Altay Dağları

Altay Dağları
Altay Dağları
	Beluça
En yüksek noktası
Yükseklik	4506 m.
Coğrafya
Konum	Rusya, Çin, Moğolistan ve Kazakistan sınırlarına dahil dağ grubu
Jeoloji
Dağ türü	Sıradağ

Altay dağları (Kazak Türkçesi; "Al Tay" Al dağ), Orta ve Doğu Asya'da bulunan; Rusya, Çin, Moğolistan ve Kazakistan'ın birleştiği ve İrtiş ve Obi nehirlerinin kaynaklarının bulunduğu sıradağdır. Sıradağ, kuzeydoğuda Sayan Dağları ile birleşir ve güneydoğuda giderek alçalarak Gobi Çölü'nün yüksek platosuyla birleşir. Yaklaşık 45° ila 52° K ve yaklaşık 84° ila 99° D arasında uzanır.

Bölgede Ruslar, Kazaklar, Altaylar, Moğollar ve Volga Almanları da dahil olmak üzere seyrek ama etnik çeşitliliğe sahip bir nüfus yaşamaktadır, ancak ağırlıklı olarak yarı göçebe yerli etnik azınlıklar bulunmaktadır. Yerel ekonomi büyükbaş hayvan, koyun, at yetiştiriciliği, avcılık, tarım, ormancılık ve madenciliğe dayanmaktadır. Altay dil ailesi, adını bu sıradağlardan almaktadır.

Etimolojisi[değiştir | kaynağı değiştir]

"Al", Türk lehçelerinde "altın" anlamına gelir. Altay Dağı'nın adı aynı maksatla söylenmiş olup Al=altın, tay=tağ/dağ demek olup Al-tay = Altındağ anlamındadır. Orhun Yazıtları'nda geçen Altun-Yış (Altın Ormanı), Altayların eski adıdır.

Coğrafyası[değiştir | kaynağı değiştir]

Altay Dağları, Orta Asya'da 845.000 kilometrekarelik (326.000 sq mi) bir alanı kaplayan uzak dağlar sistemidir. Dağlar kuzeybatıdan güneydoğuya 2,525 kilometre (1,569 mil) boyunca uzanır.^[1]

Bölgenin kuzeyinde, Kolyvan Altayları olarak da bilinen Sailughem Dağları yer alır. 49° K ve 86° D'den kuzeydoğuya, 51° 60' K ve 89° D'deki Sayan Dağları'nın batı ucuna doğru uzanır. Ortalama yükseklikleri 1.500 ila 1.750 m'dir. Kar sınırı kuzey tarafta 2.000 m'de, güney tarafta ise 2.400 m'de yer alır ve bunun üzerinde engebeli zirveler yaklaşık 1.000 m daha yükselir. Sıradağlar boyunca dağ geçitleri az sayıda ve zordur; bunların başlıcaları güneyde 2.827 metrelik (Kozlov'a göre 2.879 m) Ulan-daban ve kuzeyde 3.217 metrelik Çapçan-daban'dır. Doğu ve güneydoğuda bu sıradağlar Moğolistan'ın büyük platosuyla çevrilidir, geçiş Pazırık Vadisi, Çuya (1.830 m), Kendıktı (2.500 m), Kak (2.520 m), (2.590 m) ve (2.410 m) ile Ukok (2.380 m) gibi birkaç küçük plato aracılığıyla kademeli olarak etkilenir.

Dağları[değiştir | kaynağı değiştir]

Altay sıradağlarının en yüksek dağı, Ust-Kamenogorsk adlı kazak şehrinin 300 km doğusunda bulunan, 4.506 m ile Beluça dağıdır.

İkinci yüksek dağı 4.374 m yüksekliğindeki Tavan Bogd Uul'dur. Rusya, Çin ve Moğolistan sınırlarının üçgeni üzerinde bulunur.

Altay'ın tanılan en yüksek dağları şunlardır:

Beluça (4.506 m) - Rus Altay'ı
Huyten Uul (4.374 m) - Moğol Altay'ı
Yoğyi Feng (4.356 m) - Rus Altay'ı
Mönh Hayırhan Uul (4.231 m) - Moğol Altay'ı
Kast Uul (4.208 m) - Moğol Altay'ı
Sast Uul (4.193 m) - Moğol Altay'ı
Sutay Uul (4.090 m) - Moğol Altay'ı
İh Bogd Uul (3.957 m) - Gobi Altay'ı

Beluça - Altay'ın en yüksek dağı
Altay Özerk Cumhuriyeti'nde Kuçerla ovası ve gölü
Kuçerla gölü
Kuçerla ovası
Kuçerla ırmağı
Altay Dağlarından akan Katun Nehri

Literatür[değiştir | kaynağı değiştir]

Gerhard Klotz u. al.: Hochgebirge der Erde und ihre Pflanzen und Tierwelt, Urania Verlag, 1989 ISBN 3-332-00209-0
Ronald M. Nowak: Walker's Mammals of the World. Johns Hopkins University Press, 1999 ISBN 0-8018-5789-9

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Altındağ (mitoloji)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ McColl, R. W. (14 Mayıs 2014). Encyclopedia of World Geography (İngilizce). Infobase Publishing. ISBN 978-0-8160-7229-3. 31 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2023.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

TU Dresden- Altay araştırma projesi - Kartografi entitüsü
Rus Altayında koruma altında bulunan alanlar 20 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Altay dağlarında bulunan memelilerin listesi

Asya coğrafyası ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Bir dağ veya dağ grubu ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] McColl, R. W. (14 Mayıs 2014). Encyclopedia of World Geography (İngilizce). Infobase Publishing. ISBN 978-0-8160-7229-3. 31 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2023.

[1]

Altay Dağları İsmili Ünlüler