Titus
İmparator Titus'un büstü
10. Roma İmparatoru
Hüküm süresi	24 Haziran 79 – 13 Eylül 81
Önce gelen	Vespasian
Sonra gelen	Domitian
Doğum	30 Aralık 39 Roma
Ölüm	13 Eylül 81 (41 yaşında) Roma
Eş(ler)i	Arrecina Tertulla (64-5) Marcia Furnilla (65)
Tam adı Titus Flavius Vespasianus
Hanedan	Flavius Hanedanı
Babası	Vespasian
Annesi	Yaşlı Domitilla

Titus Flavius Vespasianus (30 Aralık 39 - 13 Eylül 81), Titus adıyla da bilinen Flavius Hanedanı mensubu, Roma İmparatorudur (79 - 81).

Titus, MS 70'teki Yahudi ayaklanmasını da bastıran başarılı bir generaldi. Tacitus ve çağdaşı tarihçilere göre iyi bir imparator olarak mütalaa edilir. En çok Roma'daki kamu alanlarında yaptığı düzenlemelerle ve Vezüv yanardağı'nın püskürmesi (79), 80'deki Roma Yangını gibi iki büyük felaketin yaralarının iyileştirilmesinde gösterdiği cömertlikler ile tanınır.

Gençliği ve askeri başarıları[değiştir | kaynağı değiştir]

Titus MS 30 Aralık 39'da Caligula'nın ölüm yılında Vespasian'ın (İmparatorluğunu henüz ilan etmediği sırada) büyük oğlu olarak Roma'da doğdu. Annesi Yaşlı Domitilla'dır.

61'den 63'e kadar Büyük Britanya ve Cermanya'da ordu da orta kademe subay olarak görev aldı.

64'te Roma'ya dönerek önceki Praetorian muhafızları komutanının kızı olan Arrecina Tertulla ile evlendi. Arrecina Tertulla'nın bir yıl sonra ölmesi üzerine daha seçkin bir ailenin kızı olan Marcia Furnilla ile evlendi. Bu evlilikten Julia Flavia adında bir kızları oldu. Eşi Marcia'nın ailesi Nero'ya karşı muhalefetle bağlantılıydı ama her halükarda 65'teki Pisonian komplosunun başarısızlığı üzerine artan korkuları, eşi ile giderek az görüşmesine ve sonunda boşanmasına yol açtı.

Titus 70'teki (ya da 67) Yahudi isyanını bastırmaya, babası Vespasian ile birlikte gitti. Çatışmada XV Apollinaris adıyla bilinen 15. Lejyonun komutanı olarak hizmet verdi. İmparator Galba'nın öldürülmesiyle Titus, bir Flavianus olduğu için Suriye valisi Mucianus'u safına çekmeyi başardı. Titus, Mucianus ve çevrelerindeki taraftarları ile birlikte Vespasian adına çalışmalar yürütmeye başladılar. Dört imparator yılında(69) Vespasian (70 yılında Yahudi isyanını 4 lejyonuyla birlikte sonlandıracak olan) Titus'a savaşın yönetimini bırakarak, tahtta hak iddia etmek üzere Roma'ya döndü. Kudüs yağmalandı, 2. Kudüs tapınağı yokedildi, insanların birçoğu dağıtıldı ya da öldürüldü. Titus Kudüste olduğu sırada Yahudiye kralı Herod Agrippa I'nın kızı olan Klikyalı Berenice ile aşk yaşadı. 71'de Roma'ya döndüğünde zaferi için ödüllendirildi. Roma Forumu'nun girişindeki Titus Zafer Takı bu zafer onuruna yapılmıştır. Babasının yanında çeşitli konsüllük görevlerinde bulundu ve Praetorian muhafızlarının imparatorluğa sadakatlerini sağlamak üzere muhafızların komutanı olarak hizmet verdi. Bu olaylar tarihçi Josephus tarafından yazılan Kudüs'ün yıkılışı (Phlauiou Iôsêpou historia Ioudaïkou polemou pros Rhômaious bibliona) adlı eserde anlatılmaktadır.

İmparatorluk Dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Titus 79 yılında babasının halefi olarak İmparator oldu. Suetonius'un bu noktada yazdıklarına göre, yeni bir Kleopatra olarak kıyaslanan Berenice ile olan ilişkisinde var olduğunu iddia ettikleri ahlaksızlıklarından dolayı birçok insan onun ikinci bir Nero olacağı korkusuna kapıldı. Aksine karşılarında ahlaksızlık yerine fazilet sahibi, etkili ve halk tarafından sevilen, bir imparator buldular. Vatana ihanet yargılamalarını durdurdu, Muhbirleri cezalandırdı, hiçbir vatandaştan hiçbir şey almadı ve bu zamana kadar pahalı gladyatör oyunları düzenlemedi. Kemerine ilave olarak (ölümünden kısa bir süre sonra Domitian zamanında yapılan Titus Kemeri ile karıştırılmamalı !),Colosseum'un inşaatını tam olarak bitirdi ve Nero'un eski arazisinde Domus Aurea'ya Titus Hamamları'nı yaptırdı.

Titus, Vezüv Yanardağı'nın Napoli Körfezi etrafındaki Pompeii ve Herculaneum gibi şehirler ve sayfiye yerlerindeki hayatları ve binaları yerle bir ettiği 24 Ağustos 79'da imparatordu. 80 yılında ise vebanın vurduğu Roma'yı büyük bir yangın harabeye çevirdi. Titus veba kadar, depremin ve yangının kurbanlarının acılarını hafifletmek için büyük miktarlarda para harcadı. Pompeii'yi patlamadan hemen sonra ve ertesi yıl tekrar ziyaret etti. Saltanatı aynı zamanda Nero'ya ses ve görünüş olarak benzeyen ve onun gibi Lir çalabilen "taklit Nero" Terentius Maximus'un isyanını gördü. Terentius kısa süre sonra Fırat Nehrinin ötesine kaçmak zorunda kalacak ve Perslere sığınacaktı.

Sadece iki yıl sonra, Titus yüksek ateşten öldü. Suetonius'un yazdığına göre, sıtmaya yakalanmıştı ya da kardeşi Domitian'a bağlı doktorlar tarafından zehirlenmişti. Senato tarafından tanrılaştırıldı ve Domitian halefi oldu.

Titus'un ünü, zalimlikleri çağdaşı Tacitus tarafından ayrıntılı bir şekilde anlatılan kardeşi Domitian'ın karakterine göre zıt olması nedeniyle sürekli arttı. Titus daha sonraki imparatorlar, özellikle de Beş İyi İmparator tarafından bir model olarak kullanıldı.

Babylonian Talmud'una göre (Gittin 56b), bir sinek Titus'un burnunun içine girdi ve beynine ulaştı. Öldüğünde, kafatası açıldı ve neredeyse iri bir kuş büyüklüğünde bir sinek bulundu. Söylendiğine göre ölümüne bu sinek neden olmuş ve kötü davranışlarının ilahi bir cezası olarak değerlendirilmişti. Bazı Yahudi yorumcular her hâlükârda bunu ciddiye almazlar.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Titus'un merhameti (La Clemenza di Tito) Wolfgang Amadeus Mozart tarafından yazılmış bir opera-seria.
• (Kudüs'ün Yıkımı) 28 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

Edebiyatta Titus[değiştir | kaynağı değiştir]

• Bérénice, Titus ve Berenice arasındaki aşk ilişkisi hakkında bir Jean Racine oyunu.
• Josephus Üçlemesi, Lion Feuchtwanger Romanı - Flavius Josephus hakkında, Vespasian, Titus, Domitian, Berenice of Cilicia, Justus of Tiberias, Jerusalem'in (Kudüs) ve Temple (tapınağı)'nın yıkılışı ve Roma İmparatorluğunda Yahudilerin cezalandırılması.
  • Der jüdische Krieg (" Roma - Yahudiye Savaşı") (Josephus), 1932, Almanca
  • Die Söhne (The Jews of Rome), ("Roma'nın Yahudileri"), 1935, Almanca
  • Der Tag wird kommen (The day will come, Josephus and the Emperor)("Gün gelecek"), 1942, Almanca
• Titus'un merhameti (La clemenza di Tito), Mozart tarafından hazırlanmış opera
• Marcus Didius Falco Romanlar

Wikimedia Commons'ta Titus (Roma imparatoru) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Bilgi[değiştir | kaynağı değiştir]

• Amici, diem perdidi. Çevirisi: "Dostlarım, bir gün kaybettim.", Titus tarafından, iyi bir iş yapmadığı gün hakkında söyledikleri. Kaynak: Suetonius' (on iki Sezar'ın hayatı) Titus'un Hayatı 8.1

Latince ve İngilizce Çevirisi

• "Yaptım, ama bir hata .", Titus'un son sözleri. Ne hakkında söylediği bilinmiyor.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Titus'un Hayatı 24 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Suetonius; İngilizce çevirisi ve Latince orijinali) (İngilizce)
• (İngilizce)

Titus (Roma imparatoru) Flavius Hanedanı Doğumu: 30 Aralık 39 Ölümü: 13 Eylül 81
Siyasi görevi
Önce gelen: Vespasian	Roma İmparatoru 79 - 81	Sonra gelen: Domitian