Berlin Kongresi
Mekan	Reichskanzlei
Konum	Berlin
Ülke	Almanya
İlk düzenlenme	13 Haziran 1878
Son düzenlenme	13 Temmuz 1878
Organizatör	Otto von Bismarck
Katılım	Büyük Britanya  Rus İmparatorluğu  Alman İmparatorluğu  Avusturya-Macaristan İmparatorluğu  Fransa  İtalya Krallığı  Osmanlı İmparatorluğu  Romanya  Yunanistan Krallığı  Serbia  Karadağ Prensliği Kongredeki Arnavutlar

Berlin Kongresi (13 Haziran - 13 Temmuz 1878), dönemin Avrupa'daki altı büyük gücünün (Rusya, İngiltere, Fransa, Avusturya-Macaristan, İtalya ve Almanya),^[1] Osmanlı İmparatorluğu ve dört Balkan devletinin (Yunanistan, Sırbistan, Romanya ve Karadağ) temsilcilerinin bir araya geldiği bir toplantıdır. 93 Harbi sonrası Balkan Yarımadası'ndaki devletlerin topraklarını belirlemeyi amaçlayan ve Rusya ile Osmanlı İmparatorluğu arasında üç ay önce imzalanan Ayastefanos Antlaşması'nın yerini alan Berlin Antlaşması'nın imzalanmasıyla sona erdi.

Kongreye başkanlık eden Almanya şansölyesi (başbakan) Otto von Bismarck, Balkanlar'ı istikrara kavuşturmayı, Osmanlı İmparatorluğu'nun azalan gücünü tanımayı ve İngiltere, Rusya ve Avusturya-Macaristan'ın farklı çıkarlarını dengelemeyi taahhüt etti. Aynı zamanda, bölgedeki Rus kazanımlarını azaltmaya ve Büyük Bulgaristan'ın yükselmesini önlemeye çalıştı. Sonuç olarak, Avrupa'daki Osmanlı toprakları keskin bir şekilde geriledi, Bulgaristan Osmanlı İmparatorluğu içinde bağımsız bir beylik olarak kuruldu, Doğu Rumeli özel bir idare altında Osmanlı İmparatorluğu'na iade edildi ve Makedonya bölgesi, vadedilen reform şartıyla Osmanlı İmparatorluğu'na tamamen iade edildi.

Romanya tam bağımsızlığa kavuştu; Besarabya'nın bir kısmını Rusya'ya devretmek zorunda kaldı, ancak Kuzey Dobruca'yı aldı. Sırbistan ve Karadağ nihayet tam bağımsızlık kazandı, ancak Avusturya-Macaristan Sancak (Raška) bölgesini işgal etti.^[2] Avusturya-Macaristan Bosna-Hersek'i, İngiltere de Kıbrıs'ı devraldı.

Sonuçlar ilk olarak barış sağlama ve istikrar konusunda büyük bir başarı olarak selamlandı. Ancak, katılımcıların çoğu tam olarak tatmin olmamıştı ve sonuçlarla ilgili şikayetler, 1912-1913'te Birinci ve İkinci Balkan Savaşı ve sonunda 1914'te I. Dünya Savaşı patlayana kadar arttı. Sırbistan, Bulgaristan ve Yunanistan, hak ettiklerini düşündüklerinden çok daha azını aldılar.

O zamanlar "Avrupa'nın hasta adamı" olarak adlandırılan Osmanlı İmparatorluğu küçük düşürüldü ve önemli ölçüde zayıfladı, bu da onu iç karışıklıklara daha yatkın ve saldırılara açık hale getirdi.

Rusya konferansa vesile olan savaşta galip gelmesine rağmen, orada küçük düşürüldü ve gördüğü muameleye kızdı. Avusturya-Macaristan, Güney Slavları kızdıran ve Bosna ve Hersek'te onlarca yıllık gerginliğe yol açan büyük bir toprak kazandı.

Bismarck, Rus milliyetçilerinin ve Pan-Slavistlerin nefretinin hedefi haline geldi ve daha sonra Almanya'yı Balkanlar'da Avusturya-Macaristan'a çok fazla ilişkilendirdiğini fark etti.^[3]

Uzun vadede, Balkanlar'daki milliyetçilik sorunu gibi Rusya ile Avusturya-Macaristan arasındaki gerilim yoğunlaştı. Kongre, Ayastefanos Antlaşması'nı gözden geçirmeyi ve İstanbul'u Osmanlı'nın elinde tutmayı amaçlıyordu. Rus-Türk Savaşı sırasında zayıflayan Osmanlı İmparatorluğu karşısında Rusya'nın zaferini fiilen reddetti. Kongre, önceki antlaşmanın Bulgaristan Prensliği'ne, özellikle de Makedonya'ya vermiş olduğu toprakları Osmanlı İmparatorluğu'na iade etti ve böylece Bulgaristan'da güçlü bir intikamcı talep oluşturdu ve 1912 Birinci Balkan Savaşı'na yol açtı.

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

Kongreye giden on yıllarda, Rusya ve Balkanlar, tüm Balkan Slavlarını tek bir yönetim altında birleştirmeye yönelik bir hareket olan Panslavizm'e kapılmıştı. İki birleşmeyle sonuçlanan Pancermenizm ve Panitalyancılığa benzer şekilde gelişen bu arzu, çeşitli Slav uluslarında farklı biçimler aldı. İmparatorluk Rusya'sında Panslavizm, Rusya'nın yönetimi altında birleşik bir Slav devletinin kurulması anlamına geliyordu ve esasen Rusya'nın Balkan yarımadasını fethi için bir kelimeydi.^[5] Hedefin gerçekleştirilmesi, Rusya'ya Çanakkale Boğazı ve Boğaziçi'nin kontrolünü, dolayısıyla Karadeniz'in ekonomik kontrolünü ve önemli ölçüde daha büyük jeopolitik güç verecekti.

Balkanlar'da Panslavizm, Balkan Slavlarını belirli bir Balkan devletinin yönetimi altında birleştirmek anlamına geliyordu, ancak birleşme yeri olarak hizmet etmesi amaçlanan devlet, girişim Sırbistan ve Bulgaristan arasında yayıldıkça her zaman net değildi. Osmanlılar tarafından 1870 yılında bir Bulgar Eksarhlığı yaratılması, Bulgarları dini olarak Rum patriğinden ve siyasi olarak Sırbistan'dan ayırmayı amaçlamıştı.^[6] Balkan bakış açısından, yarımadanın birleştirilmesi için hem üs olarak bir Piyemonte hem de sponsor olarak Fransa gerekiyordu.^[7]

Balkan siyasetinin nasıl ilerlemesi gerektiği konusundaki görüşler farklı olsa da, her ikisi de padişahın Balkan hükümdarı olarak görevlendirilmesi ve Osmanlıların Avrupa'dan çıkarılmasıyla başladı. Bunun nasıl ve hatta ilerleyip ilerlemeyeceği, Berlin Kongresi'nde yanıtlanacak ana soru olacaktı.

Balkanlar'daki büyük güçler[değiştir | kaynağı değiştir]

Balkanlar, 19. yüzyılın ikinci yarısında Avrupalı büyük güçler arasındaki rekabet için önemli bir aşamaydı. İngiltere ve Rusya'nın Balkanlar'ın kaderinden çıkarları vardı. Rusya, hem ideolojik olarak, hem de bir Panslavizm birleştirici olarak ve pratik olarak, Akdeniz'in daha fazla kontrolünü güvence altına almak için bölgeyle ilgileniyordu. İngiltere, Rusya'nın hedeflerine ulaşmasını engellemekle ilgileniyordu. Dahası, İtalya ve Almanya'nın birleşmesi, üçüncü bir Avrupalı güç olan Avusturya-Macaristan'ın etki alanını daha fazla güneybatıya genişletme yeteneğini engelledi. Almanya, 1871 Fransa-Prusya Savaşı'ndan bu yana en güçlü kıta ülkesi olarak, çözüme doğrudan çok az ilgi duyuyordu ve bu nedenle, Balkan sorununa inandırıcı bir şekilde aracılık edebilecek tek güç Almanya idi.^[8]

Balkanların kaderine en çok yatırım yapan iki güç olan Rusya ve Avusturya-Macaristan, Kıta Avrupası monarşilerini korumak için kurulan muhafazakar Üç İmparator Birliği'nde Almanya ile ittifak kurdu. Bu nedenle Berlin Kongresi, esasen Bismarck'ın sözde müttefikleri arasındaki bir anlaşmazlıktı ve tartışmanın hakemi olan Alman İmparatorluğu, bu nedenle, müttefiklerinden hangisini destekleyeceğini Kongre bitmeden önce seçmek zorunda kalacaktı. Bu karar, Avrupa jeopolitiğinin geleceği üzerinde doğrudan sonuçlar doğuracaktı.^[9][8]

Sırp-Osmanlı Savaşı ve Hersek İsyanı, kendisini Sırpların koruyucusu olarak gören Rusya içinde Osmanlı İmparatorluğu'na karşı harekete geçilmesi için siyasi baskı yarattı. David MacKenzie, "Sırp Hristiyanlara sempati saray çevrelerinde, milliyetçi diplomatlar arasında ve alt sınıflarda mevcuttu ve Slav komiteleri aracılığıyla aktif olarak ifade edildiğini" yazmıştır.^[10]

Sonunda Rusya, 1877 Budapeşte Konvansiyonu'nda Bosna-Hersek'i Avusturya-Macaristan'a bırakması karşılığında Avusturya-Macaristan'ın yaklaşan savaşta pozitif tarafsızlık taahhüdünü aradı ve bunu aldı. Bosna-Hersek, Habsburg kontrolü altında kaldı. Macar Kontu Gyula Andrássy'nin amacı buydu.^[11]

Ayastefanos Antlaşması[değiştir | kaynağı değiştir]

1876 Bulgar Bulgar İsyanları ve 93 Harbi'nde Rus zaferinden sonra, Rusya neredeyse Osmanlının tüm Avrupa topraklarını ele geçirmişti. Osmanlılar Karadağ, Romanya ve Sırbistan'ı bağımsız olarak tanıdı ve üçünün de toprakları genişletildi. Rusya, padişahın özerk bir vasalı olarak büyük bir Bulgaristan Prensliği yarattı. Bu, Rusya'nın etki alanını tüm Balkanları kapsayacak şekilde genişletti ve bu da Avrupa'daki diğer güçleri alarma geçirdi.

Eğer İstanbul'u işgal ederse, Rusya'ya savaş tehdidinde bulunan İngiltere^[13] ile Fransa, büyük sömürge kazanımları elde etmeye hazır oldukları Akdeniz veya Ortadoğu'ya başka bir gücün dahil olmasını istemiyorlardı. Avusturya-Macaristan, Balkanlar üzerinde Habsburg kontrolü isterken Almanya ise müttefikinin savaşa gitmesini engellemek istiyordu. Almanya Şansölyesi Otto von Bismarck, Osmanlı Balkanlarının Avrupalı güçler arasında paylaştırılmasını tartışmak ve Avrupa liberalizmin yayılması karşısında Üç İmparator Birliği'ni korumak için Berlin Kongresi için çağrı yaptı.^[14]

Kongreye İngiltere, Avusturya-Macaristan, Fransa, Almanya, İtalya, Rusya ve Osmanlı İmparatorluğu katıldı. Ülkelerini ilgilendiren oturumlara Yunanistan, Romanya, Sırbistan ve Karadağ'dan delegeler katıldı, ancak üye olmadılar.

Kongre, Rusya'nın rakipleri, özellikle Avusturya-Macaristan ve İngiltere tarafından talep edildi ve 1878'de Bismarck ev sahipliği yaptı. Berlin Antlaşması'nı önerdi ve onayladı. Toplantılar, Bismarck'ın eski Radziwill Sarayı olan Reichskanzlei'nde 13 Haziran - 13 Temmuz 1878 tarihleri arasında gerçekleştirildi. Kongre, Ayastefanos Antlaşması'ndaki 29 maddeden 18'ini revize etti veya ortadan kaldırdı. Dahası, Paris (1856) ve Washington (1871) Antlaşmalarını bir temel olarak kullanan, antlaşma Doğu’yu yeniden düzenledi.

Diğer güçlerin Rusya etkisi üzerine korkuları[değiştir | kaynağı değiştir]

Kongreye katılanların temel görevi, gelişen Panslavizm hareketine ölümcül bir darbe indirmekti. Hareket, Berlin'de ve hatta bastırılmış Slav uluslarının Habsburg Hanedanı'na karşı ayaklanmasından korkan Viyana'da ciddi endişelere neden oluyordu. İngiliz ve Fransız hükûmetleri, hem Osmanlı İmparatorluğu'nun azalan etkisi hem de Rusya'nın, Britanya ve Fransa'nın güneyde sömürgeleştirmeye hazır oldukları Mısır ve Filistin'e doğru kültürel genişlemesi konusunda endişeliydiler. Şansölye Aleksandr Gorçakov liderliğindeki Ruslar, Ayastefanos Antlaşması ile, Osmanlı İmparatorluğu'nun nominal yönetimi altında Bulgaristan'da özerk bir prenslik kurmayı başardılar. Bu, Büyük Britanya'nın, Orta Doğu'da artan Rus etkisinden duyduğu Büyük Oyun'u ateşledi. Makedonya'nın çok büyük bir bölümünü ve Ege Denizi'ne erişimi içeren yeni prenslik, Karadeniz'i Akdeniz'den ayıran Çanakkale Boğazı'nı kolayca tehdit edebilirdi. Bu düzenleme, tüm Akdeniz'i Britanya'nın bir etki alanı olarak gören ve Rusya'nın oraya erişim sağlamaya yönelik herhangi bir girişimini kendi gücüne ciddi bir tehdit olarak gören Britanya için kabul edilebilir değildi. 4 Haziran'da, Kongre'nin 13 Haziran'da açılmasından önce, İngiltere Başbakanı Benjamin Disraeli, Britanya'nın stratejik olarak yerleştirilmiş Kıbrıs adasını işgal etmesine izin verilen Rusya'ya karşı Osmanlılar ile gizli bir ittifak olan Kıbrıs Sözleşmesi'ni çoktan sonuçlandırmıştı. Anlaşma, Benjamin Disraeli'nin Kongre sırasındaki konumunu önceden belirledi ve Osmanlı taleplerine uymadığı takdirde Rusya'ya karşı bir savaş başlatmak için tehditler savurmasına yol açtı. Avusturya-Macaristan Dışişleri Bakanı Gyula Andrássy ile Britanya Dış İşleri Sekreter Salisbury arasındaki görüşmeler "Britanya'nın Bosna-Hersek ile ilgili tüm Avusturya önerilerini kabul etmesi, karşılığında Avusturya'nın Britanya'nın taleplerini desteklemesi şekilde kongre önüne gelmesiyle zaten 6 Haziran'da sona ermişti".^[15]

Ev sahibi olarak Bismarck[değiştir | kaynağı değiştir]

Berlin Kongresi sıklıkla Rusya Şansölyesi Aleksandr Gorçakov ile Almanya'dan Otto von Bismarck arasındaki savaşın doruk noktası olarak görülüyor. Her ikisi de, diğer Avrupalı liderleri, özgür ve bağımsız bir Bulgaristan'ın, parçalanan Osmanlı İmparatorluğu'nun yarattığı güvenlik risklerini büyük ölçüde iyileştireceğine ikna edebildi. Tarihçi Erich Eyck'e göre Bismarck, Rusya'nın "Hristiyan bir topluluk (Bulgaristan) üzerindeki Türk egemenliği, şüphesiz ayaklanmaya ve kan dökülmesine neden olan ve bu nedenle sona ermesi gereken bir anakronizmdir" şeklindeki tutumunu destekledi.^[16] 1875 Büyük Doğu Buhranı bölgede büyüyen düşmanlığın bir kanıtı olarak kullandı.

Bismarck'ın Berlin Kongresi'ndeki nihai hedefi, Almanya'nın uluslararası platformdaki statüsünü alt üst etmek değildi. Müttefik olarak Rusya ile Avusturya arasında seçim yaparak Üç İmparator Birliği'ni bozmak istemedi.^[16] Avrupa'da barışı korumak için Bismarck, diğer Avrupalı diplomatları Balkanlar'ı bölmenin daha fazla istikrar sağlayacağına ikna etmeye çalıştı. Süreç boyunca Rusya, sonunda Bulgaristan için bağımsızlığını kazanmasına rağmen aldatıldığını hissetmeye başladı. Birinci Dünya Savaşı'ndan önce Avrupa'daki ittifaklardaki sorunlar böylelikle dikkat çekiciydi.

Bismarck'ın Berlin Kongresi'ndeki çeşitli gerilimlere aracılık edebilmesinin bir nedeni diplomatik kişiliğiydi. Uluslararası ilişkiler doğrudan Almanya ile ilgili olmadığında barış ve istikrar aradı. Avrupa'daki mevcut durumu Almanya için olumlu gördüğünden, statükoyu tehdit eden büyük Avrupalı güçler arasındaki herhangi bir çatışma Alman çıkarlarına aykırıydı. Ayrıca, Berlin Kongresi'nde, 1875'te Balkanlar'da meydana gelen krizden "Almanya herhangi bir avantaj arayamadı".^[16] Bu nedenle Bismarck, Kongrede Almanya adına tarafsızlığını iddia ederek, müzakerelere başkanlık etmesini sağladı ancak keskin bir göz faul oyununu görebilirdi.

Bismarck bu kongrede üstlendiği tarafsız arabuluculuk görevi nedeniyle “namuslu simsar” olarak da nitelendirilmiştir. Fakat Bismarck’ın kongre üzerinde kurduğu tahakküm ve özellikle Osmanlı Devleti temsilcilerine yönelik sert tutumu dikkat çekiciydi.^[17]

Avrupa'nın çoğu, Viyana Kongresi gibi, diplomatik bir gösteri bekleyerek Kongre'ye gelmiş olsalar da, hayal kırıklığına uğrayacaklardı. Yaz sıcağında Kongre'yi yönetmekten mutsuz olan Bismarck, anlamsız tartışmalara karşı çabuk öfkeleniyor ve düşük bir tolerans gösteriyordu. Bu nedenle, herhangi bir konuşma, huysuz Alman şansölyesi tarafından yarıda kesiliyordu. Balkan topraklarından kaderi kararlaştırılan balkanlardan gelen küçük toprakların büyük elçilerinin, esas olarak büyük güçlerin temsilcileri arasında gerçekleşen diplomatik toplantılara katılmalarına bile izin verilmiyordu.^[18]

Henry Kissinger'a göre,^[19] kongrede, Bismarck'ın Realpolitik'inde bir değişim görüldü. O zamana kadar, Almanya tecrit edilemeyecek kadar güçlü hale geldiğinden, politikası Üç İmparator Birliği'ni korumaktı. Artık Rusya'nın ittifakına güvenemeyeceği için, mümkün olduğu kadar çok potansiyel düşmanla ilişki kurmaya başladı.

Mirası[değiştir | kaynağı değiştir]

I. Dünya Savaşı'na götüren olaylar
Fransa-Prusya Savaşı 1870-1871 Berlin Kongresi 1878 İkili İttifak 1879 Üçlü İttifak 1882 Rus-Fransız İttifakı 1894 Alman-İngiliz deniz rekabeti 1898-1912 İngiltere-Fransa Dostluk Antlaşması 1904 Rus-Japon Savaşı 1904-1905 Birinci Fas Bunalımı 1905-1906 Britanya-Rusya Antantı 1907 Bosna Krizi 1908-1909 Agadir Krizi 1911 Trablusgarp Savaşı 1911-1912 Balkan Savaşları 1912-1913 Saraybosna Suikastı 1914 Temmuz Krizi 1914
g t d

Rusya'nın baskısına boyun eğen Romanya, Sırbistan ve Karadağ bağımsız beylikler ilan edildi. Rusya, Rus-Türk Savaşı'nda ilhak ettiği Güney Besarabya'yı elinde tuttu, ancak oluşturduğu Bulgar devleti önce ikiye bölündü ve sonra yeniden Bulgaristan Prensliği ve Doğu Rumeli'ye bölündü; her ikisine de Osmanlı İmparatorluğu'nun kontrolü altında nominal özerklik verildi.^[20] Bulgaristan'a özerklik sözü verildi ve Türk müdahalesine karşı garantiler verildi, ancak bunlar büyük ölçüde göz ardı edildi. Romanya, Kuzey Dobruca'yı aldı. Karadağ, Podgorica, Bar ve Plav-Gusinje'nin başlıca Arnavut bölgelerinin yanı sıra Nikšić'i aldı. Osmanlı hükûmeti veya Bâb-ı li, 1868 tarihli Teşkîlât-ı Esâsîye Kanunu'nda yer alan şartnamelere uymayı ve gayrimüslim tebaaların medeni haklarını güvence altına almayı kabul etti. Bosna-Hersek bölgesi, Karadağ ile Sırbistan arasında küçük bir sınır bölgesi olan Yeni Pazar Sancağı'nda garnizon hakkı elde eden Avusturya-Macaristan yönetimine devredildi. Bosna-Hersek, nihai ilhak için hızlı bir sürece girdi. Rusya, Balkanlar'ın en önemli stratejik kesimi olan Makedonya'nın Bulgaristan'ın bir parçası olamayacak kadar çok uluslu olduğu ve Osmanlı İmparatorluğu altında kalmasına izin verdiği konusunda hemfikirdi. Büyük bir Türk ve Yunan azınlıklarına sahip olan Doğu Rumeli, başkenti Filibe ile Hristiyan bir hükümdar yönetiminde özerk bir vilayet oldu. Orijinal "Büyük Bulgaristan" topraklarının kalan kısımları yeni Bulgaristan devleti oldu.

Rusya'da, Berlin Kongresi kasvetli bir başarısızlık olarak görülüyordu. Geçmişteki pek çok sonuçsuz Rus-Türk savaşına rağmen nihayet Türkleri mağlup ettikten sonra, pek çok Rus, Rusya'nın toprak emellerini desteklemek için Balkan sınırlarının yeniden çizilmesini içeren "muazzam bir şey" beklemişti. Bunun yerine, zafer Balkan cephesinde, Avrupalı güçlerin geri kalanının güçlü bir Avusturya-Macaristan İmparatorluğu tercih etmesiyle sonuçlanan ve temelde hiç kimseyi tehdit etmeyen güçlü bir Rusya'ya karşı Avusturya-Macaristan kazanmasıyla sonuçlandı. Yüzyılın çoğu için Büyük Oyun denen çekişmede Britanya ile rekabete kilitlendi. Aleksandr Gorçakov, "Berlin Antlaşması'nı hayatımın en karanlık sayfası olarak görüyorum" demiştir.

Çoğu Rus halkı, Avrupa'nın siyasi kazanımlarını reddetmesine öfkelendi ve bazılarının Balkanlar'da Rus hegemonyasına giden yolda sadece küçük bir tökezlemeyi temsil ettiği düşünülse de, aslında Bosna-Hersek ve Sırbistan'ı Avusturya-Macaristan alanına verdi nüfuz ve esasen bölgedeki tüm Rus etkisini ortadan kaldırdı. Rus halkının çoğu, Avrupa'nın siyasi kazanımlarını reddetmesine öfkelendi ve bazıları Balkanlar'da Rus hegemonyasına giden yolda yalnızca küçük bir tökezleme olduğunu düşünse de, aslında Bosna-Hersek ve Sırbistan'ı Avusturya-Macaristan alanına verdi. nüfuz ve esasen bölgedeki tüm Rus etkisini ortadan kaldırdı.^[21]

Sırplar, "Rusya'nın.. Bosna'nın Avusturya'ya verilmesine rıza göstermesine" kızdı:^[22]

Sırbistan'ın Berlin'deki ilk tam yetkili temsilcisi olan Ristić, Rus delegelerden Jomini'ye Sırplar için hangi tesellinin kaldığını nasıl sorduğunu anlatır. Jomini, 'bunun sadece geçici olduğunu, en geç on beş yıl içinde Avusturya ile savaşmak zorunda kalacağımız düşüncesi olduğunu söyler.' Ristić, 'Boşuna teselli!' diye yorumladı.^[22]

İtalya, Kongre'nin sonuçlarından memnun değildi ve Yunanistan ile Osmanlı İmparatorluğu arasındaki gerginlikler çözümsüz kaldı. Bosna-Hersek, daha sonraki yıllarda Avusturya-Macaristan İmparatorluğu için de sorun yaratacaktı. 1873'te kurulan Üç İmparator Birliği, Rusya'nın Bulgaristan'ın tam bağımsızlığı konusunda Almanya'nın desteklememesini bir sadakat ve ittifak ihlali olarak görmesi nedeniyle yıkıldı. Yunanistan ile Türkiye arasındaki sınır çözülmedi. 1881'de, uzun süren müzakerelerin ardından, büyük güçlerin denizde yaptığı gösterinin Tesalya ve Arta Eyaletinin Yunanistan'a bırakılmasıyla sonuçlanmasının ardından uzlaşılan bir sınır kabul edildi.

Böylelikle, Berlin Kongresi Balkan Savaşları ve (nihayetinde) Birinci Dünya Savaşı dahil olmak üzere daha fazla çatışmanın tohumlarını attı. 1 Nisan 1878 tarihli Salisbury Genelgesi'nde, İngiliz Dışişleri Bakanı, Salisbury Markizi, kendisinin ve hükûmetin Ayastefanos Antlaşması'nın Rusya'ya sağladığı elverişli konum nedeniyle itirazlarını açıkladı.^[23]

1954'te İngiliz tarihçi A.J.P. Taylor şöyle yazmıştır: "Ayastefanos Antlaşması devam etmiş olsaydı, hem Osmanlı İmparatorluğu hem de Avusturya-Macaristan günümüze kadar hayatta kalabilirdi. Britanya, vahşi anlarında Disraeli haricinde daha azını bekliyordu ve bu nedenle daha az hayal kırıklığına uğradı. Salisbury, 1878'in sonunda şunları yazdı: Balkanların güneyinde yine cılız bir Türk idaresi kuracağız. Ama bu sadece bir mola. İçlerinde canlılık kalmadı."^[24]

Berlin Kongresi, Panslavizm'e sert bir darbe oluştursa da, bölge sorununu hiçbir şekilde çözmedi. Balkanlar'daki Slavlar, Avusturya-Macaristan yönetimi ile hasta Osmanlı İmparatorluğu arasında bölünmüş, hala çoğunlukla Slav olmayan yönetim altındaydı. Balkanların Slav devletleri, Slavlar olarak bir araya gelmenin, komşu büyük bir gücün arzularını yerine getirmekten daha az fayda sağladığını öğrenmişlerdi. Bu, Balkan Slavlarının birliğine zarar verdi ve yeni doğan Slav devletleri arasındaki rekabeti teşvik etti.^[25]

Bölgenin altında yatan gerilimler, 1912-1913 Balkan Savaşları'nda yeniden patlak verene kadar otuz yıl boyunca kaynamaya devam edecekti. 1914'te Avusturya-Macaristan varisi Franz Ferdinand'ın öldürülmesi, I. Dünya Savaşı'na yol açtı. Geriye dönüp bakıldığında, Balkanlar'da barış ve güçler dengesini koruma hedefi açıkça başarısız oldu, çünkü bölge 20. yüzyıla kadar büyük güçler arasında bir çatışma kaynağı olarak kalacaktı.^[26]

• 
  1877 yılı Balkanlar etnik dağılım haritası, A. Synvet, İstanbul Osmanlı Lisesi'nin ünlü Fransız profesörü
• 
  Berlin Antlaşması'ndan sonra Bulgar özerkliğinin alegorik tasviri.
  Taş baskı, Nikolai Pavlovich
• 
  Berlin Kongresi'nde Yunan delegasyonu

Andrássy'nin hedeflerine iç muhalefet[değiştir | kaynağı değiştir]

Avusturya-Macaristan Dışişleri Bakanı Gyula Andrássy ve Bosna-Hersek işgali ile yönetimi de Osmanlı idaresinde kalan Yeni Pazar Sancağı'na garnizon yerleştirme hakkını elde etti. Sancak, Sırbistan ve Karadağ'ın komşu olmalarının önüne geçti ve buradaki Avusturya-Macaristan garnizonu, "Balkanlar'ın batı yarısını kalıcı Avusturya etkisi altına alacak" Selanik'e hamle yolunu açacaktı.^[27] "Yüksek [Avusturya-Macaristan] askeri yetkilileri...hedef olarak Selanik olacak şekilde acil büyük bir sefer arzuladılar".^[28]

28 Eylül 1878'de Maliye Bakanı Koloman von Zell, arkasında Arşidük Albert'in bulunduğu ordunun Selanik'e ilerlemesine izin verilmesi halinde istifa etmekle tehdit etti. 5 Kasım 1878'de Macaristan Parlamentosu'nun oturumunda Muhalefet, Dışişleri Bakanı'nın Yakın Doğu Krizi sırasındaki politikası ve Bosna-Hersek'in işgali nedeniyle anayasayı ihlal ettiği gerekçesiyle yargılanmasını önerdi. Önerge 179'a 95 kaybedildi. Muhalefet sıralarında ve dosyasında Andrássy aleyhine en ağır suçlamalar gündeme geldi.^[28]

10 Ekim 1878'de Fransız diplomat Melchior de Vogüé durumu şu şekilde tanımladı:

Özellikle Macaristan'da, bu 'maceranın' neden olduğu tatminsizlik, Macar ırkını canlandıran ve kaderlerinin sırrı olan güçlü muhafazakar içgüdünün yol açtığı en ağır boyutlara ulaştı. Bu güçlü ve ayrıcalıklı içgüdü, sayıları az olmakla birlikte farklı ırklardan ve çelişkili özlemlerden insanların çoğunluğunun yaşadığı bir ülkeye hâkim olan ve Avrupa meselelerinde sayısal önemi veya entelektüel kültürü bakımından her ölçüde rol oynayan yalıtılmış bir grubun tarihsel fenomenini açıklar. Bu içgüdü bugün uyandı ve Bosna-Hersek işgalinin, Macar siyasi organizmasına yeni Slav unsurları getirerek ve daha geniş bir alan sağlayarak ve Hırvat muhalefetinin daha fazla askere alınmasını sağlayan bir tehdit olduğunu hissettiği konusunda bu içgüdü uyarıda bulunuyor, bu dengede olan Macar topraklarında istikrarsız dengeye neden olurdu.^[29]

Delegeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Özel

Genel

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Langer, William L. European Alliances and Alignments 1871–1890 (1950). ch. 5–6 online
• Mikulas Fabry. The Idea of National Self-Determination and the Recognition of New States at the Congress of Berlin (1878). ISA Annual Convention, New Orleans, March 24–27, 2002
• Medlicott, W. N. "Diplomatic Relations after the Congress of Berlin". Slavonic and East European Review 8.22 (1929): 66-79. JSTOR 4202362.
• Millman, Richard. Britain and the Eastern Question, 1875–78 (1979)
• Seton-Watson, R.W. Disraeli, Gladstone, and the Eastern question: a study in diplomacy and party politics (1935) pp 431–89. online
• Waller, Bruce. Bismarck at the crossroads: the reorientation of German foreign policy after the Congress of Berlin, 1878–1880 (1974).

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Wikimedia Commons'ta Congress of Berlin ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur