Kuşların evrimi

Kuşların evrimi, Jura döneminde başlamış, en eski kuşlar Paraves adlı bir teropod dinozor kladından evrimleşmiştir.^[1] Kuşlar, biyolojik olarak Aves sınıfında yer alır. Yaklaşık 150 yıl önce, Geç Jura dönemine yaşamış theropod cinsi dinozor Archaeopteryx lithographica, uzun bir süre en eski kuş olarak kabul edilmiştir. Modern soy bilimciler, kuşları bir dinozor kladı olan Theropoda'ya dahil etmiştir. Yaygın kanıya göre, Aves ve yakın akrabası olan Timsahlar takımı, Archosauria (arkozor) olarak bilinen bir "sürüngen" kladının yaşayan tek üyeleridir. 66 milyon yıl önce yaşanan Kretase-Tersiyer yok oluşundan dört farklı kuş soyu hayatta kaldı ve deve kuşlarına ve akrabalarına (Paleognathae), ördeklere ve akrabalarına (Anseriformes), uçamayan kümes hayvanlarına (Galliformes) ve "modern kuşlara" (Neoaves) hayat verdi.

Filogenetik olarak Aves, genellikle belirli bir modern kuş türünün (ev serçesi, Passer domesticus gibi) ve Archæopteryx'in en son ortak atalarının soyundan gelenler^[2] veya Neornithes'e daha yakın olan bazı tarih öncesi türlerin soyundan gelenler olarak tanımlanır.^[3] Bir başka sınıflandırma olan Avialae daha büyük bir grubu içine alır. Şu anda dinozorlar, Archæopteryx ve modern kuşlar arasındaki ilişki halen tartışılmaktadır.

Sistematik[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuşların theropoda içerisindeki konumu[değiştir | kaynağı değiştir]

Maniraptora'nın^[a] theropoda içerisindeki konumu:^[5]^[6]

Theropoda

bazal teropodlar (†Tawa, †Coelophysis...)

†Carnosauria

bazal coelurosaurlar (†Gasosaurus...)

	†Ornithomimosauria

	Maniraptora (kuşları içerir)

Maniraptora kladogramında kuşların (avialae) yeri:^[7]

unnamed

	†Aurornis

	†Jinfengopteryx

	†Dromaeosauridae

	†Troodontidae

	Avialae (bazal kuşlar ve günümüz kuşlarını içerir)

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Kuşları içeren Paraves kladını ve Therizinosauria, Oviraptorosauria gibi kuş benzeri dinozorları içeren teropod kladı.^[4]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Wilford (28 Mart 2016). "'Dinosaurs Among Us' Retraces an Evolutionary Path". The New York Times. 29 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2016.
^ "Bird Origins". Encyclopedia of Dinosaurs. San Diego: Academic Press. 1997. ss. 41-96.
^ "Saurischian Monophyly and the origin of birds". The Origin of Birds and the Evolution of Flight. Mem. California Acad. Sci 8. 1986. ss. 1-55.
^ Phil Senter, Rinchen Barsbold, Brooks B. Britt, David A. Burnham: Systematics and evolution of Dromaeosauridae (Dinosauria, Theropoda). In: Bulletin of Gunma Museum of Natural History. Bd. 8, 2004 s.1-20
^ "Dinosaur Classification – Historical Geology" (İngilizce). 19 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2021.
^ Hendrickx, C., Hartman, S.A., & Mateus, O. (2015). An Overview of Non- Avian Theropod Discoveries and Classification 22 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. PalArch’s Journal of Vertebrate Palaeontology, 12(1): 1-73.
^ Cau, Andrea; Brougham, Tom; Naish, Darren (2015). "The phylogenetic affinities of the bizarre Late Cretaceous Romanian theropod Balaur bondoc(Dinosauria, Maniraptora): Dromaeosaurid or flightless bird?". PeerJ. 3: e1032. doi:10.7717/peerj.1032. PMC 4476167 $2. PMID 26157616.

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Jarvis, Eric D., et al. "Whole-genome analyses resolve early branches in the tree of life of modern birds." Science 346. December 12, 2014, pp. 1320-1331.
N. Adam Smith, Luis M. Chiappe, Julia A. Clarke, Scott V. Edwards, Sterling J. Nesbitt, Mark A. Norell, Thomas A. Stidham, Alan Turner, Marcel van Tuinen, Jakob Vinther, and Xing Xu (2015). "Rhetoric vs. reality: A commentary on Bird Origins Anew by A. Feduccia". Auk. 132 (2): 467-480. doi:10.1642/AUK-14-203.1. hdl:2152/43319 .
Xing Xu; Zhonghe Zhou; Robert Dudley; Susan Mackem; Cheng-Ming Chuong; Gregory M. Erickson; David J. Varricchio (12 Aralık 2014). "An integrative approach to understanding bird origins". Science. 346 (6215): 1253293. doi:10.1126/science.1253293. PMID 25504729. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.

Evrim ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Kuşlar ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[5] Kuşları içeren Paraves kladını ve Therizinosauria, Oviraptorosauria gibi kuş benzeri dinozorları içeren teropod kladı.^[4]

[NYT-20160328-1] Wilford (28 Mart 2016). "'Dinosaurs Among Us' Retraces an Evolutionary Path". The New York Times. 29 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2016.

[2] "Bird Origins". Encyclopedia of Dinosaurs. San Diego: Academic Press. 1997. ss. 41-96.

[3] "Saurischian Monophyly and the origin of birds". The Origin of Birds and the Evolution of Flight. Mem. California Acad. Sci 8. 1986. ss. 1-55.

[4] Phil Senter, Rinchen Barsbold, Brooks B. Britt, David A. Burnham: Systematics and evolution of Dromaeosauridae (Dinosauria, Theropoda). In: Bulletin of Gunma Museum of Natural History. Bd. 8, 2004 s.1-20

[6] "Dinosaur Classification – Historical Geology" (İngilizce). 19 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2021.

[theropodphylogeny2015-7] Hendrickx, C., Hartman, S.A., & Mateus, O. (2015). An Overview of Non- Avian Theropod Discoveries and Classification 22 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. PalArch’s Journal of Vertebrate Palaeontology, 12(1): 1-73.

[cauetal2015-8] Cau, Andrea; Brougham, Tom; Naish, Darren (2015). "The phylogenetic affinities of the bizarre Late Cretaceous Romanian theropod Balaur bondoc(Dinosauria, Maniraptora): Dromaeosaurid or flightless bird?". PeerJ. 3: e1032. doi:10.7717/peerj.1032. PMC 4476167 $2. PMID 26157616.

[1]

[2]

[3]

[a]

[5]

[6]

[7]

[4]

g t d Kuşlar (Sınıf: Aves)
Anatomi	Kuşların anatomisi · Kuşların uçuşu · Yumurtalar · Tüyler · Tüy örtüsü · Gaga · Kuşlarda görüş · Kuşların ayak parmakları · Preen gland
Davranış	Kuş ötüşü · Kuşlarda zeka · Kuş göçü · Kuşlarda cinsel seçilim · Kuşların çiftleşmesi · Denizkuşlarında üremesi · Kuluçka · Kuluçka asalağı · Kuş yuvası · Hybrids
Evrim	Kuşların kökeni · Hava uçuşunun kökeni · Kuşların evrimi · Darwin ispinozları · Deniz kuşları
Fosil kuşlar	Archaeopteryx · Ichthyornis · Enantiornithes · Hesperornithes
İnsan–kuş etkileşimi	Kuşların yüzüklenmesi · Ornitoloji · Kuş kolleksiyonu · Kuş bakımı · Kuş besiciliği · Kuşların korunumu · Kuş kültürü · Su kuşu avcılığı · Horoz dövüşü · Güvercin yarışı · Doğancılık · Sülüncülük · Oöloji · Ornitomansi
Listeler	Kuşlar listesi · Türler · Kuş nüfusu listesi · Yörelere göre kuş listesi · Soyu tükenmiş kuşlar listesi · Tarih öncesi kuşlar · Sibley–Ahlquist taksonomisi · Hayali kuşlar listesi

g t d Evrimsel biyoloji
Giriş Ana hatlar Evrimsel tarih kronolojisi Yaşamın evrimsel tarihi Dizin
Evrim	Abiyogenez Adaptasyon Adaptif radyasyon Diğerkâmlık Hile yapmak Karşılıklı Baldwin etkisi Kladistik Birlikte evrim Mutualizm Ortak ata Yakınsak evrim Iraksak evrim Yeryüzündeki ilk yaşam Evrimin kanıtları Evrimsel silahlanma yarışı Evrimsel baskı Eksaptasyon Soy tükenmesi Yok oluş Homoloji Son evrensel ortak ata Makro evrim Mikro evrim Uyumsuzluk Adaptif olmayan radyasyon Panspermia Paralel evrim Sinyalizasyon teorisi Handikap ilkesi Türleşme Tür Tür kompleksi Türler sorunu Taksonomi Seçilim birimleri Gen merkezli evrim görüşü
Popülasyon genetiği	Yapay seçilim Biyoçeşitlilik Evrimsel olarak istikrarlı strateji Fisher prensibi Seçilim değeri Kapsayıcı Gen akışı Genetik sürüklenme Akraba seçilimi Ebeveyn yatırımı Ebeveyn-yavru çatışması Mutasyon Popülasyon Doğal seçilim Eşeysel dimorfizm Cinsel seçilim Eş seçimi Sosyal seçilim Trivers-Willard hipotezi Varyasyon
Gelişim	Kanalizasyon Evrimsel gelişim biyolojisi Genetik asimilasyon İnversiyon Modülerlik Fenotipik plastisite
Taksonlara göre evrim	Bakteriler Kuşlar köken Brachiopodalar Yumuşakçalar Kafadan bacaklılar Dinozorlar Balıklar Mantarlar Böcekler Kelebekler Memeliler kediler köpekgiller kurtlar köpekler sırtlangiller yunuslar ve balinalar atlar kangurugiller primatlar insanlar lemurlar deniz inekleri Bitkiler tozlayıcı aracılı Sürüngenler Örümcekler Dört üyeliler Virüsler
Organlara göre evrim	Hücreler DNA Kamçı Ökaryotlar simbiyogenez kromozom endomembran sistemi mitokondri çekirdek plastitler Hayvanlarda göz kıl kulak kemikleri sinir sistemleri beyin
Sürece göre evrim	Yaşlanma ölüm programlanmış hücre ölümü Kuşların uçuşu Biyolojik karmaşıklık Karşılıklı yardımlaşma Renkli görme primatlarda Duygular Empati Etik Gerçek sosyal yaşam Bağışıklık sistemi Metabolizma Tek eşlilik Ahlak Mozaik evrim Çok hücrelilik Eşeyli üreme Gamet farklılaşması/cinsiyetler Yaşam döngüleri/nükleer evreler Çiftleşme tipleri Mayoz Biyolojik cinsiyet belirleme Yılan zehri
Tempo ve biçimler	Tedricilik/Sıçramalı evrim/Sıçramacılık Mikromutasyon/Makromutasyon Üniformitaryanizm/Katastrofizm
Türleşme	Allopatrik Anagenez Katagenez Kladogenez Ortak türleşme Ekolojik Hibrit Ekolojik olmayan Parapatrik Peripatrik Takviye Simpatrik
Tarih	Rönesans ve Aydınlanma Çağı Türlerin transmutasyonu David Hume Tabiî Din Üzerine Diyaloglar Charles Darwin Türlerin Kökeni Paleontoloji tarihi Geçiş fosili Karışmalı kalıtım Mendel genetiği Darwinizmin tutulması Modern evrimsel sentez Moleküler evrimin tarihçesi Genişletilmiş evrimsel sentez
Felsefe	Darwinizm Alternatifler Katastrofizm Lamarkizm Ortogenez Mutasyonizm Sıçramacılık Yapısalcılık Spandrel Teistik Vitalizm Biyolojide teleoloji
Alakalı	Biyocoğrafya Ekolojik genetik Grup seçilimi Kültürel evrim Kültürel grup seçimi İkili kalıtım teorisi Hologenom evrimi teorisi Kayıp kalıtım problemi Moleküler evrim Astrobiyoloji Filogenetik Ağaç Polimorfizm Eobiont Sistematik Transgenerasyonel epigenetik kalıtım
Kategori Commons Vikiproje

Kuşların evrimi ne demektir