Kültürel evrim

Kültürel evrim, sosyal değişimin evrimsel bir teorisidir. Kültürün ne olduğu, tanımından, "bireylerin davranışlarını etkileme yeteneğine sahip olan ve türlerinin diğer üyelerinden öğrenim, taklit ve diğer sosyal aktarım biçimleri yoluyla edindikleri bilgi" olarak anlaşılmaktadır.^[1] Kültürel evrim, bu bilgilerin zaman içindeki değişimidir.^[2]

Tarihî olarak sosyokültürel evrim olarak da bilinen kültürel evrim, ilk olarak 19. yüzyılda antropologlar tarafından Charles Darwin'in evrim araştırmasından yola çıkarak geliştirildi. Günümüzde kültürel evrim, antropoloji, ekonomi, psikoloji ve organizyonel çalışmalar da dahil olmak üzere sosyal bilimlerde büyüyen bir bilimsel araştırma alanının temeli haline geldi. Önceden sosyal değişimin biyolojik adaptasyonlardan kaynaklandığına inanılıyordu fakat antropologlar artık sosyal değişimlerin, sosyal, evrimsel ve biyolojik etkilerin toplamının bir sonucu olarak ortaya çıktığını kabul etmektedirler.^[3]^[3]

İkili kalıtım teorisi, sosyokültürel evrim, memetik, kültürel evrimcilik ve kültürel seçilim teorisinin diğer çeşitleri de dahil olmak üzere, kültürel evrim çalışmasına bir dizi farklı yaklaşım getirilmiştir. Yaklaşımlar yalnızca gelişim tarihleri ve disiplinsel kökenleri açısından değil, kültürel evrim sürecini nasıl kavramsallaştırdıkları ve kültürel evrim üzerine çalışmaya uyguladıkları varsayımlar, teoriler ve yöntemler açısından da farklılık gösterir. Son yıllarda, kültürel evrim ile ilgili teorilerde, kültürel evrimi kendi başına birleşik bir disiplin olarak görmeye yönelik bir yakınlaşma olmuştur.^[4]^[5]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ J., Richerson, Peter (2005). Not by genes alone : how culture transformed human evolution. Boyd, Robert, 1948-. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 978-0226712840. OCLC 54806438.
^ "What is Cultural Evolution". 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2018.
^ ^a ^b "cultural evolution | social science". Encyclopedia Britannica. 5 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2017.
^ Mesoudi, Alex; Whiten, Andrew; Laland, Kevin N. (1 Ağustos 2006). "Towards a unified science of cultural evolution". The Behavioral and Brain Sciences. 29 (4). ss. 329-347; discussion 347-383. CiteSeerX 10.1.1.612.2415 $2. doi:10.1017/S0140525X06009083. ISSN 0140-525X. PMID 17094820.
^ Mesoudi, Alex (2011). Cultural Evolution: How Darwinian theory can explain human culture and synthesize the social sciences. Chicago, IL: University of Chicago Press. ISBN 9780226520445.

Bibliyografya[değiştir | kaynağı değiştir]

Bock, Kenneth E. (1956), The Acceptance of Histories: Toward a Perspective for Social Science, Berkeley: University of California Press
Bock, Kenneth E. (1978), "Theories of Progress, Development, Evolution", Bottomore, T.; Nisbet, R. (Ed.), A History of Sociological Analysis, New York: Basic Books, ss. 39-79
Bowler, Peter J. (1984), Evolution: The History of an Idea, Berkeley: University of California Press
Darwin, C. R. (1871), The Descent of Man and Selection in Relation to Sex, John Murray
Degrood, David H. (1976), Philosophies of Essence: An Examination of the Category of Essence, Amsterdam: B. R. Gruner Publishing Company
Dietz, Thomas; Burns, Thomas R.; Buttel, Frederick H. (1990), "Evolutionary Theory in Sociology: An Examination of Current Thinking", Sociological Forum, cilt 4, ss. 47-70, doi:10.1007/BF01112616
Lennox, James G. (1987), "Kinds, Forms of Kinds and the More and the Less in Aristotle's Biology", Gotthelf, A.; Lennox, J.G. (Ed.), Philosophical Issues in Aristotle's Biology, Cambridge, MA: Cambridge University Press, ss. 339-359
Lovejoy, Arthur O. (1936), The Great Chain of Being, Cambridge, MA: Harvard University Press
McLaughlin, Paul (1998), "Rethinking the Agrarian Question: The Limits of Essentialism and the Promise of Evolutionism", Human Ecology Review, 5 (2), ss. 25-39
McLaughlin, Paul (2012), "The Second Darwinian Revolution: Steps Toward a New Evolutionary Environmental Sociology", Nature and Culture, 7 (3), ss. 231-258, doi:10.3167/nc.2012.070301
Nisbet, Robert (1969), Social Change and History, New York: Oxford University Press
Richards, Richard A. (2010), The Species Problem: A Philosophical Analysis, New York: Cambridge University Press
Rist, Gilbert (2002), The History of Development: From Western Origins to Global Faith, New York: Zed Books
Sober, Elliot (1980), "Evolution, Population Thinking, and Essentialism", Philosophy of Science, 47 (3), ss. 350-383, doi:10.1086/288942

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk temel kitaplar[değiştir | kaynağı değiştir]

Culture and the Evolutionary Process. Chicago: University of Chicago Press. 1985.
Cultural Transmission and Evolution: A Quantitative Approach, Princeton. NJ: Princeton University Press. 1981.
Dawkins, R (1976). The Selfish Gene. Oxford; New York: Oxford University Press.
D. C., Dennett (1995). Darwin's Dangerous Idea: Evolution and the Meanings of Life. Londra: Penguin.
Hull, D. L (1988). Science as a Process: An Evolutionary Account of the Social and Conceptual Development of Science. Chicago: University of Chicago Press.
Toulmin, S. (1972). Human Understanding: The Collective Use and Evolution of Concepts. Oxford: Clarendon Press.
Waddington, C. H. (1977). Tools for Thought: How to Understand and Apply the Latest Scientific Techniques of Problem Solving. New York: Basic Books.

Modern inceleme kitapları[değiştir | kaynağı değiştir]

Mesoudi, A (2011). Cultural evolution: how Darwinian theory can explain human culture and synthesize the social sciences. University of Chicago Press
Distin, K (2005). The selfish meme: A critical reassessment. Cambridge UK: Cambridge University Press.
Distin, K (2010). Cultural evolution. Cambridge UK: Cambridge University Press.
Henrich, J (2015). The Secret of Our Success: How Culture is Driving Human Evolution, Domesticating Our Species, and Making Us Smarter. Princeton UK: Princeton University Press.
Richerson, P.J. and Christiansen, M., K (2013). Cultural Evolution: Society, Technology, Language, and Religion. The MIT Press.

Evrimsel ekonomide[değiştir | kaynağı değiştir]

Aldrich, H. E.; Hodgson, G. M; Hull, D. L.; Knudsen, T.; Mokyr, J.; Vanberg, V. (2008). "In defence of generalized Darwinism". Journal of Evolutionary Economics. 18 (5). ss. 577-596. doi:10.1007/s00191-008-0110-z. hdl:2299/5447.
Hodgson, G. M.; Knudsen, T (2004). "The firm as an interactor: firms as vehicles for habits and routines". Journal of Evolutionary Economics. 14 (3). ss. 281-307. doi:10.1007/s00191-004-0192-1. hdl:2299/407.
Hodgson, G. M.; Knudsen, T. (2006). "Dismantling Lamarckism: why descriptions of socio-economic evolution as Lamarckian are misleading". Journal of Evolutionary Economics. 16 (4). ss. 343-366. doi:10.1007/s00191-006-0019-3. hdl:2299/3281.
Hodgson, G.M.; Knudsen, T. (2010). Darwin's Conjecture: The Search for General Principles of Social and Economic Evolution. Chicago; London: University Of Chicago Press.
Brown, G.R.; Richerson, P.J. (2013). "Applying evolutionary theory to human behaviour: past differences and current debates". Journal of Bioeconomics. 16 (2). ss. 105-128. doi:10.1007/s10818-013-9166-4. hdl:10023/5350.
Bisin, A; Verdier, T. (2001). "The Economics of Cultural Transmission and the Dynamics of Preferences". Journal of Economic Theory. 97 (2). ss. 298-319. CiteSeerX 10.1.1.336.3854 $2. doi:10.1006/jeth.2000.2678.
Field, A.J. (2008). "Why multilevel selection matters". Journal of Bioeconomics. 10 (3). ss. 203-238. doi:10.1007/s10818-007-9018-1. 18 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2022.
Wilson, D.S.; Ostrom, E; Cox, M.E. (2013). "Generalizing the core design principles for the efficacy of groups". Journal of Economic Behavior & Organization. Cilt 90, supplement. ss. S21-S32. doi:10.1016/j.jebo.2012.12.010.

Evrimsel biyolojide[değiştir | kaynağı değiştir]

Jablonka, E., Lamb, M.J., (2014). Evolution in Four Dimensions, revised edition: Genetic, Epigenetic, Behavioral, and Symbolic Variation in the History of Life. MIT Press.
Gould, S. J.; Vrba, E. S. (1982). "Exaptation – a missing term in the science of form". Paleobiology. 8 (8). ss. 4-15. doi:10.1017/S0094837300004310.

Yüksek profilli deneysel çalışma[değiştir | kaynağı değiştir]

Murmann, P. J. (2013). "The coevolution of industries and important features of their environments". Organization Science. Cilt 24. ss. 58-78. doi:10.1287/orsc.1110.0718.
Chen, M. K. (2013). "The Effect of Language on Economic Behavior: Evidence from Savings Rates, Health Behaviors, and Retirement Assets". American Economic Review. 103 (2). ss. 690-731. CiteSeerX 10.1.1.371.3223 $2. doi:10.1257/aer.103.2.690. PMID 29524925.

Organizasyonel çalışmalarda[değiştir | kaynağı değiştir]

Baldwin, J.; Anderssen, C. R.; Ridgway, K. (2013). "Hierarchical and cladistic classifications of manufacturing systems: a basis for applying generalised Darwinism?". Paper presented at the annual meeting of the European Academy of Management. İstanbul.
Baum, J. A. C. (1994). Singh, J. V. (Ed.). "Evolutionary dynamics of organizations". New York: Oxford University Press. ss. 1-22.
Baum, J. A. C. (2007). "Cultural group selection in organization studies". Organization Studies. Cilt 28. ss. 37-47. doi:10.1177/0170840607073567.
Campbell, D. T. (1965). "Variation and selective retention in socio-cultural evolution". Barringer, H. R.; Blanksten, G. I.; Mack, R. W. (Ed.). Social change in developing areas: A reinterpretation of evolutionary theory. Cambridge MA: Schenkman. ss. 19-48.
Campbell, D. T. (1976). Assessing the impact of planned social change. Hanover NH, The Public Affairs Center, Dartmouth College.
Campbell, D. T. (1997). Heyes, C.; Frankel, B. (Ed.). "From evolutionary epistemology via selection theory to a sociology of scientific validity". Evolution and Cognition, 3. ss. 5-38.
DiMaggio, P. J.; Powell, W. W. (1983). "The iron cage revisited: Institutional isomorphism and collective rationality in organizational fields". American Sociological Review. 48 (2). ss. 147-160. doi:10.2307/2095101. JSTOR 2095101.
Hull, D. L. (1990). "Conceptual evolution: A response: Proceedings of the BiennialMeeting of the Philosophy of Science Association", Vol. Two: Symposia and Invited Papers. ss. 255-264.
Hodgson, G. M. (2013). "Understanding organizational evolution: Toward a research agenda using generalized Darwinism". Organization Studies. 34 (7). ss. 973-992. doi:10.1177/0170840613485855. hdl:2299/11194.
McCarthy, I. P.; Leseure, M.; Ridgway, K.; N., Fieller. (1997). "Building manufacturing cladograms". International Journal of Technology Management. 13 (1). ss. 269-286. doi:10.1504/IJTM.1997.001664.
McKelvey, B. (1978). "Organizational systematics: Taxonomic lessons from biology". Management Science. 24 (13). ss. 1428-1440. doi:10.1287/mnsc.24.13.1428.
McKelvey, B. (1997). "Perspective—quasi-natural organization science". Organization Science. 8 (4). ss. 351-380. doi:10.1287/orsc.8.4.351.
Moldoveanu, M. C.; Baum, J. A. C. (2002). "Contemporary debates in organizational epistemology". Baum, J. A. C. (Ed.). The Blackwell companion to organizations. Oxford: Blackwell. ss. 731-751.
Reydon, A. C.; Scholz, M. T. (2009). "Why organizational ecology is not a Darwinian research program". Philosophy of the Social Sciences. 39 (3). ss. 408-439. doi:10.1177/0048393108325331. 23 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2022.
Reydon, A. C.; Scholz, M. T. (2014). "Darwinism and organizational ecology: a case of incompleteness or incompatibility?". Philosophy of the Social Sciences. 44 (3). ss. 365-374. doi:10.1177/0048393113491634. 17 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2022.
Richerson, P. J.; Collins, D.; Genet, R. M. (2006). "Why managers need an evolutionary theory of organizations". Strategic Organization. 4 (2). ss. 201-211. doi:10.1177/1476127006064069.
Røvik, K. A. (2011). "From Fashion to Virus: An Alternative Theory of Organizations' Handling of Management Ideas". Organization Studies. 32 (5). ss. 631-653. doi:10.1177/0170840611405426.
Scholz, M. T.; Reydon, A. C. (2013). "On the explanatory power of generalized Darwinism: Missing items on the research agenda". Organization Studies. 34 (7). ss. 993-999. doi:10.1177/0170840613485861. 17 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2022.
Stoelhorst, J. W.; Richerson, P. J. (2013). "A naturalistic theory of economic organization". Journal of Economic Behavior & Organization. Cilt 90. ss. S45-S56. doi:10.1016/j.jebo.2012.12.012.
Sammut-Bonnici, T.; Wensley, R. (2002). "Darwinism, probability and complexity: market-based organizational transformation and change explained through the theories of evolution" (PDF). International Journal of Management Reviews. 4 (3). ss. 291-315. doi:10.1111/1468-2370.00088. 6 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Aralık 2022.
Terreberry, S. (1968). "The evolution of organizational environments". Administrative Science Quarterly. 12 (4). ss. 590-613. doi:10.2307/2391535. JSTOR 2391535.

Örgütsel memetik[değiştir | kaynağı değiştir]

Csikszentmihalyi, M. (1988). "Society, culture, and person: a systems view of creativity". Sternberg, R. J (Ed.). The Nature of Creativity: Contemporary Psychological Perspectives. New York: Cambridge University Press. ss. 325-39.
Price, I (1995). "Organisational memetics?: Organisational learning as a selection process" (PDF). Management Learning. 26 (3). ss. 299-318. doi:10.1177/1350507695263002. 11 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Aralık 2022.
Deacon, T. W. (1999). "Memes as Signs in the Dynamic Logic of Semiosis: Molecular Science meets Computation Theory".
Lord, A. S.; Price, I. (2001). "Reconstruction of organisational phylogeny from memetic similarity analysis: Proof of feasibility". Journal of Memetics—Evolutionary Models of Information Transmission. 5 (2).
Hodgson, G. M.; Knudsen, T. (2008). "Information, complexity and generative replication". Biology and Philosophy. Cilt 43. ss. 47-65. doi:10.1007/s10539-007-9073-y. hdl:2299/3277.
Langrish, J. Z. (2004). "Darwinian Design: The Memetic Evolution of Design Ideas". Design Issues. 20 (4). ss. 4-19. doi:10.1162/0747936042311968.
Weeks, J.; Galunic, C. (2003). "A theory of the cultural evolution of the firm: The intra-organizational ecology of memes". Organization Studies. 24 (8). ss. 1309-1352. CiteSeerX 10.1.1.126.6468 $2. doi:10.1177/01708406030248005.

Evrimsel dilbilim[değiştir | kaynağı değiştir]

Kirby, S. (2007). "The evolution of language". Dunbar, R; Barret, L. (Ed.). Oxford handbook of evolutionary psychology. Oxford: Oxford University Press. ss. 669-681.
Feldman, C. F. (1987). "Thought from Language: the linguistic construction of cognitive representations". Bruner, J.; Haste, H. (Ed.). Making.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

http://plato.stanford.edu/entries/evolution-cultural/ 12 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Cultural Evolution Society 11 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] J., Richerson, Peter (2005). Not by genes alone : how culture transformed human evolution. Boyd, Robert, 1948-. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 978-0226712840. OCLC 54806438.

[2] "What is Cultural Evolution". 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2018.

[:13-3] "cultural evolution | social science". Encyclopedia Britannica. 5 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2017.

[4] Mesoudi, Alex; Whiten, Andrew; Laland, Kevin N. (1 Ağustos 2006). "Towards a unified science of cultural evolution". The Behavioral and Brain Sciences. 29 (4). ss. 329-347; discussion 347-383. CiteSeerX 10.1.1.612.2415 $2. doi:10.1017/S0140525X06009083. ISSN 0140-525X. PMID 17094820.

[5] Mesoudi, Alex (2011). Cultural Evolution: How Darwinian theory can explain human culture and synthesize the social sciences. Chicago, IL: University of Chicago Press. ISBN 9780226520445.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

g t d Evrimsel biyoloji
Giriş Ana hatlar Evrimsel tarih kronolojisi Yaşamın evrimsel tarihi Dizin
Evrim	Abiyogenez Adaptasyon Adaptif radyasyon Diğerkâmlık Hile yapmak Karşılıklı Baldwin etkisi Kladistik Birlikte evrim Mutualizm Ortak ata Yakınsak evrim Iraksak evrim Yeryüzündeki ilk yaşam Evrimin kanıtları Evrimsel silahlanma yarışı Evrimsel baskı Eksaptasyon Soy tükenmesi Yok oluş Homoloji Son evrensel ortak ata Makro evrim Mikro evrim Uyumsuzluk Adaptif olmayan radyasyon Panspermia Paralel evrim Sinyalizasyon teorisi Handikap ilkesi Türleşme Tür Tür kompleksi Türler sorunu Taksonomi Seçilim birimleri Gen merkezli evrim görüşü
Popülasyon genetiği	Yapay seçilim Biyoçeşitlilik Evrimsel olarak istikrarlı strateji Fisher prensibi Seçilim değeri Kapsayıcı Gen akışı Genetik sürüklenme Akraba seçilimi Ebeveyn yatırımı Ebeveyn-yavru çatışması Mutasyon Popülasyon Doğal seçilim Eşeysel dimorfizm Cinsel seçilim Eş seçimi Sosyal seçilim Trivers-Willard hipotezi Varyasyon
Gelişim	Kanalizasyon Evrimsel gelişim biyolojisi Genetik asimilasyon İnversiyon Modülerlik Fenotipik plastisite
Taksonlara göre evrim	Bakteriler Kuşlar köken Brachiopodalar Yumuşakçalar Kafadan bacaklılar Dinozorlar Balıklar Mantarlar Böcekler Kelebekler Memeliler kediler köpekgiller kurtlar köpekler sırtlangiller yunuslar ve balinalar atlar kangurugiller primatlar insanlar lemurlar deniz inekleri Bitkiler tozlayıcı aracılı Sürüngenler Örümcekler Dört üyeliler Virüsler
Organlara göre evrim	Hücreler DNA Kamçı Ökaryotlar simbiyogenez kromozom endomembran sistemi mitokondri çekirdek plastitler Hayvanlarda göz kıl kulak kemikleri sinir sistemleri beyin
Sürece göre evrim	Yaşlanma ölüm programlanmış hücre ölümü Kuşların uçuşu Biyolojik karmaşıklık Karşılıklı yardımlaşma Renkli görme primatlarda Duygular Empati Etik Gerçek sosyal yaşam Bağışıklık sistemi Metabolizma Tek eşlilik Ahlak Mozaik evrim Çok hücrelilik Eşeyli üreme Gamet farklılaşması/cinsiyetler Yaşam döngüleri/nükleer evreler Çiftleşme tipleri Mayoz Biyolojik cinsiyet belirleme Yılan zehri
Tempo ve biçimler	Tedricilik/Sıçramalı evrim/Sıçramacılık Mikromutasyon/Makromutasyon Üniformitaryanizm/Katastrofizm
Türleşme	Allopatrik Anagenez Katagenez Kladogenez Ortak türleşme Ekolojik Hibrit Ekolojik olmayan Parapatrik Peripatrik Takviye Simpatrik
Tarih	Rönesans ve Aydınlanma Çağı Türlerin transmutasyonu David Hume Tabiî Din Üzerine Diyaloglar Charles Darwin Türlerin Kökeni Paleontoloji tarihi Geçiş fosili Karışmalı kalıtım Mendel genetiği Darwinizmin tutulması Modern evrimsel sentez Moleküler evrimin tarihçesi Genişletilmiş evrimsel sentez
Felsefe	Darwinizm Alternatifler Katastrofizm Lamarkizm Ortogenez Mutasyonizm Sıçramacılık Yapısalcılık Spandrel Teistik Vitalizm Biyolojide teleoloji
Alakalı	Biyocoğrafya Ekolojik genetik Grup seçilimi Kültürel evrim Kültürel grup seçimi İkili kalıtım teorisi Hologenom evrimi teorisi Kayıp kalıtım problemi Moleküler evrim Astrobiyoloji Filogenetik Ağaç Polimorfizm Eobiont Sistematik Transgenerasyonel epigenetik kalıtım
Kategori Commons Vikiproje

Kültürel evrim nedir?, Kültürel evrim anlamı nedir?, Kültürel evrim ne demektir?