Mari El

Mari El Cumhuriyeti
Марий Эл Республика
	Mari El Cumhuriyeti; Марий Эл Республика;
Bayrak	Arma
	Milli Marş: Mari El Cumhuriyeti Millî Marşı
	Konum
	Mari El CumhuriyetiMari El
	Yönetim
Ülke:	Rusya
Federâl Bölge:	Volga
Ekonomik Bölge:	Volga
Başkent:	Yoşkar-Ola
Cumhurbaşkanı:	Leonid Markelov
	Genel bilgiler
Yüzölçüm:	23.200 km² (8.958 sq mi)
Nüfus:	727.979
- Yoğunluk:	31 /km² (81 /sq mi)
	Diğer bilgiler
Dili:	Rusça, Marice (Dağlık Marice, Ova Marice, Kuzeybatı Marice)
Kuruluş tarihi:	1993
Kodu:	90

Mari El Cumhuriyeti (Ova Marice: Марий Эл Республик, Dağlık Marice: Мары Эл Республик, Rusça: Республика Марий Эл), Rusya'ya bağlı özerk bir cumhuriyettir.

Coğrafi durumu[değiştir | kaynağı değiştir]

Ülke, Doğu Avrupa Ovası üzerinde, İdil Nehri etrafında Rusya Federasyon'u içinde bulunur. Bataklık halinde olan Mari Çöküntüsü ülkenin batısında yer alır. Topraklarının %57'si ormanlarla kaplıdır.

Yüzölçümü: 23.200 km²
Sınırları: Nijniy Novgorod Oblastı (güneybatı, batı, kuzeybatı, kuzey), Kirov Oblast (doğu, kuzeydoğu, güney), Tataristan (güneydoğu, güney), Çuvaşistan (güney).
En yüksek noktası: 278 m

Zaman Dilimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Mari El Moskova Zaman Dilimindedir. (MSK/MSD). UTC'e göre saat farkı +0300 (MSK)/+0400 (MSD).

Nehirler ve Irmaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Mari El Cumhuriyeti'nde 476 akarsu bulunur. Bu akarsular genelde kasım-nisan ayları arasında donar.

Göller[değiştir | kaynağı değiştir]

Mari El'de 200 tane göl bulunur.

Doğal Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Mari El, doğal kaynaklardan yoksun bir ülkedir. Ülkede bataklık kömürü, maden suları ve kireçtaşı kaynakları bulunur.

İlklim[değiştir | kaynağı değiştir]

Ülke ılıman iklim kuşağı üzerinde bulunur. Yazları sıcak, kışları ise soğuk ve karlı geçer.

Ortalama ocak ayı sıcaklığı: -13 °C
Ortalama temmuz ayı sıcaklığı: +19 °C

İdari bölümler[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu alt başlığın ana maddesi: Mari El İdari Yapılanması

Demografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Eski adı Çirmiş (Çeremis, Çemeris) olan etnik Mari (Çirmiş) halkı, Fin Ural dil ailesinin bir üyesi olan Mari dili'ni konuşur. Mari (Çirmiş) dili, ülkede iki ayrı lehçe halinde konuşulur, bunlar Rusça ile birlikte ülkenin resmi dili olan Ova Maricesi ve Dağ Maricesidir.

1917'deki Sovyet Devrimi ardından Mari El Cumhuriyeti, eski topraklarının büyük bir bölümünü kaybetmiştir. Bugün Çirmiş halkının %48,3'ü Mari El dışında, %4,1'i ise Rusya dışında yaşamaktadır.

Cumhuriyetin %47,5'i etnik Ruslardan ve %42,9'u Marilerden oluşur. Ülkenin %6'sı Tatar ve geri kalan %3,6'sı 50 farklı etnik gruptan oluşur.

Nüfus: 727.979 (2002)
- Kent: 459.687 (%63,1)
- Kırsal: 268.292 (%36,9)
- Erkek: 338.485 (%46,5)
- Kadın: 389.494 (%53,5)
Ortalama yaş: 36,7
- Kent: 36.7
- Kırsal: 36.7
- Erkek: 34.0
- Kadın: 39.0

Etnik yapı[değiştir | kaynağı değiştir]

Yoşkar-Ola, Voljsk şehirlerinde, Yoşkar-Ola'nın dolayında cumhuriyetin batısında Ruslar çoğunluğu oluşturur. Köy yerlerinde Mariler çoğunluğu teşkil ederler. Dağlı Mari rayonu (Kırık-Mari ilçesi) esas etnik yapısını dağlı (kırık^[1]) Mariler oluşturur. Zvenigovo rayonunda Çuvaş köyü vardır.

Halk	1926		1939		1959		1970		1979		1989		2002		2010
Halk	K. s.	%	K. s.	%	K. s.	%	K. s.	%	K. s.	%	K. s.	%	K. s.	%	K. s.	%
Mariler	247.979	%51,4	273.332	%47,2	279.450	%43,1	299.179	%43,7	306.627	%43,5	324.349	%43,3	312.178	%42,9	290.863	%43,9
Ruslar	210.016	%43,6	266.951	%46,1	309.514	%47,8	320.825	%46,9	334.561	%47,5	355.973	%47,5	345.513	%47,5	313.947	%47,4
Tatarlar	20.219	%4,2	27.149	%4,7	38.821	%6,0	40.279	%5,9	40.917	%5,8	43.850	%5,9	43.377	%6,0	38.357	%5,8
Çuvaşlar	2.184	%0,5	5.504	%0,9	9.065	%1,4	9.032	%1,3	8.087	%1,1	8.993	%1,2	7.418	%100	6.025	%0,9
başka	1.703	%0,4	6.674	%1,2	10.830	%1,7	15.433	%2,3	14.015	%2,0	16.167	%2,2	19.943	%2,7	13.138	%2,0
Bütün	482.101	%100,0	579.610	%100,0	647.680	%100,0	684.748	%100,0	704.207	%100,0	749.332	%100,0	728.429	%100,0	696.459	%100,0

Mari El Tatarları[değiştir | kaynağı değiştir]

ayrıca bakınız: Mari il Tatarları

Tatarlar Yoşkar-Olada, Voljskta, Zvenigovo, Mari Türek ilçesi, Medvedevo, Morki rayonlarında durmaktadırlar. Baranga rayonunda Tatar Türkleri % 47,6 oranını teşkil etmektedirler (1989). Mari El ülkesinde 36 yerleşimde Tatar Türkleri yoğunluk sağlamıştır. 19 Tatarca öğretim veren okul vardır.

Medyaya Yansıması[değiştir | kaynağı değiştir]

Rusya'nın Ukrayna'yı işgal harekatı için mahkumlardan asker toplama kampanyası ile gündeme gelen Mari El Cumhuriyeti'nde, bir hapishanede Rus özel askeri şirketi Wagner'in patronu Yevgeniy Prigozjin'in konuşma yaptığı görüntüler basında yer aldı.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Orta Asya Türkçelerinde kırka, kır sözü dağ manasında kullanılır. Marice'de ise dağ, dağlı "kırık" olarak söylenir.

[1] Orta Asya Türkçelerinde kırka, kır sözü dağ manasında kullanılır. Marice'de ise dağ, dağlı "kırık" olarak söylenir.

[1]

g t d Rusya'nın federal bölümleri
Cumhuriyetler	Adige Altay Başkurdistan Buryatya Çeçenistan Çuvaşistan Dağıstan Hakasya İnguşetya Kabardino-Balkarya Karelya Kırım³ Komi Kalmukya Karaçay-Çerkesya Mari El Mordovya Kuzey Osetya-Alanya Saha Tataristan Tuva Udmurtya
Kraylar	Altay Habarovsk Kamçatka Krasnodar Krasnoyarsk Perm Primorskiy Stavropol Zabaykalskiy
Oblastlar	Amur Arhangelsk Astrahan Belgorod Bryansk Çelyabinsk İrkutsk İvanovo Kaliningrad Kaluga Kemerovo Kirov Kostroma Kurgan Kursk Leningrad Lipetsk Magadan Moskova Murmansk Nijniy Novgorod Novgorod Novosibirsk Omsk Orenburg Oryol Penza Pskov Rostov Ryazan Sahalin Samara Saratov Smolensk Sverdlovsk Tambov Tomsk Tula Tver Tümen Ulyanovsk Vladimir Volgograd Vologda Voronej Yaroslavl
Federal şehirler	Moskova Sankt-Peterburg Sivastopol³
Özerk oblastlar	Yahudi
Özerk okruglar	Çukotka Hantı-Mansi¹ Nenets² Yamalo-Nenets¹
¹Tümen Oblastı'na bağlıdır. ²Arhangelsk Oblastı'na bağlıdır. ³ Kırım'ın ve Sivastopol şehrinin durumu Mart 2014'ten bu yana Rusya ile Ukrayna arasında ihtilaftadır. Ukrayna Kırım'ın kendisinin özerk cumhuriyetlerinden biri, Sivastopol'u ise özel statülü şehir olarak tanımakta, diğer taraftan Rusya ise Kırım'ı kendi federal birimi, Sivastopol'u ise kendi federal şehri olarak tanımaktadır.

Mari El nedir?, Mari El anlamı nedir?, Mari El ne demektir?