III. Fyodor

Tam adı
	Fyodor Alekseyeviç Romanov

III. Fyodor
III. Fyodor
Tüm Rusya'nın Çarı
Hüküm süresi	8 Şubat 1676 – 7 Mayıs 1682
Taç giymesi	18 Haziran 1676
Önce gelen	I. Aleksey
Sonra gelen	V. İvan
Doğum	9 Haziran 1661; Moskova
Ölüm	7 Mayıs 1682 (20 yaşında); Moskova
Defin	1682; Mikâil Katedrali, Moskova Kremlini
Eş(ler)i	Agafiya Semyonovna Gruşetskaya; Marfa Apraksina
Tam adı
Tam adı
	Fyodor Alekseyeviç Romanov
Hanedan	Romanov Hanedanı
Babası	I. Aleksey
Annesi	Maria İlyiniçna Miloslavskaya
Dini	Doğu Ortodoks

III. Fyodor (Teodor) Alekseyeviç Romanov (Rusça: Фёдор III Алексеевич); 9 Haziran 1661 – 7 Mayıs 1682), 1676 ve 1682 yılları arasında hüküm sürmüş, Romanov hanedanına mensup Rusya Çarıdır.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

1661 yılında Moskova'da doğdu. Çar I. Aleksey'in hayatta kalan en büyük oğluydu. Annesi Maria Miloslavskaya idi.^[1]

1676 yılında, henüz 15 yaşındayken babasını altederek taht mücadelesini kazandı. İnce bir zekâya ve soylu bir eğilime sahipti. Leh diline de hakim olan Slav ilahiyatçı Simeon Polotski'nin elinde çok iyi bir eğitim gördü. Polotski genç çareviç konumundaki Fyodor'a, o dönem için Rusya'da sıra dışı sayılacak biçimde Latince de öğretti. Ama, korkunç bir şekil bozukluğu ile doğmuş ve bilinmeyen bir hastalık sonucunda geçirdiği yarı felç ile engelli olarak yaşamaktaydı. Zamanının çoğunu genç soylular Yazikov ve Likaçov ile geçiriyordu. Bu kişiler ileride Rus mahkemesine Polonya dilini, törenlerini ve kıyafetlerini dahil edeceklerdi. Yönetimde ağırlık kazanan Fyodor'un amcası İvan B. Miloslavski'nin hükûmetten uzaklaştırılmasını da bu iki isim sağlamıştı.

28 Temmuz 1680 tarihinde, Semyon Fyodoroviç Gruşetski adlı önemli bir boyar ve eşi Maria İvanovna Zaborovskaya'nın kızları olan Agafya Semyonovna Gruşetskaya (1663 – 14 Temmuz 1681 sonrası) adında soylu bir genç kızla evlendi. Eşi Fyodor'un ileri görüşlülüğünü paylaşıyordu. Örneğin sakal tıraşını ilk savunanlardan oldu.^[2]

Çar III. Fyodor 16 Mayıs 1681 tarihinde yayınladığı bir emirle vaftiz olan ve olmayan Tatarların toprak ve mülkleriyle birlikte kayda geçilmesini ister. Ortodoksluğu kabul etmeyen vatandaşların köle olarak verilebilmesi tehdit unsuru olarak kullanılmıştır. Vaftiz olanlar ise kanuna göre 6 yıl boyunca imtiyazlar elde ederek ödüllendirilmişlerdir.^[3] Bu dönemde Ortodoks olmayanların bazı malları ellerinden alınıp Ortodoks olanlara verilmiştir. Fyodor, 24 Mayıs 1681 yılında çıkardığı bir kanunla da Yeni Kreşenlerin (vaftizliler), Kreşen olmayan akrabalarının varlıklarına sahip olabileceklerini duyuruldu. Bu hüküm müslümanlara karşı kullanılmıştır. Bu kanunlardan sonra binlerce Tatar ve mirza Kreşen olmuştur. Yine 1682 yılında bazı Tatar ileri gelenleri Çarın emrini kabul etmediği gibi Osmanlı Padişahı IV. Mehmet'e başvurarak Rus devletinden özgürleşmek için ricada bulunmuşlardır.^[4]^[5]

Fyodor, Moskova'daki Kutsal Mendil Manastırı'nda Bilimler Akademisi'ni kurdu.

Fyodor dönemindeki uygulamalarla sonrasındaki Büyük Petro reformları arasındaki temel fark, ilkinde öncelikle kilisenin yararı gözetilirken diğerinde devletin yararının ön planda tutulmasıdır. Dönemin en önemli reformu, 1682'de Vasily Golitsin'in önerisi üzerine, mestnichestvo sisteminin kaldırılması idi. Bundan sonra tüm sivil ve askeri hizmetler hak ve egemenliğin iradesi ile belirlenecekti. Bu sırada soyluluğa dair kitaplar da imha ediliyorlardı.

11 Temmuz 1681 tarihinde de Çariçe Gruşetskaya, ilk çareviç olan İlya Fyodoroviç, tahtın müstakbel varisi olarak doğdu. Doğum sonrası bir kopmlikasyon nedeniyle 14 Temmuz günü Gruşetskaya öldü ve hemen yedi gün sonrasında 21 Temmuz günü 10 günlük Çareviç de öldü.

Yedi ay sonra, 24 Şubat 1682 tarihinde Fyodor Marfa Apraksina (1667–1716) ile ikinci evliliğini gerçekleştirdi. daughter of Matvey Vasilieviç Apraksin ve eşi Domna Bogdanovna Lovçikova'nın kızlarıydı. Fyodor bu evliliğinden üç ay sonra 7 Mayıs 1682 tarihinde ölmüştür. Ölüm haberi 1682 Moskova Ayaklanması'nın başlamasına yol açmıştır.

Fyodor'un çocuğu olmaması nedeniyle tahta kimin geçeceği anlaşmazlıkları çıktı. Sonunda V. İvan ve üvey kardeşi I. Petro ortaklaşa olarak tahta geçtiler. Fyodor'un ölümünün ardından 1682 ve 1989 yılları arasında ablası Sofia Alekseyevna naiplik görevini üstlendi.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Kurat, Akdes Nimet (1987). Rusya tarihi: başlangıçtan 1917'ye kadar. xiii. Türk Tarih Kurumu yayınları. s. 247. 13 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2017.
^ Pogodin, Mikâil Pogodin (1875). The First Seventeen Years of the Life of Peter the Great (Rusça). Moskova.
^ Zakonov, Polnoe Sobranie (1982). George N. Rhyne; Joseph L. Wieczynski (Ed.). Rossiiskoi Imperii - Prodvagon. Modern encyclopedia of Russian and Soviet history. 2. Moskova: Acad. Internat. Press. s. 249.
^ Topsakal, İlyas (2009). Rus misyoner kaynaklarına göre: Rus Çarlığı ve Türkler, (1552-1917). Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı. ss. 158-159. ISBN 9754981973. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2017.
^ Mojarovskiyi, Apollon (1880). İzlojenie Hoda Missionerskogo Delo po Prosveşeniyu Hristianstvom (Rusça). Moskova. ss. 35-36.

Dış kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Hosking, Geoffrey, (2004). Russia and the Russians: A History. Cambridge: Harvard University Press, ISBN 0-674-01114-7 (İngilizce)

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Rusya hükümdarlarının soyağacı
Romanovs. The second film. Feodor III, Sophia Alekseyevna; Ivan V; 1 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – Romanovların yeniden yapılanması, StarMedia, Babich-Design. (Rusya, 2013)
Kurat, Akdes Nimet (6.baskı: 2014), Rusya Tarihi / Başlangıcından 1917'ye Kadar, Ankara:Turk Tarih Kurumu, ISBN 9751605504. Online:[1] 18 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Resmî unvanlar
Önce gelen: I. Aleksey	Rus Çarı 8 Şubat 1676 – 7 Mayıs 1682	Sonra gelen: I. Petro ve V. İvan

[Kurat-1] Kurat, Akdes Nimet (1987). Rusya tarihi: başlangıçtan 1917'ye kadar. xiii. Türk Tarih Kurumu yayınları. s. 247. 13 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2017.

[Pogodin-2] Pogodin, Mikâil Pogodin (1875). The First Seventeen Years of the Life of Peter the Great (Rusça). Moskova.

[Zakonov-3] Zakonov, Polnoe Sobranie (1982). George N. Rhyne; Joseph L. Wieczynski (Ed.). Rossiiskoi Imperii - Prodvagon. Modern encyclopedia of Russian and Soviet history. 2. Moskova: Acad. Internat. Press. s. 249.

[Topsakal-4] Topsakal, İlyas (2009). Rus misyoner kaynaklarına göre: Rus Çarlığı ve Türkler, (1552-1917). Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı. ss. 158-159. ISBN 9754981973. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2017.

[Mojarovskiyi-5] Mojarovskiyi, Apollon (1880). İzlojenie Hoda Missionerskogo Delo po Prosveşeniyu Hristianstvom (Rusça). Moskova. ss. 35-36.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

g t d Rusya hükümdarları (Kiev Knezliği, Moskova Knezliği, Rusya Çarlığı ve Rus İmparatorluğu)
Knezler	Rurik Oleg I. İgor Olga I. Svyatoslav I. Yaropolk Svyatoslaviç I. Vladimir I. Svyatopolk Vladimiroviç I. Yaroslav İzyaslav Yaroslaviç Vseslav Svyatoslav Yaroslaviç I. Vsevolod Yaroslaviç II. Svyatopolk İziaslaviç Vladimir Monomah I. Mstislav II. Yaropolk Vyaçeslav II. Vsevolod II. İgor II. İzyaslav Mstislaviç Yuri Dolgoruki Andrey Bogolyubskiy Mihayll III. Vsevolod II. Yuri I. Konstantin II. Yuri II. Yaroslav III. Svyatoslav II. Andrey Aleksandr Nevski III. Yaroslav Vasili Dmitri Andrey Mihail III. Yuri Korkunç Gözlü Dmitriy Aleksandr Mihayloviç I. İvan Semyon II. İvan Dmitri Donskoy I. Vasili II. Vasili III. İvan III. Vasili IV. İvan
Çarlar	IV. İvan Simeon Bekbulatoviç IV. İvan I. Fyodor Boris Godunov II. Fyodor I. Dmitri IV. Vasili IV. Władysław Waza I. Mihail I. Aleksey III. Fyodor V. İvan ve I. Petro (ortak) I. Petro
İmparatorlar	I. Petro I. Katerina II. Petro Anna VI. İvan I. Elizaveta III. Petro II. Katerina I. Pavel I. Aleksandr I. Nikolay II. Aleksandr III. Aleksandr II. Nikolay

g t d Rusya çareviçleri
1. nesil Rurikler	Dmitri İvanoviç (1552) İvan İvanoviç I. Fyodor Vasili İvanoviç Dmitri İvanoviç
2. nesil Rurikler	İvan Dmitriyeviç
1. nesil Godunovlar	II. Fyodor
1. nesil Romanovlar	I. Aleksey İvan Mihayloviç Vasili Mihayloviç
2. nesil Romanovlar	Dmitri Alekseyeviç Aleksey Alekseyeviç III. Fyodor Simeon Alekseyeviç V. İvan I. Petro
3. nesil Romanovlar	İlya Fyodoroviç Aleksey Petroviç Aleksandr Petroviç Paul Petroviç Peter Petroviç Paul Petroviç Peter Petroviç

III. Fyodor nedir?, III. Fyodor anlamı nedir?, III. Fyodor ne demektir?