Keman
Keman
Türü	Yaylı çalgı
İlişkili çalgılar	Viyola, Viyolonsel
Önemli müzisyenler	Kategoriye bakınız

Keman (veya viyolon), viyola ve viyolonselin de bulunduğu violin ailesinin en yüksek tondan çalan, en küçük üyesidir. Dört teli vardır. Akort sesleri pesten tize sol, re, la ve mi'dir.

Keman yayına arşe denir. Arşede yapay ya da gerçek at kılının yanı sıra ham misina olarak adlandırılan bir madde de kullanılabilir. Ayrıca yayını düzgünleştirmek, kemandan ses çıkmasını sağlamak ve sesi güzelleştirmek amacıyla arşeye reçine adı verilen madde sürülür. Reçine bala benzeyen sarı renkli katı bir maddedir. Ayrıca kemanda perde bulunmaz; çalan kişi kemandaki notayı, kendi müzik kulağına göre bularak çalar.

Almanca geige, Fransızca violon, İngilizce violin, İtalyanca violinodur. Uzunluğu 60 cm'dir. Yayla çalınan telli bir çalgıdır. Notası, ikinci çizgi Sol açkısı ile yazılır. Orkestralarda, genel olarak (Solo, I, II) üç partisi bulunur. Solo ve eşlik görevi verilir (özellikle bir solo çalgıdır). Hiçbir çalgıda olmayan ses rengiyle, çok zengin bir anlatım gücü vardır.

Keman çalmayı öğrenme süresi kişilerde enstrümanın kendi mekanizması, müzik kulağının olup olmaması ve çalma tekniklerinin farkından dolayı değişiklik gösterir. Keman tutuşu, arşe çekişi notaların öğrenilmesi sonrasında basit notalı şarkılar çalınmaya başlanır.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Orta Doğu'da Bizans, lir adı altında ilkel bir keman çeşidi geliştirmiştir. Günümüzdeki anlamda keman ilk olarak 14. yüzyılda Kuzey İtalya'da ortaya çıktı. Bu dönemden sonra keman Avrupa'da yayıldı. İlk keman yapımcılarının Rebec, Rönesans da Fer tarafından Orta Çağ'da İtalya'da Lira da Braci, Fransa'da Viel adlarıyla kullanılan yaylı çalgıları kemanın atası sayılır. Lavignac, kemanın Oğuz kemençesinden alındığını yazar. Bazı kaynaklarda ise Arapların rebabından geliştirildiği öne sürülmüştür. 16. ve 17. yüzyıldaki keman yapım ustaları Nicolo Amati, Paolo Maggini, Giuseppe Guarneru, Antonio Stradivarius kemana son şeklini vermişlerdir. Keman asıl biçimini korumakla birlikte 19. yüzyılda bazı değişikliklere uğradı. Çağdaş kemanda gövde ve sap daha uzun, köprü daha yüksektir.

Çiftlemeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Birinci keman ile ikinci keman[değiştir | kaynağı değiştir]

Renk değişmez dolgunlaşır (çalanların sayısı çoğalırsa, duyuluşu yumuşak bir de tahta çalgı eklenir. Yaylı çalgıların duyuluşu egemen kalır. Fakat biraz dolgunlaşmış olur). Keman ile Viyola: Kemanların birleşmesinden çok farklı bir etki yapmaz. Kemanın rengi egemendir. Dolgun ve yumuşak bir renk sağlanır.

Keman ile viyolonsel[değiştir | kaynağı değiştir]

Dolgun bir duyuluş sağlanır. Viyolonselin ses rengi egemendir. Birinci Keman, ikinci Keman, Viyola ve Viyolonsel: Bunların dördünün sesteş olarak çalması, alto ve tenor katında mümkündür. (F) de gayet kuvvetli, (P) de özellikle dolgun ve yumuşak bir renk sağlanır.

Sekizliden çiftleme[değiştir | kaynağı değiştir]

Birinci keman ile ikincisi arasında boy farkı, ağırlık farkı ve tel farkı vardır. Bu farklara çok sık rastlanır, özellikle ezgi yüksek soprano seslerinden daha yukarılara çıktığı zaman kullanılır. Çünkü bu katta Mi telinin dolgunluk ve anlatım gücü azalır. Bundan başka, birinci kemanlar ikinci kemanlarla sekizli aşağıdan katlanmazsa, bütün diğer çalgılardan uzakta, yalnız kalır.

Kemanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu biçim duyuluşu zayıflatır ve küçük orkestrada özellikle belli olur. Buna rağmen bazı durumda ezgi çok incelerde iken ve tahta çalgılarla katlayarak kullanılır.

Keman ile viyola[değiştir | kaynağı değiştir]

Buna çok sık rastlanır, özellikle görüntü bakımından birbirlerine benzedikleri için, insanlar boyutlarına bakmadan bu keman diyebilirler.

İki sekizden çiftleme[değiştir | kaynağı değiştir]

Birinci Keman, İkinci Keman ve Viyola ya da Birinci Keman, İkinci Keman ve Viyolonsel[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu biçim geniş ve uzun ezgilerde kullanılır. Özellikle (eb) de yapılır.

Üç ve dört sekizliden çiftleme[değiştir | kaynağı değiştir]

Birinci Keman, İkinci Keman, Viyola ve Viyolonsel (Telli Kontrbas)[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu biçim çok az kullanılır ve soluklu çalgılarla katlanmaz kullanılır.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• 20. yüzyılın keman konçertant için kompozisyonu hakkında ücretsiz e-kitap (ISBN 978-3-00-047105-6) 28 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Kemanın tarihi 20 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Ulusal Müzik Müzesi 9 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Violin 5 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Müzikal enstrüman örnekleri
• Videolar
• Keman'ın tarihçesi 20 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Keman ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.