Joseph Alois Schumpeter
Doğum	08 Şubat 1883(1883-02-08) Triesch, Moravya, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu (günümüzde Třešť, Çekya)
Ölüm	08 Ocak 1950 (66 yaşında) Taconic, Connecticut, ABD
Milliyet	Avusturyalı-ABD'li
Eğitim	Viyana Üniversitesi
Kariyeri
Dalı	Ekonomi
Çalıştığı kurumlar	Harvard Üniversitesi 1932–1950 Bonn Üniversitesi 1925–1932 Biedermann Bankası 1921–24 Graz Üniversitesi 1912–1914 Çernivtsi Üniversitesi 1909–1911
Etkilendikleri	Tocqueville, Marx, Spencer, Menger, Böhm-Bawerk, Wieser, Schmoller, Weber, Sombart, Durkheim, Walras, Pareto, Juglar, Kondratyev, Wicksell, Wicksteed
Etkiledikleri	C. Freeman, Dahl, Kirzner, Hicks, Friedman, Samuelson, Tobin, Williams, Bergson, Georgescu-Roegen, Heilbroner, Huntington, Wallerstein, Perez, H. G. Johnson, Downs, Sowell, Reinert, Yegorov, Peter Drucker, David Rockefeller

Joseph Alois Schumpeter (d. 8 Şubat 1883 - ö. 8 Ocak 1950), Avusturyalı iktisatçı ve siyaset bilimcidir. Çalışmaları ile siyasi iktisada önemli katkılarda bulunmuştur.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

8 Şubat 1883'te o zaman Avusturya-Macaristan İmparatorluğu sınırları içinde bulunan, günümüzde Çekya topraklarında olan Třešť şehrinde doğdu. Viyana Üniversitesinde hukuk okudu. Sermaye teorisine önemli katkılarda bulunan Eugen von Böhm-Bawerk'in öğrencisi oldu.

1906 yılında doktorasını tamamlayan Schumpeter, 1909 yılında Çernivtsi Üniversitesi'nde (günümüzde Ukrayna sınırları içinde) "iktisat ve devlet" konularında profesör olarak görev yaptı. 1911 yılından I. Dünya Savaşına kadar Graz Üniversitesinde çalıştı.

1919-1920 yılları arasında Avusturya Maliye Bakanlığı'nda çalıştı. 1920-1924 yıllarında Biedermeier Bank adlı özel bir bankada başkanlık görevini yürüttü. 1925 yılında 1932 yılına kadar Bonn Üniversitesinde çalıştı. Almanya'da Nazi hareketinin yükselişi üzerine ABD'ye geçerek, 1927-1928 ve 1930 yıllarında da çalışmış olduğu Harvard Üniversitesi'ne çalışmaya başladı. 1932'den 1950'ye dek burada çalışmıştır.

Harvard yıllarında genellikle iyi bir okutman gibi tanımlandı ancak o zamanda sadık takipçileri olan kendi okulu oluştu. Zamandaşı meslektaşları arasında moda olan Keynesçilik akımının taraftarı olmadığı için pek sevilmemiştir. Zor bir çalışma zamanı olan o aralar, ilerleyen yıllarda gerçekleştireceği önemli çalışmalarının temellerini şekillendirdi.

Schumpeter 1933 yılında, kimi genç matematik iktisatçılar ile Ekonometri Topluluğu'nu kurdu ve bu topluluğun başkanlığını yürüttü. Schumpeter matematik bir iktisat değildi, iktisadi teorilerinin toplum bilimlik açıdan anlaşılması için iktisat ve toplumbilimi bağdaştırmaya çalıştı.

İş çevrimleri ve iktisadi gelişme ile ilgili fikirlerini, "doğrusal olmayan dinamik sistemler" matematiği o zamanlarda oluşmadığından matematiksel temellere oturtamamıştır.

Schumpeter, devrin bilimsel düzeyi ve ömrünün vefa etmemesi nedenleri ile tarihin en etkili iktisatçısı olamamıştır ancak 20. yüzyılın en önemli iktisatçıları arasında yerini almıştır.

Konjonktür Teorisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Schumpeter'in iktisadi analize en önemli katkısı, kapitalizmdeki konjonktür dalgalanmalarını kötü hasat ve doğal afetler gibi dış faktörlerle açıklamayıp, teknolojik yeniliklere ve işadamlarının girişimlerine bağlamasıdır. Schumpeter sanayinin gelişimini sağlayan gücü sermaye olarak tanımlamıştır. ^[1]

Schumpeter, mal sağlanmasında olabilecek; yeni ürünler, üretim yöntemleri, satış yöntemleri, satış piyasaları gibi her tür değişikliği yenilik olarak tanımladı. Ona göre, bu tür yenilikler ancak piyasada kendilerini kabul ettirdikleri ve rakip firmaları buna bağlı olarak yenilikler yapmaya teşvik ettikleri ve böylelikle iktisadı ileri götürdükleri zaman tam olarak iktisadi idiler. Ancak yenilikler düzensiz aralıklarla ortaya çıktıklarından yenilik ile durgunluk arasında karşılıklı bir etkileşim ortaya çıkmaktaydı. Konjonktürdeki bu devri dönüşümler Schumpeter'e göre kapitalizmin doğasında vardı.^[2]

Schumpeter, Kondratiev gibi, kapitalist sistemdeki yaklaşık elli yıllık gelişme dönemlerini devreler veya döngüler olarak tanımlamıştır. Bu devrelerle birlikte,  araştırma ve geliştirme (AR-GE) çalışmaları ve yenilikleri (inovasyon) kapsayan teknolojik değişim dalgalarını “ardışık sanayi devrimleri” olarak isimlendirmiştir.

1939 yılında yayınladığı Business Cycles (İş Çevrimleri) adlı kitabında konjonktür dalgaları konusunda geliştirdiği teorisini açıklamıştır. Bu teoriye göre, ekonomik yaşamın canlanması için yenilik (inovasyon) yapılması gerekmektedir. Aksi takdirde, ekonomide durgunluk denge haline gelecektir. Bunun sonucunda da, kâr ve faiz oranları düşecek; sermaye birikimi durma noktasına gelecektir. Ancak, [kapitalist sistemin ruhuna uygun olarak] kârını artırmak isteyen girişimci [kapitalist], yenilik (inovasyon) yapılması için ne gerekiyorsa yerine getirecek ve sonuç olarak, ekonomideki durgunluk süreci yerini ekonomik canlanma sürecine bırakacaktır. Yenilik (inovasyon) yapılması için emek ve toprağı yatırıma yönlendiren girişimci ayrıca, bu süreçte yaratılan tasarruf miktarı yeterli olmadığı için kredi kullanmak zorunda kalacaktır. Özetle yenilik (inovasyon), ekonomik sistemin içinde dinamik hareketlilik yaratan bir kaynak olarak ortaya çıkacaktır. (Aydoğuş, vd., 2009)

Schumpeter, ekonomideki dalgalanmaları refah, durgunluk, buhran ve canlanma olarak dört ayrı safhada incelemiştir. Yatırımların artması refah evresine geçişin bir göstergesidir. Ekonominin refah evresinde (yüksek konjonktür noktasında), kredi ile finanse edilen yeniliklerin (inovasyon) faktör fiyatları artar. Ayrıca, teknik yenilikler (inovasyon) nedeniyle piyasaya çıkan üretimin artmasının sonucu olarak [arzın talebe göre aşırı artması durumu] mal fiyatları düşer. Mal fiyatlarının düşmesi, faktör fiyatlarının ise yükselmesi nedeniyle, refah evresinin ilerleyen döneminde finansman sağlamak için yeni talepler olmaz ve giderek ekonomide zararlar ortaya çıkar. Yatırımlar durma noktasına gelir ve ekonomi durgunluk evresine girer. Ekonomideki durgunluk nedeniyle kâr oranları hızla düşer ve ekonomide hemen her sektörde iflaslar görülür. Ekonomi artık buhran evresine girmiştir. Kapitalist, krizden çıkış yollarını arar ve yenilik (inovasyon) yapmak için yatırım yapar. Böylece, başka bir yenilik (inovasyon) dalgası ortaya çıkar; ekonomi canlanma evresine geçer ve devresel dalgalanma yeniden başlar. (Aydoğuş, vd., 2009)

Konjonktür dalgalarında yeniliğin (inovasyon) önemli bir etkisi olduğuna Schumpeter’den önce Kondratiev de değinmiştir: “Uzun dalgaların durgunluk dönemi boyunca, özellikle üretim ve iletişim alanında çok sayıda önemli buluş ve yenilikler (inovasyon) yapılır. Ne var ki, bu buluş ve yeniliklerin (inovasyon) geniş ölçekte uygulanması ancak bir sonraki uzun yükselme döneminde mümkün olur.” (Kondratieff, 1935) Ancak Schumpeter’in farkı, konjonktür dalgaları konusunda bir teori oluşturmasıdır. Schumpeter, Kondratieff Dalgaları adını verdiği 50-60 yıl süren uzun konjonktür dalgaları bulunduğu konusunda Kondratiev’le hemfikirdir. Ona göre, her konjonktür dalgasının kendine özgü özellikleri bulunmaktadır ve birbirinden farklıdır. Bu farklılığın en önemli nedeni, her dalganın kapsadığı dönemdeki teknolojik farklılıklar ve tarihsel olaylardır. Teknolojik yenilik (inovasyon) kapitalist sistemde kalkınmanın itici gücüdür. Yenilik (inovasyon) sayesinde maliyetler azalır ve mamul mal fiyatlarında düşüş yaşanır. Ayrıca, ekonominin canlanmasıyla birlikte reel ücretler yükselir. (Aydoğuş, vd., 2009)

Schumpeter kapitalist sistemdeki dalgaları (çevrimleri) uzunlukları bakımından sınıflandırmış ve her birine, dalgayı (çevrimi) onu ilk kez açıklayan ekonomistin adını vermiştir:

a) Kitchin Çevrimleri (Dalgaları): Genellikle 3 1/3 yıl (40 ay) süren kısa devresel çevrimler (dalgalar)  (Bakınız yukarıda yer alan Kitchin Çevrimleri)

b) Juglar Çevrimleri (Dalgaları): Genellikle 7-11 yıl süren devresel çevrimler (dalgalar) (Bakınız yukarıda yer alan Juglar Çevrimleri)

c) Kondratiev Çevrimleri (Dalgaları): Genellikler 50-60 yıl süren uzun devresel çevrimler (dalgalar) (Bakınız yukarıda yer alan Kondratiev Dalgaları)

Schumpeter her bir Kondratiev Dalgası’nın içinde 10 yıllık altı farklı Juglar Çevrimi (Dalgası) olabileceğini belirtmiştir. Ayrıca her bir Juglar Çevrimi (Dalgası) içinde de 3 1/3 yıllık (40 aylık) üç farklı Kitchin Çevrimi (Dalgası) bulunabileceğini vurgulamıştır. (Schumpeter, 1935)

Sonuç olarak, Schumpeter kapitalist sistemde uzun konjonktür dalgaları olduğu görüşünü benimsemiş ve kapitalist sistemin buhran evresinden çıkarak yeniden canlanma evresine geçişinin teknolojik yeniliklerle (inovasyon) gerçekleştiğini belirtmiştir.^[1]

Mirası[değiştir | kaynağı değiştir]

Ölümünden kısa süre sonra, Schumpeter'ın görüşleri sanayî organizasyon, evrimci teori ve iktisadi kalkınma ile ilgilenen özellikle Avrupalı heterodoks iktisatçılar arasında etkili olmuştur. Robert Heilbroner Schumpeter'ın en tanınmış öğrencilerinden biridir ve İktisat Düşünürleri ("The Worldly Philosophers") kitabında Schumpeter'dan ayrıntılı olarak söz etmiştir. Schumpeter'ın bir diğer göze çarpan öğrencisi de Nicholas Georgescu-Roegen'dır. Bugün, Schumpeter akademik iktisatta ("standart ders kitabı iktisadı ") olmasa da iktisadi siyaset, yönetim çalışmaları, sanayî siyaset ve yenilik (innovation) alanında düşünce önderi konumundadır. Girişimcilik kavramı onun katkıları olmaksızın tam anlamıyla anlaşılamaz. Avrupa Birliği'nin yenilik programı ve temel kalkınma planı, Lizbon Stratejisi, Schumpeter'ın düşünceleri üzerine kuruludur.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Kim Kimdir? 9 Ocak 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ^

1. ^ Murat Kaykusuz, İktisadi Kriz Teorileri, Ekin Basım Yayın Dağıtım, 2016.