Megali İdea

Paris Barış Konferansı'nda Fransa ve Yunanistan'ın teklif ettiği Yunan toprağı

Megali İdea (Yunanca: Μεγάλη Ιδέα, Türkçe: Büyük Fikir),^[1] Yunan İhtilali'nin (1821-1829) bitmesinden sonrasının ilerleyen yıllarında ortaya atılan, hala Osmanlı hakimiyetinde bulunan ve Yunan nüfusunun fazla olduğu bölgeleri de içeren, geleneksel olarak antik dönemlerden beri Yunanlarla ilgili olan yerleri bir Yunan Devleti hakimiyetine geçirerek Bizans İmparatorluğu’nu diriltme hedefini ifade eden irredentist bir görüştür.^[2]

Bu fikrin Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'u alarak, Bizans İmparatorluğu’na son verdiği günden beri yürürlükte olduğu iddia edilse de aslında ilk kez, Başbakan İoannis Kolettis'in 1844 anayasasının ilanından önce Kral Otto ile yaptığı tartışmalar sırasında ortaya çıkmıştır.^[3]

Megali İdea, ortaya çıktığı 1840’lı yıllardan, 20. yüzyılın başındaki Balkan Savaşları’na kadar Yunanistan'ın dış ve iç politikasına egemen olmuştur. Ancak bu fikir, Yunanistan'ın Türk-Yunan Savaşı'nda yenilmesi ve 1922'de meydana gelen İzmir Yangını sonucu etkinliğini yitirmeye başlamış ve ardından yapılan nüfus mübadelesi sonucu etkinliğini yitirmiştir. Günümüzde bu fikir ile bağlantılı olarak görülen ve Megali İdea`nın bir alt fikri olan Enosis’tir.

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Megali İdea terimi, Yunanca megalo (cinssiz)/megalos (eril) sıfatının dişil hali olan Μεγάλη (büyük) ve dişil olan Ιδέα (fikir) sözcüklerinin Latin alfabesi ile yazımıdır.^[4]^[5]

Diğer bir tanım olan Megalo İdea ise, her ne kadar halk arasında bu tanımı Türklerin alay etmek için uydurduğu ve ilk başta bu yönde bir tane amaç varken bu amacı tanımlamak için eril eki olan "Megalo" kullanıldığı, daha sonra bu yöndeki amaçlar artınca bu amaçların hepsini birden tanımlamak için "Megalo" yerine çoğul eki olan "Megali" kullanıldığına dair söylentiler yaygındır.

Hedefi[değiştir | kaynağı değiştir]

Megali İdea'nın hedefi, batıda Bizans'ın zamanında İyonya Denizi'nde hakimiyet altına aldığı toprakları, doğuda Küçük Asya ve Karadeniz'i, kuzeyde Trakya, Makedonya ve Epir'i, güneyde Girit ve Kıbrıs'ı hakimiyet altına alıp; başkenti Konstantinopolis yaparak Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu'nu diriltmekti.

Ortaya Çıkışı[değiştir | kaynağı değiştir]

"Yunan Krallığı, Yunanistan değildir; Yunanistan'ın sadece bir parçasıdır, en zayıf parçası... Yunan, sadece krallık sınırları dahilinde yaşayanlar değildir; aynı zamanda Yanya, Selanik, Serez, Adrianopolis, Konstantinopolis, Trapezus, Girit, Sisam ve Yunan tarihine veya Yunan ırkına ait herhangi bir bölgede yaşayan kişidir... Helenizmin iki başkenti vardır. Atina, krallığın başkentidir. Konstantinopolis ise büyük başkenttir; tüm Yunanların şehri, hayali ve ümidi..."

1844 Ocak'ında Kolettis, fikrini Ulusal Meclis'te dile getiriyor.^[6]

Her ne kadar Megali İdea, Velestinli Rigas ile birlikte anılsa da aslında bu fikrin onunla bir alakası yoktur. Bu fikir onun ölümünden çok daha sonra ortaya çıkmakla birlikte Rigas ayrı bir devlet kurmaktan ziyade Osmanlı İmparatorluğu içinde demokratik bir devrim gerçekleştirmek istemiştir.^[7]

Yunan İhtilali 1829'da sona erdikten sonra, günümüz Yunanistanı'nın güneyinde bir krallık kuruldu. Bununla birlikte, Yannis Kapodistrias yönetimindeki bu yeni Yunan devleti, nüfusu sınırları dışında bulunup aynı etnik kökene sahip olan insanların nüfusundan daha az olan dönemin iki ülkesinden biriydi (diğeri Sırbistan); etnik Rumların çoğu hâlâ Osmanlı İmparatorluğu sınırları içinde ikamet ediyordu. Yunanistan'ın bu hali, daha büyük bir Yunan devletinin Osmanlı İmparatorluğu'nun yerini aldığını görmek istemeyen Büyük Devletler tarafından tasarlandı. Bu sebeplerden dolayı, bu fikir ilk kez İoannis Kolettis tarafından Kral Otto ile bu konuda yapılan tartışmalar sonucu ortaya çıkmıştır.^[3]

Daha sonra genç Danimarkalı prens I. Georgios 1863 yılında kral olarak seçildiğinde, Yunan Ulusal Meclisi tarafından kendisine sunulan unvanın, görevden alınan selefi Kral Otto'nun unvanı olan "Yunanistan Kralı" değil de "Helenlerin Kralı" olması bu fikrin bu yıllarda giderek güçlendiğini gösterir.

Krallığa bu fikir doğrultusunda hareket edilerek dahil edilen ilk bölgeler, 1864 yılında İyonya adaları ve daha sonra Berlin Antlaşması (1878) ile elde edilen Tesalya idi.

Günümüzde[değiştir | kaynağı değiştir]

Günümüzde, Müslüman Rumlar haricinde, nüfus mübadelesi, İstanbul pogromu ve 1964'te Rumların İstanbul'dan tehcir edilmesi sonucu Türkiye'de önemli bir Yunan nüfusu kalmamıştır.^[8]^[9] Ayrıca başta Imia / Kardak olmak üzere, halihazırda çok sayıda Türk-Yunan sınır anlaşmazlıkları bulunmaktadır.

Yunanistan ile Türkiye arasındaki ilişkiler, 1999 Gölcük depremi sonrasında gönderilen Yunan yardımı ve 1999 Atina depreminden sonra gönderilen Türk yardımından sonra iyileşmiştir. Bu karşılıklı uzlaşma dönemi deprem diplomasisi olarak bilinir ve o zamandan beri Türk-Yunan ilişkileri daha samimi bir hal almıştır.

Günümüzde Megali İdea sadece, Altın Şafak gibi halk tarafından pek de desteklenmeyen aşırı sağcı gruplar tarafından desteklenmektedir.^[10]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Mateos, Natalia Ribas. The Mediterranean in the Age of Globalization: Migration, Welfare & Borders. Transaction Publishers.
^ Roumen Daskalov, Tchavdar Marinov, Entangled Histories of the Balkans - Volume One: National Ideologies and Language Policies; BRILL, 2013; 900425076X, p. 200.
^ ^a ^b History of Greece 7 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Encyclopædia Britannica Online Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "BA0" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
^ "Yunanca-İngilizce Sözlük "Μεγάλη"". 20 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2007.
^ "Yunanca-İngilizce Sözlük "Ιδέα"". 20 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2007.
^ Smith M., Ionian Vision, (1999), p. 2
^ Millas, Herkül (1994). Yunan Ulusunun Doğuşu.
^ "TURKS EXPELLING ISTANBUL GREEKS; Community's Plight Worsens During Cyprus Crisis- The New York Times - AUG. 9, 1964". 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2020.
^ Roudometof, Victor; Agadjanian, Alexander; Pankhurst, Jerry (2006). Eastern Orthodoxy in a Global Age: Tradition Faces the 21st Century. AltaMira Press. s. 273. ISBN 978-0759105379. 30 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2020.
^ "Arşivlenmiş kopya" Μιχαλολιάκος: Του χρόνου στην Κωνσταντινούπολη, στην Σμύρνη, στην Τραπεζούντα…. Stochos (Yunanca). 31 Aralık 2012. 5 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2013.

[1] Mateos, Natalia Ribas. The Mediterranean in the Age of Globalization: Migration, Welfare & Borders. Transaction Publishers.

[2] Roumen Daskalov, Tchavdar Marinov, Entangled Histories of the Balkans - Volume One: National Ideologies and Language Policies; BRILL, 2013; 900425076X, p. 200.

[BA0-3] History of Greece 7 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Encyclopædia Britannica Online Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "BA0" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)

[4] "Yunanca-İngilizce Sözlük "Μεγάλη"". 20 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2007.

[5] "Yunanca-İngilizce Sözlük "Ιδέα"". 20 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2007.

[6] Smith M., Ionian Vision, (1999), p. 2

[7] Millas, Herkül (1994). Yunan Ulusunun Doğuşu.

[The_New_York_Times_Aug_9_1964-8] "TURKS EXPELLING ISTANBUL GREEKS; Community's Plight Worsens During Cyprus Crisis- The New York Times - AUG. 9, 1964". 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2020.

[9] Roudometof, Victor; Agadjanian, Alexander; Pankhurst, Jerry (2006). Eastern Orthodoxy in a Global Age: Tradition Faces the 21st Century. AltaMira Press. s. 273. ISBN 978-0759105379. 30 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2020.

[10] "Arşivlenmiş kopya" Μιχαλολιάκος: Του χρόνου στην Κωνσταντινούπολη, στην Σμύρνη, στην Τραπεζούντα…. Stochos (Yunanca). 31 Aralık 2012. 5 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2013.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

g t d İrredantizm
Afrika	Komorlar Madagaskar Moritanya Mauritius Fas Özgür Bölge Somali Güney Afrika
Asya	Ermenistan Artsah Asurya Azerbaycan Kamboçya Çin Dokuz çizgi hattı Keşmir Kuzey Kazakistan Kürdistan Irak Kürdistanı İran Kürdistanı Suriye Kürdistanı Kore Tsushima Hindistan Endonezya İran İrani halklar Irak Kuveyt İsrail Japonya Lübnan Moğolistan Nepal Filistin Filipinler Sabah Suriye Timor Türkiye Kıbrıs Türki halklar Vietnam Yemen
Avrupa	Arnavutluk Kosova Kuzey Makedonya Avusturya Bask Ülkesi Fransa İspanya Belarus Bulgaristan Hırvatistan Bosna Çekoslovakya Danimarka Finlandiya Fransa Valon Bölgesi Almanya Yunanistan Kıbrıs Macaristan İzlanda İrlanda İtalya Korsika Dalmaçya İstriya Malta Nice Savoy İsviçre Letonya Litvanya Hollanda Kuzey Makedonya Norveç Osetya Rus Osetyası Gürcistan Osetyası Polonya Portekiz Romanya Moldova Rusya Sırbistan Kosova Sırp Cumhuriyeti Slovenya İspanya İsveç İsviçre Ukrayna Yugoslavya
Güney Amerika	Arjantin Bolivya Surinam Venezuela
Kuzey Amerika	Guatemala Meksika Amerika Birleşik Devletleri 51. eyalet Kanada'da 51. eyalet hareketi
Okyanusya	Avustralya Papua Yeni Gine Samoa Vanuatu
İlgili kavramlar	Sınır değişiklikleri Ayrılıkçılık Yeniden birleşme Rövanşizm Rump state

g t d Balkan Savaşları
Arka plan	Osmanlı İmparatorluğu'nda milliyetçilik Arnavut Bulgar Yunan Sırp Berlin Kongresi Doğu Rumeli'nin ilhakı Sırp-Bulgar Savaşı Osmanlı-Yunan Savaşı (1897) Girit Devleti İMDÖ & İlinden İsyanı Makedonya Mücadelesi Jön Türk Devrimi Bosna Krizi Bulgar Bağımsızlığı 31 Mart Vakası Goudi coup Trablusgarp Savaşı 1912 Arnavut İsyanı Balkan Birliği
Birinci Balkan Savaşı
Muharebeler	Bulgar Cephesi Kırcaali Kırkkilise Lüleburgaz Alamidere Balkan Töresi Varna Merhamlı 1. Çatalca Bolayır Şarköy Edirne 2. Çatalca Sırp-Karadağ Cephesi Kumanova Luma Pirlepe Alinci Manastır İşkodra Yunan Cephesi Sarantaporon Komçiadis Gribova Yenice Beşpınar Soroviç Himara Driskos Pista Görice 1.Yanya İmroz Mondros 2.Yanya Bijan (3.Yanya)
Diplomasi ve siyaset	Londra Konferansı Albanian Independence Bâb-ı li Baskını Londra Antlaşması
İkinci Balkan Savaşı
Muharebeler	Kılkış Doyran Bregalnica Gurgusofça Pirot Dobruca Vidin Tuna Kalimantsi Edirne Kresna Kanyonu
Diplomasi ve siyaset	Greek–Serbian Alliance Batı Trakya Bağımsız Hükûmeti Bükreş Antlaşması İstanbul Antlaşması Atina Antlaşması
Diğer	1913 Romanian Army cholera outbreak
Genel
Neticesi	Kuzey Epir Özerk Cumhuriyeti Greco-Turkish crisis of 1914 Saraybosna Suikastı ve I. Dünya Savaşı Ottoman–Bulgarian alliance I. Dünya Savaşı Balkan Cephesi Serbian campaign Makedonya Cephesi
Mezalimler	Carnegie Komisyonu Balkan Savaşlarında Arnavut Katliamları Yakılan yerler
Katılımcılar	Bulgaristan Ferdinand Ivan Geshov Stoyan Danev Mihail Savov Ivan Fichev Vasil Kutinçev Nikola Ivanov Radko Dimitriev Stiliyan Kovaçev Georgi Todorov Karadağ I. Nikola Velihat Prens Danilo Janko Vukotić Osmanlı İmparatorluğu V. Mehmed Nâzım Paşa Zeki Paşa Esad Paşa Kölemen Abdullah Paşa Ali Rıza Paşa Hasan Tahsin Paşa Enver Bey Ahmet İzzet Paşa Romanya I. Carol Velihat Prens Ferdinand Alexandru Averescu Sırbistan I. Petar Velihat Prens Aleksandar Radomir Putnik Petar Bojović Stepa Stepanović Božidar Janković Yunanistan I. Yeoryos I. Konstantin Eleftherios Venizelos Panagiotis Danglis Pavlos Kunduriotis Konstantinos Sapountzakis Viktor Dousmanis Diğer Balkan devletleri: Arnavutluk (İsmail Kemal)
Kategori Kronoloji

Megali İdea nedir?, Megali İdea anlamı nedir?, Megali İdea ne demektir?