Çikolata

Çikolata, tropik kakao ağacının çekirdek denen tohumlarından yapılan yiyecektir. Çikolataya istendiğinde fıstık, fındık ve süt de katılır. Çikolata kalori değeri yüksek, enerji veren bir yiyecektir.^[1]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Çikolata tarihi milattan önceye kadar gider. Milattan önce, büyük olasılıkla Olmeklerden oluşan bir grup, Mezoamerika'da kakao ağacı yetiştirir. Mayalar, bir hayvanın bu ağaçtan bir meyve kopardığına tanık olur.^[2] Amerikan yerlilerine göre bu bitki onlara tüylü bir yılan tanrı tarafından bahşedilmiştir. Bu tanrı, Mayalarda “Kukulkan”; Azteklerde ise “Quetzalcoatl” olarak adlandırılır. Mayalar zamanla bu çekirdekleri nasıl kullanacaklarını öğrenirler. M.S. 600 yılında, Mayalar çikolatalı bir içecek yaparlar. Azteklerde ve Mayalarda çikolata içmek önemli bir olay sayılırdı. Mayalarda daha çok kraliyet ailesi için uygun görülen bu içeceği sıradan insanlar çok özel durumlarda içebiliyordu. Azteklerde ise yöneticiler, rahipler, rütbeli askerler, onurlandırılmak istenen tüccarlar bu özel içeceği tadabiliyordu.^[3] İspanyol kâşifler Kristof Kolomb ve Hernán Cortés'in, 16. yüzyılda Orta Amerika'ya yaptıkları gezide Aztek kralı Montezuma bu çikolatalı içeceği 50 sürahi ve altın kadehler içinde kaşiflere sunar. Kaşifler bu içeceği vatanlarına götürüp hazırlamasını öğretirler. Bu, Mayalar ile Azteklerin öğütülmüş kakao çekirdeklerinin suyla karıştırılmasıyla elde ettikleri bir içecektir. Aztek dilinde "ekşi, acı içki" anlamına gelen "xocoatl" adındaki bu içeceği Aztekler, içine mısır unu, biber ve diğer baharatlar katarak soğuk olarak içiyorlardı. İspanyollar ise aynı içkiyi şekerli olarak içmeye başladılar. 80 yıl sonra, İngiltere'de içecek yapılmak üzere katı çikolata satılmaya başladı.^[4] Böylece katı çikolata satan "çikolata evleri" bütün Avrupa'ya yayıldı. 1825 yılında kakao tozu ve kakao yağını daha sonra kalıp çikolata yapmak için ayırabilen bir makine geliştirildi. 1875 yılında Daniel Peter adlı İsviçreli bir çikolatacı bu çikolataya süt tozu katmaya başladı. Türkiye'nin ilk yerel üretim yapan çikolata fabrikası ise, cumhuriyetten üç yıl sonra, 1927'de Feriköy'de kuruldu. Bugüne kadar bulunan en eski çikolatanın izlerine 2600 yıllık bir çömleğin içinde rastlanmıştır.^[5]

Çikolata yapımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Latince adı “tanrıların besini” anlamında Theobromocacao olan kakao ağacından elde edilen kakao, Batı Afrika, Batı Hint Adaları ve Güney Amerika’da üretilir. Kakao ağaçları dört yaşından sonra meyve vermeye başlar. Boyu 4-10 metre olan ağaç yılda iki kez ürün verir. Gövdeye ya da ana dallara yakın yerlerde çıkan meyve, olgunlaştığında uzunluğu 35 cm kadardır.^[6] Bir meyvenin içinde yaklaşık 2,5 cm boyunda 20-40 tohum, yani kakao çekirdeği bulunur. Etli, olgun meyvelerin içinden çıkarılan çekirdekler birkaç gün muz yaprağında mayalandırılır. Daha sonra güneşte kurutulur ve böylece çekirdekler fabrikada işlenmeye hazır hale gelmiş olur. Fabrikada temizlenen kakao çekirdekleri kavrulur ve öğütülür. Elde edilen macun görünümündeki sıvı, çikolata yapımında kullanılır. Ayrıca preslenerek kakao ve kakao yağı elde edilir.^[7]

Kavrulmuş kakao parçaları şekerle karıştırılır ve bir kapta ağır silindirlerle hamur haline getirilir.^[8] Bu hamur ince çikolata tabakalarına dönüştürülür ve ardından bu tabakalar kakao yağı katılarak yumuşatılır. Sonra dikdörtgen olukları bulunan bir makinenin içine koyulur. Oluklar içindeki silindirlerle çikolata yumuşak ve pütürsüz hale getirilir. Sonunda sıvıya dönüşen çikolata kalıplara dökülür ve soğutulur. Katılaşan çikolatayı çıkarmak için kalıp biraz ısıtılır.^[9]

Sütlü çikolata, inek sütünden süt tozu, vanilya ile başka tat ve koku vericiler eklenerek elde edilir.^[10] Değişik çikolatalar yaparken, çikolatanın yumuşak ve kolay işlenebilir olması için soya fasulyesinden elde edilen "lesitin" maddesi de eklenir.

Çeşitleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Bitter çikolata: Bileşiminde en az %18 kakao yağı ve en az %14 yağsız kakao kuru maddesi olacak şekilde en az %35 toplam kakao kuru maddesi içeren çikolatadır.
Sütlü çikolata: Bileşiminde en az %2,5 yağsız kakao kuru maddesi olacak şekilde en az %25 toplam kakao kuru maddesi içeren, ayrıca en az %14 süt kuru maddesi ve en az %3,5 süt yağından oluşan, kakao yağı ve süt yağı toplam miktarı ise en az %25 olan çikolatadır.
Beyaz çikolata: Bileşiminde en az %20 kakao yağı ve en az %14 süt kuru maddesi içeren ve en az %3,5’i süt yağı olan çikolatadır.
Dolgulu çikolata: Dış kısmı toplam ürün ağırlığının en az %25’ini içeren, bitter çikolata, sütlü çikolata, bol sütlü çikolata ve beyaz çikolatalardan birinden oluşan dolgulu çikolatadır.
Pralin: Toplam ürün ağırlığının en az %25'i bitter çikolata, sütlü çikolata, bol sütlü çikolata, beyaz çikolataların kombinasyonundan, karışımından veya herhangi birinden ya da dolgulu çikolatadan oluşan bir lokma büyüklüğündeki çikolatadır.
Ruby çikolatası: Bir çikolata türevidir ve Ruby çekirdeklerinden yapılan bir çikolata türüdür. Ruby kakao çekirdeklerinden elde edilen ve herhangi bir renklendirici içermeyen Ruby çikolatasını Türkiye’ye getiren ilk marka ise Magnum oldu. Ruby çikolatası, ilk kez Eylül 2017’de Barry Callebaut tarafından tanıtılmıştır.

Diğer çikolata çeşitleri

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Chocolate | Definition, History, Types, Production, & Facts | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 13 Ekim 2023. 23 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2023.
^ "History of Chocolate: Cocoa Beans & Xocolatl". HISTORY (İngilizce). 10 Ağustos 2022. 31 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2023.
^ Magazine, Smithsonian; Fiegl, Amanda. "A Brief History of Chocolate". Smithsonian Magazine (İngilizce). 16 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2023.
^ Verna, R. (Aralık 2013). "The history and science of chocolate". The Malaysian Journal of Pathology. 35 (2): 111-121. ISSN 0126-8635. PMID 24362474. 13 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2023.
^ Magazine, Cacao (5 Eylül 2022). "The History of Chocolate: A Timeline". ReadCacao (İngilizce). 12 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2023.
^ "13 Tips and Tricks for Making Chocolate Confections at Home". Food & Wine (İngilizce). 4 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2023.
^ Barišić, Veronika; Kopjar, Mirela; Jozinović, Antun; Flanjak, Ivana; Ačkar, Đurđica; Miličević, Borislav; Šubarić, Drago; Jokić, Stela; Babić, Jurislav (30 Ağustos 2019). "The Chemistry behind Chocolate Production". Molecules. 24 (17): 3163. doi:10.3390/molecules24173163. ISSN 1420-3049. PMC 6749277 $2. PMID 31480281. 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2023.
^ tim (5 Haziran 2023). "The Art of Crafting Delicious Chocolate from Cocoa Beans | Duyvis". Royal Duyvis Wiener B.V. (İngilizce). 21 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2023.
^ Magazine, Cacao (23 Ağustos 2022). "How is Chocolate Made: From Bean to Bar". ReadCacao (İngilizce). 9 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2023.
^ "What Is The Process Of Making Chocolate？6 Steps". Chocolate Making Machine (İngilizce). 12 Nisan 2023. 28 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2023.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Chocolate". Encyclopædia Britannica (11. bas.). Cambridge University Press.

[1] "Chocolate | Definition, History, Types, Production, & Facts | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 13 Ekim 2023. 23 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2023.

[2] "History of Chocolate: Cocoa Beans & Xocolatl". HISTORY (İngilizce). 10 Ağustos 2022. 31 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2023.

[3] Magazine, Smithsonian; Fiegl, Amanda. "A Brief History of Chocolate". Smithsonian Magazine (İngilizce). 16 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2023.

[4] Verna, R. (Aralık 2013). "The history and science of chocolate". The Malaysian Journal of Pathology. 35 (2): 111-121. ISSN 0126-8635. PMID 24362474. 13 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2023.

[5] Magazine, Cacao (5 Eylül 2022). "The History of Chocolate: A Timeline". ReadCacao (İngilizce). 12 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2023.

[6] "13 Tips and Tricks for Making Chocolate Confections at Home". Food & Wine (İngilizce). 4 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2023.

[7] Barišić, Veronika; Kopjar, Mirela; Jozinović, Antun; Flanjak, Ivana; Ačkar, Đurđica; Miličević, Borislav; Šubarić, Drago; Jokić, Stela; Babić, Jurislav (30 Ağustos 2019). "The Chemistry behind Chocolate Production". Molecules. 24 (17): 3163. doi:10.3390/molecules24173163. ISSN 1420-3049. PMC 6749277 $2. PMID 31480281. 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2023.

[8] tim (5 Haziran 2023). "The Art of Crafting Delicious Chocolate from Cocoa Beans | Duyvis". Royal Duyvis Wiener B.V. (İngilizce). 21 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2023.

[9] Magazine, Cacao (23 Ağustos 2022). "How is Chocolate Made: From Bean to Bar". ReadCacao (İngilizce). 9 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2023.

[10] "What Is The Process Of Making Chocolate？6 Steps". Chocolate Making Machine (İngilizce). 12 Nisan 2023. 28 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2023.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

g t d Çikolata
Yan kuruluş	Çikolata tarihi Çikolata listesi
Theobroma	Theobroma Theobroma cacao Theobroma grandiflorum Theobroma bicolor
Çikolata çeşitleri	Kakao çekirdeği Kakao yağı Kakao tozu Kakao likörü Çikolata likörü Flavan-3-ol Teobromin Triptofan Feniletilamin Enkephalin Anandamide
Çikolata çeşitleri	Fırınlama Kokolin Kuvertür Bitter Sütlü Modelleme Ruby Beyaz Belçika İsviçre Acı tatlı Yarı tatlı
Ürünler	Kalıp çikolata Kalıp şeker markalar içecekler Sıcak çikolata Çikolata kaplı yiyecekler Çikolatalı bisküvi Çikolatalı kek Browni Damla çikolata Damla çikolatalı kurabiye Çikolatalı para Çikolata çıtırtı Çikolatalı sos Çikolatalı dondurma Çikolata likörü Çikolatalı süt Çikolatalı puding Çikolatalı krema Çikolata şurubu Çikolatalı trüf Cioccolato di Modica Fudge Ganache Naneli çikolata Mole sosu
Süreçler	Havalandırılmış çikolata Broma işlemi Çikolata çiçeği Çikolata kıvam ölçer Conching Hollanda usulü Enrober Şeker kabuğu
Sanayi	Big Chocolate Kakao üretiminde çocuk işçiliği Çikolatacı Çikolata dükkanı Çikolatanın Karanlık Yüzü Avrupa Kakao ve Çikolata Direktifi Gana Kakao Tahtası Gana üretimi Harkin – Engel Protokolü Uluslararası Kakao Organizasyonu Fildişi Sahili üretimi Üreticiler (dikey) Nijerya üretimi Filipin çikolata endüstrisi Dünya Kakao Vakfı
İlgili	Çokolik Çikolata fontanı Çikolata müzeleri Çikolatacılar Sağlık etkileri Askeri çikolata İsviçre Amerika Birleşik Devletleri

g t d Şeker (şekerleme)
Kategoriye göre	Şekerlemecilik Şeker şekerlemesi Kalıp şeker Sakız Çikolata Penny şeker
Listeler	Şekerler listesi En çok satan şeker markaları listesi Naneli şekerler listesi Şekerleme markaları listesi Çikolatalar listesi Çikolata markaları listesi Çikolata üreticileri listesi
Çikolata çeşitleri	Çikolata çeşitleri Kokolin Kuvertür çikolata Modellenen çikolata Sütlü çikolata Beyaz çikolata Bitter çikolata Kalıp çikolata Çikolatalı trüf Naneli çikolata Fudge (şeker) Belçika çikolatası İsviçre çikolatası Çikolata dükkanı Şekerleme dükkanı
Sakız	Sakız Balonlu sakız Damla sakız Sakız markaları listesi Sakız endüstrisi
Şeker şekerlemesi	Sert şeker Karamel Şekerleme Taffy Marzipan Draje Pralin Jöleli şeker Jöleli ayıcık Tofi Pastilli sakız Sakızlı şeker Marshmallow Koz helva Naneli şeker Meyan (şeker)
tıbbi şeker	Boğaz pastili Nikotin sakızı Lolipop
Kekler	Kekler Çerezler Tatlılar Donut Hamur işleri Börekler, turtalar ve tartlar

Çikolata nedir?, Çikolata anlamı nedir?, Çikolata ne demektir?