Bu makale, Bizans İmparatorluğu'nun (330–1453) askeriyesi hakkındaki serinin bir parçasıdır.
Yapısal Tarih
Bizans ordusu: East Roman army, Middle Byzantine army (thema • tagmata • Hetaireia), Komninos dönemi ordu (pronoia), Palaiologan-era army (allagia) • Vareg Muhafızları • Generaller
Bizans donanması: Rum ateşi • Dromon • Amiraller
Seferlerin Tarihi
Savaşlar, isyan ve iç savaşlar ve muharebeler listeleri
Stratejiler ve taktikler
Tactics • Siege warfare • Askeri talimatlar • Fortifications (İstanbul Surları)

Doğu Roma ya da Bizans İmparatorluğu (330-1453) tarihi boyunca gerçekleşmiş savaşlar ya da Harici ihtilafların listesidir. Dahili ihtilaflar için, Bizans isyan ve iç savaşları listesine bakınız.

5. yüzyıl ve öncesi[değiştir | kaynağı değiştir]

• 421-422: Sasani İmparatorluğu ile savaş
• 440: Bizans-Sasani Savaşı 440
• 447: Bizans- Avrupa Hun Devleti 2. Balkan Savaşı 447^[1]

6. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

• 502-506: Sasani İmparatorluğu ile Anastasya Savaşı
• 526-532: Sasani İmparatorluğu ile İberya Savaşı
• 533-534: Kuzey Afrika'da Vandallar Savaşı
• 534-548: Afrika'da Moro Savaşları
• 535-554: İtalya ve Dalmaçya'da Gotlar Savaşı
• 541-562: Sasani İmparatorluğu ile Lazika Savaşı
• 552-555: İspanya'daki Vizigot iç savaşına Bizans müdahalesi, Spania eyaletinin oluşumu
• 560lar-578: Moro Garmul Krallığı ile Savaş
• 568-626: Balkanlar ve Yunanistan'da Avar-Bizans savaşları (Konstantinopolis Kuşatması (626) dahil)
• 568-750: Kuzey İtalya'da Bizans-Lombard savaşları
• 572-591: Kafkasya'da Sasani İmparatorluğu ile savaş

7. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

• 602-628: Son Bizans-Sasani Savaşı
• 633-642: İslam'ın yayılışının başlangıcı, Levant (634-638) ve Mısır (639-642) düşmesi
• 645-656: Hilafetle yenilenen savaş, Kıbrıs'ın ve Ermenistan'ın çoğunun kaybı. Müslümanların Konstantinopolis'e yönelik saldırıları, İlk Fitne'nin patlak vermesinin ardından durduruldu
• 647-709: Müslümanların Mağrip'i fethi
• 668-678: II. Muâviye tarafından Bizans İmparatorluğu'na yenilenen saldırılar, Konstantinopolis'in Birinci Arap Kuşatması'na yol açtı. Başarısızlığının ardından, İmparatorluğa haraç, erkek ve at ödenmesini sağlayan bir ateşkes kabul edildi
• 676-678: Yerel Slav kabileleri tarafından Selanik'in kuşatılması
• 680-681: IV. Konstantinos'un Bulgar hanı Asparuh'a karşı seferi yenilgiyle sonuçlandı ve Bizans İmparatorluğu, Mezya'da kurulan Birinci Bulgar İmparatorluğu'nu tanımak zorunda kaldı
• 686-688: Başarılı Bizans saldırısı, Bizans'ın Ermenistan ve Kafkas İberya'sı üzerinde kontrolünü sağladı ve ardından, Merdeilerin Bizans İmparatorluğa'na geri çekilmesi karşılığında Emevîler ile uygun bir barış anlaşması yapıldı
• 688-689: II. Justinianus'un Balkan seferi, Trakya ile Makedonya arasındaki kıyıyı güvence altına aldı. Birçok Slav yakalandı ve imparatorluk topraklarına yerleştirildi. 30.000'den fazla kişi Bizans ordusuna dahil edildi
• 688/689: Bizans'ın Suriye ve Lübnan'a saldırısı yeni bir ateşkese ve daha fazla Merdeilerin geri çekilmesine yol açtı
• 692-718: Çeşitli cephelerde Araplar ile neredeyse sürekli savaş. Sebastopolis Muharebesi'ndeki yenilgi ve iç istikrarsızlık, Ermenistan ve Kilikya'nın kademeli olarak kaybedilmesine yol açtı ve Herakleios'un bazı başarılarına rağmen, Bizanslılar genellikle Anadolu'ya yapılan yıllık Arap akınlarına karşı savunmacı bir duruş sergilediler. Kartaca 697'de düştü. Kısa süre sonra kurtarıldı, 698'de tekrar kaybedildi ve Bizans Kuzey Afrika'sının sonunu işaret etti. 712'den itibaren, Arap akınları, nihai amacı Konstantinopolis'in kendisine bir saldırı düzenlemekle, Anadolu'nun daha da derinlerine nüfuz etti. Konstantinopolis'in İkinci Arap Kuşatması'nın (717-718) geri püskürtülmesi büyük bir Bizans başarısıydı. Tarihin en önemli savaşlarından biri olarak kabul edilen zafer, Müslümanların yüzyıllar boyunca Güneydoğu Avrupa'ya ilerlemesini durdurdu.

8. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

• 708: Bulgaristan ile savaş Anhialos'ta yenilgiyle sonuçlandı
• 720-740: Bizans Anadolu'suna karşı yıllık Arap akınları (sawā'if) devam ediyor. Bizans direnişinin sertleşmesi, 740'ta Akroinon'da zafere yol açtı
• 741-752: V. Konstantinos'un iç savaş ile uğraşan Araplara karşı seferleri, tüm Ermenistan ve Kıbrıs'ın geri alınmasına yol açtı
• 755-767: Bulgarlar ile savaş. V. Konstantinos, Bulgar hanı Telets'i yenerek 767'de olumlu bir barış anlaşmasının imzalanmasına yol açtı
• 772-775: Telerig komutasındaki Bulgarlar ile savaş, V. Konstantinos tarafından önleyici bir saldırı olarak başlatıldı
• 775-783: Abbâsîler ile savaş. V. Konstantinos'un 775'te ölümünden sonra Arap akınları yeniden başladı. 779/780'de Germanicopolis'te ağır bir yenilgiden sonra Abbasiler, Harun Reşid altında bir dizi büyük istila başlattılar ve bu da 783'te bir ateşkesin sonuçlanmasına yol açtı
• 780-783: Bulgarların Kardam yönetimindeki baskınları, yıllık ödemeler karşılığında saldırmazlık anlaşmasına yol açtı
• 783: Staurakios'un Yunanistan'ın Sclaviniae'ye karşı seferi
• 791-792 ve 796: VI. Konstantinos komutasındaki Bulgarlara karşı yapılan seferler Markellai Muharebesi'nde yenilgi ile sonuçlandı
• 797-798: Harun Reşid'in geniş çaplı istilası, barış karşılığında Halifeliğe yapılan yıllık ödemelerin yeniden başlamasına yol açtı

9. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

• 803-809: I. Nikephoros'un yıllık haraç ödemelerini durdurmasından kaynaklanan Abbâsîler ile savaş. Harun Reşid komutasındaki Araplar erken dönemde önemli başarılar elde ettiler, ancak Horasan'da bir isyanın patlak vermesi 807-809'da Bizans'ın karşı saldırısını kolaylaştırdı. 809'daki bir ateşkes, bölgesel statükoyu eski haline getirdi.
• 808-816: Bulgarlar'ın Sofya'yı ele geçirmesi ile başlayan savaşlar. Büyük çaplı bir misilleme kampanyası, felaketle sonuçlanan Pliska Muharebesi'nde (811) sona erdi, ardından Bulgar Krum, Doğu Trakya'ya baskın düzenledi ve Versinikia'da büyük bir zafer elde etti. 814'teki ölümünün ardından V. Leon, Bulgarları Mesembria'da yendi ve 30 yıllık bir barışı sağladı.
• 827-902: Sicilya'nın Müslümanlar tarafından fethi
• 830-841: Halifeler Memûn ve Mutasım tarafından başlatılan büyük çaplı istilalar ile Abbâsîler ile savaş. Dazimon Muharebesi'nde ezici bir yenilgiye ve 838'de Amorion'un yağmalanması rağmen, İmparator Theofilos, Müslüman sınır emirliklerinin baskınları devam etmesine rağmen, toprak kaybı olmadan 841'de bir ateşkes imzalamayı başardı.
• 830'lar: Paflagonya'da Rusların baskını.
• y. 844-878: Tephrike'li Pavlusçular ile yapılan savaşlar, Pavlusçu devletin yıkılması ve İmparatorluğa katılmasıyla sona erdi.
• 851-863: Abbasiler ve onlara kukla devletleri ile savaş. Suriye, Mezopotamya ve Mısır'daki başarılı Bizans baskınları, 860'ta Anadolu'nun bir dizi Müslüman istilası tarafından yavaşlatılıyor. 863'teki bir başka istila, Müslüman ordusunun Lalakaon Muharebesi'nde tamamen yok edilmesi ile bitiyor.
• 860: Konstantinopolis'e Rusların baskınları.
• 852, 855-856: Bulgaristan ile kısa savaşlar, kuzey Trakya'daki birçok şehrin geri alınmasıyla sonuçlandı.
• 871-885: I. Basileios'un bizzat kuzey Mezopotamya'ya (871-873) karşı yürüttüğü seferleri, Sicilya ve Güney İtalya'daki Müslümanlara karşı bir dizi sefer izledi. Sicilya'nın nihai kaybı önlenemedi, ancak Araplar Güney İtalya ve Dalmaçya'dan sürüldü ve İtalya Katepanlığı'nın temellerini atıldı.
• 894-896/897: Çar I. Simeon yönetiminde Bulgaristan ile savaş, ticaret hakları yüzünden patlak verdi. Savaş, Bulgarofigon Muharebesi'nden sonra bir Bulgar zaferi ile sona erdi. Bizanslılar haraç ödemeyi ve Bulgar malları pazarını Konstantinopolis'te yeniden kurmayı kabul ettiler.

10. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

• 907: Konstantinopolis'e Rusların baskınları.
• 913-927: Çar I. Simeon yönetiminde Bulgaristan ile savaş.
• 926-944: İoannis Kurkuas yönetiminde Doğu'da Bizans saldırısı, Melitene ve Theodosiopolis'in düşüşü.
• 941: Konstantinopolis'e Rusların baskınları.
• 948-962: Bizans-Arap sınırı boyunca, özellikle Hamdani hanedanı Halep Emiri Seyfü'd Devle'ye karşı sürekli büyük çaplı baskınlar ve karşı baskınlar.
• 961-962: Nikeforos Fokas komutasındaki Girit Emirliği'ne karşı adanın geri alınmasıyla sonuçlanan büyük amfibi seferi.
• 964-965: Bizans'ın Kilikya'yı fethi
• 964-975: II. Nikiforos ve I. İoannis komutasında Doğu'da sürdürülen Bizans saldırısı, Kilikya, Kıbrıs, Batı Ermenistan'ın çoğu ve kuzey Suriye'nin fethine yol açtı. Halep emperyal bir vasal olur.
• 970-971: Bulgaristan'da Kiev Knezliği'ne karşı savaş.
• 976-1018: Cometopuli Hanedanı tarafından yönetilen Bulgaristan'a karşı savaş.
• 986: Trajan Boğazı Muharebesi II. Basileios'un Bulgaristan Çarı Samuil karşısında büyük yenilgisi
• 992-999: Halep üzerinde Fâtımîler ile savaş. Mihail Burces'e karşı ilk Fatımi zaferleri, kuzey Suriye'yi Fatımilerden temizleyen ve on yıllık bir ateşkes sağlayan II. Basileios'un doğrudan müdahalesine yol açtı.

11. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1014: Belasitsa Muharebesi, Samuil yönetimindeki Bulgarlara karşı kesin zafer.
• 1018: Bizans İmparatorluğu'nun Bulgaristan'ı fethi.
• 1021-1022: II. Basileios'un Gürcistan'a karşı seferleri.
• 1027: Konstantinos Diogenis Balkanlar'daki büyük bir Peçenek istilasını püskürttü.
• 1030-1032: Suriye'de Müslümanlara karşı savaş. İmparator III. Romanos yenildi, ancak Georgios Maniakes Edessa'yı ele geçirdi.
• 1032-1036: Yenilenen Müslüman korsan baskınlarına karşı operasyonlar. Büyük bir Vareg birliğini içeren Bizans filosu galip geldi.
• 1038-1043: IX. Konstantinos'a karşı isyanına kadar Georgios Maniakes'in Sicilya ve Güney İtalya'daki seferleri.
• 1040-1041: Bulgaristan'da Peter Delyan'ın ayaklanması başarısız oldu.
• 1042: Bar Muharebesi, Stefan Vojislav, devletinin Bizans'tan bağımsızlığını ilan etti.
• 1043: Konstantinopolis'e Rusların saldırısı.
• 1048: Bizanslılar ve Selçuklu Türkleri arasındaki ilk çatışma, Kapetron'da kararsız bir muharebe ile sonuçlandı.
• 1049-1053: Trakya'da Peçenek İsyanı.
• 1068-1071: Bari Kuşatması Normanlar Bari'yi fethetti ve İtalya Katepanlığı'na son verdi.
• 1071: Malazgirt Meydan Muharebesi Selçuklu Türkleri, Bizans'ı yenerek Anadolu'ya girmeye başladılar.
• 1078: Süleyman, İznik'i fethettikten sonra Anadolu Selçuklu Devleti'ni kurar.
• 1081-1085: Balkanların ilk Norman istilasına karşı savaş. Erken Bizans'ın Dirrahium'daki yenilgisi (1081), ancak Teselya'nın başarılı bir şekilde savunulması ve Venedik'in yardımıyla donanma zaferleri ile Robert Guiscard'ın ölümünden sonra işgal nihai olarak bırakıldı.
• 1081-1095: Selçukluların Ege Seferi: Smirni beti Çaka Bey, Ege'ye filolar yollar ve bir dizi adayı ele geçirir, ancak sonunda Bizanslılar tarafından yenilir.
• 1086-1091: Kumanlar ve Peçenekler tarafından desteklenen Balkanlar'da Bogomillerin ayaklanması. Başta Bizans, Dristra'da (1086) yenilgiye uğradı, ancak Peçenekler 1091'de Levounion Muharebesi'nde ağır bir yenilgi aldılar.
• 1090-1095: Bizans-Sırp Savaşı
• 1096-1097: Birinci Haçlı Seferi, Kutsal Topraklar'a giderken Bizans'tan geçti. İznik'in Haçlıların yardımıyla geri alınması ve ardından Küçük Asya'nın büyük bölümünün İoannis Dukas tarafından yeniden fethi.
• 1091-1108: Hem Kilikya'da Antakya Prensliği'ne karşı hem de Epir'de I. Boemondo komutasındaki Normanlarla yenilenen savaş. Boemondo'nun Antakya üzerindeki Bizans egemenliğini tanımasıyla savaş sona erdi.

12. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1110-1117: Selçuklu Türkleri ile yenilenen savaş. İlk Türk ilerlemeleri, Bizans'ın Akşehir Muharebesi'ndeki zaferinden sonra imzalanan bir antlaşmada tersine çevrilir.
• 1124–1126: II. İoannis'in ticaret ayrıcalıklarının yenilenmemesi üzerine Venedik ile savaş. Venedik filosu Yunanistan kıyılarını harap etti ve imparatoru geri adım atmaya zorladı.
• 1127-1129: Macaristan ile savaş.
• 1136-1139: Kilikya Ermeni Krallığı'nın fethi ve Antakya Prensliği'nin vasallaştırılması.
• 1147-1148: Sicilya kralı II. Rugerro, Eğriboz, İstefe ve Korint'e saldırdı ve işgal etti.
• 1149–1152: Sırp isyanı I. Manuil tarafından bastırıldı. Manuil ayrıca Sırplara yardım etmeye gelen bir Macar ordusunu da yendi.
• 1155–1156: Macaristan ile savaş Bizans zaferiyle sona erdi.
• 1155–1158: I. Manuil'in İtalyan seferi. Başlangıçtaki başarılara rağmen, sefer başarısız olur.
• 1158–1161: Selçuklulara Karşı Seferler
• 1163-1168: Macaristan ile savaş. Sirmium Muharebesi'nde alınan Bizans zaferiyle savaş sona erdi ve ardından İmparatorluk Batı Balkanların çoğunu geri aldı.
• 1169: Dimyat'a Bizans-Haçlı ortak saldırısı başarısız oldu.
• 1171-1177: Venedik ile Savaş. Bizans filosu tarafından kontrol edilen Ege'de ilk Venedik hamleleri. Ateşkes 1177'de, barış antlaşması 1183'te gerçekleşti.
• 1176-1180: Selçuklular ile savaş. Anadolu'da kademeli olarak toprak kaybıyla sonuçlanan Miryokefalon Muharebesi'ndeki yenilgiyle sona eren ilk sefer.
• 1185: Normanların Balkanları işgali. Normanlar yenilmeden önce Dirrahium ve Selanik'i aldı.
• 1185: Asen ve Petr Ayaklanması. Bulgar İmparatorluğu'nun yeniden kurulması.
• 1189–1190: Üçüncü Haçlı Seferi sırasında Bizans-Kutsal Roma İmparatorluğu çatışması: Bizans imparatoru II. İsaakios ile Haçlı ordusuyla Bizans topraklarından Kudüs'e geçen Kutsal Roma İmparatoru I. Friedrich arasındaki diplomatik ilişkilerin bozulması nedeniyle Ağustos 1189'dan 1190'ın başlarına kadar küçük çaplı kısa bir savaş.

13. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1203-1204: Konstantinopolis'in Haçlılar tarafından alınmasıyla sonuçlanan Dördüncü Haçlı Seferi.
• 1204-1214: İznik İmparatorluğu ile Latin İmparatorluğu arasındaki savaşlar. Nymphaeum Antlaşması ile sona erdi.
• 1205-1206: Selçuklular'ın Trabzon Kuşatması başarısızlıkla sonuçlandı.
• 1211: Selçuklulara karşı Alaşehir Muharebesi İznik'in kesin zaferi ile sonuçlandı.
• 1214: Sinop Kuşatması Selçuklu zaferi ile sonuçlandı ve şehir düştü.
• 1215–1227: Theodoros Komnenos Dukas yönetiminde Epir'in genişlemesi. Epir kuvvetleri, Selanik Krallığı'nın tamamını ve İznik İmparatorluğu'nun Trakya topraklarının çoğunu ele geçirdi. Theodoros, Selanik'te imparator olarak taç giydi.
• 1222-1223: Selçuklular'ın Trabzon Kuşatması başarısızlıkla sonuçlandı.
• 1230: Epirus hükümdarı Theodoros, Bulgaristan'ı işgal etti, ancak Klokotnitsa Muharebesi'nde yenildi ve esir düştü.
• 1235: Konstantinopolis'in ortak İznik-Bulgar kuşatması başarısız oldu
• 1254-1256: Bulgaristan, III. İoannis'in ölümünden sonra kaybettiği toprakları geri almak amacıyla İznik'e saldırdı. İmparator II. Theodoros, Bulgarlara karşı sefer yürütüp ve onları geri püskürttü.
• 1257–1259: İznik ve Epir arasındaki savaş. Pelagonya Muharebesi'nden (1259) sonra, Epir ve Teselya'nın çoğu İzniklilerin eline geçti, ancak fetih kalıcı olmadı.
• 1260: İznik İmparatorluğu tarafından başarısız Konstantinopolis kuşatması.
• 1263–1266: Mora'da Ahaya Prensliği'ne karşı sefer. Başlangıçtaki başarılar Prinitza ve Makryplagi muharebeleri ile kaybedildi.
• y. 1272–1280: Licario seferleriyle Eğriboz'ı ve birçok Ege adasını İmparatorluk adına geri aldı.
• 1273–1275'te bir ara: Teselya'lı I. İoannis Dukas'a karşı geniş çaplı sefer. Bizans ordusu Neopatras'ta yenilir, ancak donanma Demetrias'ta büyük bir zafer kazanır.
• 1274–1275: Bizans'ın Arnavutluk'taki Angevin mülklerine yönelik saldırısı, Angevin güçlerini ülkenin çoğundan uzaklaştırdı, ancak son iki kaleleri Dirrahium ve Avlonya'ya tekrarlanan saldırılar başarısız oldu.
• 1279: Bulgaristan'a karşı başarısız kampanyalar, Devina'da yenilgi.
• 1280–1281: Arnavutluk'taki Angevin saldırısı Berat'ta püskürtüldü ve Arnavutluk'un çoğu geri alındı.
• 1282: Gürcülerin Trabzon Kuşatması başarısızlıkla sonuçlandı.
• 1294-1302: Bizans-Venedik Savaşı, çoğunlukla Ege ve Marmara denizlerinde gerçekleşti.

14. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1302-1305: Osmanlı Türkleri ile savaş. Bafeus Muharebesi'nde alınan yenilgi sonrası, Bizanslılar Katalan Bölüğü'nü işe almışlardır. Türklere karşı kazanılan bir dizi zaferin ardından Katalanlar, liderlerinin öldürülmesinin ardından Bizans'a sırtını döndü.
• 1304-1305: Bulgarlar Bizans'a saldırır ve Karadeniz kıyısındaki liman kentlerini geri almayı başarır.
• 1306-1310: Rodos'un Hospitalier Şövalyelerince fethi.
• 1321-1328: Bizans İç Savaşı.
• 1326-1338: Kuzeybatı Anadolu'da kalan Bizans şehirlerinin Osmanlılar, 1326'da Bursa, 1331'de İznik ve 1337'de Nikomedia'nın kademeli olarak ele geçirilmesi. Pelekanon ve Philokrene Muharebesi'ndeki Bizans yenilgileri.
• 1332: Bizans-Bulgar savaşları'nın son büyük savaşı olan Rusokastro Muharebesi, Bulgar zaferiyle sona erdi.
• 1333-1340: III. Andronikos, Epir ve Teselya'yı geri aldı.
• 1334: Sirgiannis Paleologos önderliğinde Sırpların Makedonya'yı işgali.
• 1343-1348: Devam eden Bizans iç savaşından yararlanan Sırp hükümdar Stefan Duşan, Arnavutluk, Makedonya ve Epir'i fethetti.
• 1348-1349: Bizans-Ceneviz Savaşı, Boğaziçi'nde gümrük ve gümrük vergilerinin kontrolü için yapılan bir savaştı.
• 1352-1357: Bizans İç Savaşı.
• 1362: Edirne'nin Fethi.
• 1373-1379: Bizans İç Savaşı.
• 1394-1402: Konstantinopolis Kuşatması Bizans zaferi.

15. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1411: Konstantinopolis Kuşatması Osmanlılar şehri ele geçiremedi.
• 1422: Konstantinopolis Kuşatması Osmanlılar şehri ele geçiremedi.
• 1422-1430: Selanik Kuşatması Osmanlılar şehri ele geçirdi.
• 1453: Son Osmanlı kuşatması ve Konstantinopolis'i II. Mehmed'in ele geçirmesi.
• 1460: II. Mehmed'in Mora Despotluğu'nu fethi.
• 1461: II. Mehmed'in son gerçek Bizans Yunan halef devleti olan Trabzon İmparatorluğu'nu fethi.
• 1475: II. Mehmed'in Trabzon İmparatorluğu'nun geri kalmış bir devleti ve Bizans'ın halefi son Yunan devleti olan Theodoro Prensliği'ni fethi.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Orta Çağda savaş

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]