Manastır Muharebesi

Manastır Muharebesi
Tarih	16 Kasım - 19 Kasım, 1912
Bölge	Manastır Sancağı, Manastır Vilayeti, Osmanlı İmparatorluğu); (bugün Manastır yakınları, Makedonya)
Sonuç	Sırp zaferi
Taraflar
Sırbistan Krallığı	Osmanlı İmparatorluğu
Komutanlar ve liderler
General Petar Bojovic	Halepli Zeki Paşa; Fethi Paşa (ölü) ; Cavid Paşa; Kara Said Paşa
Güçler
108,544	38,350
Kayıplar
539 ölü; 2121 yaralı	1,000 ölü; 2000 yaralı

Manastır Muharebesi,^[5] bugünkü Makedonya'daki Manastır şehri yakınlarında^[6] Birinci Balkan Savaşı sırasında 16-19 Kasım 1912 tarihinde gerçekleşmiş bir muharebedir.^[7]

Muharebe[değiştir | kaynağı değiştir]

16-17 Kasım[değiştir | kaynağı değiştir]

Kumanova Muharebesi'nde yenilen Vardar ordusu Manastır ve çevresinde tekrar toplanmaya çalışıyordu. Bununla birlikte Pirlepe Muharebesi'ni kaybetmişti. Sırp 1. Ordusu buradaki son Osmanlı savunma hatlarına saldırıya geçtiğinde yoğun Osmanlı topçu ateşine maruz kaldı ve bunun üzerine kendi topçularının cepheye gelmesini bekledi. Osmanlı Vardar Ordusu komutanı Zeki Paşa'nın planı, sol kanattaki 6. Kolordu'yu Serpiçe Oblakova yönünden taarruza kaldırıp Pertilip Han mevziinin arka hatlarından Sırpları kuşatmaktı. Sağ kanat ve merkezdeki 7. Kolordu ve 5. Kolordu da, Osmanlı sol kanadındaki 6. Kolordu'ya savunmada kalıp karşı saldırılar yapıp çevirme harekâtı başarılı olana kadar dayanarak yardım edecekti.

Ancak Osmanlıların aleyhine olan faktörler çoktu düşmanın yavaş ve tedbirli ilerlemesi kuşatma harekâtı yapılmasını da 17 Kasım'a kadar geciktirdi yine 17 Kasım'da yağan yağmur Osmanlı kuvvetlerinin ilerlemesini kaçınılmaz şekilde yavaşlattı, dahası Sırp 1. Ordusu kalabalık ve teçhizat yönünden üstün Osmanlı ordusuna göre önceden kazandığı Kumanova gibi muharebelerle de morali aşırı derecede güçlü durumda idi. Yine Sırplar şehir ve çevresindeki çeşitli Sırp ve Bulgar çeteleri ayaklandırmış ve bu çetelerde Osmanlı hareketleri konusunda bilgi veriyordu, bunun yanında Sırplar Osmanlı sol kanadını izlemeye elverişli hakim mevkiilere de kuvvetlerini yerleştirmişti.^[8] Sonuçta bu harekâtın sayıca ve top yönünden Osmanlı Ordusundan katbekat daha fazla Sırp ordusu karşısında başarısız olma riski çok yüksekti.

17 Kasımda 6. kolordu, buna rağmen plana uygun şekilde ilerlemeye çalıştı, ancak Estroveje-Oblakova yakınlarında Sırp Morava tümeninin karşı saldırıları ve ağır Sırp direnişi ile durduruldu. 6 kolorduya yardım olarak 13. tümen de bölgeye gönderilip saldırılara devam edilmesi kararlaştırılmıştı ancak sırpların ayaklandırdığı Manastır'daki Makedon, Sırp, Bulgar çeşitli Hristiyan çeteleri yüzünden; 13. Nizamiye tümeni 6. kolordu komutanı Cavid Paşa tarafından şehre hakim olmak, asayişi sağlamak için geri gönderilmek zorunda kaldı. Bu da Osmanlıları iyice zora düşürdü ve savunma gücünü düşürdü, Sırpların toplanmasına savunmalarını güçlendirmelerine imkân tanıdı.^[8] Osmanlı saldırıları da karanlık iyice çökünce 6. kolordunun Lera-Lamna-Sepice yoluna çekilmesi ile başarısız oldu.^[9]

18-19 Kasım[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu başarısız Osmanlı saldırına rağmen ertesi günde 6. Kolordunun plana göre saldırıları sürdü. Ancak Osmanlı ordusu Kumanova muharebesi gibi çeşitli muharebelerde toplarını terk ettiğinden Anadolu bağlantısı kesildiğinden topçu yönünden durumu kötüydü. 18 Kasım'da ulaşan toplarla Sırplar topçu kuvvetleri yönünden Osmanlıdan iyice üstün hale geldiler. Yaklaşık Türk Topçusunun 5 katı büyüklüğünde 200'e yakın topla Sırp topçusu saldırıya başlayıp Osmanlı topçusunu susturdu,^[7] zaten sayıca 2 katından fazla askere sahip Sırplar Türk hatlarına baskı yapmaya başladı ve sağ kanattan 7. ve 5. kolordulara büyük bir saldırı başlattı.

Osmanlı Ordusunun 7. kolordusu bozulmaya başlayınca kolordu komutanı Fethi Paşa bir bölük komutanı gibi morali bozulan askerlerinin başında en ön hatlarda Sırplarla çarpışmaya katıldı ancak bu kahramanlığı bir işe yaramadı ve Koçiştepe mevkiinde Sırp tüfek ateşi ile öldürüldü.^[9] Türk sağ kanadı çökmeye başlayınca zaten ilerleyemeyen sol kanattan yapılan hücumlar tamamen yarar sağlamaz hale geldi. Sol kanatta iyice gerilemeye başladı ve Osmanlı Ordusu tamamen geri hatlarda savunmaya çekilmek zorunda kaldı, stratejik mevziiler Sırpların eline geçti.

Ardından 18-19 Kasım gecesi Zeki Paşa Sırp Ordusunun şehri alacağını ve yenilginin artık kaçınılmaz olduğunu anlayıp ordusuna güney batı yönüne geri çekilme emri verdi.^[9] 19 Kasım Sabahı Sırplar Manastır'a girdiler. Sırplar bunun ardından sembolik açıdan önemli Ohri şehri dahil bütün güneybatı Makedonya'yı ele geçirdi.^[10]^[11] Vardar ordusundan arta kalan birlikler Arnavutluk'a çekildi.

Savaş sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]

Osmanlı Ordusunun Kumanova Muharebesindeki hatalarını ısrarla sürdürmesi, savunma harekâtı yerine kendisinde silah ve teçhizat yönünden üstün Sırp Kuvvetlerini çevirme harekâtına girişmesi kaybedilen topların yerinin doldurulamaması ve Ordudaki moral bozukluğu savaşın Osmanlı aleyhine sonuçlanmasındaki etkenlerden biridir. Bunun yanında 9 Kasımda Yunan ordusuna kurşun bile atmadan teslim edilen Selanik şehri yüzünden zaten Sırp kuvvetlerin üstüne serbest kalan 35.000 Yunan askerinin de Vardar Ordusuna karşı Manastır'a gönderilmesi de söz konusuydu. Manastır Muharebesi sonrası, Makedonya'da 5 asır süren Osmanlı hakimiyeti sona erdi. Sırp 1. Ordusu Birinci Balkan Savaşında savaşmayı sürdürdü. Bu noktada bazı Sırplar 1. Ordunun Vardar ovası boyunca Selanik'e kadar ilerlemesini istiyorlardı. Voyvoda Putnik bunu reddetti. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ile çıkabilecek bir savaş Adriyatik'teki Sırp varlığını tehdit ediyordu. Sonrasında Bulgarlar ve Yunanlar Selanik'te idi ve Sırp güçleri bu bölgedeki karmaşık bir durumdan sıyrılmıştı.^[10]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Macedonia: warlords and rebels in the Balkans - Page 29 by John Phillips
^ Hall, Richard C., The Balkan Wars, 1912-1913, (Routledge, 2000), 51.
^ Hall, 51.
^ ^a ^b Hall, 52.
^ Dupuy, R. Ernest, and Trevor N. Dupuy, The Harper Encyclopedia of Military History, 4th Ed.,(HarperCollins Publishers, 1993), 1016.
^ Hall, 50-51.
^ ^a ^b NYTimes Battle Raging At Monastır başlıklı 16 Kasım 1912 tarihli haber Yazıda Sırpların 100.000 kişi ve ağır toplarında dahil olduğu 200 topla Manastır'a saldırdığı belirtilirken Türklerin gücü 45.000 asker ve 40 top olarak gösterilmektedir.
^ ^a ^b Makedonca Vikipedi
^ ^a ^b ^c Erickson, Edward J. (2003). Defeat in Detail: The Ottoman Army in the Balkans, 1912–1913. Greenwood Publishing Group. ISBN 0-275-97888-5 sayfa:191-192
^ ^a ^b Hall, 45-68.
^ "Nytimes 19 Kasım 1912 tarihli haber". 12 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2012.

[1] Macedonia: warlords and rebels in the Balkans - Page 29 by John Phillips

[2] Hall, Richard C., The Balkan Wars, 1912-1913, (Routledge, 2000), 51.

[3] Hall, 51.

[Hall,_52-4] Hall, 52.

[5] Dupuy, R. Ernest, and Trevor N. Dupuy, The Harper Encyclopedia of Military History, 4th Ed.,(HarperCollins Publishers, 1993), 1016.

[6] Hall, 50-51.

[nytimes1-7] NYTimes Battle Raging At Monastır başlıklı 16 Kasım 1912 tarihli haber Yazıda Sırpların 100.000 kişi ve ağır toplarında dahil olduğu 200 topla Manastır'a saldırdığı belirtilirken Türklerin gücü 45.000 asker ve 40 top olarak gösterilmektedir.

[Makedon-8] Makedonca Vikipedi

[erickson-9] Erickson, Edward J. (2003). Defeat in Detail: The Ottoman Army in the Balkans, 1912–1913. Greenwood Publishing Group. ISBN 0-275-97888-5 sayfa:191-192

[Hall,_45-68-10] Hall, 45-68.

[11] "Nytimes 19 Kasım 1912 tarihli haber". 12 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2012.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

g t d Balkan Savaşları
Arka plan	Osmanlı İmparatorluğu'nda milliyetçilik Arnavut Bulgar Yunan Sırp Berlin Kongresi Doğu Rumeli'nin ilhakı Sırp-Bulgar Savaşı Osmanlı-Yunan Savaşı (1897) Girit Devleti İMDÖ & İlinden İsyanı Makedonya Mücadelesi Jön Türk Devrimi Bosna Krizi Bulgar Bağımsızlığı 31 Mart Vakası Goudi coup Trablusgarp Savaşı 1912 Arnavut İsyanı Balkan Birliği
Birinci Balkan Savaşı
Muharebeler	Bulgar Cephesi Kırcaali Kırkkilise Lüleburgaz Alamidere Balkan Töresi Varna Merhamlı 1. Çatalca Bolayır Şarköy Edirne 2. Çatalca Sırp-Karadağ Cephesi Kumanova Luma Pirlepe Alinci Manastır İşkodra Yunan Cephesi Sarantaporon Komçiadis Gribova Yenice Beşpınar Soroviç Himara Driskos Pista Görice 1.Yanya İmroz Mondros 2.Yanya Bijan (3.Yanya)
Diplomasi ve siyaset	Londra Konferansı Albanian Independence Bâb-ı li Baskını Londra Antlaşması
İkinci Balkan Savaşı
Muharebeler	Kılkış Doyran Bregalnica Gurgusofça Pirot Dobruca Vidin Tuna Kalimantsi Edirne Kresna Kanyonu
Diplomasi ve siyaset	Greek–Serbian Alliance Batı Trakya Bağımsız Hükûmeti Bükreş Antlaşması İstanbul Antlaşması Atina Antlaşması
Diğer	1913 Romanian Army cholera outbreak
Genel
Neticesi	Kuzey Epir Özerk Cumhuriyeti Greco-Turkish crisis of 1914 Saraybosna Suikastı ve I. Dünya Savaşı Ottoman–Bulgarian alliance I. Dünya Savaşı Balkan Cephesi Serbian campaign Makedonya Cephesi
Mezalimler	Carnegie Komisyonu Balkan Savaşlarında Arnavut Katliamları Yakılan yerler
Katılımcılar	Bulgaristan Ferdinand Ivan Geshov Stoyan Danev Mihail Savov Ivan Fichev Vasil Kutinçev Nikola Ivanov Radko Dimitriev Stiliyan Kovaçev Georgi Todorov Karadağ I. Nikola Velihat Prens Danilo Janko Vukotić Osmanlı İmparatorluğu V. Mehmed Nâzım Paşa Zeki Paşa Esad Paşa Kölemen Abdullah Paşa Ali Rıza Paşa Hasan Tahsin Paşa Enver Bey Ahmet İzzet Paşa Romanya I. Carol Velihat Prens Ferdinand Alexandru Averescu Sırbistan I. Petar Velihat Prens Aleksandar Radomir Putnik Petar Bojović Stepa Stepanović Božidar Janković Yunanistan I. Yeoryos I. Konstantin Eleftherios Venizelos Panagiotis Danglis Pavlos Kunduriotis Konstantinos Sapountzakis Viktor Dousmanis Diğer Balkan devletleri: Arnavutluk (İsmail Kemal)
Kategori Kronoloji

Manastır Muharebesi nedir?, Manastır Muharebesi anlamı nedir?, Manastır Muharebesi ne demektir?