Gaius Suetonius Tranquillus (69/75 civarı - 130'dan sonra), Suetonius olarak da bilinen, Roma'nın en dikkat çeken tarihçisi ve biyografi yazarı.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Suetonius, bir ihtimale göre Hippo Regius'tan (Annâbe, Cezayir) gelen Suetonius Laetus'un oğludur. Bir equestrian olan Laetus, 69 yılındaki Bedriacum Muharebesi'nde İmparator Otho'nun hizmetinde geleceğin imparatoru olacak olan Vitellius'a karşı savaşmıştı.

Suetonius, Romalı Senatör ve tarihçi Gaius Plinius Caecilius Secundus'un yakın arkadaşıydı. Pliny arkadaşını, "kendisini yazmaya adamış sessiz ve çalışkan" birisi olarak tasvir eder. Pliny, onun İtalya'da küçük bir arazi satın almasına yardım etmiş ve evliliğinden çocuğu olmadığı için jus trium liberorum olarak bilinen ve soy ağacının başı olarak dokunulmazlık alabilmesi için İmparator Trajan ile arasında aracılık etmiştir.^[1] Pliny sayesinde Suetonius, Trajan ve Hadrianus'un lütfuna mazhar olmuştur.

Suetonius, Pliny’nin 110 ve 112 yılları arsında Bithynia Pontus (Kuzey Küçük Asya) Proconsül'ü olarak görev yaptığı sırada Pliny'nin hizmetinde çalışmıştır. Trajan zamanında araştırma sekreteri ve İmparatorluk arşivi yöneticisi olarak görev yapmıştır. Hadrianus zamanın da ise İmparatorun sekreterliğine getirilmiştir.

122 yılında, İmparatoriçe Vibia Sabina'ya karşı olan saygısız davranışları nedeniyle Hadrianus tarafından kovulmuştur. Bir ihtimale göre Suetonius tekrar imparatorun lütfuna mazhar olmuş ve eski görevine geri dönmüştür. Bu iddia, onun son çalışmalarından birisi olana ve konu olarak Hadrianus'un yönetim alanında yaptığı reformları işleyen Devlet Dairesi adlı eseri kaynaklıdır. Her halukarda, 122 yılı sonrasındaki kamu görevleri hakkında kesin bir delil yoktur. Kullandığı "Chrestus"kelimesi ile kendisi İsa Mesih'e referans tarihçi gösterilir.

Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Oniki Sezar[değiştir | kaynağı değiştir]

Suetonius, genellikle De Vita Caesarum ("Sezarların hayatları" ya da İngilizce yaygın bilinen adıyla "Oniki Sezar") olarak bilinen ve kısa hayatlar ya da aşağıda bahsi geçen parçalar hariç ona ait günümüze ulaşan tek eseri olan kitabın yazarı olarak tanınır.^[2] On İki Sezar, büyük ihtimalle Hadrianus zamanında yazılmış olup Roma imparatorluğunun ilk liderleri olan Jül Sezar (ilk birkaç bölüm kayıptır), Augustus, Tiberius, Caligula, Claudius, Nero, Galba, Otho, Vitellius, Vespasian, Titus ve Domitian'ın toplu biyografileridir. Kitap, 119 yılında Praetorian muhafız olan arkadaşı Gaius Septicius Clarus'a ithaf edilmiştir. Eser, her bir Sezar'ın hayatını; Dış görünüşünün tasviri, kehanetleri, aile tarihi, alıntılar ve sonra da her bir sezarın tarihsel olaylarının belirli bir tarihi sıralama içinde olacak şekilde belirli bir düzen içerisinde anlatır.^[3]

Diğer çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Kısmen günümüze ulaşan eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• De Viris Illustribus ("On Famous Men" (Ünlü adamlar üzerine) — edebiyat alanında):
  • De Illustribus Grammaticis ("Lives Of The Grammarians"(Gramercilerin hayatları); görünüşe göre tamamlanmış 20 kısa hayat)
  • De Claris Rhetoribus ("Lives Of The Rhetoricians"(Hatiplerin hayatları; Orijinalinde 16 olan eserden günümüze ulaşan 5'i)
  • De Poetis ("Lives Of The Poets"(Şairlerin hayatları; Virgil'in hayatı, Terence, Horace ve Lucan'dan günümüze ulaşan bölümler)
  • De historicis ("Lives of the historians"(Tarihçilerin hayatları; Yaşlı Pliny'nin hayatı)
• Peri ton par' Hellesi paidion ("Greek Games" (Yunan oyunları))
• Peri blasphemion ("Greek Terms of Abuse"(Yunanca Küfür terimleri)

Son iki eser Yunanca yazılmıştır. Sonraki yüzyıllarda yazılmış Yunanca glosarlarda özetler halinde günümüze kadar gelmişlerdir.

Kayıp eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• Lives of Famous Whores (Meşhur hayat kadınlarının hikâyeleri)
• Royal Biographies (İmparatorluk biyografileri)
• Roma ("On Rome"), in four parts: (Roma hakkında; dört bölüm)
  • Roman Manners & Customs (Romalı davranış ve alışkanlıkları)
  • The Roman Year (Roma yılı)
  • The Roman Festivals (Roma festivalleri)
  • Roman Dress (Roma elbiseleri)
• Offices of State (Devlet dairesi)
• On Cicero’s Republic (Çiçero'nun Cumhuriyeti)
• Physical Defects of Mankind (İnsan aklının fiziksel kusurları)
• Methods of Reckoning Time zamanı hesaplama yöntemleri)
• An Essay on Nature (bir doğa denemesi)
• Grammatical Problems (gramatiksel problemler)
• Critical Signs Used in Books (Kitaplarda kullanılan kritik işaretler)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• LacusCurtius'da Oniki Sezar'ın hayatları 1 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Latince orijinali, İngilizce çevirisi), (İngilizce)
• Latin kütüphanesi'nde Suetonius çalışmaları27 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Latince
• Oniki Sezar'ın hayatları27 Eylül 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Project Gutenberg'de (Gramercilerin, Hatiplerin ve Şairlerin Hayatları dahil İngilizce çevirisi), (İngilizce)
• Suetonius ve Tiberius'un saltanatı: diğer kaynaklarla karşılaştırma 27 Aralık 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., (İngilizce)
• Wikisource'da bulunan "Scriptor:Gaius_Suetonius_Tranquillus" eserleri: http://la.wikisource.org/ansiklopedi/Scriptor:Gaius_Suetonius_Tranquillus14 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Latince