Evrimin kanıtları

Evrimin kanıtları ve canlıların ortak atadan geldiği, bilim insanlarının uzun yıllar boyunca çeşitli alanlar ve disiplinlerde canlıların akrabalık derecesi ve ortak kökenine dair çalışmalarda ortaya çıkarılmış olup bu kanıtlar, evrimsel süreçlerin meydana geldiğini göstererek evrimin bir olgu olarak gerçekliğini doğrulamış ve Dünya üzerindeki yaşamın türlülük ve çeşitliliğine neden olan doğal süreçler hakkında bir bilgi zenginliği sağlamıştır.^[1]^[2]^[3] Bu kanıtlar, yaşamın zaman içinde nasıl ve neden değiştiğini açıklayan ve bilimsel bir kuram olan modern evrimsel sentezi desteklemektedir. Evrimsel biyologlar, test edilebilir varsayımlarda bulunup hipotezleri test ederek ve nedenlerini açıklayan ve gösteren kuramlar geliştirerek ortak atayı belgelerler.

Organizmaların DNA dizilerinin karşılaştırması, filogenetik olarak birbirlerine yakın olan organizmaların filogenetik olarak birbirlerine uzak olan organizmalara kıyasla gen dizilerinde daha yüksek derecelerde benzerlikler gösterdiklerini ortaya koymuştur. Ortak ataya dair daha fazla kanıt, psödogenler gibi kalıcı bir dejenerasyona uğrayarak işlevlerini yitirmiş genlerin çalışmayan evrimsel akrabaları olan ve organizmaların yakın akrabalarında da bulunan DNA bölgelerindeki gen kalıntılarından gelir.^[4]

Evrimsel süreçler hem doğada hem de laboratuvar ortamında birçok defa gözlemlenmiş olup yakın zamanda gerçekleşen yeni türleşme olayları da tespit edilmiştir.^[5] Canlı türlerinde yeni özelliklerin gelişimi ve ortaya çıkması rastlantısal oluşan mutasyonlar aracılığıyla açıklanmıştır. Tür içi ve türler arası düzeyde oluşan evrim gerçeği, deneysel olarak da kanıtlanmış olup türleşme süreçleri doğada da gözlemlenmektedir.

Fosiller canlıların jeolojik devirlerdeki evrimsel gelişmelerini gösterdiği için önemli olup paleontologlar yaşamın evrimsel tarihi hakkında bilgi edinmek için fosilleri inceler. Modern türler arasındaki benzerlik derecesi canlı organizmaların yapılarının, genomlarının ve embriyo gelişimlerinin karşılaştırılmasıyla tespit edilir. Evrime dair ek veriler, biyocoğrafya alanındaki bitki ve hayvanlar ile onların coğrafi dağılım kurallarının incelenmesiyle elde edilir. Tüm bu veriler toplanarak tek bir resim halinde evrimsel hayat ağacını oluşturur.^[6]^[7]^[8]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^
AAAS Konseyi, AAAS Kararı: Evrim Teorisinin Bugünkü Bilimsel Durumu 17 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) . Advancement of Science Amerikan Derneği . (26 Aralık, 1922) Arşivlenmiş . orijinali 20 Ağustos 2011 tarihli
- Advancement of Science Amerikan Derneği (16 Şubat 2006). Arşivlenmiş. Oluşturulma tarihi, 20 Ağustos 2011.
^ author., Spilsbury, Louise,. What is evolution?. ISBN 978-0-7502-9799-8. OCLC 961275629.
^ Mayr, Ernst (2001). What evolution is. New York: Basic Books. ISBN 0-465-04425-5. OCLC 47443814. 16 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2021.
^ Mount DM. (2004). Bioinformatics: Sequence and Genome Analysis (2nd ed.). Cold Spring Harbor Laboratory Press: Cold Spring Harbor, NY.. ISBN 0-87969-608-7.
^ Türleşmenin Gözlenen Örnekleri 29 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) . TalkOrigins.org Arşiv . Arşivlenmiş orijinal 21 Ağustos 2011.
^ Morfolojik kanıtlar 13 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Evrimin kanıtı. State Darwin Müzesi. Arşivlenmiş orijinal 20 Ağustos 2011 dan.
^ Embriyolojik kanıtı 4 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Evrimin Kanıtı. State Darwin Müzesi. Arşivlenmiş orijinal 20 Ağustos 2011.
^ Biyocoğrafik Kanıt 4 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Evrim Kanıtı. State Darwin Müzesi. Arşivlenmiş orijinal 20 Ağustos 2011 dan.

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Biological science. Oxford. 2002.
Clegg, C.J. (1998). Genetics & evolution. Londra: J. Murray. ISBN 978-0-7195-7552-5.
Coyne, Jerry A. (2009). Why Evolution is True. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-923084-6.
Darwin, Charles 24 November 1859. On the Origin of Species by means of Natural Selection or the Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life. London: John Murray, Albemarle Street. 502 pages. Reprinted: Gramercy (22 May 1995). 0-517-12320-7
Dawkins, Richard (2009). The Greatest Show on Earth: The Evidence for Evolution. Bantam Press. ISBN 978-1-4165-9478-9.
Endler, John A. (1986). Natural selection in the wild. New Jersey: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-08387-2.
Fitzhugh, Kirk (2006). "-1-'Evidence' For Evolution Versus 'Evidence' For Intelligent Design: Parallel Confusions". Natural History Museum of Los Angeles County. 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Grant, Peter R.; Grant, B. Rosemary (2014). 40 Years of Evolution: Darwin's Finches on Daphne Major Island. Princeton University Press. s. 432. ISBN 978-0691160467.
Hill, A.; Behrensmeyer, A. K. (1980). Fossils in the making: vertebrate taphonomy and paleoecology. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-04169-8.
Kluge, Arnold G. (1999). "The Science of Phylogenetic Systematics: Explanation, Prediction and Test". Cladistics. 15 (4): 429-436. doi:10.1111/j.1096-0031.1999.tb00279.x. hdl:2027.42/73926 .
Laurin, Michel (2000). "Early tetrapod evolution" (PDF). Tree. 15 (3): 118-123. doi:10.1016/s0169-5347(99)01780-2. PMID 10675932. 22 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2017.
Mayr, Ernst (2001). What evolution is. New York: Basic Books. ISBN 978-0-465-04426-9.
Paul, C.R.C.; Donovan, S.K. (1998). The adequacy of the fossil record. New York: John Wiley. ISBN 978-0-471-96988-4.
Prothero, Donald (2007). Evolution: What the Fossils Say and Why it Matters. Columbia University Press. ISBN 978-0231139625.
Shubin, Neil (2008). Your Inner Fish:A Journey Into the 3.5 Billion-Year History of the Human Body. Random House. ISBN 978-0-375-42447-2.
Sober, Elliott (2008). Evidence and Evolution: The logic behind the science. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-87188-4.

Evrim ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] AAAS Konseyi, AAAS Kararı: Evrim Teorisinin Bugünkü Bilimsel Durumu 17 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) . Advancement of Science Amerikan Derneği . (26 Aralık, 1922) Arşivlenmiş . orijinali 20 Ağustos 2011 tarihli
Advancement of Science Amerikan Derneği (16 Şubat 2006). Arşivlenmiş. Oluşturulma tarihi, 20 Ağustos 2011.

[2] Advancement of Science Amerikan Derneği (16 Şubat 2006). Arşivlenmiş. Oluşturulma tarihi, 20 Ağustos 2011.

[2] uthor., Spilsbury, Louise,. What is evolution?. ISBN 978-0-7502-9799-8. OCLC 961275629.

[3] Mayr, Ernst (2001). What evolution is. New York: Basic Books. ISBN 0-465-04425-5. OCLC 47443814. 16 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2021.

[4] Mount DM. (2004). Bioinformatics: Sequence and Genome Analysis (2nd ed.). Cold Spring Harbor Laboratory Press: Cold Spring Harbor, NY.. ISBN 0-87969-608-7.

[5] Türleşmenin Gözlenen Örnekleri 29 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) . TalkOrigins.org Arşiv . Arşivlenmiş orijinal 21 Ağustos 2011.

[6] Morfolojik kanıtlar 13 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Evrimin kanıtı. State Darwin Müzesi. Arşivlenmiş orijinal 20 Ağustos 2011 dan.

[7] Embriyolojik kanıtı 4 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Evrimin Kanıtı. State Darwin Müzesi. Arşivlenmiş orijinal 20 Ağustos 2011.

[8] Biyocoğrafik Kanıt 4 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Evrim Kanıtı. State Darwin Müzesi. Arşivlenmiş orijinal 20 Ağustos 2011 dan.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

g t d Evrimsel biyoloji
Giriş Ana hatlar Evrimsel tarih kronolojisi Yaşamın evrimsel tarihi Dizin
Evrim	Abiyogenez Adaptasyon Adaptif radyasyon Diğerkâmlık Hile yapmak Karşılıklı Baldwin etkisi Kladistik Birlikte evrim Mutualizm Ortak ata Yakınsak evrim Iraksak evrim Yeryüzündeki ilk yaşam Evrimin kanıtları Evrimsel silahlanma yarışı Evrimsel baskı Eksaptasyon Soy tükenmesi Yok oluş Homoloji Son evrensel ortak ata Makro evrim Mikro evrim Uyumsuzluk Adaptif olmayan radyasyon Panspermia Paralel evrim Sinyalizasyon teorisi Handikap ilkesi Türleşme Tür Tür kompleksi Türler sorunu Taksonomi Seçilim birimleri Gen merkezli evrim görüşü
Popülasyon genetiği	Yapay seçilim Biyoçeşitlilik Evrimsel olarak istikrarlı strateji Fisher prensibi Seçilim değeri Kapsayıcı Gen akışı Genetik sürüklenme Akraba seçilimi Ebeveyn yatırımı Ebeveyn-yavru çatışması Mutasyon Popülasyon Doğal seçilim Eşeysel dimorfizm Cinsel seçilim Eş seçimi Sosyal seçilim Trivers-Willard hipotezi Varyasyon
Gelişim	Kanalizasyon Evrimsel gelişim biyolojisi Genetik asimilasyon İnversiyon Modülerlik Fenotipik plastisite
Taksonlara göre evrim	Bakteriler Kuşlar köken Brachiopodalar Yumuşakçalar Kafadan bacaklılar Dinozorlar Balıklar Mantarlar Böcekler Kelebekler Memeliler kediler köpekgiller kurtlar köpekler sırtlangiller yunuslar ve balinalar atlar kangurugiller primatlar insanlar lemurlar deniz inekleri Bitkiler tozlayıcı aracılı Sürüngenler Örümcekler Dört üyeliler Virüsler
Organlara göre evrim	Hücreler DNA Kamçı Ökaryotlar simbiyogenez kromozom endomembran sistemi mitokondri çekirdek plastitler Hayvanlarda göz kıl kulak kemikleri sinir sistemleri beyin
Sürece göre evrim	Yaşlanma ölüm programlanmış hücre ölümü Kuşların uçuşu Biyolojik karmaşıklık Karşılıklı yardımlaşma Renkli görme primatlarda Duygular Empati Etik Gerçek sosyal yaşam Bağışıklık sistemi Metabolizma Tek eşlilik Ahlak Mozaik evrim Çok hücrelilik Eşeyli üreme Gamet farklılaşması/cinsiyetler Yaşam döngüleri/nükleer evreler Çiftleşme tipleri Mayoz Biyolojik cinsiyet belirleme Yılan zehri
Tempo ve biçimler	Tedricilik/Sıçramalı evrim/Sıçramacılık Mikromutasyon/Makromutasyon Üniformitaryanizm/Katastrofizm
Türleşme	Allopatrik Anagenez Katagenez Kladogenez Ortak türleşme Ekolojik Hibrit Ekolojik olmayan Parapatrik Peripatrik Takviye Simpatrik
Tarih	Rönesans ve Aydınlanma Çağı Türlerin transmutasyonu David Hume Tabiî Din Üzerine Diyaloglar Charles Darwin Türlerin Kökeni Paleontoloji tarihi Geçiş fosili Karışmalı kalıtım Mendel genetiği Darwinizmin tutulması Modern evrimsel sentez Moleküler evrimin tarihçesi Genişletilmiş evrimsel sentez
Felsefe	Darwinizm Alternatifler Katastrofizm Lamarkizm Ortogenez Mutasyonizm Sıçramacılık Yapısalcılık Spandrel Teistik Vitalizm Biyolojide teleoloji
Alakalı	Biyocoğrafya Ekolojik genetik Grup seçilimi Kültürel evrim Kültürel grup seçimi İkili kalıtım teorisi Hologenom evrimi teorisi Kayıp kalıtım problemi Moleküler evrim Astrobiyoloji Filogenetik Ağaç Polimorfizm Eobiont Sistematik Transgenerasyonel epigenetik kalıtım
Kategori Commons Vikiproje

Evrimin kanıtları nedir?, Evrimin kanıtları anlamı nedir?, Evrimin kanıtları ne demektir?

Evrimin kanıtları nedir?, Evrimin kanıtları anlamı nedir?, Evrimin kanıtları ne demektir?

Evrimin kanıtları

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]