar Kamarası Başkanı ilân etti. Başlarda Kralın düşüncelerini paylaşan More, zamanla Kralın Protestanlığa olan artan ilgisi ve kiliseye olan negatif düşüncelerinden rahatsız oldu.

Catherine d’Aragon'dan boşanmak isteyen Kral'a özellikle Papalık karşı çıkıyordu. Papalık'a karşı Thomas More'u ve Lordlar Kamarası'nı kendi safına çekmek isteyen Kral, 1532'de Act of Supremacy adlı yasayı çıkarttı. Bu yasaya göre Kral, kendisini İngiltere Kilisesi'nin başı ilân ediyordu ve ülkesini Katolik dünyadan kopartarak Anglikan mezhebini kuruyordu.

Thomas More ise kişisel olarak Protestanlığı doğru bulmuyor; Katolikliği benimsiyordu. Bu dönemde Protestanlığı eleştiren kitaplarıyla Kral ile olan ilişkisini gerdi. Böylece 1531'de Kral'a bağlılık yemini etmeyi reddetti. Ancak kısa süre sonra hem Katolikliğe bağlı olduğu için, hem de Kral'la çatışmak istemediği için sağlık problemlerini bahane eden More, 1532'de istifa etti.

İstifasına rağmen Kral, More'un peşini bırakmadı. Önceli mallarına el konulan, ardından göstermelik nedenlerle sorgulanan More, 1533'te Anne Boleyn'in İngiltere Kraliçesi olarak ilan edildiği taç giydirme törenine katılmayı reddedince şimşekleri üzerine çekti. Yalan davalar ve dedikodular başladı. Parlamentonun Anne Boleyn'i İngiltere'nin kraliçesi olarak ilân edebileceğini kabul etmesine rağmen, bağlılık yemini etmeyi reddetti. Zira bu durum Papa'ya karşı bir davranış olacaktı.

Kralı kilisenin başı olarak görmemeyi sürdüren Thomas More, Mart 1534'te Act of Supremacy'yi kabul ettiğine dair yemin etmeye zorlandı. Bu yasaya direnmesi üzerine tutuklandı ve Londra Kalesi'ne hapsedildi. Aynı yıl yargılanmaya başlanan More, başlarda sessiz kalmak istedi. Ancak hakkında vatan hainliğine varan asılsız iddialar öne sürülmesi üzerine konuşmaya başladı.

Konuştuğunda Act of Supremacy'nin Tanrı'nın yasalarına aykırı olduğu ve parlamentonun kimseyi Kilise'nin başı olarak ilân edemeyeceğini söyledi. Bu sözleri üzerine ölüm cezasına çarptırılan More, 6 Temmuz 1535'te idam edildi.^[5]

Başlıca eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kral III. Richard'ın Tarihi (1513-1518)
Ütopya (1516)
Tyndals'ın Yanıtlarına Tekzip (1532)
Savunma (1533)
Fatih (1533)

İlgili filmler[değiştir | kaynağı değiştir]

'A Man for All Seasons', (1966) Fragman 9 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., (Paul Scofield)
The Tudors, 2007, (Jeremy Northam)
The Spanish Princess(2019-2020) Netflix

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "St. Thomas More". savior.org. 25 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2020.
^ Linder, Douglas O. The Trial of Sir Thomas More: A Chronology. University Of Missouri-Kansas City (UMKC) School Of Law. 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2024.
^ King, Margaret L. (2014). Renaissance Humanism: An Anthology of Sources. Hackett Publishing. s. 157. ISBN 978-1-62466-146-4.
^ Hıristiyanlık Tarihi. Philip McNair. Yeni Yaşam Yayınları. 1977. s. 367 ISBN 975-8318-86-1.
^ ^a ^b Ağaoğlulları, Mehmet Ali (2014). Sokrates'ten Jakobenlere Batı'da Siyasal Düşünceler (5. basım bas.). İstanbul: İletişim Yayınları. ss. 361-363.

Siyasi görevi
Önce gelen: Richard Wingfield	Lancaster Dükalığı Şansölyesi 31 Aralık 1525 - 3 Kasım 1529	Sonra gelen: William FitzWilliam
Önce gelen: Thomas Nevill	Avam Kamarası Başkanı 16 Nisan 1523 - 13 Ağustos 1523	Sonra gelen: Thomas Audley
Önce gelen: Thomas Wolsey	Lordlar Kamarası başkanı Ekim 1529 - Mayıs 1532	Sonra gelen: Thomas Audley

[1] "St. Thomas More". savior.org. 25 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2020.

[2] Linder, Douglas O. The Trial of Sir Thomas More: A Chronology. University Of Missouri-Kansas City (UMKC) School Of Law. 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2024.

[Margaret-L-King01a-3] King, Margaret L. (2014). Renaissance Humanism: An Anthology of Sources. Hackett Publishing. s. 157. ISBN 978-1-62466-146-4.

[4] Hıristiyanlık Tarihi. Philip McNair. Yeni Yaşam Yayınları. 1977. s. 367 ISBN 975-8318-86-1.

[bir-5] Ağaoğlulları, Mehmet Ali (2014). Sokrates'ten Jakobenlere Batı'da Siyasal Düşünceler (5. basım bas.). İstanbul: İletişim Yayınları. ss. 361-363.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

g t d Sosyal ve politik felsefe
Eski	Aristoteles Augustine Çanakya Cicero Konfüçyüs Han Fei Lactantius Laozi Mensiyüs Mozi Origenes Filon Platon Plütark Polibios Shang Sun Tzu Tertullianus Thukididis Valluvar Ksenofon Xun Kuang
Ortaçağ	Alpharabius Aquinas Avempace Avicenna Baldus Bartolus Bruni Dante Gelasius Gazzâlî Giles Gratian Gregory İbn Haldun Salisburyli John Latini Musa bin Meymun Marsilius Muhammed Nizâmülmülk Ockham Photios Gemistos Plethon İbn-i Tufeyl Wang
Erken modern	Beza Boétie Bodin Bossuet Buchanan Calvin Campanella Desiderius Erasmus Filmer Grotius Guicciardini Harrington Hayashi Hobbes James Leibniz Locke Luther Machiavelli Malebranche Milton Montaigne More Müntzer Naudé Pufendorf Sidney Spinoza Suárez
18th–19th-yüzyıl	Bakunin Bastiat Beccaria Bentham Blanqui Bolingbroke Bonald Burke Carlyle Comte Condorcet Constant Cortés Emerson Engels Fichte Fourier Franklin Godwin Haller Hamann Hegel Helvétius Herder Hume Jefferson Kant siyaset felsefesi Kierkegaard Le Bon Le Play Madison Maistre Marx Mazzini Mill Montesquieu Nietzsche Novalis Owen Paine Renan Rousseau Royce Sade Saint-Simon Schiller Smith Spencer Spooner de Staël Stirner Taine Thoreau Tocqueville Tucker Vico Vivekananda Voltaire Warren
20th–21st-yüzyıl	Adorno Agamben Ambedkar Arendt Aron Badiou Baudrillard Bauman Benoist Berlin Bernstein Burnham Butler Camus Chomsky de Beauvoir Debord Deleuze Dewey Dmowski Du Bois Dugin Durkheim Dworkin Evola Foucault Fromm Fukuyama Gandhi Gehlen Gentile Gramsci Guénon Habermas Hayek Heidegger Hoppe Huntington Irigaray Kautsky Kirk Kołakowski Kropotkin Laclau Land Lenin Luxemburg MacIntyre Mansfield Mao Marcuse Maritain Maurras Michels Mises Mosca Mouffe Negri Niebuhr Nozick Nursî Oakeshott Ortega Pareto Polanyi Popper Qutb Radhakrishnan Rand Rawls Röpke Rothbard Russell Santayana Sartre Schmitt Scruton Searle Shariati Simmel Skinner Sombart Sorel Spann Spengler Strauss Sun Taylor Voegelin Walzer Weber Weil Žižek
Sosyal teoriler	Anarşizm Otoriterlik Kolektivizm Hıristiyan teorileri Komünizm Cemaatçilik Çatışma teorileri Konfüçyüsçülük Uzlaşı teorisi Muhafazakârlık Sözleşmecilik Kozmopolitizm Elit teorisi Faşizm Feminist teoriler Gandizm Hindu milliyetçiliği (Hindutva) Bireycilik İslami teoriler İslamcılık Yasalcılık Liberalizm Özgürlükçülük Mohizm Monarşizm Milliyetçilik Popülizm Cumhuriyetçilik Sosyal inşacılık Sosyal yapılandırmacılık Sosyal Darwinizm Sosyalizm Faydacılık
İlgili makaleler	Ekonomi politiğin eleştirisi İçtihat bilimi Felsefe ve ekonomi Eğitim felsefesi Tarih felsefesi Hukuk felsefesi Sosyal bilim felsefesi Siyasi etik Adalet Dizin

Thomas More nedir?, Thomas More anlamı nedir?, Thomas More ne demektir?