Tallinn

Tallinn
Tallinn
Başkent
	; Bayrak ; Arma
	Tallinn Tallinn'in Estonya'daki konumu
Ülke	Estonya
İl	Harju
Belediye	Tallinn
Kuruluş tarihi	1154
Alt idari birimler	Liste Haabersti; Kesklinn; Kristiine; Lasnamäe; Mustamäe; Nõmme; Pirita; Põhja-Tallinn;
İdare
• Belediye başkanı	Mihhail Kõlvart (EK)
Yüzölçümü
• Kent	159,2 km² (614 mil²)
Rakım	9 m
Nüfus (2020)
• Başkent	445,259
• Kent yoğunluğu	2.800/km² (7.000/mil²)
Zaman dilimi	UTC+02.00 (DAS)
• Yaz (YSU)	UTC+03.00 (DAYS)
Alan kodu	01
Plaka kodu	ZG
	Resmî site; http://www.tallinn.ee
UNESCO Dünya Mirası
Konum	Estonya
Kriter	Kültürel: ii, iv
Referans	822
Tescil	1997 (21. oturum)
Bölge	Avrupa ve Kuzey Amerika

Tallinn, Estonya'nın başkenti ve ana liman kentidir. Estonya'nın kuzeyinde, Baltık Denizi'nin Finlandiya Koyu kıyısında, Finlandiya'nın başkenti Helsinki'nin 80 kilometre güneyinde yer alan Tallinn'in nüfusu 2022 itibarı ile 437.811'dir.^[2] Tallinn, aynı zamanda Estonya'nın temel finans, sanayi ve kültür merkezidir. Helsinki dışında yakın olduğu önemli şehirler, 300 kilometre güneyindeki Letonya başkenti Riga, 320 kilometre doğusundaki Rus şehri Sankt-Petersburg ve 380 kilometre batısındaki İsveç başkenti Stockholm'dur. 2023 yılının Yeşil Avrupa Başkenti seçilen Tallinn, ülkenin tek teknik üniversitesi olan Tallinn Teknoloji Üniversitesi'ne ev sahipliği yapmaktadır. Sosyal bilimler üzerine eğitim veren Tallinn Üniversitesi de bu şehirde yer almaktadır.

Tallinn, Avrupa Birliği içinde kişi başına en fazla şirket kurulan ve Skype, Wise, Bolt gibi birçok uluslararası firmanın temellerinin atıldığı şehirdir. Şehir, Avrupa Birliği'nin IT Genel Merkezi ve NATO'nun Siber Savunma Geliştirme Merkezine ev sahipliği yapmaktadır. Tallinn, dünyanın en iyi 10 dijital şehri arasında gösterilmektedir.

İsmin kökeni[değiştir | kaynağı değiştir]

Kentin tarihteki diğer isimleri Kolõvan, Lindanise, Lindanisa (Lindanäs) ve "Reval" türevleridir (Revalya, Revel, Revelin). Tallinn kelimesinin tam olarak nereden geldiği bilinmese de kelime kökeni olarak "Taani-linn" (Danimarkalılar'ın Kenti) veya "talu linn" (çiftçi kenti) olduğu muhtemeldir. Tallinn ismi, 1918 yılında Estonya bağımsızlığını kazandıktan sonra resmi olarak kabul edilmiştir. 1918 öncesi ise kentin adı Reval'di. Şehir, Turku ile birlikte 2011 Avrupa Kültür Başkenti seçilmiştir.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Tallinn'in tarihi yerleri üç bölüme ayrılır:

"Katedral Tepesi", Tallinn tarihinde merkezi otoritenin kurulduğu ilk yerdir. Önceleri piskoposun yönetiminde kalan Tallinn, daha sonraları soylular tarafından yönetilmeye başlamıştır. Günümüzde ise Estonya meclisi burada yer alır.
"Eski Kasaba", eskiden sıradan Estonyalılar'ın yaşadığı bölümdür. 19. yüzyıla kadar Katedral Tepesi'nden bağımsız yönetiliyordu.
"Kırsal alan", Eski Kasaba'nın güneyinde yer alan ve çiftçilerin yaşadığı bölümdür.

Tallinn'in tarihi sayısız işgaller ve saldırılarla doludur. En son II. Dünya Savaşı sırasında ağır bombardıman altında kalan kentin tarihi bölümü ayakta durmayı başarmıştır. Nazi Almanyası döneminde Stalag 381 burada inşa edilmiştir. Tallinn 1997'de Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) tarafından Dünya Mirası listesine eklenmiştir.

15. yüzyılda inşa edilen 159 metre yüksekliğindeki gotik mimarisiyle Aziz Olaf Kilisesi, Avrupa'daki uzun yapıydı. Yangınlar yüzünden, kilisenin tekrar restore edilmiş olmasına karşın, yapının bugünkü boyu 123 metreye inmiştir.

İdari bölümleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Tallinn'in semtleri
Semtler	Alan	Nüfus	Mahalleler (asumid)
Haabersti	18,6 km²	35,000	Astangu · Haabersti · Kakumäe · Mäeküla · Mustjõe · Õismäe · Pikaliiva · Rocca al Mare · Tiskre · Väike-Õismäe · Veskimetsa · Vismeistri
Kesklinn (merkez)	28.0 km²	34,985	Aegna · Juhkentali · Kadriorg · Kassisaba · Keldrimäe · Kitseküla · Kompassi · Luite · Maakri · Mõigu · Raua · Sadama · Sibulaküla · Südalinn · Tatari · Tõnismäe · Torupilli · Ülemistejärve · Uus Maailm · Vanalinn · Veerenni
Kristiine	9,4 km²	27,531	Järve · Lilleküla · Tondi
Lasnamäe	30,0 km²	108,644	Katleri · Kurepõllu · Kuristiku · Laagna · Loopealse · Mustakivi · Pae · Paevälja · Priisle · Seli · Sikupilli · Sõjamäe · Tondiraba · Ülemiste · Uuslinn · Väo
Mustamäe	8,0 km²	62,219	Kadaka · Mustamäe · Sääse · Siili
Nõmme	28,0 km²	35,043	Hiiu · Kivimäe · Laagri · Liiva · Männiku · Nõmme · Pääsküla · Rahumäe · Raudalu · Vana-Mustamäe
Pirita	18,7 km²	8,507	Iru · Kloostrimetsa · Kose · Laiaküla · Lepiku · Maarjamäe · Mähe · Merivälja · Pirita
Põhja-Tallinn (norte de Tallin)	17,3 km²	52,573	Kalamaja · Karjamaa · Kelmiküla · Kopli · Merimetsa · Paljassaare · Pelgulinn · Pelguranna · Sitsi
Kaynak: Statistics Estonia 01.01.2008^[3]

Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]

Tallinn'deki üniversitesiter:

Tallinn Teknoloji Üniversitesi
Tallinn Üniversitesi
Estonya Sanat Akademisi
Estonya Müzik ve Tiyatro Akademisi
Tallinn Devlet Savunma Akademisi
Tallinn Protestan Luteran Kilisesi Teoloji Enstitüsü

Spor[değiştir | kaynağı değiştir]

1980 Olimpiyatları yelkenli kayık yarışmaları Tallinn'de yapıldı. Kent merkezinde birçok bina, olimpik otel, postane ve yelkencilik merkezi olimpiyatlar zamanında yapıldı.

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Tallinn nüfusu 2024 yılı sayımına göre 1.366.491'dir.

Nüfus değişimi

1816 12.000
1834 15.300
1851 24.000
1881 45.900
1897 58.800
1925 119.800
1989 500.000+
2000 500.400
2005 401.694
2024 1.366.491 ^[4]

Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]

Kara Ulaşımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Tallinn garından Tartu, Pärnu, Narva, Riga, Moskova ve St. Petersburg'a tren hatları mevcuttur. Ayrıca otobüs ile ülkedeki diğer kentlere de ulaşım mümkündür. Tallinn, Baltica otobanı ile Polonya'ya bağlanmıştır.

Deniz ulaşımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Super SeaCat Helsinkiye giden bir feribot

Tallinn'den yapılan başlıca feribot seferleri:

Helsinki (Finlandiya)
Stokholm (İsveç)
Åland (Finlandiya)
Sankt-Peterburg (Rusya)
Rostock (Almanya)

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Tallinn Estonya'nın Harjumaa bölgesinde yer alır.

Tallinn'in en büyük gölü Ülemiste'dir. Bu göl aynı zamanda kentin içme suyu ihtiyacını karşılar.

Wikimedia Commons'ta Tallinn ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.

Kardeş şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Tallinn Population 2020". World Population Review. 16 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2020.
^ "Population by sex, age and place of residence after the 2017 administrative reform, 1 January". Statistics Estonia. 14 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2022.
^ Estonian Atlas. "Tallin" (İngilizce). 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2008.
^ "Estonia Population 2024". Statistics Estonia. 26 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2024.
^ "Malmö stads vänortssamarbete" (İsveççe). © 2004–2009 Malmö stad, 205 80 Malmö, Organisationsnummer: 212000-1124. 17 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2009. |yayımcı= dış bağlantı (yardım)
^ "Twin cities of Riga". Riga City Council. 1 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2009.
^ "Vilniuse sõpruslinnad" (Estonca). © 2002–2009 Tallinn. 27 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2009. |yayımcı= dış bağlantı (yardım)

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Tallinn kent resmî sitesi23 Ağustos 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[worldpopulation-1] "Tallinn Population 2020". World Population Review. 16 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2020.

[stat-pop-2] "Population by sex, age and place of residence after the 2017 administrative reform, 1 January". Statistics Estonia. 14 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2022.

[3] Estonian Atlas. "Tallin" (İngilizce). 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2008.

[totalpopulation-4] "Estonia Population 2024". Statistics Estonia. 26 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2024.

[Malmö_twinning-5] "Malmö stads vänortssamarbete" (İsveççe). © 2004–2009 Malmö stad, 205 80 Malmö, Organisationsnummer: 212000-1124. 17 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2009. |yayımcı= dış bağlantı (yardım)

["Riga"-6] "Twin cities of Riga". Riga City Council. 1 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2009.

[Vilnius_twinning-7] "Vilniuse sõpruslinnad" (Estonca). © 2002–2009 Tallinn. 27 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2009. |yayımcı= dış bağlantı (yardım)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

g t d Avrupa Kültür Başkenti
1980'ler	1985 Atina · 1986 Floransa · 1987 Amsterdam · 1988 Batı Berlin · 1989 Paris
1990'lar	1990 Glasgow · 1991 Dublin · 1992 Madrid · 1993 Anvers · 1994 Lizbon · 1995 Lüksemburg · 1996 Kopenhag · 1997 Selanik · 1998 Stockholm · 1999 Weimar
2000'ler	2000 Reykjavík, Bergen, Helsinki, Brüksel, Prag, Kraków, Santiago de Compostela, Avignon ve Bologna · 2001 Rotterdam ve Porto · 2002 Brugge ve Salamanca · 2003 Graz · 2004 Cenova ve Lille · 2005 Cork · 2006 Patra · 2007 Lüksemburg ve Sibiu · 2008 Liverpool ve Stavanger · 2009 Linz ve Vilnius
2010'lar	2010 İstanbul, Essen, Peç · 2011 Turku, Tallinn · 2012 Guimarães ve Maribor · 2013 Košice, Marsilya · 2014 Umeå, Riga · 2015 Mons, Pilsen · 2016 San Sebastián, Wrocław · 2017 Aarhus, Baf · 2018 Valletta, Leeuwarden · 2019 Filibe
2020'ler	2020-Nisan 2021 Rijeka Galway 2022 Kaunas Esch-sur-Alzette Novi Sad 2023 Veszprém Timișoara Eleusis 2024 Tartu Bad Ischl Bodø 2025 Nova Gorica / Gorizia Chemnitz 2026 Oulu

Talinn nedir?, Talinn anlamı nedir?, Talinn ne demektir?