Ancona
Komün
Città di Ancona
Bayrak
Ancona
Ülke	İtalya
Bölge	Marche
İl	Ancona
İdare
• Belediye Başkanı	Valeria Mancinelli
Yüzölçümü
• Toplam	123,71 km²
Rakım	16 m
Nüfus  (30 Nisan 2015)
• Toplam	101,300
• Yoğunluk	820/km²
Zaman dilimi	UTC+01.00 (OAS)
• Yaz (YSU)	UTC+02.00 (OAYS)
Posta kodu	60100, 60121-60129, 60131
Alan kodu	071
Resmî site www.comune.ancona.it

Ancona veya Ankona^[1] (İtalyanca: Ancona), İtalya'nin merkezi Marche bölgesinin ve ayni adli Ancona ili merkezi olan Adriyatik Denizi kıyısında (1 Ocak 2016 itibarıyla) 100.861 nüfuslu bir liman kentidir. Ancona, Adriyatik Denizi'nin en büyük ticaret limanıdır ve gemi yapım tersaneleri bulunur.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Ancona İ.O. 4. yüzyılda Siracusa Yunan sömürgesi olarak kuruldu. Ancona'yı İ.O. 268'de antik Romalılar aldı. Şehir uzun süre Roma İmparatorluğu'nun egemenliğinde kaldı. Batı Roma İmparatorluğu zayıflayıp barbar kavimler istilasına maruz kaldığı dönemde Ancona Gotlar ve Lombardlar hücumlarına uğradı ama bunları püskürttü.

Bizans İmparatorluğu'nun İtalya'da bulunan arazilerinin idarecisi olan Ravenna Eksarhlığı idaresinde bulunan "Pentopolis" adı verilen büyük şehirlerinden biri oldu. Emeviler ve Abbasiler dönemlerine Arapların Akdeniz'de filoları bulunduğu dönemde denizden Arap hücumlarına karşı koydu.

Kuzey İtalya'nın Karolenj İmparatorluğu Franklarınca istilasından (Marche isminin geldiği) Ancona Marklığı merkezi oldu.

MS 1000 civarında Ancona gittikçe serbestlik kazanmaya başlayıp çok geçmeden (Gaeta, Tranı ve Raguşa ile aynı zamanda) denizcilikle uğraşan bir İtalyan şehir Cumhuriyeti - Ancona Cumhuriyeti hüviyetini aldı. Ancona Cumhuriyeti şehrin üç mahallesinden terzieri) seçilen altı kişiden oluşan "İhtiyar Heyeti" tarafından idare edilen oligarşi idi. Cumhuriyet Akdeniz bölgesinde çok geçerli "agontano" adlı bir para bastırmaktaydı. Ancona Cumhuriyeti çok kere Ragusa Cumhuriyeti ile müttefik olarak, çok kere Venedik'e karşı, hareket etti. Ancona Cumhuriyeti gemi filoları Haçlı Seferlerine büyük destek sağladı. 12. yüzyılda Ancona Papa ve Kutsal-Roma Germen İmparatorluğu mücadelelerine çok defa "Guelfolar (Papalar Yanlısı)" olarak katıldı. "Ancona'lı Cyriacus" 15. yüzyılda Akdeniz bölgesi üzerinde ve özellikle Osmanlı İmparatorluğu arazileri üzerinde yazdığı 6 cilt kitap o yüzyılın en önemli birincil kaynakları arasındadır.

1532 yılında Ancona Cumhuriyeti istiklalini kaybetti ve Papa VII. Clement tarafından Papalık Devleti'ne dahil edildi. Bu dönemdeki tek-erkli idarenin gücü Ancona'nın güçlü kalesinden anlaşılır. Papalık idaresi limanı genişletti ve 18. yüzyılda ünlü karantina istasyonu olan Ancona "Lazaretto" binasını inşa ettirdi.

Ancona 1797 Napolyon Fransa'sı tarafından işgal edilip "Ancona Cumhuriyeti" tekrar kurulduğu ilan edildiyse de 1798'de "Roma Cumhuriyeti"ne bağlanıp "Metauro Departmanı" merkezi oldu. Fransız idaresi 1814'e kadar devam etti.

1815 Viyana Kongresi tarafından Papalık Devleti'ne geri verildi. 1830 devrimleri sırasında Papalık Devleti'nde de ortaya karışıklıkları bastırmak için Fransız desteği istendi ve şehir 1832-1838 arasında Fransız birlikleri işgali altında kaldı. 1849'daki Birinci İtalyan İstiklal Savaşı sırasında Ancona, "Papalık Devleti"'nden ayrıldığı ve "Roma Cumhuriyeti"ne katıldığını ilan etti. Papa topraklarını geri almak Avusturya ordusundan yardım istedi. Venedik ve Roma şehirleri gibi, Ancona Avusturya ordularının kuşatma hücumlarına birkaç hafta mukavemet ettiyse de sonunda Avusturyalılar tarafından işgal edildi.

1850li yıllarda Ancona şehri gelişti ve balıkçılık ve gemi yapımcılığı önem kazandı. Yeni yapılan demiryolu ve karayolu kavşağı oldu.

Avusturyalılara karşı Sardinya Krallığı ve Fransa tarafından yapılan İkinci İtalyan İstiklal Savaşı sonunda, 1860'ta Sardinya Krallığı ordusuna karşı Castelfidardo'da yenilen Papalık Devleti ordusu General Lamoriciere komutasında Ancona şehrine sığındı. Şehir Sardinya-Piyemont Krallığı ordu ve donanma birlikleri tarafından kuşatıldı ve 29 Eylül'de Papalık Ordusu teslim oldu. Yapılan bir plebisitle Ancona'nın bulunduğu Papalık Devleti (Parma Dükalığı, Modena Dükalığı ve Toskana Gran-Dükalığı ile birlikte) Sardinya-Piyemonte Krallığı'na katıldı.

Ancona Kraliyet İtalyan donanmasının bir üssü olarak 1914'te kızıl isyan haftasında, Birinci Dünya Savaşı sırasında Adriyatik Denizi'nde İtalyan donanmasının hücumları ve harp sonrası 1919-1920'de solcu kızılların çıkardığı karışıklıklar, 1920'de bir donanma isyanı haberleri dolayısıyla İtalya'da ilgi çekti.

İtalya'nın Mussolini Faşist diktatörlüğü ile idaresi sırasında Ancona önemli şehir imar hareketlerine sahne oldu ve Adriyatik kıyısı geliştirilip "Vittoria (Zafer) Bulvarı" açıldı. İkinci Dünya Savaşı sırasında Ancona'nın donanma ussu olması ve stratejik önemi yüzünde müttefik hava kuvvetlerinin bombardıman hücumlarına sahne oldu ve tarihi liman bölgesi tümüyle tahrip edildi. Temmuz 1944'te müttefiklere birlikte savaşan serbest Polonya orduları Ancona'yı girip şehri Faşist idaresinden kurtardılar.

Ancona savaşın büyük tahribinden nispeten çabuk kendini kurtardı. 20. yüzyıl ikinci yarısında şehir üç önemli doğal afetten (1959 seli, 1972 depremi ve 1982 toprak kayması) zarar gördü. Şehir 1950'li ve 1960'lı yıllarda kırsal alanlardan göçler dolayısıyla büyümesini korudu. Ama 1980'li yılların başlarında İtalya tarımının, özellikle Marche'de tarla, sebzecilik, bağcılık ve hayvancılık sektörlerinin büyük düşüş göstermesi dolayısıyla şehir ekonomisi durgunlaştı ve hatta geriledi.

Coğrafi konumu[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu alt başlığın geliştirilmesi gerekiyor.

Demografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Ancona komününün belediye sınırları içinde nüfusunun 19. ve 20. yüzyıllarda gelişmesi resmi nüfus sayımı sonuçlarına göre şu gösterimde özetlenmiştir:^[2] Kişi

Görülecek turistik yerler[değiştir | kaynağı değiştir]

Çok sayıda ve kayda değer Roma Dönemi kalıntıları ve Bizans öğelerinin karıştığı Romanesk Mimarı tarzı Ancona'da yaygındır. Gezilecek yerler arasında şunlar sıralanabilir

• Trajan'ın Zafer Taki;
• Yunan hac planlı ön ikigen kubbeli S. Ciriaco katedrali (11.-13. yüzyıllar arasında daha eski yapıların kalıntıları üzerine kuruldu);
• Orta Çağ'dan kalma kiliseler;
• 15. yüzyılda inşa edilmiş Tüccarlar Loncası;
• Mimar Luigi Vanvitelli'nin yaptığı 18. yüzyıldan kalma Lazaretto;
• İlginç bir arkeolojik koleksiyon ile Marche Ulusal Müzesi;
• Şehir Güzel Sanatlar Galerisi'sınde bulunan önemli resim sanatı eserleri (Tiziano, Lotto)
• Katedral Diocesan Müzesi .

Kardeş şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ancona şu kentlerle kardeş şehir bağlantısı kurmuştur:

• İzmir, Türkiye^[3]
• Galaţi, Romanya
• Split, Hırvatistan
• Ribnica, Slovenya
• Svolvær, Norveç
• Castlebar, İrlanda

Konsolosluklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Ancona'da şu ülkelerin konsoloslukları bulunmaktadır:

• Bulgaristan
• Fransa
• Hollanda
• Meksika
• Romanya
• Yunanistan

Ünlü erkekler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ciriaco d'Ancona (Ancona, 1391 - Cremona, 1452) bir arkeolog (arkeoloji kurucusu), insancıl, epigrafi.

Resimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ancona

• 
  Ancona Belediye Sarayı
• 
  Ancona Trajan'ın Zafer Taki ve Clementino şehir kapısı
• 
  Ancona Limanı.
• 
  Ancona Limanı
• 
  Ancona'da Luigi Vanvitelli yapısı "Lazzaretto (Karantina İstasyonu)"
• 
  Ancona Kalesinin giriş galerisi
• 
  Ancona. San Ciriaco Katedrali
• 
  Ancona San Francesco kilisesi giriş kapısı
• 
  Ancona "Teatro delle Müse"
• 
  Ancona Marche Millî Arkeoloji Müzesi
• 
  AC Ancona futbol kulübü "Stadio Conero" Stadı

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Marche
• Ancona (il)
• İtalya'daki şehirler listesi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• İtalyanca Wikipedia "Ancona" maddesi14 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İtalyanca)

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Ancona ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Ancona Belediyesi resmi websitesi (İtalyanca)