Valladolid
Belediye
Bayrak Mühür
Valladolid Valladolid'in İspanya'daki konumu
Ülke	İspanya
Özerk topluluk	Kastilya ve Leon
İl	Valladolid ili
Comarca	Campiña del Pisuerga
Adalet bolgesi	Valladolid
Kuruluş	1071
İdare
• "Alcalde"	Óscar Puente (PSOE)
Yüzölçümü
• Toplam	197.91 km²
Rakım	698 m
Nüfus  (2020)
• Toplam	299,265
• Yoğunluk	oto.27/km²
Zaman dilimi	UTC+01.00 (OAS)
• Yaz (YSU)	UTC+02.00 (OAYS)
Posta kodu	47001-47016
Alan kodu	(+34) 983
Resmî site www.valladolid.es/en

Valladolid, İspanya'da şehir. Kastilya ve Leon Özerk Bölgesinin başkenti, Valladolid ili'nin merkezidir. Tarihi Kastilya bölgesinin sınırları içinde yer almaktadır. (2020 nüfus tahminine göre) şehirde 299.265 kişi yaşamaktadır. Şehre halk dilinde Pucela adı da verilmektedir. Şehir başkent Madrid'e 193 km uzaklıktadır. Rakımı ise 691 m'dir. Kristof Kolomb 1506 yılında bu şehirde ölmüştür.

Coğrafi konumu[değiştir | kaynağı değiştir]

Valladolid şehrinin bazı önemli İspanya şehirlerine uzaklıkları şu listeden incelenebilir:

• Barselona: 744 km
• Bilbao: 284 km
• Burgos: 132 km
• La Coruña: 441 km
• León: 160 km
• Madrid: 214 km
• Salamanca: 119 km
• Sevilla: 680 km
• Valensiya: 579 km
• Zaragoza: 385 km

İklim[değiştir | kaynağı değiştir]

Valladolid iklimi
Aylar	Oca	Şub	Mar	Nis	May	Haz	Tem	Ağu	Eyl	Eki	Kas	Ara	Yıl
En yüksek sıcaklık (°C)	17,2	22,9	25,9	29,6	34,4	39,8	40,2	39,5	38,2	31,3	24,0	21,4	40,2
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C)	8,2	11,2	15,2	16,9	21,0	27,0	30,7	30,1	25,6	18,9	12,4	8,6	18,8
Ortalama sıcaklık (°C)	4,2	5,9	9,0	10,7	14,5	19,3	22,3	22,1	18,5	13,2	7,9	5,0	12,7
Ortalama en düşük sıcaklık (°C)	0,2	0,7	2,8	4,6	7,9	11,6	14,0	14,1	11,3	7,6	3,5	1,3	6,6
En düşük sıcaklık (°C)	−11	−11,5	−10,2	−6	−1,7	2,6	3,2	3,6	0,0	−3,4	−6,8	−10,8	−11,5
Ortalama yağış (mm)	40	27	22	46	49	29	13	16	31	55	52	53	433
Kaynak: İspanyol Devlet Meteoroloji Enstitüsü[1]

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Valladolid isminin büyük ihtimalle Latince vadi anlamına gelen Vallis ve Kelt kökenli Tolitum 'dan geldiği tahmin edilmektedir. Bir diğer varsayım ise Arapça بلد الوليد (Beled ül Velid) yani Velid'in Şehri 'dir.

Demografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Valladolid belediye sınırları içinde nüfus (2010 tahmini itibarıyla) 315.522 kişi olup nüfus yoğunluğu 1.594,27 kişi/km² olur. Valladolid belediye sınırları içinde nüfusun gelişmesi şu gösterimde izlenebilir:

1.000 Kişi

Kaynak: INE - Instituto Nacional de Estadística, İspanya

(Spanje) Kaynak:Hollandaca Wikipedia "Valladolid (Spanje)" maddesi^{[ölü/kırık bağlantı]}

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Valladolid'deki Renault fabrikası

Entrepinares'in lojistik merkezinde faaliyet

Valladolid, İspanya'da önemli bir ekonomik merkezdir. Otomotiv endüstrisi, daha sonra Renault España olan FASA-Renault'un 1953'te Renault markalı araçların montajı için kurulmasından bu yana şehir ekonomisinin ana motorlarından biridir. Dört yıl sonra, 1957'de Sava kuruldu ve ticari araç üretmeye başladı. Sava daha sonra Pegaso tarafından ve 1990'dan beri İtalyan kamyon üreticisi Iveco tarafından satın alındı. Fransız lastik üreticisi Michelin ile birlikte Renault ve Iveco şehrin en önemli sanayi şirketlerini oluşturur.

Otomotiv ve otomotiv yan sanayilerinin yanı sıra diğer önemli sanayi sektörleri gıda işleme (Acor ve Queserías Entrepinares gibi yerel şirketler ve Cadbury, Lactalis veya Lesaffre gibi çok uluslu şirketlerin tesisleri ile), metalürji (Lingotes Especiales, Saeta basınçlı döküm...), kimya ve matbaa baskısıdır.

2007 yılında sanayi işyerlerinde toplam işçilerin %14'üne karşılık gelen toplam 22.013 kişi istihdam edilmiştir.^[2]

İstihdam açısından Valladolid'in ana ekonomik sektörü sosyal güvenlikli Valladolid çalışanlarının %74,2'sini temsil eden 111.988 kişiyi istihdam eden hizmet sektörüdür.

İnşaat sektörü 2007 yılında 15.493 kişiyi istihdam ederek toplam çalışanların %10,3'ünü temsil etti.

Tarım, şehirde yalnızca 2.355 kişiyi istihdam eden (toplamın %1,5'i) küçük bir sektördür. En çok üretilen ürünler buğday, arpa ve şeker pancarı'dır.

2013 yılında milyon € cinsinden ciroya göre ilk 10 şirket şunlardı: Renault (4.596), Michelin (2.670), Iveco (1.600), Valladolid merkezli süpermarket zinciri Grupo El Árbol (849), peynir işleme Queserías Entrepinares (204), şeker işleme Acor (201), hizmet grubu Grupo Norte (174), otomobil yedek parça şirketleri Faurecia-Asientos de Castilla y León (143), Sada (129) ve Hipereco (108).^[3]

Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Diller[değiştir | kaynağı değiştir]

İspanyolca, şehirdeki tek resmi dildir. Valladolid Don Kişot,’ un yazarı Miguel de Cervantes yanı sıra José Zorrilla veya Miguel Delibes gibi yazarların yaşadığı yer olmasıyla ve Üniversite'nin itici gücü ile dikkat çeker. Şehir, İspanyolca (Dil turizmi) öğrenmek isteyen çok sayıda insanı çekmesiyle öne çıkar.

Paskalya[değiştir | kaynağı değiştir]

Çile Haftası (İspanyolca "Semana Santa"), Valladolid'deki en iyi bilinen Katolik geleneklerinden biridir. Kutsal Cuma alayları, Kastilya dini heykellerinin enfes ve zengin sergisi olarak kabul edilir. Bu günün sabahında tarikat üyeleri at sırtında şehrin her yerinde şiirsel bir bildiri yayınlar. "Yedi Sözün Vaazı" Plaza Mayor Meydanı'nda söylenir. Öğleden sonra, çoğu 16. ve 17. yüzyıllardan kalma 31 pasodan (dini heykeller) oluşan Passion Alayı'na binlerce insan katılır. Alaydaki son heykel Virgen de las Angustias'tır ve içinde onuruna söylenen Salve Popular şarkısı ile kiliseye dönüş, kutlamaların en duygusal anlarındandır.

Paskalya, Valladolid'deki en görkemli ve duygusal bayramlardan biridir. Dini bağlılık, sanat, renk ve müzik, İsa Mesih'in dirilişini anmak için alayların eylemlerinde birleşir. Farklı Paskalya tarikatlarının üyeleri, özel cübbeleriyle, davul ve müzik eşliğinde dini heykeller (pasolar) taşıyarak sokaklarda geçit töreni yapar.

Seminci[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehir aynı zamanda önde gelen (ve en eski) uluslararası film festivallerinden biri olan ve 1956'da kurulmuş Semana Internacional de Cine de Valladolid (Seminci)'e ev sahipliği yapar.

Valladolid, devlet sansüründeki çeşitli boşluklardan geçerek, aksi takdirde İspanya'da görülmesi imkansız olan filmleri sunmayı başardı. Seyircilerden ve eleştirmenlerden bir ödül veya coşkulu bir karşılama, birçok durumda, resmi devlet kurumlarının, Francisco Franco rejiminin kendi ideolojisine aykırı bulduğu bazı filmlere onay vermesi anlamına geliyordu.

1975'te Franco'nun ölümünden sonra bile Valladolid, yasaklanan filmler için "deneme alanı" olmaya devam etti. Örneğin, Stanley Kubrick'in Otomatik Portakal filminin 1975 festivalinde İspanya'daki prömiyeri hala bir dönüm noktası olarak hatırlanır.

Yerel mutfak[değiştir | kaynağı değiştir]

Kızarmış lechazo (sütten kesilmemiş kuzu) taşra mutfağının temel gıda maddesidir.

Hermanos Sastre şarap mahzeni

Bir iç bölge olmasına rağmen, bazıları Kantabria Denizi'nden getirilen balıklar yaygın olarak tüketilir. Çipura ve barlam balığı gibi balıklar Valladolid mutfağının önemli bir parçasıdır. Ancak, Valladolid'in ana özelliği lechazo'dur (emziren kuzu). Lechazo odun fırınında yavaş yavaş kızartılır ve salata ile servis edilir.

Valladolid ayrıca çok çeşitli yabani mantarlar sunar. Kuşkonmaz, hindiba ve fasulye de bulunabilir. Beyaz fasulye ve mercimek gibi bazı baklagiller özellikle iyidir. Çam fıstığı da büyük miktarda üretilir.

Ünlü pata de mulo (katır ayağı) olan Villalón de Campos'tan koyun peyniri genellikle olgunlaşmamıştır (tazedir) ancak sertleştirilirse, olgunlaşma süreci öyle bir lezzet ortaya çıkarır ki, İspanya'daki en iyi koyun peynirleriyle rekabet edebilir.

Valladolid'de Medina del Campo'dan gelen lezzetli cuadros, muffinler, domuz tırmalama ekmeği ve bir marul başını andıran eşmerkezli daireler desenli lechuguinos gibi her yemeğe uygun bir ekmek vardır.

Valladolid şehrinin hamur işleri ve unlu mamulleri, özellikle St. Mary's halka şeklindeki hamur işleri, St. Claire's pandispanyaları, çam fıstığı topları ve kremalı börekleri iyi bilinir.

Valladolid aynı zamanda şarap üreticisidir. Cigales Menşe Tanımı kapsamına girenler çok iyidir. Rueda'dan gelen beyaz şaraplar ve Ribera del Duero'dan gelen kırmızı şaraplar kaliteleriyle tanınırlar.

Kardeş şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]

Valladolid'in şu kardeş şehirleri bulunmaktadır:

• Lille, Fransa
• Orlando, Florida, Amerika Birleşik Devletleri
• Floransa, İtalya
• Boston, Massachusetts, Amerika Birleşik Devletleri
• Lecce, İtalya

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

• 
  Valladolid - Plaza Mayor ve Belediye sarayı
• 
  Valladolid - Katedral
• 
  Valladolid - San Pablo Kilise cephesi
• 
  Valladolid - tarihsel merkezde eski sokaklar
• 
  Valladolid - Kutsal Haç Sarayı
• 
  Valladolid - Academia de Caballeria
• 
  Valladolid - Pisuerga Nehri ve Parque de las Moreras parkı
• 
  Valladolid - Cervantes'in evi
• 
  Valladolid - Hispanoamérica köprüsü

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• İngilizce Wikipedia "Valladolid" maddesi 5 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Valladolid ili
• Kastilya Leon

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Valladolid ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Valladolid Belediye Başkanlığı
• Valladolid ili Turizmi 17 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Valladolid Üniversitesi22 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.