Bu madde tümüyle ya da çoğunluğuyla tek kaynağa dayanıyor. Konuya dair fikir alışverişi tartışma sayfasında bulunabilir. Lütfen başka kaynaklar ekleyerek bu maddeyi geliştirmeye yardım ediniz. (Ocak 2021)

Bulgaristan'ın vaftizi
Pliska sarayı vaftiz oluyor, Nikolai Pavlovich (1835-1894) - yapılış tarihi bilinmiyor
Tarih	MS 864
Mekân	Birinci Bulgar İmparatorluğu
Sonuç	Bulgaristan Hristiyan oldu

Bulgaristan tarihi dizisinin bir parçası
Odrysian Krallığı 460 BC – 46 AD Roma dönemi 46–681 Karanlık çağlar 6.–7. yüzyıllar Büyük Bulgar Hanlığı 7. yüzyıl Birinci Bulgar İmparatorluğu] 681–1018 Hristiyanlaşma Altın Çağ 896–927 Cometopuli Hanedanı 968–1018 Bizans Bulgaristanı 1018–1185 İkinci Bulgar İmparatorluğu 1185–1396 İkinci Altın Çağ 1230–1241 Avrupa'nın Moğollar tarafından istilası 1274–1300 Yeniden kurulum ve genişleme 1300–1371 Bulgar-Osmanlı savaşları 1371–1396 Osmanlı dönemi 1396–1878 Direniş 1413 sonrası Ulusal Uyanış 1762–1878 Bulgar Eksarhlığı'nın kurulması 1870 Bulgar İsyanları 1876 93 Harbi 1877–1878 Üçüncü Bulgar Devleti 1878–present Bulgar-Sırp savaşı 1885 İlinden İsyanı 1903 Balkan Savaşları 1912–1913 I. Dünya Savaşı 1915–1918 II. Dünya Savaşı 1941–1945 Komünist dönem 1946–1990 Geçiş dönemi 1990'dan beri
Hükümdarların listesi Askeriye tarihi Makedonya için mücadele 1893–1945
Ana kategori
g t d

Bulgaristan'ın Hristiyanlaşması 9. yüzyıl Orta Çağ Bulgaristan'ının Hristiyanlığa geçiş sürecidir. Dini olarak bölünmüş Bulgar devleti içinde birlik ihtiyacını ve ayrıca Hristiyan Avrupa'da uluslararası sahnede eşit kabul ihtiyacını yansıtıyordu. Bu süreç, Bulgaristan kralı I. Boris'in (h. 852-889) Doğu Frank Krallığı ve Bizans İmparatorluğu ile değişen siyasi ittifaklarının yanı sıra Papa ile diplomatik yazışmalarıyla nitelendirilmiştir.

Bulgaristan'ın stratejik konumu nedeniyle, hem Roma hem de Konstantinopolis kiliselerinin her biri Bulgaristan'ı kendi nüfuz alanlarında istiyordu. Hristiyanlaşmayı Slavları bölgelerine entegre etmenin bir yolu olarak görüyorlardı. Han, her iki tarafa da birkaç teklif verdikten sonra 870 yılında Konstantinopolis Hristiyanlığını kabul etti. Sonuç olarak, bağımsız bir Bulgar ulusal kilisesi kazanma ve başına bir başpiskopos atama hedefine ulaştı.

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

Han Boris 852'de hükümdarlığına başladığında, Güneydoğu Avrupa'daki uluslararası durum, bölgede hem kültürel hem de siyasi nüfuz yarışı ile nitelendirilir. Günümüz Makedonya ve Trakya'sında bulunan Slav kabileleri üzerindeki hakimiyet için Bizans İmparatorluğu ile olan ihtilaf hala çözülmekten çok uzaktı. Orta Tuna bölgesinde, Bulgaristan'ın çıkarları yükselen Doğu Frank Krallığı ve Büyük Moravya Prensliği ile kesişti. Bu, Hırvatistan'ın bölgedeki topraklar için kendi hırs ve taleplerini taşıyarak uluslararası sahneye çıktığı dönemdir.

Daha büyük ölçekte, Konstantinopolis ile Roma arasındaki gerginlik artıyordu. Her iki merkez de Slavları Güney ve Orta Avrupa’ya entegre edecek Hristiyanlaşmaya liderlik etmek için yarışıyordu. Bulgar Hanlığı ve Doğu Frank Krallığı, 9. yüzyılın 20'li ve 30'lu yıllarında diplomatik ilişkiler kurdu. 852'de, Han Boris'in hükümdarlığının başlangıcında, Mainz'e, II. Louis'e Bulgar başkenti Pliska'daki iktidar değişikliğini anlatmak için bir Bulgar elçisi gönderdi. Büyük olasılıkla elçi de Bulgar-Alman ittifakını yenilemek için çalıştı.

İlk engeller[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir süre sonra, Han Boris, Batı Frank Kralı Charles'ın (h. 840-877 teşvik ettiği Büyük Moravya dükü Rastislav (h. 846-870) ile bir ittifak yaptı. Alman Krallığı, Bulgaristan'a saldırıp mağlup ederek karşılık verdi ve Han Boris'i daha sonra Alman kralı ile Bizans müttefiki Büyük Moravya'ya karşı bir ittifak kurmaya zorladı. Durum, zayıflamış Bulgar devleti için büyük risk taşıyordu. Bizans İmparatorluğu ile 855 ve 856 yılları arasında savaş çıktı. Bizanslılar, Konstantinopolis'ten Filipopolis (Filibe) üzerinden Naissus (Niš) ve Singidunum'a (Belgrad) giden Diagonal Yol (Via Diagonalis) üzerindeki bazı kalelerin kontrolünü yeniden kazanmak istedi. Bizans İmparatorluğu galip geldi ve aralarında Filipopolis'in de bulunduğu bir dizi şehri yeniden ele geçirdi.^[1]

861'de Han Boris, Doğu Frenk Kralı Alman Louis ile bir ittifak kurdu ve ona Batı ayinine göre Hristiyanlığı kabul etmek istediğini bildirdi. Bu yenilenen ittifak, Bizans'tan (862-863) yardım isteyen Büyük Moravya'yı tehdit etti. Bu aynı zamanda Büyük Moravya'ya bir Bizans misyonunun gerçekleştiği zamandı. Kiril ve Methodios kardeşler, Büyük Moravya'yı Konstantinopolis'e yaklaştırmayı ve oradaki Bizans etkisini güçlendirmeyi amaçladı.

Han Boris, Kiril ve Methodios'un yarattığı ilk Slav alfabesiyle daha çok ilgileniyordu. Bulgaristan, Bizans İmparatorluğu'nun kültürel etkisini durdurmanın yanı sıra Slav alfabesini uygulamak istedi.

863'ün son aylarında, Bizanslılar, muhtemelen Moravyalı müttefikleri tarafından Boris'in Alman kralına Hristiyanlığı kabul etmeye istekli olduğunu ve Bizans'ın onu Roma'dan Hristiyanlığı almaktan alıkoymak zorunda olduğunu bildirdikten sonra Bulgaristan'a tekrar saldırdı. Konstantinopolis'in hinterlandındaki Roma'ya bağımlı bir Bulgaristan, Bizans İmparatorluğu'nun acil çıkarları için bir tehditti.

Doğu ile ittifak[değiştir | kaynağı değiştir]

Herhangi bir fiili askeri çatışma gerçekleşmeden önce, Han Boris, Bulgaristan'ın o yıl mahsul kıtlığından ve depremlerden kötü bir şekilde etkilenmesi nedeniyle savaşa hazırlıksız olduğu için barış için talepte bulunmak zorunda kaldı. ayin. Müzakereler yapıldı ve Boris, halkıyla birlikte Doğu Ortodoks Hristiyanlığı'na dönme sözü vererek misyonerlerin Bulgaristan'a gelip süreci başlatmalarını istedi.

İki taraf 30 yıllık bir dönem için "derin barış" sağladı. Bulgaristan'ın din değiştirmesi karşılığında Bizanslılar önceden fethedilen toprakları iade ettiler. 864 sonbaharının sonlarında, Konstantinopolis Patriği Fotios'un bir heyeti Bulgaristan'ın başkenti Pliska'ya geldi ve Han, ailesi ve yüksek rütbeli kişileri vaftiz etti. Boris'e Hristiyan adı olarak Mihail verildi (Bizans İmparatoru III. Mihail'in adı) ve çoğu bilim insanına göre, unvanını Kral'ın Slav eşdeğeri (Knyaz) olarak değiştirdi. Bundan sonra Bulgar nüfusu Hristiyanlığa geçmeye başladı.

Hristiyanlaşmanın nedenleri[değiştir | kaynağı değiştir]

9. yüzyılın başlarında Bulgar Han Krum'un fethinden sonra Bulgaristan, Güneydoğu Avrupa'da önemli bir bölgesel güç haline geldi. Gelecekteki gelişimi, Bizans ve Doğu Frenk imparatorluklarıyla bağlantılıydı. Bu devletlerin her ikisi de Hristiyan olduğu için, Pagan Bulgaristan az çok tecritte kaldı, ne kültürel ne de dini açıdan eşit gerekçelerle etkileşim kuramadı.

Saksonların din değiştirmesinden sonra Avrupa'nın çoğu Hristiyan oldu. Bulgarlar ve Slavlar arasında paganizmin korunması, yerel, Romalılaştırılmış (daha sonra Ulahlar olarak adlandırılır) veya Helenleşmiş Hristiyan Trak nüfusu ile birlikte oluşan etnik gruplar, Bulgar halkı ve milleti başka bir dezavantaj getirdi - pagan ve Hristiyan etnik grupların birleşmesi, farklı dini inançları tarafından engellendi. Hristiyanlığın kökleri, yukarıda belirtilen yerli halklar aracılığıyla Bulgar devletinin kurulmasından önce Bulgar topraklarında bulunuyordu.

Tepkiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Alman Louis, Boris'in planından memnun değildi, ancak korkularını çatışmaya taşımadı.

Bizans misyonerleri Bulgarları Hristiyanlaştırırken, güçleri halkı Pagan kutsal yerlerini yok etmeye teşvik etti. Muhafazakar Bulgar aristokrat çevreleri, ruhani ritüellere öncülük ettikleri için bu tür yıkıma karşı çıktılar. 865 yılında, on idari bölgeden (komitats) hoşnutsuz kişiler, Knyaz Boris'e "kötü bir yasa" vermekle suçlayarak isyan etti. İsyancılar, Knyaz'ı ele geçirip öldürmek ve eski dini yeniden kurmak niyetiyle başkente doğru ilerledi.

Bilinen tek şey, Knyaz Boris'in kendisine sadık insanları topladığı ve isyanı bastırdığıdır. Tanrı'nın mucizesinin Boris'in savaşı kazanmasına yardım ettiği ve savaş sırasında giydiği zırhın Papa'dan bir hediye olarak istendiği belirtilir. Ayaklanmanın liderlerinin - boyarlar ve tüm oğullarının - 52 isyancıların idam edilmesini emretti.^[2] "Günah çıkarmak isteyen" halkın zarar görmeden gitmesine izin verildi.

Knyaz Boris, hayatının sonuna kadar, isyanın liderlerinin oğullarını öldürmenin sertliği ve 865'teki kararının ahlaki bedeli yüzünden suçluluk duyuyordu. Papa I. Nicolaus'a daha sonraki yazışmalarında, Knyaz eylemlerinin Hristiyan alçakgönüllülüğü sınırlarını aşıp aşmadığını sormuştur.

Tarihsel kayıtların farklı yorumları, bazı tarihçilerin dini ve siyasi çatışmayı sona erdirmek için Bulgar aristokrasisinin neredeyse yarısını Knyaz'ın infaz ettiğine inanmalarına yol açtı. Aristokrat muhalifleri, Bizans İmparatorluğu'nun nüfuzunu Hristiyanlık aracılığıyla yayacağından ve Bulgaristan'ı yok edeceğinden korkmuşlardı. Orta Çağ boyunca bu dönemde Bulgarlar, "Hristiyanları" geleneksel rakiplerine en çok "Bizanslılar" veya "Yunanlar" olarak eşdeğer olarak görüyorlardı. Birçok Bulgar, Hristiyanlık ile birlikte Bizans yaşam tarzını ve ahlakını kabul etmek zorunda kalacaklarını düşünüyordu.

Konstantinopolis ile Roma arasında tercih[değiştir | kaynağı değiştir]

Knyaz Boris, tebaasının Hristiyanlaştırılmasının Bizans etkisinin artmasına neden olacağını fark etti. Ayin Yunanca yapılıyor ve yeni kurulan Bulgar Kilisesi, Konstantinopolis Kilisesi'ne bağlıydı. Yeni dine karşı isyan, Knyaz'ın Konstantinopolis'ten Bulgar Kilisesi'nin bağımsız statüsüne izin vermesini istemesine neden oldu.

Konstantinopolis, Bulgar Kilisesi'ne bağımsızlık vermeyi reddettiğinde, Knyaz Boris Papa'ya döndü. 866 Ağustos sonunda, Kavhan Peter liderliğindeki bir Bulgar heyeti, Knyaz Boris'in 115 sorusundan oluşan bir liste ile Roma'ya geldi. Bunların, yeni Hristiyan olan Bulgarların Hristiyan yaşam tarzı ve Roma'nın yetki alanı altında gelecekteki bir Bulgar Kilisesi'nin potansiyel organizasyonu ile ilgisi vardı. 13 Kasım 866'da Bulgar Knyaz Papa'nın 106 cevabını aldı. Portua'dan Formosa ve Populon'dan Paul, Papa'nın misyonunu yönetti. Aynı zamanda, Papa Konstantinopolis'e başka elçiler gönderdi.

Roma dini misyonu geldiğinde Boris, Roma'nın yanıtından yeterince memnun kalması Bizans misyonuna Bulgaristan'dan ayrılma emri vermesine neden oldu. Bu, Konstantinopolis'ten Roma'ya Bulgar yöneliminin resmi bir değişikliği olarak görülüyordu. Orada Roma'nın temsilcilerini gören Alman heyeti Bulgaristan'dan da ayrıldı ve Bulgaristan'ın Roma piskoposluğu olacağına ikna oldu.

İmparator III. Mihail, Bulgaristan'ın Bizans din adamlarını sürgüne göndermesinden memnun değildi. Bizans imparatoru, Knyaz Boris'e yazdığı bir mektupta, Roma Kilisesi'ne karşı saldırgan bir dil kullanarak Bulgaristan'ın dini yön değiştirmesini onaylamadığını ifade etti. Bu, Hristiyanlığın iki kolu arasındaki eski rekabeti ateşledi. İki yıldan kısa bir süre içinde Bulgaristan'ın adı Batı Avrupa'da yaygın olarak tanındı.

Konstantinopolis'te halk, Bulgaristan'da yaşanan olayları endişeyle izledi. Roma yanlısı bir Bulgaristan'ın Konstantinopolis'in yakın çıkarlarını tehdit ettiğine inanıyorlardı. 867 yazında Bizans başkentinde bir din konseyi düzenlendi ve bu sırada din adamları Roma Kilisesi'nin Bulgaristan'ı askere alma eylemlerini eleştirdiler. Papa Nicolaus, Anathema sit ilan edilmişti.

Knyaz Boris zaman kaybetmeden Papa'dan, yıllar sonra Papa Formosus olacak Portuslu Formosus'u Bulgar başpiskopos olarak atamasını istedi. Papa, Formosa'nın zaten bir piskoposluğa sahip olduğu şeklindeki resmi bir yanıtla bu talebi reddetti.

Papa, yeni liderler, Trivenalı Dominic ve Polimarthialı Grimwald'ın Bulgaristan'a gönderilmesini emretti. Kısa süre sonra Papa Nicolaus öldü. Halefi Papa II. Hadrianus (h. 867-872) da Knyaz Boris'in bir Bulgar başpiskoposunun atanması talebine yanıt vermedi.

Knyaz Boris, Bulgar başpiskoposluğu için başka bir aday Marinus'u önerdi. Diyakoz Marinus, o sırada Konstantinopolis'te bir Papalık temsilcisiydi ve bir piskoposluğu yoktu, ancak Papa reddetti. Bunun yerine, hiyerarşide kendi başına ayin yapmaya yetkili olmayan, hiyerarşide çok düşük bir adam olan Silvester adında bir din adamını atadı. Pliska'da üç gün kaldıktan sonra Bulgarlar, Knyaz Boris'in şikayet mektubunu taşıyan elçiler eşliğinde onu Roma'ya geri gönderdiler. Boris, Roma'nın talebini reddetmesini ve gecikmeleri bir hakaret ve Papa'nın kendisiyle bir Bulgar başpiskoposunun seçimini koordine etme konusundaki isteksizliğinin bir işareti olarak algıladı. Bu arada Marinus, birkaç yıl sonra I. Marinus adıyla Papa oldu.

Sonuç olarak Boris, geçmişte gösterilenden daha fazla işbirliği beklediği Konstantinopolis ile yeniden görüşmelere başladı. Ancak 23 Eylül 867'de İmparator III. Michail, 1057'ye kadar İmparatorluğu yöneten Makedon Hanedanı'nı kuran yakın tanıdığı Basileios tarafından öldürüldü. Patrik Fotios'un yerine ideolojik rakibi I. İgnatius (h. 847-858, 867-877) geçti. Bizans İmparatorluğu'nun yeni yöneticileri, Konstantinopolis ile Roma arasındaki gerilimi hızla azalttı. Papa II. Hadrianus, Arapların Güney İtalya'daki saldırılarına karşı Basileios'un yardımına ihtiyaç duyuyordu. Öte yandan Bizans, Papa'nın Patrik İgnatius'a desteğini bekliyordu.

Sonuç[değiştir | kaynağı değiştir]

Liderlerin anlaşmalarının bir sonucu olarak, Konstantinopolis'te Kilise Konseyi toplandı. Resmi konferansların sona ermesinden sonra, 28 Şubat 870 günü Knyaz tarafından gönderilen Ichirguboil (Knyaz'ın baş konsey üyesi) Stasis liderliğinde, aralarında Kan-Bogatur (yüksek rütbeli aristokrat) Sondoke ile Kan-Tarkan(yüksek rütbeli askeri komutan) bulunan Bulgar elçi heyeti Konstantinopolis'e vardı.

Çok az insan bu temsilcilerin gerçek amacından şüpheleniyordu. 4 Mart'ta İmparator Basileios konseyi İmparatorun sarayında bir kutlamayla kapattı. Toplantıya Bulgar Kavkan (kabaca bir vicekhan veya viceknyaz) Peter katıldı. Kavkan Peter, Roma ve Bizans Kiliselerinin temsilcilerini (önce Romalılar) selamladıktan sonra, Bulgar Kilisesi'nin kimin yetki alanına girmesi gerektiğini sordu. Roma temsilcileri bu konuyu tartışmaya hazır değildi.

Bizans Patriği, İmparator ve Bulgar elçileri arasında gizli bir anlaşma olduğu ortaya çıktı. Ortodoks babalar, şimdi yönettikleri topraklara geldiklerinde din adamlarını buldukları Bulgarlara hemen sordular. "Yunan" diye cevap verdiler. Ortodoks babalar, Bulgar Kilisesi'ni denetleme hakkının, geçmişte bu topraklarda yetki sahibi olan Konstantinopolis Ana Kilisesi'ne ait olduğunu beyan ettiler.

Papa'nın elçilerinin protestoları dikkate alınmadı. Knyaz ve Konsey Babalarının onayı ile Bulgar Kilisesi başpiskoposluk ilan edildi. Başpiskopos, Knyaz'ın onayıyla piskoposlar arasından seçilecekti. Bağımsız bir Bulgar başpiskoposluğunun kurulması emsalsizdi. Genellikle bağımsız kiliseler, havariler veya havarilerin öğrencileri tarafından kurulan kiliselerdi. Uzun bir süre Roma, Konstantinopolis'in bir İsa'nın havarisi tarafından kurulmadığı gerekçesiyle Konstantinopolis'in Roma'ya eşitlik iddiasına meydan okuyordu. 9. yüzyılın ortalarından önce, resmi olarak birleştirilmiş Kilise uygulamasında, yeni dönüştürülmüş halklar arasında ulusal kiliseler yaratmanın emsali yoktu. Kilise ve ayinlerin bu şekilde millileştirilmesi istisnai bir durumdu ve diğer Avrupalı Hristiyanların uygulamalarının hiçbir parçası değildi. Bulgaristan bu emsali yarattı ve diğerlerinin izlemesi için örnek oldu.

Boris'in Hristiyan olmasından sadece altı yıl sonra Ortodoks Kilisesi, Knyaz Boris'e ulusal bağımsız bir kilise ve yüksek rütbeli bir yüksek temsilci (başpiskopos) verdi. Ertesi 10 yıl boyunca, Papa II. Hadrianus ve halefleri, Bulgaristan'daki nüfuzlarını yeniden kazanmak ve Knyaz Boris'i Konstantinopolis'in alanını terk etmeye ikna etmek için çaresiz girişimlerde bulundular.

Bulgarların Hristiyanlığa dönüşmesi ve Bulgar milli kilisesinin kurulması, Knyaz Boris'in himayesinde öğretmenlerini uygulayan Aziz Kiril ve Methodios'un müritlerinin gelişlerinden sonra Bulgaristan'da eşi görülmemiş bir kültürel refahın zeminini hazırladı. Slav alfabesi ve Pliska ve Ohri'de edebiyat okulları kurdu. Daha sonra bu, önce 893 yılında Preslav Konseyi sırasında Eski Kilise Slavcasının Bulgar Kilisesi ve Devletinin resmi dili olmasına ve ayrıca Kiril alfabesinin yaratıldığı Orta Çağ Bulgar kültürünün Altın Çağı'nın başlangıcına yol açtı.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Christianization of Bulgaria ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Kiril ve Methodios
• Eski Bulgarca (ayrıca Eski Kilise Slavcası olarak bilinir)
• Kiril alfabesi
• I. Boris
• Glagol alfabesi
• Ballsh Yazıtı

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Özel

Genel

• Gjuzelev, V. (1988). Medieval Bulgaria, Byzantine Empire, Black Sea, Venice, Genoa (İngilizce). Verlag Baier: Centre culturel du monde byzantin. 

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Sullivan, R.E., (1994) Christian Missionary Activity in the Early Middle Ages (Variorum Collected Studies Series). Ashgate Publishing Limited, 0-86078-402-9.
• Vlasto, A.P., (1970) The Entry of the Slavs into Christendom: an Introduction to the Medieval History of the Slavs. Cambridge University Press.