Enerji içeceği

Enerji içeceği, çoğunlukla içildiğinde yarattığı zihinsel ve fiziksel uyarıcı etkisi nedeniyle tüketilen yüksek kafeinli içecek türü. Enerji içecekleri gazlı veya gazsız olmalarının yanında içeriklerinde birçok bitki özü, amino asitler, şeker, taurin ve tatlandırıcılar bulunur. Sıklıkla spor içecekleri ile karıştırılan enerji içecekleri, hatalı olarak bu amaçla da kullanılır. 2017'de küresel enerji içeceği satışları yaklaşık 44 milyar euro idi.^[1] Enerji içecekleri 250 ml, 500 ml olan içecek kutusu, aynı zamanda şişe'de sunulur.

Kahve, çay gibi doğal kafeinli içecekler enerji içeceği olarak kabul edilmezler. Kola gibi içecekler ise daha az kafein içerdiklerinden enerji içeceği sınıfına dahil değildir.

Fazla tüketildiğinde başta kalp olmak üzere çeşitli rahatsızlıklara sebebiyet veren enerji içecekleri bazı ülkelerde yasaklanmıştır. Örneğin ABD'de Four Loko gibi alkollü enerji içeceklerinin satışı 2010 yılından bu yana yasaktır.^[2] Mayo Clinic'e göre, günlük en fazla 400 mg kafein tüketilmesi sağlıklıdır. Bu 4 fincan kahve veya 2 dikişlik (yaklaşık 250 ml) enerji içeceğine eşdeğerdir.^[3]^[4]

Enerji içecekleri, içerdikleri diğer bileşenlerin faydalarının yanı sıra, kafeinin sağlığa etkileri için pazarlanmaktadır.

Alkol endüstrisi, alkol ve enerji içeceklerinin bir arada tüketilmesi nedeniyle son zamanlarda eleştirilmiştir. Kafeinli alkollü içeceklerde kafein ve alkolün birlikte kullanılması alkole bağlı yaralanma oranlarını arttırmaktadır.^[5] Enerji içecekleri alkolün etkisini maskeleyebilir ve kişi kendi gerçek sarhoşluk düzeyini yanlış yorumlayabilir. Kafein ve alkolün her ikisi de diüretik olduğundan kombine kullanımı dehidrasyon riskini artırır. Bir uyarıcı (kafein) ve depresanın (alkol) karışımı sinir sistemine çelişkili mesajlar gönderir ve kalp atış hızının ve çarpıntılarının artmasına neden olabilir.^[6]

Sağlığa etkisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Aşırı enerji içeceği tüketimi, özellikle çocuklarda, gençlerde ve genç yetişkinlerde yüksek kafein ve şeker alımından kaynaklanan ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.^[7] Aşırı veya tekrarlanan enerji içeceği tüketimi, aritmi ve kalp krizi gibi kalp sorunlarına, anksiyete ve fobiler gibi psikiyatrik durumlara yol açabilir.

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Enerji içecekleri, ilk başlarda meşrubat endüstrisinin aktif bir alt kümesiydi. Örneğin Pepsi başlangıçta bir enerji artırıcı olarak pazarlanıyordu. Coca-Cola'nın adı, her ikisi de bilinen uyarıcılar olan iki aktif bileşenden türetilmişti: koka yaprakları ve kola fındığı (bir kafein kaynağı). 1904 yılında, gıda ürünlerindeki kokain kullanımına ilişkin endişeler nedeniyle taze koka yapraklarının yerini "kullanılmış" yapraklar aldı. İngiltere'de ilk olarak Lucozade Energy iyileşmeye yardımcı olan bir hastane içeceği olarak 1929'da tanıtıldı. Amerika'da daha sonra tanıtılan ilk enerji içeceklerinden biri de Dr. Enuf'du. Dr. Enuf halen Johnson City, Tennessee'de üretilmekte ve ülke genelinde seyrek olarak satılmaktadır.^[8]

Japonya'da enerji içeceği, Lipovitan markasının piyasaya sürülmesiyle en az 1960'ların başlarına kadar uzanmaktadır. Lipovitan'dan sonra Güney Koreli bir içecek olan Bacchus-F de 1960'ların başında ortaya çıktı.

1985 yılında, Jolt Cola Amerika Birleşik Devletleri'nde tanıtıldı. Pazarlama stratejisinde içeceğin kafein içeriğine odaklanıldı ve uyanıklık verme yönü vurgulandı. 1995'te ise PepsiCo, Josta'yı piyasaya sürdü. Bu ABD'li büyük bir içecek şirketi tarafından piyasaya sürülen ilk enerji içeceğiydi.^[9] Ancak Pepsi ürünün üretimini 1999'da durdurdu. Pepsi daha sonra Amp Energy markasıyla enerji içeceği pazarına geri döndü.

Avrupa'da enerji içeceklerine Lisa şirketi ve "Power Horse" adlı bir ürün öncülük etti. Avusturyalı bir girişimci olan Dietrich Mateschitz, 1987 yılında Red Bull ürününü tanıttı. Ürün 21. yüzyılda dünya çapında en çok satan enerji içeceği oldu. Mateschitz'in kendisi Red Bull'u Tayland içeceği Krating Daeng'i baz alarak geliştirmiştir. Red Bull, 1997'de piyasaya sürüldükten sonra 2005'te yaklaşık %47'lik bir pazar payı ile ABD'de hakim marka oldu.

Yeni Zelanda ve Avustralya'da bu pazarların lider enerji içeceği ürünü olan V, Frucor Suntory tarafından piyasaya sürüldü. Ürün şu anda Yeni Zelanda ve Avustralya'daki pazarın %60'ından fazlasını elinde tutmaktadır.

Bazı içeceklerin bileşimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Enerji içecekleri genellikle metilksantinler, kafein, sitrik asit, ksantin, B vitaminleri, karbonatlı su ve yüksek fruktozlu mısır şurubu, şeker ve birçok aromalar içerir. Diğer yaygın bileşenler guarana, yerba mate, acai üzümü, taurin, ginseng, maltodekstrin, inositol, karnitin, kreatin, glukuronolakton, sukraloz veya mabet ağacıdır.^[10]

Tüm sayılar 100 g cinsinden verilmiştir (ürün hacimleri genellikle 0,25-0,33 i - 0.5 litre, çok nadiren 1 litre olur).

	Black Bruin	Club-Mate^[11]^[12]	Ten Strike	Dynamite	Burn	Black Energy	XXL	Red Bull	Ozone	BATTERY	Adrenaline Rush	Tiger	NR’Ja	Adrenaline Nature	ТB-52	Shark	Bullit	Non-Stop	Flash Energy	Red Devil	Jaguar	Gorilla enerji içeceği	Revo	Monster Energy	effect
Etanol, % hac.	0,0	0,0	7,2	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	7,0	7,0	0,0	0,0		0,0
Enerji değeri, kcal	48,8	20	99	58,6	55	47,3	45	45	50	52	50	44	50	50	48	39,5	39,5	46,0	100,4		52	52		44
Karbonhidrat, g	11,7	5	11,5	14,2	13,2	11,2	11,3	11	11,5	13	12,2	11,2	12,3	12,0	15	11	10	10,0	11,8	11,5		12,6			10,6
Taurin, mg	NA	0	240	310	420	400	400	250	400	399	240	+	+		400	240	400	400	120	40		34			240
Kafein, mg	NA	20	30	23,8	32	20	32	32	32	30	30		36	30	32	30	34	34	27	30,0		27,2		32	30
Askorbik asit (С), mg		0	15,6	18,4						36,1	25	+					12,48	12,48	25			28,3
Niasin (B3), mg	8	0	3,96	5,5	5,8	4,4	8	8	8			+			8	7,2		3,168	6			6,8			6,6
Pantotenik asit (B5), mg	1,98	0	2,53	1,8	1,1	2	2	2	2						+	2	2	2,026	1,5			2,7			1,86
Piridoksin (B6), mg		0	0,6	0,61	0,6	0,2	2	1,27	2	0,8	0,8	+		0,32	2	0,8	0,46	0,468	0,6	0,11		0,6			1,2
Folik asit (B9), g		0	60	61		20	20	20	10	40					120	0,4		54	53			60,1
Glukuronolakton, mg		0			255	10	240								+										24
Teobromin, mg		0				7,5
İnositol (B8), mg		0			12					21,7	+	+
Riboflavin (B2), mg		0										+			0,6			1	0,5			0,6			0,62
Mate özü, mg		20	20										+							+
Ahududu yaprağı ekstresi, mg		0	20
Guarana ekstresi, mg		0			5,3					+		+	+		+
L-Carnitine, mg		0							100	100	100
D-riboz, mg		0							201	201	+
Ginseng özü, mg		0							4,8	4,8	+		3
Maltodekstrin		0							+	+			+

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2021.
^ "FDA Press Releases". fda.gov. 8 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2015.
^ "How much is too much?". mayoclinic.org. Mayo Clinic. 22 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2014. Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
^ Smith, Leesa (3 Eylül 2014). "'My heart just hit the floor': A mother's pain after her son died from drinking FOUR energy drinks daily... as a doctor warns no more than two caffeinated beverages per day". Daily Mail Australia. 22 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2014.
^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2021.
^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2021.
^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2021.
^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2021.
^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2021.
^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2021.
^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2015.
^ "Caffeine in Club-Mate". 13 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2015.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

[1] "Arşivlenmiş kopya". 22 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2021.

[2] "FDA Press Releases". fda.gov. 8 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2015.

[energy-drinks-3] "How much is too much?". mayoclinic.org. Mayo Clinic. 22 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2014. Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)

[4] Smith, Leesa (3 Eylül 2014). "'My heart just hit the floor': A mother's pain after her son died from drinking FOUR energy drinks daily... as a doctor warns no more than two caffeinated beverages per day". Daily Mail Australia. 22 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2014.

[5] "Arşivlenmiş kopya". 22 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2021.

[6] "Arşivlenmiş kopya". 22 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2021.

[7] "Arşivlenmiş kopya". 25 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2021.

[8] "Arşivlenmiş kopya". 22 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2021.

[9] "Arşivlenmiş kopya". 6 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2021.

[10] "Arşivlenmiş kopya". 12 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2021.

[11] "Arşivlenmiş kopya". 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2015.

[12] "Caffeine in Club-Mate". 13 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2015.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

g t d Enerji içeceği
Enerji içecekleri listesi
Monster Beverage The Coca-Cola Company	Burn Formula 50 Full Throttle Monster Mother NOS RAC 124 Reign Relentless Tab Energy Vault Von Dutch
PepsiCo	Amp Energy Adrenaline Rush Josta Mountain Dew Kickstart Rockstar Sting
Özgür markalar	5-hour Energy Bacchus-F Bang Bawls Beaver Buzz Booster Carabao Cocaine Coolah Energy Crunk Demon Energy Desperta Ferro! EJ-10 Emerge Four Guarana Hell Energy Joose Krating Daeng Lipovitan Liquid Smoking M-150 MTV UP! Nae Danger Oronamin Pimp Juice Pussy Red Bull Reload Rich Energy Rip It Rowdy Semtex Shark Speed Street King Tiger V Venom
Diğer	Battery

g t d Besin takviyesi
Türler	Vücut geliştirme takviyesi Enerji içeceği Enerji barı Protein barı Spor içeceği Yulaf bar Yağ asitleri Bitkisel takviyeler Mineraller Prebiyotikler Probiyotikler (Lactobacillus Bifido bakterisi) Protein takviyesi Vitaminler
Vitaminler ve kimyasal elementler ("mineraller")	Retinol (A Vitamini) B vitaminleri Tiamin (B₁) Riboflavin (B₂) Niasin (B₃) Pantotenik asit (B₅) Piridoksin (B₆) Biyotin (B₇) Folik asit (B₉) Siyanokobalamin (B₁₂) Askorbik asit (C Vitamini) Ergokalsiferol ve Kolekalsiferol (D Vitamini) Tokoferol (E Vitamini) Naftokinon (K Vitamini) Kalsiyum Kolin Krom Kobalt Bakır Flor İyot Ütü Magnezyum Manganez Molibden Fosfor Potasyum Selenyum Sodyum Kükürt Çinko
Diğer yaygın içerikler	AAKG β-hidroksi β-metilbütirat Karnitin Kondroitin sülfat Morina karaciğeri yağı Bakır glukonat Kreatin Diyet lifi Echinacea Efedra Balık yağı Folat Ginseng Glukosamin Glutamin Üzüm çekirdeği özütü Guarana Demir takviyesi Japon hanımeli Krill yağı Lingzhi Keten yağı Yağ asidi Devedikeni Melatonin Kırmızı pirinç mayası arı sütü Palmetto gördüm Spirulina St John's wort Taurin Buğday çimi Kurt Üzümü Yohimbin Çinko glukonat
İlgili makaleler	Codex Alimentarius Enzim Enzit Hadakol Bitki çayı Nutrasötik Multivitamin Beslenme

g t d Meşrubat
Markalar	Markalı meşrubat ürünleri listesi Meşrubat aromaları listesi Ülkelere göre meşrubatlar listesi
Türleri	Kola Kirazlı kola Krem soda Diyet Enerji Slush Zencefilli gazoz Zencefilli bira Üzüm Limonlu-misket limonlu içecek Limonata Portakallı meşrubat Kök birası Spor içeceği
Ayrıca bakınız	Şekerli içecek vergisi Yağ vergisi
Listeler	Alkolsüz içecek üreticileri listesi The Coca-Cola Company Cott Keurig Dr Pepper Dr Pepper Snapple Group National Beverage PepsiCo Kola savaşları

Enerji içeceği nedir?, Enerji içeceği anlamı nedir?, Enerji içeceği ne demektir?