Suriye'de siyaset سياسة سوريا
Suriye arması
Yönetim türü	Üniter baskın partili yarı başkanlık cumhuriyeti
Anayasa	Suriye Anayasası
Yasama organı
Ad	Halk Meclisi
Tür	Tek meclisli
Toplanma yeri	Parlamento Binası
Başkanlık görevlisi	Hammuda Sabbah, Suriye Halk Meclisi Başkanı
Yürütme erki
Devlet Başkanı
Unvan	Suriye Devlet Başkanı
Görevdeki	Beşşar Esad
Halk oyu
Hükûmet Başkanı
Unvan	Suriye Başbakanı
Görevdeki	Hüseyin Arnus
Atayan	Devlet Başkanı
Kabine
Ad	Bakanlar Kurulu
Görevdeki kabine	İkinci Hüseyin Arnus Hükûmeti
Lider	Başbakan
Lider yardımcısı	Suriye Başbakan Yardımcısı
Bakanlıklar	30
Yargı erki
Ad	Suriye yargı sistemi
Yüksek Anayasa Mahkemesi
Mahkeme başkanı	Muhammed Cihad el-Laham

Suriye Arap Cumhuriyeti
Bu kategoride yer alan maddeler Suriye hükûmeti ve siyasetinin bir parçasıdır.
Arap Birliği Üye Devleti
Anayasa Önsöz ve Bölüm 1 2. Bölüm 3. Bölüm 4. Bölüm İnsan hakları
Yürütme Devlet Başkanı (liste) Beşşar Esad Devlet Başkanı Yardımcısı Faruk eş-Şara Necah el-Attar Başbakan (liste) Hüseyin Arnus Başbakan Yardımcısı Ali Abdullah Eyüb
Yasama Halk Meclisi Başkan: Hammuda Sabbah
Yargı Yüksek Yargı Konseyi Yüksek Anayasa Mahkemesi
Yerel Yönetimler İller İlçeler Bucaklar (Nahiyeler) Köyler
Seçimler Son seçimler Devlet Başkanlığı: 2007 2014 2021 Parlamento: 2012 2016 2020 Siyasi partiler Ulusal İlerici Cephe Değişim ve Özgürlük için Halk Cephesi Arap Sosyalist Baas Partisi (Suriye şubesi)
Dış İlişkiler Dışişleri ve Gurbetçiler Bakanlığı Bakan: Faysal Mikdad Suriye'nin diplomatik temsilcilikleri / Suriye'deki diplomatik temsilcilikler Suriye vatandaşlık yasası Pasaport Vize gereksinimleri Vize politikası BM'nin Suriye kararları Golan Tepeleri'nin statüsü Suriye İç Savaşı
g t d

Suriye Arap Cumhuriyeti'nde siyaset, çok partili temsili olan yarı başkanlık cumhuriyeti çerçevesinde gerçekleşir. Devlet Başkanı Beşşar Esad ve onun Arap Sosyalist Baas Partisi, 1970 darbesinden bu yana ülke siyasetinde baskın güçler olarak kaldılar.^[1][2]

Suriye ayaklanmasının ilk aşamalarına kadar, devlet başkanının uzun süredir devam eden olağanüstü hal altında geniş ve kontrolsüz bir kararname yetkisi vardı. Bu acil durumun sona ermesi, ayaklanmanın önemli bir talebiydi ve kararnameler artık ülkenin yasama organı olan Halk Meclisinin onayına tabi.^[3] Baas Partisi Suriye'nin iktidar partisidir ve 1973 Suriye Anayasası'nda "Arap Sosyalist Baas Partisi toplumu ve devleti yönetir" diyordu.^[4] 250 üyeli parlamentoda en az 167 sandalye, Baas Partisi ve diğer çok sayıda küçük müttefik partinin koalisyonu olan Ulusal İlerici Cephe için garanti altına alındı.^[2] 2012'nin yeni Suriye Anayasası, herhangi bir siyasi partinin liderliğini garanti etmeyen siyasi çoğulculuk ilkesine dayanan çok partili sistemi getirdi.^[5] Suriye ordusu ve güvenlik servisleri, 1975'ten 24 Nisan 2005'e kadar komşu Lübnan Cumhuriyeti'nde hatırı sayılır bir varlığını sürdürdü.^[6]

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

Hafız Esad 1970 yılında iktidara geldi. 2000 yılında ölümünden sonra yerine oğlu Beşşar Esad devlet başkanı oldu. 2000 yılında Beşşar Esad iktidara geldikten sonra siyasi reforma ilgi arttı. İnsan hakları aktivistleri ve diğer sivil toplum savunucularının yanı sıra bazı parlamenterler, "Şam Baharı" (Temmuz 2000-Şubat 2001) olarak adlandırılan bir dönemde daha açık sözlü hale geldiler. Esad ayrıca resmi ve daha az resmi pozisyonlara bir dizi reformcu danışman ataması yaptı ve kabinesine benzer yönelimli birkaç kişiyi dahil etti.

Neo-Baasçılık[değiştir | kaynağı değiştir]

Baas platformu, partinin sloganında kısa ve öz bir şekilde ilan edilir: "Birlik, özgürlük ve sosyalizm." Parti, hem sosyalist, hem endüstriyel üretim araçlarının devlet mülkiyetini hem de tarım arazilerinin yeniden dağıtımını savunan (pratikte, Suriye'nin nominal olarak sosyalist ekonomisi, büyük devlet işletmeleri ve özel küçük işletmelerden oluşan, etkin bir şekilde karma bir ekonomidir) ve Arap dünyasının her yerine pan-Arap devrimi taşımaya kendini adamış bir devrimci bir partidir. 1966 Suriye Darbesi'nin ardından 1966'da kapatılan Arap Sosyalist Baas Partisi, Suriyeli Hristiyan Mişel Eflak, Suriyeli Sünni Selahaddin el-Bitar ve Suriyeli Nusayri Zeki el-Arsuzi tarafından 1947'de kuruldu. 1966 Darbesi'nden sonra biri Irak, diğeri ise Suriye liderliğindeki iki ayrı Baas partisi kuruldu. Parti laikliği benimsiyor ve başta Irak, Ürdün ve Lübnan olmak üzere birçok Arap ülkesinde her inançtan destekçiyi kendine çekiyor.

Altı küçük siyasi partinin var olduğu ve Baas Partisi ile birlikte, vatandaşlar için yasal siyasi parti katılımının tek çerçevesini temsil eden bir partiler grubu olan Ulusal İlerici Cepheyi (UİC) bulunur. Görünüşte çok partili bir sistem görünümü vermek için oluşturulmuş olsa da, UİC'ye Baas Partisi hakimdir ve siyasi sistemin özündeki tek partili karakterini değiştirmez. UİC'nin Baas Partisi olmayan üyeleri, büyük ölçüde yalnızca isim olarak siyasi partiler olarak var olurlar ve Baas Partisi ve hükûmet politikalarına sıkı sıkıya uyarlar. 2000 yılında, hükûmetin UİC'yi yeni partileri ve daha önce yasaklanmış birkaç partiyi içerecek şekilde genişletmek için yasa yapmayı düşündüğüne dair raporlar vardı, ancak bu değişiklikler gerçekleşmedi. Yine de böyle bir parti - Suriye Sosyal Milliyetçi Partisi - 2005'te yasallaştırıldı.

Geleneksel olarak, UİC partileri hükûmetin sosyalist ve Arap milliyetçisi ideolojisini kabul ettiler. Ancak SSMP, yasallaştırma ve UİC'ye kabul edilme yöneliminde ne sosyalist ne de Arap milliyetçisi olan ilk partiydi. Bu, gelecekte daha geniş ideolojik perspektiflere bir dereceye kadar hoşgörü sağlanabileceği yönünde önerilere yol açtı. Ancak etnik temelli (Kürt ve Süryani) partiler baskı altına alınmaya devam ediyor ve dini partilere katı bir yasak uygulanıyor.

Suriye'de Olağanüstü Hal Yasası, Baas Partisinin iktidara geldiği 1963 yılından, Beşşar Esad tarafından feshedildiği 21 Nisan 2011 tarihine kadar yürürlükte kaldı (Kararname 161). İsrail ile devam eden savaş ve teröristlerin oluşturduğu tehditler temelinde meşrulaştırılan yasa, anayasal korumaların çoğunu askıya aldı.^[6][7]

Hükûmet yönetimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Şam'da liderlik:

İdlib'de Suriye muhalefetinin liderliği:

1973 tarihli önceki Suriye Anayasası, Baas Partisine (resmi adıyla Arap Sosyalist Baas Partisi) devlette ve toplumda liderlik işlevleri veriyor ve devlet başkanına geniş yetkiler veriyordu. 7 yıllık bir süre için referandumla onaylanan devlet başkanı, aynı zamanda Baas Partisi Genel Sekreteri ve Ulusal İlerici Cephenin lideriydi. 2011-2012 Suriye ayaklanması sırasında yeni bir anayasa referanduma sunuldu. Diğer değişikliklerin yanı sıra, Baas Partisinin gücünü sağlamlaştıran eski 8. maddeyi kaldırdı. Yeni 8. maddede, "Devletin siyasi sistemi, siyasi çoğulculuk ilkesine ve seçim sandığı aracılığıyla demokratik olarak iktidarı kullanma esasına dayalıdır" deniyor.^[5] Yeni bir 88. maddede, devlet başkanlığı seçimlerini getirdi ve devlet başkanının görev süresini en fazla bir yeniden seçimle yedi yılla sınırladı.^[8] Referandum sonucunda 27 Şubat 2012'de yürürlüğe giren yeni anayasa kabul edildi.^[9] Devlet başkanı, bakanları atama (Bakanlar Kurulu), savaş ve olağanüstü hal ilan etme, kanun çıkarma (olağanüstü haller dışında, Halk Meclisi tarafından onaylanması gerekir), af ilan etme, anayasayı değiştirme ve memur ve askeri personeli atama haklarına sahiptir. Merhum Devlet Başkanı Hafız Esad, rakipsiz referandumlarla beş kez onaylandı. Oğlu ve şimdiki Devlet Başkanı Beşşar Esad, Temmuz 2000'de rakipsiz bir referandumla onaylandı. Oyların %97,6'sı ile 27 Mayıs 2007'de tekrar onaylandı.^[1][10]

Ulusal İlerici Cephe ile birlikte devlet başkanı, savaş ve barış konularına karar verir ve devletin 5 yıllık ekonomik planlarını onaylar. Ulusal İlerici Cephe aynı zamanda ekonomi politikalarının tartışıldığı ve ülkenin siyasi yöneliminin belirlendiği bir forum işlevi görmektedir.

2012 Suriye Anayasası devlet başkanının Müslüman olmasını şart koşuyor ancak İslam'ı devlet dini yapmıyor. Suriye'deki yargı sistemi, Osmanlı, Fransız ve İslam yasalarının bir karışımıdır ve üç mahkeme düzeyi vardır: ilk derece mahkemeleri, temyiz mahkemeleri ve en yüksek mahkeme olan anayasa mahkemesi. Ayrıca, dini mahkemeler, kişisel ve aile hukuku ile ilgili soruları ele alır.

Baas Partisi sosyalizmi ve laik Pan-Arabizmi vurgular. Baas Partisinin etnik kimlikten ziyade ulusal kimlik inşa etme doktrinine rağmen, Suriye'de etnik, dini ve bölgesel bağlılık konuları hala önemini koruyor.

Yasama erki[değiştir | kaynağı değiştir]

Halk Meclisininin (Meclis al-Sha'ab) 15 adet çok sandalyeli seçim bölgesinde dört yıllık bir dönem için seçilen 250 üyesi var. 1973'teki önceki Suriye anayasasına göre Suriye tek partili bir devletti ve sadece Arap Sosyalist Baas Partisinin yasal olarak etkin bir güce sahip olmasına izin verildi. Konseydeki 250 sandalyeden 167'si (1972'de kurulan) Ulusal İlerici Cephe için garanti altına alındı ve bunların 134'ü (2007 itibarıyla) Baas Partisi üyesiydi. İlerici Cephedeki küçük partiler, yasal olarak Baas Partisinin liderliğini kabul etmek zorundaydılar. Örneğin İlerici Cephedeki diğer partilerin, ordudan ya da "yalnızca Baas'a ayrılmış" öğrenci topluluğundaki destekçilerinden oy toplamalarına izin verilmiyor.^[11] 2012'nin yeni Suriye Anayasası, herhangi bir siyasi partinin liderliğini garanti etmeyen çok partili sistemi getirdi.^[5]

Siyasi partiler ve seçimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Uluslararası organizasyon katılımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Suriye, Afrika'da Ekonomik Kalkınma için Arap Bankası, Ekonomik ve Sosyal Kalkınma için Arap Fonu, Arap Para Fonu, Arap Ekonomik Birlik Konseyi, Dünya Gümrük Örgütü, Batı Asya Ekonomik ve Sosyal Komisyonu, Gıda ve Tarım Örgütü, Grup 24, Grup 77, Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu, Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası, Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü, Uluslararası Ticaret Odası, Uluslararası Kalkınma Derneği, İslam Kalkınma Bankası, Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu, Uluslararası Finans Kurumu, Uluslararası Çalışma Örgütü, Uluslararası Para Fonu, Uluslararası Denizcilik Örgütü, INTELSAT, INTERPOL, Uluslararası Olimpiyat Komitesi, Uluslararası Standardizasyon Örgütü, Uluslararası Telekomünikasyon Birliği, Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Federasyonu , Bağlantısızlar Hareketi, OAPEC, İslam İşbirliği Teşkilatı, Birleşmiş Milletler, BM İnsan Hakları Komisyonu, BM Ticaret ve Kalkınma Konferansı, BM Sınai Kalkınma Örgütü, BM Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Çalışma Ajansı, Evrensel Posta Birliği, Dünya Federasyonu Sendikalar, Dünya Sağlık Örgütü, Dünya Meteoroloji Örgütü ve Dünya Turizm Örgütü üyesidir.

Suriye'nin diplomatları en son Aralık 2003'te BM Güvenlik Konseyine (daimi olmayan üye olarak) katılmıştı.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Raymond Hinnebusch: Suriye'de Ekonomik Liberalleşmenin Politik Ekonomisi, içinde: International Journal of Middle East Studies, Cilt. 27 - No. 3, Ağustos 1995, S. 305–320.
• Raymond Hinnebusch: Suriye'de Devlet, Sivil Toplum ve Siyasi Değişim, içinde: AR Norton: Orta Doğu'da Sivil Toplum, Leiden, 1995.
• İsmail Küpeli: İbn Haldun ve das politische System Syriens - Eine Gegenüberstellung, München, 2007,978-3-638-75458-3 (İbn Haldun'un siyaset teorisine referansla eleştirel yaklaşım)
• Moshe Ma'oz / Avner Yaniv (Ed.): Esad yönetiminde Suriye, Londra, 1986.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Curlie'de Syria Government (DMOZ tabanlı)
• Birleşik Devletler Barış Enstitüsünde Suriye 9 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Suriye Politikası, büyük haber ajansları tarafından son 24 saat içinde yayınlanan yeni hikayeleri kategorize eder.
• Aron Lund'dan Suriye Cihatçılığı. 13 Kasım 2012
• Suriye'de Uluslararası Kızılhaç Kızılay 11 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 13 Kasım 2012