Yeni Bizans mimarisi

Aleksandr Nevski Katedrali, Sofya, mimar: Alexander Pomerantsev

Bizans Uyanış (ayrıca Yeni Bizans olarak isimlendirilir) çoğunlukla dini, kurumsal ve kamu binalarında görülen bir mimari uyanış hareketidir. Özellikle İstanbul ve Ravenna Eksarhlığı olmak üzere 5. ila 11. yüzyıllardan kalma Doğu ve Ortodoks Hristiyan mimarisiyle ilişkili Bizans stilinin unsurlarını içerir. Yeni Bizans mimarisi 1840'larda Batı Avrupa'da ortaya çıktı ve 19. yüzyılın son çeyreğinde Rusya İmparatorluğu'nda ve daha sonra Bulgaristan'da zirveye ulaştı. Yeni Bizans ekolü Yugoslavya'da I. Dünya Savaşı ile II. Dünya Savaşı arasında etkindi.

Ülkelerine göre liste[değiştir | kaynağı değiştir]

Alman devletleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Ortaya çıkan Bizans-Romanesk mimarisinin ilk örnekleri arasında Rus mimar Vasily Stasov'un yaptığı Potsdam 'da Aleksandr Nevski Anıt Kilisesi ve Bavyera Kralı I. Ludwig tarafından 1835'te inşa edilen ve 1840'ta tamamlanan Aziz Boniface Manastırı sayılabilir. Korint düzeni, tarihi Bizans sanatından açık bir sapma olmasına rağmen, bazilika 6. yüzyıl Ravenna mimarisinin kurallarını izledi. 1876'da Bavyera Kralı II. Ludwig, dıştan Romanesk Neuschwanstein Şatosu'nun Yeni Bizans iç mekanlarını, I. Justinianus ve Yunan azizlerinin mozaik görüntüleriyle tamamladı.

Danimarkalı mimar Theophil Hansen, 1850'lerde tarzın destekçisi oldu. Başlıca eserleri Neo-Grec ve Neo-Rönesans tarzına aitti, ancak Viyana Güzel Sanatlar Akademisi'nde Bizans sanatı profesörü olarak Hansen, Avusturya-Macaristan, Sırbistan ve savaş sonrası Yugoslavya'da Yeni Bizans mimarisini popülerleştiren bir mimar kuşağı şekillendirdi. Hansen'in kendi Neo-Bizans eseri, Viyana'daki Askerî Tarih Müzesi (1852-1856, Ludwig Förster ile) ve Kutsal Üçleme Rum Ortodoks Kilisesi (1856-1858) ve Christuskirche'yi (1858-1860) içerir.

Gründerzeit sırasında, her ikisi de Berlin'de bulunan Kutsal Kalp Kilisesi veya Rosary Bazilikası gibi birkaç Yeni Bizans tarzı kilise inşa edildi.

Sırbistan[değiştir | kaynağı değiştir]

Sırbistan'ın modern kutsal mimarisi, ana ivmesini Karađorđeviċ hanedanı tarafından 1909'da yaptırılan Oplenac'taki hanedan mezar kilisesinden almıştır.^[1] Ekim Devrimi'nden sonra Rus göçmen sanatçıların gelişiyle, Belgrad'ın ana hükûmet binaları Rusya'da eğitim görmüş seçkin Rus mimarlar tarafından planlandı. Yeni Bizans akımının hamisi Kral I. Aleksandar'dır.^[2]

Başlıca savunucuları Aleksander Deroko, Momir Korunović, Branko Kristić, Grigorijji Samojlov ve Nikola Krasnov (Никола́й Петро́вич Красно́в) idi. Başlıca katkıları, Dedinje'deki kraliyet kaleleri, Aziz Sava Katedrali, St. Marks kilisesi (Belgrad) idi. Komünist dönem sona erdikten sonra Mihailo Mitrović ve Nebojša Popović, Bizans geleneğindeki klasik örnekleri kullanan sakral mimaride yeni eğilimlerin savunucularıydı.^[3]

Belgrad'daki Aziz Sava Katedrali, Ayasofya'yı tefsir ediyor

Rus İmparatorluğu[değiştir | kaynağı değiştir]

Puşkin'deki Sofya Katedrali (1782-1788), aksi durumda neoklasik tarzda denilebilecek yapıların Bizans yaklaşımıyla tasarlanmasının en erken ve izole deneyiydi. 1830'larda Çar I. Nikolay, Konstantin Thon tarafından tasarlanan sözde Rus-Bizans tarzı kiliseleri tanıttı. I. Nikolay gerçek Bizans sanatını hor gördü; Thon'un stilinin aslında onunla pek ortak noktası yoktu.^{[kaynak belirtilmeli]} Thon dairesel Bizans kemerini omurga şeklinde bir beşikle ve yarım küre Bizans kubbesini bir soğan kubbe ile değiştirdi; kiliselerinin düzeni ve yapısal şeması açıkça neoklasik standarda aitti.

Grigori Gagarin ve David Grimm tarafından popüler hale getirilen gerçek Bizans sanatı, Çar II. Aleksandr tarafından Ortodoks Kilisesi'nin fiili resmi tarzı olarak kabul edildi. Bizans mimarisi, İmparatorluğun sınırlarında (Kongre Polonyası, Kırım, Kafkasya) Ortodoks yayılımının bir aracı haline geldi. Ancak, II. Aleksandr'ın saltanatı sırasında mali sıkıntılar nedeniyle birkaç bina tamamlandı. III. Aleksandr devlet tercihini 16.-17. yüzyıl Moskova ve Yaroslavl geleneğine dayanan Rus Uyanış akımı lehine değiştirmiş, ancak Bizans mimarisi özellikle büyük katedraller için ortak bir tercih olarak kalmıştır. Yeni Bizans katedralleri batı eyaletlerinde (Polonya, Litvanya), Kafkaslar ve Orta Asya'daki askeri üslerde, Kazak konaklarında ve Ural Dağları'nda Perm şehri çevresindeki sanayi bölgesinde yoğunlaşmıştır. Mimarlar David Grimm ve Vasili Kosyakov, 1880'ler-1890'larda fiili standart haline gelen, simetrik dört pandantif apsisli, tek kubbeli bir Bizans katedralinin eşsiz bir ulusal tipini geliştirdiler.

II. Nikolay'ın hükümdarlığında, mimarın bu standarttan Ayasofya mirasına dönüşü, Kronstadt Deniz Katedrali ve Poti Katedrali'nde zirveye ulaşmasıyla dikkate değerdi. Bu tasarımlar, çok hızlı inşaat programına izin veren betonarme kullandı; iç mekanları çağdaş Art Nouveau'ya açık referanslar içeriyordu, ancak dış cepheleri ortaçağ Konstantinopolis'ine açık bir saygı gösteriyordu. Rus Yeni Bizans geleneği 1917 devrimiyle sona erdi, ancak Yugoslavya ve Harbin'deki göçmen mimarlar tarafından devam ettirildi.

Deniz Katedrali, Kronstadt
Kazan kilisesi, Novodeviçi Mezarlığı, Sankt-Peterburg
İoannovski Manastırı, Sankt Peterburg
Aleksandr Nevski Katedrali, Novosibirsk
Novoçerkassk Katedrali, Novoçerkassk
Aya Nikola Manastırı, Verhoturye
Tebliğ Katedrali, Harkiv
Aziz Vladimir Katedrali, Sivastopol
Foros Kilisesi, Kırım
Yeni Afon Manastırı, Yeni Afon, Abhazya
St Volodymyr Katedrali, Kiev
Doğuş Katedrali, Riga
Baş Melek Mikâil Kilisesi, Kaunas
Theotokos Orant Kilisesi, Vilnius
Orthodoks Kilisesi, Białowieża
Aleksandr Nevski Katedrali, Łódź
Katedral, Poti
Aleksandr Nevski Katedrali, Tiflis

Amerika Birleşik Devletleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Amerika Birleşik Devletleri'nde ve başka yerlerde, Neo-Bizans stili genellikle Romanesk ve Gotik gibi diğer Orta Çağ uyanışçı stilleriyle ve hatta Mission Uyanış veya İspanyol Sömürge Uyanış stilleriyle yerel birleşmelerde görülür.

Önemli Amerikan örnekleri arasında Teksas'taki Rice Üniversitesi kampüsündeki birçok bina ve Ralph Adams Cram tarafından Manhattan'daki İsa Kilisesi Birleşik Methodist; New Orleans'taki Immaculate Conception Kilisesi, Philadelphia'daki St. Francis de Sales Kilisesi, St. Louis Katedral Bazilikası ve Buffalo, New York'da Saints Peter & Paul Ortodoks Kilisesi vardır.

Lekesiz Doğum Ulusal Tapınak Bazilikası[değiştir | kaynağı değiştir]

Lekesiz Doğum Ulusal Tapınak Bazilikası, Washington, Amerika Birleşik Devletleri'nde bulunan büyük bir Katolik küçük bazilikası ve ulusal tapınaktır. Tapınak, Amerika Birleşik Devletleri ve Kuzey Amerika'daki en büyük Katolik kilisesi ve Washington DC'deki en yüksek yaşanabilir binadır. Yeni Bizans mimarisinin inşaatı, 23 Eylül 1920'de ünlü müteahhit John McShain ile başladı ve 8 Aralık 2017, Trinity Dome mozaiği ile tamamlandı.

Büyük Britanya ve İrlanda[değiştir | kaynağı değiştir]

Westminster Katedrali (1895-1903), Londra'daki Katolik katedrali, John Francis Bentley (1839-1902) tarafından üsluptaki en büyük ve en kapsamlı İngiliz çabasıdır, ancak bir dizi başka kilise ve diğer binalar vardır örneğin Brixton Road'da İsa Kilisesi, ayrıca Londra'da, Arthur Beresford Pite tarafından, 1897-1903, The Oval kriket sahası yakınında ve High Wycombe St Mary ve St George Kilisesi (1935-1938) vardır. Yaklaşık 1850'den 1880'e kadar Bristol'da Bristol Bizans olarak bilinen ilgili bir tarz, Bizans tarzının unsurlarını Mağrip mimarisi ile birleştiren endüstriyel binalar için popülerdi. Dublin'de Newman University Kilisesi (1885-86) İrlanda'nın dikkate değer bir örneğidir.

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Westminster Katedrali'nin Yeni Bizans cephesi, Londra, Birleşik Krallık
Aleksandr Nevski Kilisesi, Gence, Azerbaycan
Aziz Spiridon Kilisesi, Trieste, İtalya
Neuschwanstein Şatosu Taht Odasının Tablosu, Bavyera, Almanya
Kutsal Kalp Kilisesi'nin içi, Berlin, Almanya
Katedral Basilika, St. Louis, ABD
St. Francis de Sales Roma Katolik Kilisesi, Philadelphia, ABD
Lekesiz Doğum Ulusal Tapınak Bazilikası, Washington, ABD
Aziz Sava Katedrali, Belgrad, Sırbistan
Aziz Sava Katedrali'nin içi
Rosary Bazilikası, Berlin, Almanya
Oplenac-mozole, Topola Sırbistan
Aziz Mark Kilisesi, Belgrad, Sırbistan
Kutsal Üçleme Kilisesi, Sighișoara, Romanya
Kutsal Üçleme Katedrali, Sibiu, Romanya
San Manuel y San Benito Kilsesi, Madrid, İspanya
Kurtarıcı İsa Katedrali, Banaluka, Bosna-Hersek
Eski Telefon Santrali, Belgrad
İsa Kilisesi Birleşik Methodist, New York, ABD
Hurva Sinegogu, Kudüs, İsrail
Alman Çeşmesi'nin tarihi bir fotokrom baskısı, İstanbul, Türkiye
Mile End St. Michael ve St. Anthony Kilisesi, Montreal, Kanada
Newman Üniversitesi Kilisesi'nin içi, Dublin, İrlanda
Catedral Metropolitana Ortodoxa, São Paulo, Brezilya

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Romanya Uyanış mimarisi – Bizans Uyanış ile Art Nouveau ve diğerlerini birleştirir

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Aleksandar Kadijević: Byzantine architecture as inspiration for serbian new age architects. Katalog der SANU anlässlich des Byzantinologischen Weltkongresses 2016 und der Begleitausstellung in der Galerie der Wissenschaften und Technik in der Serbischen Akademie der Wissenschaften und Künste. Serbian Committee for Byzantine Studies, Belgrade 2016, 978-86-7025-694-1, S. 87.
^ Aleksandar Kadijević: Byzantine architecture as inspiration for serbian new age architects. Katalog der SANU anlässlich des Byzantinologischen Weltkongresses 2016 und der Begleitausstellung in der Galerie der Wissenschaften und Technik in der Serbischen Akademie der Wissenschaften und Künste. Serbian Committee for Byzantine Studies, Belgrade 2016, 978-86-7025-694-1, S. 62.
^ Aleksandar Kadijević 2016: Between Artistic Nostalgia and Civilisational Utopia: Byzantine Reminiscences in Serbian Architecture of the 20th Century. Lidija Merenik, Vladimir Simić, Igor Borozan (Hrsg.) 2016: IMAGINING THE PAST THE RECEPTION OF THE MIDDLE AGES IN SERBIAN ART FROM THE 18TH TO THE 21ST CENTURY. Ljubomir Maksimovic & Jelena Trivan (Hrsg.) 2016: BYZANTINE HERITAGE AND SERBIAN ART I–III. The Serbian National Committee of Byzantine Studies, P.E. Službeni glasnik, Institute for Byzantine Studies, Serbian Academy of Sciences and Arts. Hier S. 177 (Academia:PDF) 26 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Russian Neo-Byzantine Architecture

[1] Aleksandar Kadijević: Byzantine architecture as inspiration for serbian new age architects. Katalog der SANU anlässlich des Byzantinologischen Weltkongresses 2016 und der Begleitausstellung in der Galerie der Wissenschaften und Technik in der Serbischen Akademie der Wissenschaften und Künste. Serbian Committee for Byzantine Studies, Belgrade 2016, 978-86-7025-694-1, S. 87.

[2] Aleksandar Kadijević: Byzantine architecture as inspiration for serbian new age architects. Katalog der SANU anlässlich des Byzantinologischen Weltkongresses 2016 und der Begleitausstellung in der Galerie der Wissenschaften und Technik in der Serbischen Akademie der Wissenschaften und Künste. Serbian Committee for Byzantine Studies, Belgrade 2016, 978-86-7025-694-1, S. 62.

[3] Aleksandar Kadijević 2016: Between Artistic Nostalgia and Civilisational Utopia: Byzantine Reminiscences in Serbian Architecture of the 20th Century. Lidija Merenik, Vladimir Simić, Igor Borozan (Hrsg.) 2016: IMAGINING THE PAST THE RECEPTION OF THE MIDDLE AGES IN SERBIAN ART FROM THE 18TH TO THE 21ST CENTURY. Ljubomir Maksimovic & Jelena Trivan (Hrsg.) 2016: BYZANTINE HERITAGE AND SERBIAN ART I–III. The Serbian National Committee of Byzantine Studies, P.E. Službeni glasnik, Institute for Byzantine Studies, Serbian Academy of Sciences and Arts. Hier S. 177 (Academia:PDF) 26 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1]

[2]

[3]

Yeni Bizans mimarisi nedir?, Yeni Bizans mimarisi anlamı nedir?, Yeni Bizans mimarisi ne demektir?