Lancaster
Lancaster Lancashire içinde gösterilmiştir.
Ülke	Birleşik Krallık
Kurucu Ülke	İngiltere
Bölge	Kuzey Batı İngiltere
Kontluk	Lancashire
Metropoliten-Olmiyan Bolge yerel idaresi	Lancaster Şehri
Nüfus  (2011)
• Toplam	52,234
Zaman dilimi	UTC±00.00 (BAS)
• Yaz (YSU)	UTC+01.00 (BAYS)
Alan kodu	01524

Lancaster, Birleşik Krallık'ın İngiltere ülkesinin Kuzey Batı bölgesinde Lancashire Kontluğu içinde bulunan ve ikinci seviyede yerel idare olan Lancaster Şehri'nin merkezi olan bir kenttir. Lancaster kenti bir coğrafya birimi ile "Lancaster Şehri" yerel idare birimi arasında önemli farklar bulunur. 1972'de kurulan "Lancaster Şehri" sınırları içinde "Lancaster" kent yerleşkesini ihtiva ettiği gibi ek olarak daha birkaç şehir, kasaba, köy ve kırsal yerleşim de ihtiva etmektedir.

Lancaster kenti eski tarihsel bir yerleşim yeri olarak Lancashire kontluğuna ismini sağlayan yerleşkedir. Lancaster kenti uzun dönemler önce Lune Nehri üzerinde, sonra İrlanda Denizi üzerinde bir deniz limanı ve içsel ticaret kanalı için liman olmuştur; ama günümüzde bu işlevleri çok azalmıştır. Kent bir zamanlar Kuzey İngiltere'yi İskoç hücumlarından korumak için kurulan tarihsel "Lancaster Kalesi" etrafında kuruludur ama kale yıllarca yörel adliye mahkemesi ve hapishane görevleri yaptıktan sonra günümüzde müzeye dönüştürülmüştür. Kent uzun dönemlerden beri bir ticari, kültürel ve eğitim merkezi olma niteliğini kaybetmemiştir. Günümüzde iki tane üniversitesi ("Lancaster Üniversitesi" ve "Cumbria Üniversitesi") ile önemli bir yüksek eğitim merkezi haline gelmiştir.

Lancaster'ın İngiltere'nin krallık hanedanı ile bazı yakın bağları bulunmaktadır: Lancaster Hanedanı İngiliz tarihinde 15. yüzyılda hükümdarlık eden IV. Henry, V. Henry ve VI. Henry'nin dahil olduğu hanedan olup; York hanedanı üyeleriyle ile yapılan bir iç savaştan sonra York Hanedanı idareyi almıştır. Lancaster ve civarında Lancaster Düklüğü tarafından sahip olunan büyük araziler bulunmaktadır ve bu arazilere 2007'de £397 milyon sterlin değer biçilmiştir. Birleşik Krallık hükümdarlığı yapan kral veya kraliçenin (şu anda III. Charles'ın) bir diğer unvanı da Lancaster Dükü olmakta ve kraliçe veya kralların Lancaster Düklüğü arazilerinden elde edilen gelirleri kral veya kraliçenin şahsi geliri sayılmaktadır. 1927'de o zamanki "Lancaster Belediyesi"'ne "şehir" olma beratı verilirken buna nedeninin kentin uzun yıllar kraliyet ile yakın bağlantısı ve Lancashire Kontuğu'na ismi vermesi olduğu belirlenmiştir.

Coğrafi konum[değiştir | kaynağı değiştir]

Lancaster, Lancashire'in en kuzeyinde bulunan şehridir. Şehir Atlas Okyanusu'nun bir parçası olan İrlanda Denizi üzerindeki Morecombe Körfezi'nden yaklaşık 5 km içeridedir ve o körfeze akan Lune Nehri üzerindedir.

	Morecambe Körfezi, Barrow-in-Furness	Slyne, Hest Bank, Bolton-le-Sands, Carnforth	Caton, Halton, Kirkby Lonsdale, Wennington	g t d
	Morecambe, Heysham		Quernmore
		'Lancaster'
	Glasson Dokları, Pilling, Knott End-on-Sea, Fleetwood, Poulton-le-Fylde, Blackpool	Lancaster Üniversitesi Kampüsü, Galgate, Bay Horse, Garstang, Preston	Abbeystead, Bowland Ormanı, Dolphinholme

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Lancaster'in bulunduğu mevki bir askeri Roma kalesi olarak kullanılmıştır. Şehrin ismi, 1086'da ülkeyi istila eden Normanlar tarafından İngiltere arazileri hakkında toplanan tüm bilgileri ihtiva eden İngiliz resmi dokümanı olan, Domesday Book'da Loncastre olarak ifade edilmiştir. Bu Eski İngilizceye göre 'Lune Nehri üzerindeki Roma Kalesi' anlamına gelmektedir.^[1]

Lancaster kenti 1193'te haftalık pazar kurulması için pazar kasabası (market town) ve belde olma (burgh) beratı almıştır. Şehir olma statüsü ise ancak 1937'de verilmiştir.

"Lancaster Kalesi" eski Roma ordusu kışlalarının bulunduğu tepede 11. yüzyıl sonunda İskoç hücumlarına karşı Carlisle kalesinden sonra güneyde ikinci bir koruma mevki olarak kurulmuştu. Ama birçok kere bunda başarı sağlanamamıştır. 12.yüzyılda İskoç kralı I. David tarafından ele geçirilmiştir. 13. yüzyılda I. Elizabeth tarafından büyütülüp restorasyona uğramıştır.

1196'dan beri "Lancaster Kalesi" mahkeme binası ve hapishane olarak kullanılmaya başlamıştır. 1612'de İngiliz hukukunun yüz karası olan Pendle yöresi ihtiyar kadınlarının cadı olarak tutuklanmaları, muhakeme edilip, asılmaları burada olmuştur. Kalede görev yapan Lancaster Devlet Mahkemesi (Londra mahkemeleri dışında) o kadar çok kişiyi asılmaya mahkûm etmiştir ki halk arasında Lancaster'in lakabı 'asılma şehri' olarak anılmaya başlanmıştır.

1399'da Henry Bolingbroke II. Richardı tahtından indirerek İngiliz Krallığı'nı eline geçirmiş ve IV. Henry ismi ile Lancaster Hanedanı'nı kurmuştur. Ancak bu hanedan V. Henry ve IV. Henry hükümdarlıklarından sonra Güller Savaşı diye anılan bir iç harpten sonra krallıktan atılmış ve krallık 1461'de York Hanedanı eline geçmiştir. Lancaster'in kırmızı gülü ile York'un beyaz gülü arasındaki rekabet bunca yıldan beridir İngiltere'nin kuzeyinde devam etmektedir ve özellikle Lancaster Üniversitesi ile York Üniversitesi öğrencileri arasında yılda bir yapılan spor turnuvası halinde yansımaktadır.

19. yüzyılda Lancaster "Lune Nehri" kıyısında bir liman şehri olarak ortaya çıkmıştır. Lune Nehri kıyısındaki St.George's rıhtımı inşa edilmiştir. Bu zamanlar Lancaster Afrika-Amerikalar arasındaki esir ticaretine katılan Birleşik Krallık içindeki dördüncü liman şehri olarak ün yapmıştır. Bu dönemde esir ticaretinden yapılan kazançlar ile Lancaster'de yeni bir bina yapımı fırtınası çıkmıştır ve bu devirde yapılan binalar halen şehri süslemektedir. Ancak Lune Nehri, limanı çamurla doldurmuş ve Lancaster bu sefer sırasıyla kisa zamanlar için Morecombe, Glasson Dock ve Sunderland Point mevkilerini liman olarak kullanmak zorunda kalmıştır. Halen Lancaster'in yakınında olan Heysham bölgenin limanı olma görevini yapmaktadır.

Demografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehrin toplam nüfusu 2001 Nüfus Sayımına göre 45.952'dir. Etraftaki kırsal alandaki kasaba, köy ve diğer yerleşkeleri de kapsayan "Lancaster Şehri Yerel İdaresi" altında bulunan alandaki nüfus 133.914'tur.

Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]

Lancaster kenti, özellikle İngiltere'yi batıdan İskoçya'ya bağlayan bir ulaşım merkezi olmaktadır. Kenti güneyde Preston'a bağlayan ve kentin kuzeyinde sona eren Lancaster Kanalı'da kent içinden geçmektedir. Dar olan bu kanal artık bir taşıma yolu olmaktan çıkmış; boş zaman geçirme ve tatil yapma vasıtası haline döndürülmüş ve son yıllarda Lancaster yakınlarında birkaç marina açılmıştır.

Elektrifiye edilmiş ve hızlı ekspres yolcu trenleri ve hızlı yük trenlerinin çalıştığı Batı Sahili Demiryolu adı verilen Londra-Glasgow demiryolu Lancaster'dan geçmektedir. Son yıllarda bu hat için yeni tevsi yatırımları yapılmış ve yolcu trenleri işleten Virgin şirketi özel İtalyan yapımı Pandelino katarları ile Lancaster-Londra ve Lancaster-Glasgow arasındaki seyahat zamanını kısaltmıştır.

İngiltere'nin batısından İskoçya'ya giden M6 ana otoyolu Lancaster doğusundan geçmekte ve 33 ve 34 numaralı kavşaklardan Lancaster'a bağlanmaktadır. Otoyol yapılmadan önce kullanılan, A6 ana yolu da Lancaster'i güney-kuzey eksenindeki şehir ve kasabalara bağlamaktadır.

En yakın hava meydanı takriben 35 km güneydeki Blackpool Enternasyonal meydanıdır.

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Lancaster ekonomisi hizmet sektörüne bağlıdır. Ama hayvan besileri, tekstil, kimyevi maddeler, hayvan besiciliği, kâğıt, sentetik iplik, mineral ipler, kamyon ve traktör remorkleri, tarım makineleri, ağır kamyon taşımacılığı sektörlerinde çalışan şehir ve yakın yöresinde bulunan işletmeler vardır. Son yıllarda enformasyon teknolojisi ve telekomunikasyon sektörlerinde şehirde yatırımlar yapılmıştır.

Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Lancaster, tarihî bir şehir ve bir üniversite şehri olarak seviyeli kültürel faaliyetlere sahne olmaktadır. Şehirde tiyatro faaliyetleri için Lancaster Grand Tiyatrosu ve Dük'ün Tiyatrosu adlı iki tiyatro bulunmaktadır. Yaz aylarında Wiliamson Park'da yapılan açık hava temsilleri bölge içinde bilinmektedir. Lancaster Üniversitesi içindeki Nüffield Tiyatrosu büyük sahnesi ile komedi, dans ve dram gösterilerine seyirci çekmektedir.

Lancaster'de şu müzeler bulunmaktadır: "Lancaster Şehir Müzesi", "Deniz Müzesi" ve "Hakimlerin Kaldıkları Binalar Müzesi".

Şehirde yılın belli zamanlarında festivaller yapılmaktadır: "Lancaster Caz Festivali", "Denizcilik Festivali".

Lancaster müzik bakımından çok yaratıcı bir şehirdir. 1990'li yıllarda bazı tanınmış gruplar ve kişiler şehirde bulunan müzik prova ve ses kayıt kuruluşlarını kullanarak ulusal alanda ad yapmışlardır ve bu kuruluşlar halihazırda da kullanılmaktadır. Lancaster'in müzik konserleri için salonu Yorkshire House'dir.^[2]

Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]

Lancaster'de iki üniversite bulunmaktadır:

• Lancaster Üniversitesi şehrin 6 km güneyindeki Bailrigg kampüsündedir ve 1960'lı yıllarda kurulan cemakanlı binalar tipi, araştırmaya önem veren bir üniversitedir. Son yıllarda bu üniversite öğrenci ikameti için büyük yatırımlar yapmıştır. Özellikle fizik, işletmecilik ve enformasyon teknolojisi alanlarında üstün araştırmalar ile isim yapmıştır.
• Diğer üniversite 2007'de lisans ve lisans üstü eğitim yapmak için Cumbria Üniversitesi olarak kurulmuştur. Daha önce bu kurumun nüvesi St. Martin Koleji adı ile öğretmen okulu ve lisans dereceleri veren üniversite koleji statüsünde idi.

Kardeş şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]

Lancaster'in şu şehirlerle kardeş şehir bağlantısı bulunmaktadır:

• Lublin, Polonya
• Viana do Castelo, Portekiz
• Almere, Hollanda
• Aalborg, Danimarka
• Perpignan, Fransa
• Rendsburg, Almanya
• Växjö, İsveç

Resimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Lancaster Şehir merkezi panoraması

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Lancaster Şehri
• Lancashire

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Lancaster, Lancashire ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Resmî turizm sitesi 20 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• Curlie'de Lancaster (DMOZ tabanlı) (İngilizce)

• Vikigezgin'de Lancaster ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır.

  (İngilizce)