Treviso
Komün
Città di Treviso
Arma
Treviso
Ülke	İtalya
Bölge	Veneto
İl	Treviso ili
İdare
• Belediye Başkanı	Mario Conte (Kuzey Ligi)
Yüzölçümü
• Toplam	55,5 km²
Rakım	15 m
Nüfus  (31 Aralık 2019)
• Toplam	85,760
• Yoğunluk	1,500/km²
Zaman dilimi	UTC+01.00 (OAS)
• Yaz (YSU)	UTC+02.00 (OAYS)
Posta kodu	31100
Alan kodu	0422
Resmî site www.comune.treviso.it

Treviso (Venedikçe: Trevixo, Fransızca: Trévise, Latince: Tarvisium), İtalya'nın kuzey kesiminde, Veneto yönetim bölgesine bağlı kendi ismini taşıyan Treviso ili'nin merkezi kenti. Sile Nehri şehrin ortasından geçer.

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Treviso'nun ilk bahis, dolaylı olmasına rağmen, Büyük Plinius'un Naturalis historia eserinin 3. kitabında bulunur: bu kitapta aslında, «Fluvius Silis ex montibus Tarvisanis»'den [Treviso dağlardan gelen Sile nehri] anlatılır. Treviso hakkında ikinci olarak Venantius Fortunatus'un De vita sancti Martini [Aziz Martin'in hayatı] adlı eserinde ilk defa «Tarvisus» isminde bir şehir yer alır; bu eserden sonra da Anonimo Ravennate'nin [Anonim Ravenna'lı] eserlerinden birinde «Trabision» yer ismi görülmektedir. Lombardlı tarihçi Paulus Diaconus'un Historia Langobardorum [Lombardların tarihi] adlı eserinde ise «Tribicium seu Tarbision», «apud Tarvisium» gibi yer isimleri bulmak mümkün. Yukarıdakilerden hareketle şu varsayım ulaşılabilir: Tarvisium kelimesi, Tarv-is-ium olarak ayrılabildiği için, Kelt dilinden gelebilir; nitekim [boğa] anlamında olan tarvos kelimesiyle ve Gal dilinde kullanılan -is- orta ekiyle Tarvisium şeklinde bir yer ismi oluşturulabilir. Yine de bu ismin etimolojisinin hala netlik kazanmadığını burada söylemek gerekir.

Şehrin kurulması ve Roman çağı[değiştir | kaynağı değiştir]

Treviso, Roma öncesi çağda Sile nehrine yakın bulunan üç tepecik üstünde Venetler tarafından köy olarak kurulmuştur. Köyün çevresinde zengin su kaynakları bulunduğu için, Gallia cisalpina bölgesi Romalılar tarafından fethedilmiş sonrasında, Tarvisium köyü Roman bir municipium [resmi olarak şehir] oldu. Postumia gibi birçok anayollara ve önemli suyollarına yakın olduğu için Treviso, kuruluşundan itibaren Venetia et Histria eski Roman bölgenin en canlı ticari merkezlerinden biri olmuştur.

Kavimler göçü ve İlk Ortaçağ[değiştir | kaynağı değiştir]

Batı Roma İmparatorluğu çökmeye başlayınca şehir de çökme gösterdi. İtalya'ya giren kavimlerin bir yerleşme yeri oldu. Buna karşılık Treviso, Ostrogot kral Teodorik döneminde önemli bir tarımsal merkez haline gelmiştir. Hem Ostrogotlar, hem de Bizanslılar Treviso'yu ele geçirmek isteyince, efsaneye göre Bizanslıları yenen ve 541'den itibaren Ostrogot kralı olan Totila'nın doğum yeri Treviso'muş. Sonra Bizans İmparatorluğu Ravenna Eksarhlığı'na bağlanmıştır. 568'de Lombardlar'ın eline geçmiş Lombard Krallığı'nın 36 düklük merkezinden biri olmuştur. Bu dönemde darphanesi de kurulmuştur. Sonra Franklar'ın eline geçmiştir. Şarlman tarafından bu imparatorluğun "Marca Trevigiana" sınır bölgesi merkezi yapılmıştır. Treviso'nun piskoposuna kont unvanı da verilmiştir.

Ortaçağ komünü dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehir yaklaşık 1167'de kurulan Lombard Ligi'ne katılmıştır. Treviso, kilise ve papa yanlısı Gelfler ve imparator yanlısı Ghibellino’ler arasındaki mücadelelere sahne olmasına rağmen olumlu bir ilerleme görmüş: şehir yerleşik alanı büyümüş, nüfusu artmış, şehir güzel eser ve saraylarla süslenmiş, şehirde Castello d'Amore [Aşk Kalesi] gibi meşhur şenlik ve bayramlar sürekli olarak düzenlenmiştir. Bu sebeple şehir urbs picta [boyalı şehir], zevk ve eğlence düşkün insanların yaşadığı bir yer olarak tanımlanmaya başlanmıştır. Sürgün edilirken Treviso'da bir süre yaşayan şair Dante Alighieri'nin İlahî Komedya eserinde ve şair Fazio degli Uberti Dittamondo eserinde şehirden olumlu olarak bahsedilmiştir. Bütün XII. ve XIII. yüzyıl boyunca şehir zenginleşince, 1321'de dünyanın ilk üniversitelerinden biri kurulmuştur. Bu nedenle o dönemde, az çok şimdiki Veneto bölgesini işaret eden Marca Trevigiana üzerinde egemenlik kazanmak için Treviso'ya oldukça yakın olan hem Padova hem Verona arasında rekabet çıkmıştır.

• 
  Üçyüz adamların Sarayı (Palazzo dei Trecento)
• 
  Calmaggiore (Büyükcadde) sokağı
• 
  Şövalyalerin Loggia'sı

Derebeylik döneminden Venedik Cumhuriyeti'ne[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuzey İtalya'daki önemli şehirler gördüğü gibi, Treviso da komünel hükûmetinin sisteminin krizini ve sonrasında lordluk sisteminin başlangıcını gördü. Diğer yandan şu da unutulmamalı ki başlangıçtan itibaren gerçek güç çok sınırlı sayındaki bir aristokratların oligarşisindeydi. Bu aristokrat ailelerin en önemlilerinden biri ise Tempesta ailesiydi. Treviso hükûmetine gerçek olarak malik olan ilk aile ise, Ezzelini ailesiydi. Bu aileden gelen 3. Ezzelino ve Alberico 1237-1260 arasında lordluk yaptı. Sonrasında Collalto ve Da Camino ailelerin egemenliğinde geçen şehir, 1329-1388 yılları arasında bir kez daha savaş ve yağmalara sahne oldu. İlk olarak Scaligeri ailesi tarafından işgal edilip (1329-1339), 1339 yılında kendiliğinden En Huzurlu Venedik Cumhuriyeti'ne kendini verdi. Böylece Venedik'in karadaki ilk toprağı oldu. Artık İtalyan yarımadasında egemenlik için yapılan savaşlara doğal olarak sürüklenmiştir. Şehir, Avusturya dükü tarafından 1381-1384 arasında yönetilip, 1384-1388 arasında Carraresi ailesine geçti. Sadece 1388'den itibaren nihai olarak Venedik Cumhuriyeti'ne ait oldu.

Venedik Cumhuriyeti dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Venedik Cumhuriyeti'nin ana İtalya karasında ilk idareyi eline aldığı arazi olan Treviso, bu dönemde şehri etrafına çok güçlü bir şehir suru (mura) çevrilmiştir (1509). Cambrai Ligi Savaşı süresince Fransız ve Almanların tarafından muhasara altına alınsa bile, Venedik Cumhuriyeti'ne bağlı olarak şehir uzun ve oldukça müreffeh bir dönem geçirebildi. Aynı zamanda şehrin yakından bulunan akarsular mavnaların kullanılması için derinleştirilmiş ve Treviso-Venedik arasında yük ve yolcu nakli su üzerinden yapılmaya başlanmıştır. Ayrıca bu akarsular üzerinde çok sayıda su değirmenleri kurulup Treviso ve civarı Venedik'in besin merkezi olmuştur.

• 
  Şehir surları
• 
  Şehrin batı kapısı olan Kırk azizlerin kapısı (Porta Santi Quaranta)
• 
  Venedik Cumhuriyeti'nin Treviso'daki resmi yöneticisi Alvise da Ponte'nin emriyle 1559 yılında yapılan Memelerin çeşmesi (Fontana delle Tette)

1797'de Napolyon Bonapart idaresindeki Fransa'nın İtalya'yı istilasında Treviso ve ili Fransızlar eline geçmiş ve şehir Fransız idaresi altına "Tagliamento" departmanının merkezi olmuştur.

1814'te ve Viyana Kongresi ile Kuzey İtalya ve Treviso Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'na bağlanmıştır. 1848 yılı devrimleri sırasında Mart-Haziran arasında Avusturya garnizonu şehirden atılmış; ama sonra gelen Avusturya ordusu bir kuşatma ve bombardımandan sonra şehre tekrar Avusturya idaresini geri getirmiştir.

1866'da Sardinya-Piyemonte Krallığını kabul edip birleşik İtalya Krallığına dahil olmuştur. I. Dünya Savaşı sırasında Avusturya sınırı yakından olduğu için çok stratejik bir mevki olmuş ve 24 Ekim-3 Kasım 1918'de şehrin hemen kuzeyinde yapılan "Vittorio Veneto Muharebesi" ile İtalyan ordusu Avusturyalılara galip gelip Çekoslovakya, Macaristan ve Güney-Slavların ayrılıp Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun çözülmesine baş faktör olmuştur.

İkinci Dünya Savaşı sırasında şehirde Yugoslav harp esirlerini ve politik tutukluları için "konsantrayon kampı" kurulmuştur. Bu 1943'te İtalya'nın harpten ayrılma ilanına kadar devam etmiş ve bundan sonra şehir Alman idaresi altına girmiştir. Bu istila sırasında Treviso müttefik hava kuvvetlerinin büyük bombardımanlarına hedef olmuş ve orta-çağlardan kalan şehir tarihsel merkezi yerle bir olmuş ve şehir halkı büyük zayiat vermiştir (7 Nisan 1944).

Coğrafi konum[değiştir | kaynağı değiştir]

Treviso şehri Botteniga Nehri ile Sile Nehri'nin birleştiği mevkide kurulmuştur. Piave Nehrinin sağ tarafının 15 km güney-batısında ve Alpler ve Venedik Körfezi arasında konumlanmıştır. Treviso Venedik'in 30 km kuzeyinde; Vicenza'nın 50 km doğusunda, Padova'nın 40 km kuzey-batısındadır.

Demografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Treviso belediye sınırları içinde yaşayan nüfus (31.12.2008 tahminine göre) 82.206 kişidir. Bunlardan yaklaşık 3.000 kadarı antik Venedik Cumhuriyeti surları ile çevrili tarihsel şehir merkezinde yaşamaktadır. Şehir ve varoşlarının nüfusunun 80.000 olduğu ve kentsel bölgenin nüfusunun ise yaklaşık 170.000 olduğu tahmin edilmektedir.

Şehrin nüfusunun 19. yüzyıl sonlarından itibaren gelişmesi şu İtalyan nüfus sayımı verilerinin gösterimi ile verilebilir:

Ekonomi ve ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]

Uluslararası ünlü giyim ve konfeksiyon üreticisi ve pazarlamacısı olan Benetton şirketinin; tüketici beyaz eşya ve elektrikli makineler imalatçısı DeLonghi şirketinin ve bisiklet imalatçısı Pinarello şirketinin idare merkezleri ve önemli imalat merkezleri Treviso'da bulunmaktadır.

Şu özel isimli İtalyan devlet karayolları Treviso şehrinden geçmektedir:

• İtalyan devlet kara yolu "SS 13 Pontebbana": Venedik-Mestre'den Treviso'dan geçip Conegliano, Pordenone ile Avusturya sınırı ve "Terraglio" adlı Mestre - Treviso kısmı.
• İtalyan devlet kara yolu "SS 348 Feltrina": Treviso - Feltre.
• İtalyan devlet kara yolu "SS 53 Postumia": Vicenza'dan başlayıp Cittadella ve Treviso'dan geçip Portogruaro'ya varıyor.

"Treviso Centrale" tren garı şu demiryolu hatlarında bulunmaktadır:

• Venedik-Udine demiryolu hattı ve ana hat: Treviso'yu Udine, Venedik ve Trieste ile bağlamakla birlikte Mestre yoluyla Milano ve Roma'ya bağlantılıdır.
• Montebelluna-Treviso hattı: Treviso ile Montebelluna bağlantısı ile dağcılık ve kayakçılık için Calalzo di Çadore ve diğer merkezlere bağlantı.
• Vicenza-Treviso hattı.
• Treviso-Portogruaro hattı.

Treviso şehrine 3 km uzaklıkta "Treviso-Sant'Angelo" havaalanı bulunmaktadır ve bu alandan bazı ucuz uçak şirketleri (örneğin Ryanair) uluslararası seferler yapmakta ve birçok "charter" şirketleri de bu havalanını kullanmaktadır. 2007'de yeni "Antonio Canova" adlı yolcu terminali açılmıştır. 2008'de bu alandan uçan yolcu sayısı 1.709.008 olmuştur.

Kardeş şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]

Treviso şu kentlerle kardeş şehir bağlantısı kurmuştur:

• Orléans, Fransa
• Temeşvar, Romanya
• Curitiba, Brezilya
• Neuquén, Arjantin
• Sarasota, Florida, Amerika Birleşik Devletleri

Resimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Treviso

• 
  Beyfendilerin Meydanı (Piazza dei Signori) ve Valilik Sarayı Kulesi (Torre civica)
• 
  Roggia kanalı
• 
  Buranelli kanalı
• 
  Buranelli kanalı üstünde inşa edilen Orta Çağ'dan kalma bir bina
• 
  Roggia caddesinde bulunan eski Treviso evleri
• 
  Bütün şehirde bulunabilen sokak kemerleri
• 
  Aziz Parisio sokağının revağı
• 
  Pazar alanı olarak kullanılan Aziz Parisio avlusunun kapısı
• 
  Aziz Paul Katedrali (Duomo)
• 
  Papaz okulunun orta avlusu
• 
  Cagnan kanalındaki balık pazarı adacığı (Pescheria)
• 
  Sile nehri üstündeki ahşap köprüsü
• 
  Treviso Belediye Müzesi'ndeki Modena'lı Tommaso tarafından 1355–1358 yılları arasında yapılan "Azize Ursula'nın tarihi" adlı fresklerinden biri
• 
  Aziz Nicolò kilisesindeki Modena'lı Tommaso tarafından 1350-1360 yılları arasında yapılan Trevıso'lu Papa XI. Benedictus'un portresi
• 
  Aziz Nicolò eski manastırındaki Modena'lı Tommaso tarafından 1352 yılında yapılan "En ünlü Domenikan şahsiyetlerinin portreleri" adlı fresklerinden biri. Kimi tarihçilere göre dünyanın bilinen ilk gözlüğün resmidir.
• 
  Treviso'lu tiyatro oyuncusu, tiyatro yönetmeni ve drama yazarı Marco Paolini

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Veneto
• Treviso ili

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• İtalyanca Wikipedia "Treviso" maddesi 24 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İtalyanca)

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Treviso ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Treviso Belediyesi resmi websitesi 22 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İtalyanca)