Halüsinojen mantarlar

Halüsinojen mantarlar, sihirli mantarlar olarak da bilinen, anormal bilinç durumları meydana getiren psilosibin ve psilosin maddelerini içeren bütün psikoaktif mantarlara verilen ad. Bu mantar gruplarına ek olarak Amanita cinsinden bazı türler ile Claviceps purpurea da halüsinatif etkilere sahiptir.

Tarihte[değiştir | kaynağı değiştir]

Avrupa ve Kuzey Afrika'da, yapım tarihleri MÖ 6.000 ile 9.000 yılları arasında değişen ve Psilocybe cinsinden mantarların tasvir edildiği iddia edilen mağara resimleri keşfedilmiştir.^[1]^[2]

Bazı mantarların halüsinojen özelliklerinin olduğu yüzyıllardır bilinmektedir. Eski Orta ve Güney Amerika medeniyetlerinde bulunan heykeller, mantarların o zamanlar dini törenlerde kullanıldığını göstermektedir. Aztekler bu mantarları "teonanacatl - Tanrıların eti" şeklinde tarif etmişlerdir. Tarihçiler Aztek ruhani liderlerinin bu halüsinojenleri kullanarak farklı bir bilinç düzeyine geçtiği, tanrılar ve diğer ruhlarla iletişim kurduklarına inandıklarını belirtmişlerdir.

Türler[değiştir | kaynağı değiştir]

Halüsinojenik etki gösteren mantarlar, içerdikleri psikoaktif maddelere göre çeşitli gruplara ayırabilir.

Psilosibin/Psilosin mantarları[değiştir | kaynağı değiştir]

Psilosibin veya psilosin içeren mantar türleri genellikle Copelandia, Gymnopilus, Inocybe, Panaeolus, Pholiotina, Pluteus ve Psilocybe cinslerine mensuptur. Psilocybin kelimesi Yunancadaki "psilo" (kel) ve "cybe" (kafa) kelimelerinden gelmiştir ve mantarın şapkasının yapısına atıfta bulunmaktadır.

Bu gruba ait mantarlara Psilocybe mexicana, Psilocybe cubensis, Psilocybe semilanceata, Psilocybe pelliculosa, Panaeolus subbalteatus, Psilocybe cyanescens, Psilocybe baeocystis örnek gösterilebilir. Bu mantarlar tüketilmelerinin yarım-bir saat ardından dört saat kadar sürebilen esneme, konsantrasyon bozukluğu, kalp atışlarının hızlanması, görsel ve işitsel halüsinasyonlara (sanrılar) yol açar. Bu mantarların en büyük tehlikesi Galerina autumnalis gibi ölümcül bazı mantar türlerine çok benzemeleri ve aynı habitatı paylaşmalarıdır. Son zamanlarda Psilocybin gibi maddelerin tıpta kullanımlarının ne şekilde olabileceği yönünde araştırma projeleri başlatılmıştır.

İbotenik asit ve Müsimol içeren mantarlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Amanita muscaria, üzerine konan sinekleri öldürdüğü için sinek mantarı olarak da bilinir ve müsimol ve ibotenik asit halüsinojen maddeleri içerir. Amanita virosa (Ölüm meleği) ve Amanita phalloides (Türkiye'de Evcik kıran ve Köy Göçüren diye de bilinir) ismindeki ölümcül mantarlarla akrabadır. Tüketilmesinin ardından terleme, göz bebeklerinde küçülme, vücut ısısının yükselmesi ve halüsinasyonlar görülür. Genelde mantarı yiyen kişi derin bir uykuya dalar. Lewis Caroll'un Alis Harikalar Diyarında isimli kitabının kahramanı Alice'nin bir mantarı yedikten sonra yaşadıkları bu mantarın Amanita muscaria olduğunu ima etmektedir. Orta Çağ'da bu mantarın sıkılan suyu sinek öldürücü olarak kullanılmıştır. Çocuk kitaplarında kırmızı ve benekli olarak resmedilen mantarlar da bu mantar türündendir.

Amanita pantherina, A. muscaria ile benzer kimyasal içeriğe sahiptir, ancak ondan daha etkili ve tehlikelidir.

Ergotamin içeren mantarlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Claviceps (Ergot) cinsinden mantarlar ergotamin içerirler ve tüketilmeleri durumunda ergotizm denen hastalığa yol açabilirler. Çavdar mahmuzu olarak da bilinen Claviceps purpurea, çavdar üzerinde yetişir ve bu mantar türü ölüm tehlikesine yol açabilir. Eğer hasat sırasında veya çavdar una dönüştürülmeden önce temizlenmezse bu undan yapılan ürünleri yiyenler etkilenirler. Kullanımı delilik veya düşüklere yol açabilir. Bu mantar üzerinde yapılan araştırmalar histamin, ergosterol ve güçlü bir halüsinojen olan LSD'nin elde edilmesini sağlamıştır.

Yasal durum[değiştir | kaynağı değiştir]

Amanita muscaria çoğu ülkede kontrol dışındadır. LSD hammaddesi olduğu için çavdar mahmuzu erişimi kontrol altında tutulmaktadır. Hollanda ve Çekya dışındaki Avrupa ülkelerinin çoğunda halüsinojen mantarların bulundurulması ve tüketilmesi yasadışıdır. Amerika Birleşik Devletleri eyaletlerinin çoğunda da bu mantarların kullanımı yasaktır.

Halüsinojen mantar sporları mikroskobik örnek olarak internetteki çeşitli sitelerden temin edilebilmekteyse de, çoğu ülkede bu mantarların sporlarının bile bulundurulması yasaktır.

Tehlikeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Türleri bilinmeyen mantarların toplanması ve bilinçsizce tüketimi ölümle sonuçlanabilecek zehirlenmelere yol açabilir.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Akers, Brian P.; Ruiz, Juan Francisco; Piper, Alan; Ruck, Carl A. P. (17 Şubat 2011). "A Prehistoric Mural in Spain Depicting Neurotropic Psilocybe Mushrooms?1". Economic Botany (İngilizce). 65 (2): 121-128. doi:10.1007/s12231-011-9152-5. ISSN 0013-0001.
^ Rush, John A. (2013). Entheogens and the Development of Culture: The Anthropology and Neurobiology of Ecstatic Experience. North Atlantic Books. s. 488. ISBN 978-1-58394-624-4. 20 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2020.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

EMCDDA Twww.emcdda.europa.eu17 Temmuz 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Halüsinojen mantarlar ve yetiştirilmeleri ile ilgili bilgi
Zehirli ve halüsinojen mantarlar
Amanita muscaria ile ilgili bilgi

[1] Akers, Brian P.; Ruiz, Juan Francisco; Piper, Alan; Ruck, Carl A. P. (17 Şubat 2011). "A Prehistoric Mural in Spain Depicting Neurotropic Psilocybe Mushrooms?1". Economic Botany (İngilizce). 65 (2): 121-128. doi:10.1007/s12231-011-9152-5. ISSN 0013-0001.

[Rush2013-2] Rush, John A. (2013). Entheogens and the Development of Culture: The Anthropology and Neurobiology of Ecstatic Experience. North Atlantic Books. s. 488. ISBN 978-1-58394-624-4. 20 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2020.

[1]

[2]

Halüsinojen mantarlar nedir?, Halüsinojen mantarlar anlamı nedir?, Halüsinojen mantarlar ne demektir?