Peyote
Doğada Peyote
Korunma durumu
Hassas  (NatureServe)[1]
Bilimsel sınıflandırma
Alem:	Bitkiler
	Kapalı tohumlular
	İki çenekliler
Takım:	Caryophyllales
Familya:	Kaktüsgiller
Cins:	Lophophora
Tür:	L. williamsii
Binomial adlandırma
Lophophora williamsii (Lem.) J.M.Coult.
Sinonimler
Echinocactus williamsii Lemaire ex Salm-Dyck Lophophora lewinii (K. Schumann) Rusby Lophophora echinata Croizat Lophophora fricii Habermann L. williamsii var. fricii (Habermann) Grym L. diffusa subsp. fricii (Habermann) Halda Lophophora jourdaniana Haberman

Lophophora williamsii veya peyote, meskalin ve benzeri psikoaktif alkaloidleri içeren küçük ve dikensiz bir kaktüs türü.^[2] Peyote Nahuatl veya Aztek dilindeki peyōtl kelimesinden türetilmiş İspanyolca bir kelimedir ve "parıltılı" anlamına gelir.

Peyote Meksika'ya ve güneybatı Teksas'a özgüdür. Özellikle Chihuahuan Çölü'nde ve Coahuila, Nuevo León, Tamaulipas ve San Luis Potosi eyaletlerinde bulunur. Mart-Mayıs ayları arasında çiçeklenir, ancak bazen Eylül ayına kadar da çiçeklenme görülebilir. Çiçekler tigmotaktik anterlerlere sahiptir ve pembe rengindedir (Opuntia gibi).

Tüketildiğinde psikoaktif etkilere neden olan peyote, Kuzey Amerikalı yerliler tarafından uzun bir dini ve tıbbi kullanım geçmişine sahiptir. Peyote, halüsinojen bir madde olan meskalin içerir.

Coğrafi dağılım ve yaşam alanı[değiştir | kaynağı değiştir]

L. williamsii, çoğunlukla Meksika gibi Kuzey Amerika’nın güney kısımlarına özgüdür. Amerika Birleşik Devletleri'nde ise Güney Teksas'ta yetişir. Meksika'da kuzeydeki Chihuahua, Coahuila, Nuevo León ve Tamaulipas eyaletlerinde yetişen kaktüs San Luis Potosi ve Zacatecas'a kadar yayılmıştır.^[3][4][5]

Genellikle 100 ila 1.500 m rakımlarında yetişen bitki, Chihuahuan çölünde istisnai olarak 1.900 metre yüksekliğe kadar dağılım gösterir. Kurak ve sıcak çöl bölgelerinde yaşamasına rağmen kaktüs aynı zamanda Tamaulipas'ın ılıman iklimi içinde de mevcuttur. Kaktüsler, kireçtaşı tepelerinde veya bu tepelerin yakınlarında yaygınlık gösterir.^[6]

Kullanım[değiştir | kaynağı değiştir]

Psikoaktif kullanım[değiştir | kaynağı değiştir]

Psikoaktif özellikleri için kullanıldığında, saf meskalin için yaygın doz kabaca 200 ila 400 mg arasındadır. Bu doz yaklaşık olarak 10 ila 20 gram kurutulmuş peyoteye eşdeğerdir. Bununla birlikte bitkinin etki gücü, kaktüsten kaktüse önemli ölçüde farklılık gösterir ve bu durum dozajların doğru ölçülmesini zorlaştırır. Etkiler yaklaşık 10 ila 12 saat sürer. Peyote'nin görsel veya işitsel algıyı etkilediği (bkz. sinestezi) ve halüsinasyonlara neden olduğu bildirilmektedir.^[7][8]

Tıbbi kullanım[değiştir | kaynağı değiştir]

Psikoaktif kullanımının yanı sıra bazı Kızılderili kabileleri, şifalı özelliklere sahip olabileceği inancıyla; diş ağrısı, doğum ağrısı, ateş, meme ağrısı, cilt hastalıkları, romatizma, diyabet, soğuk algınlığı ve körlük gibi çeşitli rahatsızlıkları tedavi etmek için peyote kullanır.^[9]

Kültürel önem[değiştir | kaynağı değiştir]

Huichol kültürü[değiştir | kaynağı değiştir]

Huichol dini Mısır, Mavi Geyik, Peyote ve Kartal olmak üzere dört ana tanrıdan oluşur. Tanrıların hepsinin Güneş Tanrısından (Tao Jreeku) doğduna inanılır.

• Huichol sanatı
• 
• 
• 
• 

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

• 
  Doğadaki peyote dağılımı
• 
  Amerikan Yerlisi bir Peyote Davulcusu (yaklaşık 1927)
• 
  Kurutulmuş Lophophora williamsii dilimleri ("Peyote Düğmeleri")
• 
  Peyote içindeki birincil halüsinojen olan meskalinin kimyasal yapısı

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Ayahuska
• Carlos Castaneda
• Liserjik asit dietilamid
• N, N-dimetiltriptamin

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

1. ^ "Lophophora williamsii" 24 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. The IUCN Red List of Threatened Species, IUCN Global Species Programme, Red List Unit, Cambridge, UK. 2017. Retrieved 12 April 2018.
2. ^ Salak, Kira. "Lost Souls of the Peyote Trail (published in National Geographic Adventure)". Kira Salak. Kira Salak, KiraSalak.com. 21 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2013. 
3. ^ Martin, Terry (Temmuz 2008). "Stalking the wild Lophophora Part 1: Chihuahua and Coahuila" (PDF). Cactus and Succulent Journal. 80 (4). Cactus and Succulent Society of America. ss. 181-186. doi:10.2985/0007-9367(2008)80[181:STWL]2.0.CO;2. ISSN 0007-9367. 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2013. 
4. ^ Martin, Terry (Eylül 2008). "Stalking the wild Lophophora Part 2: Zacatecas, San Luis potosí, Nuevo León, and Tamaulipas" (PDF). Cactus and Succulent Journal. 80 (5). Cactus and Succulent Society of America. ss. 222-228. doi:10.2985/0007-9367(2008)80[222:STWL]2.0.CO;2. ISSN 0007-9367. 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2013. 
5. ^ Martin, Terry (Kasım 2008). "Stalking the wild Lophophora Part 3: San Luis Potosí (central), Querétaro, and Mexico City" (PDF). Cactus and Succulent Journal. 80 (6). Cactus and Succulent Society of America. ss. 310-317. doi:10.2985/0007-9367-80.6.310. ISSN 0007-9367. 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2013. 
6. ^ Zimmerman, Allan D.; Parfitt, Bruce D. (2006). "Lophophora williamsii". Flora of North America Editorial Committee, eds. 1993+ (Ed.). Flora of North America. 4. New York & Oxford: Oxford University Press. s. 242. 11 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2019. 
7. ^ Orsolini, L; Papanti, G. D; De Berardis, D; Guirguis, A; Corkery, J. M; Schifano, F (2017). "The "Endless Trip" among the NPS Users: Psychopathology and Psychopharmacology in the Hallucinogen-Persisting Perception Disorder. A Systematic Review". Frontiers in Psychiatry. Cilt 8. s. 240. doi:10.3389/fpsyt.2017.00240. PMC 5701998 $2. PMID 29209235. 
8. ^ Halberstadt, A. L (2014). "Recent Advances in the Neuropsychopharmacology of Serotonergic Hallucinogens". Behavioural Brain Research. Cilt 277. ss. 99-120. doi:10.1016/j.bbr.2014.07.016. PMC 4642895 $2. PMID 25036425. 
9. ^ Carstairs, S. D; Cantrell, F. L (2010). "Peyote and mescaline exposures: A 12-year review of a statewide poison center database". Clinical Toxicology. 48 (4). ss. 350-3. doi:10.3109/15563650903586745. PMID 20170392. 

Okuma listesi[değiştir | kaynağı değiştir]

• Calabrese, Joseph D. "The Therapeutic Use of Peyote in the Native American Church" Chapter 3 in Vol. 1 of Psychedelic Medicine: New Evidence for Hallucinogens as Treatments Michael J. Winkelman and Thomas B. Roberts (editors) (2007). Westport, CT: Praeger/Greenwood.
• Dawson, Alexander S. 2018. The Peyote Effect: From the Inquisition to the War on Drugs. University of California Press, 2018.
• Feeney, Kevin. "The Legal Basis for Religious Peyote Use." Chapter 13 in Vol 1 of Psychedelic Medicine: New Evidence for Hallucinogens as Treatments Michael J. Winkelman and Thomas B. Roberts (editors) (2007). Westport, CT: Praeger/Greenwood.
• Baggot, Matthew J. A Note on the Safety of Peyote when Used Religiously. Council on Spiritual Practices, 1996.
• Rätsch, Christian, "The Encyclopedia of Psychoactive Plants, Enthnopharmacology and Its Applications" 1998/2005, Rochester, Vermont, Park Street Press, 978-0-89281-978-2

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• USDA: NRCS Bitki Profili Lophophora williamsii 14 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.