Frédéric Bastiat
Doğumu	30 Haziran 1801(1801-06-30) Bayonne, Fransa
Ölümü	24 Aralık 1850 (49 yaşında) Roma, İtalya
Okulu	Fransız Liberal Okulu
Etkilendikleri Richard Cobden, Adam Smith, Jean-Baptiste Say
Etkiledikleri Arthur Latham Perry, Gustave de Molinari, Ludwig von Mises, Henry Hazlitt, Ron Paul, Thomas Sowell

Claude-Frédéric Bastiat (/bɑːstiˈɑː/; Fransızca: [klod fʁedeʁik bastja]; 30 Haziran 1801 - 24 Aralık 1850) Fransız ekonomist, yazar ve Fransız Liberal Okulu'nun önde gelen bir üyesiydi.^[1]

Fransız Ulusal Meclisi üyesi olan Bastiat, fırsat maliyeti ekonomik kavramını geliştirmiş ve kırık pencere benzetmesini ortaya atmıştır.^[2] Ekonomi teorisyeni Joseph Schumpeter tarafından "gelmiş geçmiş en parlak ekonomi gazetecisi" olarak tanımlanmıştır.^[1]

Klasik iktisadın ve Adam Smith iktisadının bir savunucusu olarak, görüşleri serbest piyasayı desteklemiş ve Avusturya Okulu'nu etkilemiştir.^[3] En çok, hukukun başkalarının mülkünü "yağmalamak" yerine özel mülkiyet gibi hakları koruması gerektiğini savunduğu The Law (Hukuk) adlı kitabıyla tanınır.

Biyografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Bastiat 29 Haziran 1801'de Fransa'nın güneyinde Biscay Körfezi'nde bir liman kenti olan Bayonne, Aquitaine'de doğdu. Babası Pierre Bastiat kentin önde gelen işadamlarından biriydi. Annesi 1808 yılında Frédéric yedi yaşındayken öldü.^[4] Babası iç kesimlerdeki Mugron kasabasına taşındı ve Frédéric de kısa süre sonra onu takip etti. Mugron'daki Bastiat arazisi Fransız Devrimi sırasında satın alınmıştı ve daha önce Poyanne Markisi'ne aitti. Pierre Bastiat 1810 yılında ölünce Frédéric yetim kaldı. Babasının büyükbabası ve evlenmemiş teyzesi Justine Bastiat tarafından himaye edildi. Bayonne'da bir okula devam etti, ancak teyzesi bu okulu kötü buldu ve bu nedenle onu Saint-Sever okuluna kaydettirdi. 17 yaşındayken Sorèze'deki okulunu bırakarak amcasının ailesinin ihracat işinde çalışmaya başladı. Bu şirket babasının da ortak olduğu şirketti.^[4]

Bastiat, artık amcasının yanında çalışmak istemediği ve resmi eğitim için Paris'e gitmek istediği için entelektüel bir ilgi geliştirmeye başladı. Büyükbabasının sağlık durumu kötü olduğu ve Mugron malikanesine gitmek istediği için bu umudu gerçekleşmedi. Bastiat ona eşlik etti ve bakımını üstlendi. Ertesi yıl Bastiat 24 yaşındayken büyükbabası öldü ve aile mülkünü ona bırakarak teorik araştırmalarını ilerletmesi için gerekli araçları sağladı.^[4] Bastiat felsefe, tarih, siyaset, din, seyahat, şiir, politik ekonomi ve biyografi gibi çeşitli alanlarda entelektüel ilgi alanları geliştirdi. Bastiat, 1830 Orta Sınıf Devrimi'nden sonra siyasi olarak aktif hale geldi ve 1831'de Mugron sulh yargıcı ve 1832'de Landes Genel Konseyi'ne (il düzeyinde meclis) seçildi. Bastiat, 1848 Fransız Devrimi'nden sonra ulusal yasama meclisine seçildi.^[3]

Bir iktisatçı olarak kamusal kariyeri ancak 1844 yılında, ilk makalesinin o yılın Ekim ayında Journal des économistes'de yayınlanmasıyla başlamış ve 1850 yılında zamansız ölümüyle sona ermiştir. Bastiat, muhtemelen fikirlerini tanıtmak için Fransa'da yaptığı turlar sırasında tüberküloza yakalandı ve bu hastalık sonunda daha fazla konuşma yapmasını (özellikle 1848 ve 1849'da seçildiği yasama meclisinde) engelledi ve hayatına son verdi. The Law'da şöyle yazmıştır: "Öldüğüm güne kadar, bu ilkeyi ciğerlerimin tüm gücüyle (ne yazık ki çok yetersiz) ilan edeceğim."^[4]

Bu son satır çevirmenler tarafından tüberkülozunun etkilerine bir gönderme olarak anlaşılmıştır. 1850'nin sonbaharında doktorları tarafından İtalya'ya gönderildi ve önce Pisa'ya, ardından Roma'ya gitti. Bastiat 24 Aralık 1850'de 49 yaşında ölmeden önce yanındakileri yatağına yaklaşmaya çağırdı ve iki kez "gerçek" kelimesini mırıldandı.^[4]

Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Bastiat, ekonomi ve politik iktisat üzerine, genellikle açık düzenleri, güçlü argümanları ve keskin nükteleriyle karakterize edilen birçok eserin yazarıydı. Ekonomist Murray Rothbard şöyle yazmıştır: "Bastiat gerçekten de berrak ve mükemmel bir yazardı; parlak ve nükteli denemeleri ve fablları bugün bile korumacılığın ve her türlü devlet sübvansiyonu ve kontrolünün dikkat çekici ve yıkıcı yıkımlarıdır. O, sınırsız bir serbest piyasanın gerçekten parlak bir savunucusuydu."^[3] Bununla birlikte, Bastiat'nın kendisi, olağanüstü koşullarda sınırlı da olsa sübvansiyonun mevcut olması gerektiğini beyan ederek şunları söylemiştir:

"Olağanüstü koşullar altında, acil durumlar için, Devlet bazı talihsiz insanlara yardım etmek, değişen koşullara uyum sağlamalarına yardımcı olmak için bazı kaynaklar ayırmalıdır".^[5]

Daha iyi bilinen eserleri arasında, serbest ticaretin savunusunu içeren bir dizi deneme (ilk olarak Journal des économistes'de yayınlanmıştır) olan Economic Sophisms^[6] yer almaktadır. Bastiat bu eseri İngiltere'de yaşarken, Fransız Cumhuriyeti'ni şekillendirenlere kaçınmaları gereken tehlikeler konusunda tavsiyelerde bulunmak amacıyla yazmıştır. Ekonomik Safsatalar 1867 yılında Emile Walter takma adıyla yazan ekonomist ve para tarihçisi Alexander del Mar tarafından Amerikalı okurlar için çevrilmiş ve uyarlanmıştır.^[7]

Ekonomik Safsatalar ve Mumcuların Dilekçesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Ekonomik Sofizmler'de mumcuların dilekçesi olarak bilinen hicivli benzetmede mumcular ve donyağı üreticileri Fransız Temmuz Monarşisi'nin (1830-1848) Temsilciler Meclisi'nde lobi yaparak Güneş'in kendi ürünleriyle haksız rekabet etmesini engellemeye çalışırlar.^[8] Ayrıca Sofizm'de krala, bazı çağdaşlarının daha fazla zorluğun daha fazla iş ve daha fazla işin daha fazla zenginlik anlamına geldiği varsayımına dayanarak, herkesin sağ elini kullanmasını yasaklayan bir yasa talep eden alaycı bir dilekçe de yer almaktadır.^[6]

Hukuk (1850)[değiştir | kaynağı değiştir]

Bastiat'nın en ünlü eseri, ilk olarak 1850 yılında bir broşür olarak yayınlanan Hukuk'tur.^[9] Eserde adil bir hukuk sistemi tanımlanmakta ve ardından bu tür bir hukukun özgür bir toplumu nasıl kolaylaştırdığı gösterilmektedir. Bastiat, Kanun'da herkesin "hayatını, özgürlüğünü ve mülkünü" koruma hakkına sahip olduğunu yazmıştır. Devlet, bu hakkı savunmak için yalnızca "bireysel güçlerin yerine ortak bir gücün ikame edilmesi" olmalıdır. Bastiat'ya göre, adaletin (yani kişinin hayatını, özgürlüğünü ve mülkünü savunmanın) kesin sınırları vardır, ancak hükûmet gücü hayırseverlik çabalarına doğru genişlerse, o zaman hükûmet sonsuza kadar büyüyebilecek kadar sınırsız hale gelir. Ortaya çıkan devletçilik "şu üçlü hipoteze dayanır: insanoğlunun tamamen eylemsizliği, yasanın her şeye kadir olması ve yasa koyucunun yanılmazlığı". Bu durumda halk, yasa koyucu tarafından toplum mühendisliğine tabi tutulur ve yasa koyucunun iradesine "çömlekçinin elindeki kil gibi" boyun eğmek zorundadır:

Sosyalizm, kaynaklandığı eski fikirler gibi, hükümet ile toplum arasındaki ayrımı karıştırır. Bunun sonucu olarak, ne zaman bir şeyin devlet tarafından yapılmasına itiraz etsek, sosyalistler bunun yapılmasına itiraz ettiğimiz sonucuna varırlar. Devlet eğitimini onaylamıyoruz. O zaman sosyalistler bizim her türlü eğitime karşı olduğumuzu söylüyorlar. Devlet dinine karşı çıkıyoruz. O zaman sosyalistler hiçbir din istemediğimizi söylerler. Devlet tarafından dayatılan eşitliğe itiraz ediyoruz. O zaman eşitliğe karşı olduğumuzu söylüyorlar. Ve bu böyle devam ediyor. Sanki sosyalistler bizi, devletin tahıl yetiştirmesini istemediğimiz için insanların yemek yemesini istememekle suçluyorlarmış gibi. Sosyal kombinasyonlar icat etme, bunların reklamını yapma, bunları savunma ve kendi masraf ve risklerini göze alarak bunları kendi üzerlerinde deneme haklarına itiraz etmiyorum. Ancak bu planları bize yasalarla -zorla- dayatma ve vergilerimizle ödemeye zorlama haklarına itiraz ediyorum.

Bastiat, hukukun, bir kişinin kendini savunma hakkını (yaşamı, özgürlüğü ve mülkiyeti) bir başkasının yasallaştırılmış yağma hakkı lehine cezalandırdığında sapkın hale geldiğini ileri sürer ve bunu "hukukun bazı kişilerden kendilerine ait olanı alıp ait olmayan başka kişilere vermesi" olarak tanımlar. Eğer yasa bir yurttaşın suç işlemeden yapamayacağı bir şeyi yaparak bir başka yurttaşın zararına yarar sağlıyorsa" şeklinde tanımladığı yasal yağmaya "koruyucu tarifeler, sübvansiyonlar, garantili karlar, garantili işler, yardım ve refah programları, kamu eğitimi, artan oranlı vergilendirme, ücretsiz kredi ve bayındırlık işleri" gibi vergi desteklerini de dahil etmektedir. Bastiat'ya göre yasal yağma "sonsuz sayıda yolla gerçekleştirilebilir. Dolayısıyla, bunu düzenlemek için sonsuz sayıda planımız var: tarifeler, koruma, yardımlar, sübvansiyonlar, teşvikler, artan oranlı vergilendirme, kamu okulları, garantili işler, garantili karlar, asgari ücretler, yardım hakkı, emek araçları hakkı, serbest kredi vb. vb. Tüm bu planlar bir bütün olarak - ortak amaçları olan yasal yağma ile birlikte - sosyalizmi oluşturur". Bastiat ayrıca şu mizahi noktaya da değinmiştir: "Eğer insanlığın doğal eğilimleri insanların özgür olmasına izin vermeyi güvenli kılmayacak kadar kötüyse, bu organizatörlerin eğilimleri nasıl oluyor da her zaman iyi oluyor? Yasa koyucular ve onların atadığı temsilciler de insan ırkına ait değiller mi? Yoksa kendilerinin insanlığın geri kalanından daha ince bir çamurdan yapıldıklarına mı inanıyorlar?"^[10]

"Görülen ve Görülmeyen"[değiştir | kaynağı değiştir]

Bastiat, 1850 tarihli "Ce qu'on voit et ce qu'on ne voit pas" ("Görülen ve görülmeyen") başlıklı makalesinde, kırık pencere benzetmesi aracılığıyla fırsat maliyeti kavramını adı dışında her şeyiyle ortaya koymuştur. Bu terim, ölümünden altmış yıl sonra 1914 yılında Friedrich von Wieser tarafından ortaya atılana kadar kullanılmamıştır.

Pierre-Joseph Proudhon ile Tartışma[değiştir | kaynağı değiştir]

Bastiat ayrıca 1849 ve 1850 yılları arasında Pierre-Joseph Proudhon ile faizin meşruluğu konusunda ünlü bir tartışmaya girmiştir.^[11]Robert Leroux'nun ileri sürdüğü gibi Bastiat, Proudhon'un faiz karşıtı doktrininin "herhangi bir ciddi yaklaşımın tam antitezi olduğu" inancına sahipti.^[12] Proudhon ünlü bir şekilde öfkesine yenik düşmüş ve ad hominem saldırılara başvurmuştur: "Zekanız uykuda ya da daha doğrusu hiç uyanmadı. Sen mantığın var olmadığı bir adamsın. Hiçbir şey duymuyorsunuz, hiçbir şey anlamıyorsunuz. Felsefesiz, bilimsiz, insanlıktan yoksun birisiniz. Muhakeme yeteneğiniz, tıpkı dikkat etme ve karşılaştırma yapma yeteneğiniz gibi sıfırdır. Bilimsel olarak, Bay Bastiat, siz ölü bir adamsınız."^[13]

Görüşleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Bastiat, hükûmetin tek amacının bireyin yaşam, özgürlük ve mülkiyet hakkını korumak olduğunu ve hükûmetin bireyin diğer kişisel meselelerine müdahale etmesinin tehlikeli ve ahlaki açıdan yanlış olduğunu ileri sürmüştür. Buradan hareketle Bastiat, bir bireyin elinden bir şeyi alıp başkalarına vermek için devlet gücünü ve yasalarını kullanmak olarak tanımladığı yasal ya da yasallaştırılmış yağmayı (Bastiat'nın meşru bir mülkiyet devri olarak gördüğü, karşı tarafa karşı dolandırıcılık ya da şiddet tehdidi kullanmadan karşılıklı anlaşmaya dayalı sözleşmeler yoluyla mülkiyet devrinin aksine) teşvik etmesi halinde yasanın yaşamı, özgürlüğü ve mülkiyeti savunamayacağı sonucuna varmıştır.^[14]

Bastiat Hukuk'ta, ayrıcalıklı sınıfların ya da sosyalistlerin hükûmeti yasallaştırılmış yağma için kullanmasının, diğer sosyoekonomik sınıfları da yasal yağmaya teşvik edeceğini ve sosyalistlere verilecek doğru yanıtın tüm yasal yağmayı durdurmak olduğunu açıklar. Bastiat ayrıca, hukukun sosyalist politikaları desteklemesi halinde neden yaşamı, özgürlüğü ve mülkiyeti savunamayacağı görüşünde olduğunu da açıklar. Herhangi bir grup için yasallaştırılmış yağma elde etmek için kullanıldığında, hukukun savunması gereken tek şeye (yaşam, özgürlük ve mülkiyet) karşı saptırıldığını söyler.^[14]

Bastiat, Richard Cobden ve İngiliz Mısır Yasası Karşıtı Birlik'ten ilham alan ve onlarla düzenli olarak yazışan ve Fransa'daki serbest ticaret dernekleriyle çalışan güçlü bir serbest ticaret destekçisiydi.^[3]

Serbest mübadeleden elde edilecek karşılıklı kazançlara, öznel değere ve ekonomik sonuçların çıkarılmasında tümdengelimsel akıl yürütmenin (matematiksel modellerin aksine) önemine yaptığı vurgu nedeniyle Bastiat, Mark Thornton, Thomas DiLorenzo ve diğer ekonomistler tarafından Avusturya Okulu'nun öncüsü olarak tanımlanmış ve Thornton, insan eyleminin motivasyonlarına ilişkin bu pozisyonu alarak belirgin bir "Avusturya tadı" sergilediğini öne sürmüştür.^[15]

Bastiat'ın Mezarı[değiştir | kaynağı değiştir]

Bastiat Roma'da öldü ve şehrin merkezindeki San Luigi dei Francesi'ye gömüldü.

Kitaplar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Bastiat, Frédéric (1848). Propriété et loi, Justice et fraternité (in French). Paris: Guillaumin et Cie. Retrieved 12 May 2012.
• Bastiat, Frédéric (1849). L'État, Maudit argent (in French). Paris: Guillaumin et Cie. Retrieved 12 May 2012.
• Bastiat, frédéric (1849). Incomptabilités parlementaires (in French). Paris: Guillaumin et Cie. Retrieved 12 May 2012.
• Bastiat, Frédéric (1849). Paix et liberté ou le budget républicain (in French). Paris: Guillaumin et Cie. Retrieved 12 May 2012.
• Bastiat, Frédéric (1849). Protectionisme et communisme (in French). Paris: Guillaumin et Cie. Retrieved 12 May 2012.
• Bastiat, Frédéric (1983). Oeuvres économiques. Libre échange (in French). Textes présentés par Florin Aftalion. Paris: PUF. ISBN 978-2130378617.
• Bastiat, Frédéric (2005). Sophismes économiques. Bibliothèque classique de la liberté (in French). Préface de Michel Leter. Paris: Les Belles Lettres. ISBN 978-2251390383.
• Bastiat, Frédéric (2009). Pamphlets. Bibliothèque classique de la liberté (in French). Préface de Michel Leter. Paris: Les Belles Lettres. ISBN 978-2251390499.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Aydınlanma Çağı
• Anne Robert Jacques Turgot, Baron de Laune
• Hippolyte Castille
• Fizyokratlar

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]