Bira

Bira, dünyadaki en eski ve en yaygın alkollü içeceklerden biridir. Su ve çaydan sonra en popüler üçüncü içecek konumundadır.^[1] Bira tahıldan üretilirː Yaygın olarak malt arpa kullanılır ama buğday, mısır ve pirinç de kullanılan ürünler arasındadır. Yapım aşamasında şıra (malt-su karışımı) içerisindeki nişastanın fermantasyonu sonucu etil alkol ve karbondioksit açığa çıkar ve bira köpüğüne sahip bira meydana gelir. Çoğu modern bira, biraya acılık ve farklı lezzetler katan, doğal bir dengeleyici ve koruyucu görevi gören şerbetçi otu ile hazırlanmaktadır. Şerbetçi otu yerine veya şerbetçi otu ile birlikte aroma katabilecek meyve ve çeşitli otlar da kullanılabilmektedir. Seri üretimde, doğal karbondioksit üretimi genellikle işlem sırasında çıkarılır ve yapay karbondioksitleme kullanılır. En popüler bira türleri arpa birası, buğday birası, çavdar birası, darı birasıdır.

Bira, plastik şişede, cam bira şişesinde veya teneke içecek kutusunda dağıtılabilir. Ayrıca özellikle pub ve barlarda biralar bira bardağı, Maß, pint bardağı, schooner bardaklarda sunulur. Özel olarak biralar bira musluğundan süzülür.

Modern biraların gücü genellikle hacimce yaklaşık %4 ila 6 alkoldür (ABV), ancak bu değer %0,5 ile 20 arasında değişebilir. Bazı bira fabrikaları %40 ABV ve üzeri örnekler oluşturur. Bira, birçok dünya kültürünün bir parçasını oluşturur. Bira festivali, bira bahçesi, bira salonu gibi sosyal geleneklerin yanı sıra pub gezintisi, pub yarışması ve pub oyunu gibi aktiviteleri içeren zengin bir pub kültürü vardır. Bira damıtıldığında ortaya çıkan likör bir çeşit viskidir.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Eski Mısır'da bira yapımını gösteren tahta biblolar. Gülhaç Mısır Müzesi, California, ABD.

Bira, insanoğlunun ürettiği en eski içeceklerden biridir. Arkeolojik araştırmalara göre ilk kez MÖ 10000 yılı civarında Ortadoğu'da muhtemelen tesadüf sonucu, buğday çorbasının mayalanması ile keşfedildi. Bu keşif, insanların yerleşik uygarlığa geçmesi, böylece biranın ham maddesi olan tahılları bol miktarda üretip tüketmesinin bir sonucuydu.^[2] Sümer ve Mısır kayıtlarından anlaşıldığı kadarıyla yazının bulunmasından sonra da Ortadoğu'da başlıca içki olarak bol miktarda tüketildi.^[3]

Günlük hayatta ve dinsel törenlerde bol miktarda tüketilen bira, aynı zamanda çeşitli meyve ve tatlandırıcılarla, mesela III. Ramses döneminde balla karıştırılıp ilaç niyetine de kullanılmıştır.

Orta Çağ'dan bu yana özellikle Kuzey Avrupa, biranın ana yurdu haline gelmiştir. 14. yüzyıl öncesinde bira genelde evde yapılıp tüketilen bir içki iken, 14. yüzyıl itibarıyla birahanelerin ortaya çıkmasıyla biranın kalitesi daha da yükselmiş ve daha çok tüketilen bir içki haline gelmiştir.

Osmanlı İmparatorluğu'nda bira[değiştir | kaynağı değiştir]

Bira, 1839 senesi sonrasında Batı'ya açılma sürecinde Osmanlı'ya girmiştir. Osmanlı İmparatorluğu’nda biraya ait ilk mevzuat 1847’de konulmuştur. Mevzuatın genellikle uygulamayı izlediği gerçeğine dayanarak arpa suyu veya biranın 1847 öncesi bilindiği, tüketildiği ve üretildiği söylenebilir. 1840'lı yıllarda ise birahaneler açılmaya başladı.^[4] Osmanlı'da bira üretimi 1896 yılında 12.000 hl idi (1,2 milyon litre). Bu oran hızla artmış ve 1913-1914 yılları arası 9,9 milyon litreye ulaşmıştır. Türkiye Cumhuriyeti'nde bu rakama ancak 1940'lı yıllarda ulaşılmıştır.^[4]

Yapımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Uluslararası bir içecek olan biranın yapımı ülkeden ülkeye değişiklikler göstermektedir. Belçika'da, tıpkı Fransız peynirlerinde olduğu gibi, bir yılın günleri kadar çok bira çeşidi sayılabilir, Birleşik Krallık'ın "a-le"leri, İrlanda'nın "stout"ları, Danimarka'nın "pilsner"leri, Almanya'nın "lager"ları ünlüdür. Ve tabii ki tüm Avrupa'da Çekya'nın Pilsen şehrinden adını alan, genelde tüm sarı biralara adını veren "pils"ler revaçtadır.

Önce arpa taneleri yüksek sıcaklıkta filizlenme yöntemiyle malt haline dönüştürülür. Ardından kavrularak rengini alır. Kavrulma süresi biradaki renk değişikliğini sağlar. Daha sonra sıcak saf su ile karıştırılır. Bir litre bira elde etmek için 6-7 litre su gereklidir. Son aşamada ise şerbetçi otu katılır. Şerbetçi otunda 200’den fazla aromatik kokunun bileşimi vardır. Sıra, bira mayasının eklenmesiyle elde edilen, şekerleri alkole ve karbonik gaza dönüştüren fermantasyon işlemindedir. Bu işlem, yüksek sıcaklıkta yapılır (15-20 derece). Yoğun (kesif) biralar için 3-5 gün boyunca (özellikle esmer biralarda), sarı biralarda ise 6-8 derece arasında, 7-10 gün boyunca fermantasyon işleminin devam etmesi gereklidir.

Alkol oranı[değiştir | kaynağı değiştir]

Alkol oranı "spéciales"lerin büyük bölümünde 5 ila 7 derece, "luxe"lerde 4 ila 5 derecedir, yemekte tercih edilen "light" biralarda 3,5 dereceden daha azdır. Yüksek teknoloji sayesinde üretilen alkolsüz biralarda ise bu oran 0,015 dereceye kadar düşer (örneğin ihracat ağırlıklı üretilen Efes Alkolsüz). Buna rağmen esmer biralardaki alkol oranı 12-13 dereceyi bulabilmektedir. Dünyanın en sert birası, Fransa'da "La Samichlaus" adı verilen biradır. Yılda sadece bir gün, Saint Nicolas gününde satılır ve bir yıl sonra içilir. Son yıllarda Avrupa'da, Atlantik ötesi biralar modadır; Amerika'nın hafif biraları, şerbetçi otunun az kullanıldığı biralar, yeşil limon eşliğinde içilen Meksika'nın Corona birası gibi.

Türleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Bira tipleri genel olarak 'ale' ve 'lager' olarak ikiye ayrılmaktadır. Ale tipi biralar üst fermantasyon, lager tipi biralar ise alt fermantasyon biralarıdır.

Alt fermantasyon biraları[değiştir | kaynağı değiştir]

Pilsen: Kolay içimli, açık renkli, şerbetçiotundan gelen aromatik ve acılık tat karakteri dengelenmiş, alkol derecesi %4,8-5,1 arasında değişen bir bira tipidir.
Lager: Lager dünyada en çok tanınan ve bilinen açık renkli, Pilsen'e göre daha düşük acılık karakterine sahip ve aromatik tat karakteri ön plana çıkarılmış bir bira tipidir.
Koyu renkli bira: Koyu renkli malt ve isteğe göre belirli oranda kavrulmuş malttan da üretilen, %4,8-5,0 alkol ihtiva eden bir bira tipidir.
Festival birası: Almanya'da özellikle Ekim ayında düzenlenen Bira Festivali için özel olarak üretilen yüksek alkollü mevsimsel bir bira tipidir.
Bockbier: Yüksek doygunluk hissi veren, %6-7 alkol derecesine sahip, özellikle Almanya'da Mayıs, sonbahar ve yılbaşı dönemlerinde üretilen mevsimsel bir bira tipidir.
Alkolsüz bira: Doğal yoldan oluşan alkolün belirli prosesler sonucu içinden uzaklaştırıldığı, normal biralara göre daha düşük kalorili bir bira çeşididir.

Üst fermantasyon biraları[değiştir | kaynağı değiştir]

Ale: Ale ismi birçok farklı karakterde genellikle koyu renkli bir dizi Britan bira tipi için kullanılan genel bir tanımlamadır. Pale, Bitter, Mild ve Scotch olarak çeşitleri mevcuttur.
Hefeweizen (Mayalı Buğday Birası): Miktar olarak en az %50 oranında buğday maltı kullanılarak üretilen, Almanya'nın özellikle Bavyera eyaletinde popüler olan bir bira tipidir.
Kristallweizen (Filtre Edilmiş Buğday Birası): Hefeweizen olarak yukarıda belirtilen biraya benzer hammadde kullanılarak, filtrasyon sonrası mayanın uzaklaştırıldığı bir bira tipidir.
Altbier: Koyu renkli buğday ve arpa maltının birlikte kullanıldığı, acılığı yüksek ve sert içimli bir bira tipidir.
Kölsch: Açık renkli, mayhoş bir tat karakterine sahip, özellikle Almanya'nın Köln şehrinde popüler olan bira tipidir.
Stout: Siyah renkli, özellikle çok koyu renkli malt ve bir miktar da kavrulmuş malttan imal edilmiş, acılığı sert karakterde bir üst fermantasyon birasıdır.
Porter: Porter da Stout benzeri koyu renkli, bazı çeşitleri %9 alkol ihtiva eden bir bira tipidir.

Sağlık etkisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Bira içildiğinde içenin üzerinde kısa ve uzun süreli etkileri olan etanol alkolü içerir. İnsan vücudundaki farklı alkol konsantrasyonlarının kişi üzerinde farklı etkileri vardır. Alkolün etkileri kişinin içtiği miktara, biradaki alkol yüzdesine ve tüketimin gerçekleştiği zamana, yenen yiyecek miktarına ve reçeteli ilacın kullanılmasına bağlıdır.

%0.03-0.02'lik bir kan alkol konsantrasyonunu, tipik olarak ruh hali ve olası öfori, genel kendine güven ve sosyallik artışı, kaygı azalması, yüzdeki kızarıklık, kırmızı görünüm, bozulmuş karar ve ince kas koordinasyonuna neden olur.
%0.09-0.25'lik bir kan alkol konsantrasyonunu, uyuşukluk, sedasyon, denge sorunları ve bulanık görmeye neden olur.
%0,18-0,30 arasındaki bir kan alkol konsantrasyonunu, derin karışıklığa, konuşma bozukluğuna, şaşırmaya, baş dönmesine ve kusmaya neden olur.
%0.25-0.40 arasında bir kan alkol konsantrasyonunu, stupor, bilinç kaybı, anterograd amnezi, kusmaya, pulmoner aspirasyon (bilinçsiz iken kusmanın solunması nedeniyle ölüm meydana gelebilir) ve solunum depresyonuna (potansiyel olarak hayatı tehdit eden) neden olabilir.
%0,35-0,80 arasındaki bir kan alkol konsantrasyonunu, komaya (bilinç kaybı), hayatı tehdit eden solunum depresyonuna ve muhtemelen ölümcül alkol zehirlenmesine neden olur. Tüm alkollü içeceklerde olduğu gibi araba kullanırken, uçak veya makine kullanırken içki içmek kaza riskini artırır; birçok ülke sarhoş araba kullanmayla ilgili ağır cezalara sahiptir.

2016 sistematik bir derleme ve meta-analiz orta düzeyde etanol tüketiminin, etanol tüketiminden ömür boyu çekimserliğe kıyasla mortalite yararı getirmediğini bulmuştur.^[5]

Bazı çalışmalar az miktarda alkol (kadınlarda birden fazla ve erkeklerde iki bardak içki) içmenin, kalp hastalığı, inme, diabetes mellitus ve erken ölüm riskinde azalma ile ilişkili olduğu sonucuna varmıştır.^[6]

Sürekli, orta veya ağır alkol tüketiminin uzun vadeli sağlık etkileri, alkolizm ve alkolik karaciğer hastalığı geliştirme riskini içerir. "Alkol kullanım bozukluğu" olarak da bilinen alkolizm sorunlara neden olan geniş anlamlı bir terimdir.^[7]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Nelson, Max, The Barbarian's Beverage: A History of Beer in Ancient Europe, Routledge, Abingdon, Oxon, sf.1 (İngilizce) isbn=0-415-31121-7, 21 Eylül 2010'da erişilmiştir.
^ Standage, Tom, Altı Bardakta Dünya Tarihi, Türkuvaz Kitap, 2005. "Bereketli hilâl olarak bilinen bölgede (...) son buzul çağından sonra MÖ 10000 civarında yabani tahıl toplama işi yaygınlaşınca biranın keşfedilmesi de kaçınılmazdı" (sf. 17) ve sf. 18, 26
^ Standage, sf.38
^ ^a ^b Osmanlı’da Bira 2 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., BirayaDair.com
^ Stockwell T, Zhao J, Panwar S, Roemer A, Naimi T, Chikritzhs T (Mart 2016). "Do "Moderate" Drinkers Have Reduced Mortality Risk? A Systematic Review and Meta-Analysis of Alcohol Consumption and All-Cause Mortality". J Stud Alcohol Drugs. 77 (2). ss. 185-98. doi:10.15288/jsad.2016.77.185. PMC 4803651 $2. PMID 26997174.
^ O'Keefe, JH; Bhatti, SK; Bajwa, A; DiNicolantonio, JJ; Lavie, CJ (Mart 2014). "Alcohol and cardiovascular health: the dose makes the poison...or the remedy". Mayo Clinic Proceedings. 89 (3). ss. 382-93. doi:10.1016/j.mayocp.2013.11.005. PMID 24582196.
^ Jill Littrell (2014). Understanding and Treating Alcoholism Volume I: An Empirically Based Clinician's Handbook for the Treatment of Alcoholism:volume Ii: Biological, Psychological, and Social Aspects of Alcohol Consumption and Abuse. Hoboken: Taylor and Francis. s. 55. ISBN 9781317783145. 29 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2020. The World Health Organization defines alcoholism as any drinking which results in problems

[1] Nelson, Max, The Barbarian's Beverage: A History of Beer in Ancient Europe, Routledge, Abingdon, Oxon, sf.1 (İngilizce) isbn=0-415-31121-7, 21 Eylül 2010'da erişilmiştir.

[6bardak1-2] Standage, Tom, Altı Bardakta Dünya Tarihi, Türkuvaz Kitap, 2005. "Bereketli hilâl olarak bilinen bölgede (...) son buzul çağından sonra MÖ 10000 civarında yabani tahıl toplama işi yaygınlaşınca biranın keşfedilmesi de kaçınılmazdı" (sf. 17) ve sf. 18, 26

[6bardak2-3] Standage, sf.38

[BirayaDair-4] Osmanlı’da Bira 2 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., BirayaDair.com

[5] Stockwell T, Zhao J, Panwar S, Roemer A, Naimi T, Chikritzhs T (Mart 2016). "Do "Moderate" Drinkers Have Reduced Mortality Risk? A Systematic Review and Meta-Analysis of Alcohol Consumption and All-Cause Mortality". J Stud Alcohol Drugs. 77 (2). ss. 185-98. doi:10.15288/jsad.2016.77.185. PMC 4803651 $2. PMID 26997174.

[Kee2014-6] O'Keefe, JH; Bhatti, SK; Bajwa, A; DiNicolantonio, JJ; Lavie, CJ (Mart 2014). "Alcohol and cardiovascular health: the dose makes the poison...or the remedy". Mayo Clinic Proceedings. 89 (3). ss. 382-93. doi:10.1016/j.mayocp.2013.11.005. PMID 24582196.

[7] Jill Littrell (2014). Understanding and Treating Alcoholism Volume I: An Empirically Based Clinician's Handbook for the Treatment of Alcoholism:volume Ii: Biological, Psychological, and Social Aspects of Alcohol Consumption and Abuse. Hoboken: Taylor and Francis. s. 55. ISBN 9781317783145. 29 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2020. The World Health Organization defines alcoholism as any drinking which results in problems

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

g t d İçkiler
Fermante içecekler	Bal şarabı • Bira • Cider • Pirinç şarabı • Sake • Şampanya • Şarap
Damıtılmış içecekler	Absent • Aquavit • Arak • Armanyak • Brendi • Changaa • Cin • Kalvados • Konyak • Likör • Mastika • Pastis • Pisco • Rakı • Rom • Tekila • Çipuro • Uzo • Viski • Votka
Güçlendirilmiş şaraplar	Madeira şarabı • Marsala şarabı • Porto şarabı • Sherry • Vermut
Ilgili	Alkollü içecekler listesi Kokteyller listesi Ulusal içecekler listesi Viski markaları listesi Ülkelere göre kaçak içki türleri Şarap üreten ülkeler listesi Bira çeşitleri listesi Ülkelere göre bira türleri Votkalar listesi Rom markaları listesi Tekilalar listesi İçecek karışımı Karışık içecek Psikotrop madde Tütün Sigara Alkol

g t d Biracılık
Tatlar	Alewife Alfa asit Zayıflama (demleme) Varil (birim) Fıçıda yaşlandırılmış bira Şişeleme hatası Ekmekten bira Bira köpüğü Bira ölçümü Şişeleme hattı Bira harcanmış tahıl Biracılık evi BeerXML Bira ekipmanı Soğuk likör tankı Coolship Zanaat maltlama Lintner derecesi Gıda işlemede fermantasyon Fermantasyon başlatıcı Filtrelenmiş bira Flathead Valley Community College Serbest amino nitrojen Glikol soğutucu Yerçekimi (alkollü içecek) Hidrometre Hogshead Keystone (fıçı) Kveik Keg Lautering Yiyecek ve içecek hazırlamada kullanılan mikroorganizmalar listesi Maashaus Maltlama Mash rake Mashing Bira fabrikası ve küçük bira fabrikası Oregon Hops and Brewing Archives Pink Boots Society Racking Bira ve Maltlama Araştırma Enstitüsü Saladin kutusu Scandinavian Brewers 'Review Shive Spile Standart Referans Metodu Sternewirth Privilege Sıkışmış fermantasyon Kule bira fabrikası Trub (demleme) VLB Berlin Windisch – Kolbach ünitesi Bira yapımında kadınlar Dünya Barista Şampiyonası Dünya Biracılar Kupası Wort Maya flokülasyonu Zimoloji
Bira imalatçıları	Bira şirketleri listesi AB InBev Asahi Breweries BrewDog Carlsberg Group Diageo Distell Group Limited Heineken N.V. Molson Coors Beverage Company SABMiller San Miguel Corporation United Breweries Group
Bira ve damıtma kalıpları	Billava Cantar kastı Durava Ezhava Gamalla Idiga Kalwar Nadar Nalavar Namadhari Naik
Ev yapımı bira	Bira Sertifikasyon Programı Brewers Association Campden tablet Damacana Cornelius fıçısı Fermantasyon kilidi İyodofor Kaçak içki Sodyum metabisülfit White House Honey Ale WineMaker Magazine WineMaker International Amateur Wine Competition
Demleme malzemeleri	Bira ilavesi Bappir Candi şekeri Soğuk likör tankı Finings Gruit şerbetçiotu İnvert şeker Isinglass Malt Malt granülleri Maris Otter Püre malzemeleri Maya
Bira yapımında kullanılan mayalar	Brettanomyces Brettanomyces bruxellensis Brettanomyces claussenii Gal4 transkripsiyon faktörü Hanseniaspora Kluyveromyces Lachancea thermotolerans Metschnikowia Ogataea Pichia Pichia anomala Saccharomyces Saccharomyces bayanus Saccharomyces cariocanus Saccharomyces cerevisiae Saccharomyces chevalieri Saccharomyces eubayanus Saccharomyces kudriavzevii Saccharomyces mikatae Saccharomyces paradoxus Saccharomyces pastorianus Saccharomyces uvarum Saccharomycotina Schizosaccharomyces Torulaspora Torulaspora delbrueckii

g t d Ülkelere göre bira türleri
Avrupa'da alkol tercihleri Kişi başına bira tüketimine göre ülkeler listesi Küçük bira fabrikaları listesi
Afrika'da bira	Yeşil Burun Adaları birası Mısır Etiyopya Kenya Fas Nijerya Güney Afrika Tanzanya
Asya'da bira	Ermenistan Azerbaycan Çin Hong Kong Tibet Hindistan Endonezya İran İsrail Japonya Ürdün Kazakistan Malezya Moğolistan Myanmar Kuzey Kore Pakistan Filipinler Singapur Güney Kore Sri Lanka Suriye Tayvan Tayland Türkiye Vietnam
Avrupa	Arnavutluk Avusturya Beyaz Rusya Belçika Bosna Bulgaristan Hırvatistan Çek Cumhuriyeti Danimarka Estonya Finlandiya Fransa Almanya bira fabrikaları Yunanistan Macaristan İzlanda İrlanda İtalya Lüksemburg Litvanya Hollanda Kuzey Makedonya Norveç Polonya Portekiz Romanya Rusya Sırbistan Slovakya Slovenya İsveç Ukrayna Birleşik Krallık İngiltere Kuzey İrlanda İskoçya Galler
Kuzey Amerika	Karayipler birası Orta Amerika birası Kanada Quebec Kosta Rika Meksika Nikaragua Panama Amerika Birleşik Devletleri bira fabrikaları
Güney Amerika	Arjantin Brezilya Şili Kolombiya Venezuela
Okyanusya	Avustralya Yeni Zelanda

g t d Barmen
Meslekler	Barback Barmen Bira garsonu Kokteyl garsonu Sommelier Bar fedaisi
Alkollü içecekler	Bira Elma şarabı Likör Şarap
Alkolsüz karıştırıcılar	Bitter Meyve suyu Nar şurubu Alkolsüz içecek Şurup Domates suyu
Ekipman	Alkollü içkiler ölçüsü Bar kaşığı Bira motoru Bira kulesi İçecek altlığı Blender Chinois Kokteyl sallayıcısı Kokteyl süzgeci Tirbuşon Drinkware Cam şekillendirici Buz küpü Jigger Meyve sıkacağı Margarita makinesi Kavgalama kaşığı Hindistan cevizi rendesi Dişli Karıştırma çubuğu Çırpacak Zester
Kokteyl garnitürü	Çubuk Şeker Kereviz Narenciye dilimi Kokteyl soğanı Maraschino kirazı Zeytin Turşu Tuz Twist Kokteyl çubuğu Kokteyl şemsiyesi Pipet
İlgili	Body shot Bottle keep Dryness Flair bartending Gay night Happy hour Ladies' night Last call Six o'clock swill Straight up Well drink
İlgili	Barmenlik okulu Kokteyl İçme tesisi dizin Bar meyhane taverna Uluslararası Barmenler Derneği

Bira nedir