Edip Cansever

Edip Cansever
Edip Cansever
Doğum	8 Ağustos 1928; İstanbul, Türkiye
Ölüm	28 Mayıs 1986 (57 yaşında); İstanbul, Türkiye
Defin yeri	Aşiyan Mezarlığı, İstanbul
Meslek	Şair
Vatandaşlık	Türkiye
Eğitim	Erkek Lisesi, İstanbul
Dönem	1944-1986
Edebî akım	İkinci Yeni
Önemli eser	Yerçekimli Karanfil; İkindi Üstü
Önemli ödülleri	Yeditepe Şiir Armağanı (1958); Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü (1977); S. Simavi Edebiyat Ödülü (1982)

Edip Cansever, tam adıyla Ömer Edip Cansever, (8 Ağustos 1928, İstanbul - 28 Mayıs 1986, İstanbul), Türk şairdir. Tam adı Ömer Edip Cansever olsa da, Ömer adını ilk şiirleri ve ilk şiir kitabı dışında hiç kullanmadı.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

8 Ağustos 1928'de İstanbul'un Fatih ilçesinin Soğanağa semtinde doğdu. Annesi ve babası, Çankırı’nın Atkaracalar köyünde doğmuşlar. Ailenin üç kız ve bir erkek, toplam 4 çocuğunun üçüncüsü olarak doğdu.

İlkokulu İstanbul'da 56'ncı İlkokul'da tamamladı. İkinci Dünya Savaşı'nda havacı çavuş olarak İstanbul'a tayin edilen babası, askerlik vazifesini tamamladıktan sonra İstanbul'da kalmış, Kapalıçarşı'da ticaret ile iştigal ediyormuş.^[1]

Ortaokul ve liseyi 1946 yılında İstanbul Erkek Lisesi’nde tamamladı. Yüksek Ticaret Mektebi’ne kaydoldu. Aynı dönemde babasının Kapalıçarşı’daki dükkânında çalışmaya başladı. 12 Nisan 1947’de, aile dostları tarafından tanıştırıldığı Mefharet Hanım’la evlendi. Çiftin bu evlilikten, Nuran ve Ömer adını verdikleri iki çocukları oldu.^[2]

1950 yılında yedek subay olarak askerlik hizmetini tamamladı. Askerlik dönüşünde Kapalıçarşı'da babadan kalma dükkânda turistik eşya ve halı ticareti yapmaya başladı.^[3] 1954’te meydana gelen Kapalıçarşı yangınında dükkânının yanması üzerine Jak Salhoşvili ile ortak olup, asma katlı bir başka dükkâna geçti. Ortağı alım satım işlerini yönetirken, Cansever tüm zamanını asma katta okuyup şiir yazmaya ayırdı.^[3] Edip Cansever, Kapalıçarşı'da otuz yılını geçirdi ve bu zaman zarfında dokuz şiir kitabı neşredildi.

1964’te üyesi olduğu Türkiye İşçi Partisi’nden güncel politikadan anlamadığı gerekçesiyle ayrıldı.^[4] 1975 yılında Kapalıçarşı’daki antikacı dükkânını sattı ve ticârî hayatını sonlandırdı. Bundan sonraki dönemde kış aylarını İstanbul’da, yaz aylarını da Akdeniz sahillerinde geçirdi. Akdeniz’in doğasının hem ruhuna hem de sanatına yansıttığı olumlu etkiler sebebiyle 1986 yılında Bodrum’a yerleşti. Ancak Bodrum'a geldikten sadece yirmi gün sonra bir beyin kanaması geçirdi ve İstanbul’a getirildi. Acilen alındığı ameliyattan sağ çıkamayarak, 28 Mayıs 1986’da İstanbul’da öldü. 30 Mayıs 1986’da Aşiyan Mezarlığı’na defnedildi.

Edebî hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Henüz ortaokul yıllarında Fatih’teki Millet Kütüphanesi’nde eski sanat dergilerini okuyup notlar alarak başlayan şiir yazma isteği, İstanbul Erkek Lisesi’nde okuduğu yıllarda artarak devam etti. Okulun Babıâli’ye oldukça yakın oluşu sebebiyle akşamüstleri Marmara, ABC ve Yokuş kitabevlerine uğrayarak yeni şiir anlayışını tutkuyla izledi. Millî Eğitim Bakanlığı yayınlarından çıkan kitaplar aracılığıyla Yunan ve Lâtin klâsiklerini, dünya edebiyatınının klasiklerini okudu. İlerleyen yaşlarında Marksizm ve sol düşünce ile tanıştı.

İlk şiiri 1944'te İstanbul dergisinde yayınlandı. Yücel, Fikirler, Edebiyat Dünyası, Kaynak dergilerinde çıkan ilk gençlik şiirlerini İkindi Üstü başlıklı kitapta topladı. Bu şiirlerde varlıklı, her şeye yaşama sevinciyle bakan bir gencin avarelikleri, duyguları ön plandaydı.

1951'de Nokta dergisini çıkardı. Bu dergi, genç şairlerle ve yazarlarla tanışmasını sağladı. İlk kitabından 7 yıl sonra yayınladığı Dirlik Düzenlik bu dönemin ürünüdür. Bu kitaptaki şiirlerde düşünceyi dil içinde eritmeye yönelen, özlü bir söyleyiş ve çarpıcı biçim arayan, toplumsal eleştiri için mizah aracını kullanan bir tutum görüldü. 1957'de yayınlanan Yerçekimli Karanfil ile kendisine özgü bir şiir evreni kurdu. İkinci Yeni akımının özgün örneklerini verdi. Yenilik, Pazar Postası, Yeni Dergi gibi dönemin sanat yayınlarında şiirsel canlılığı besleyen şairlerden biri oldu. Şiirinde zamanla sevinç yerini bunalıma, toplumsal dengesizlikleri eleştirme kaygısı yerini yıkıcı bir umutsuzluğa bıraktı. "Dize işlevini yitirdi" gerekçesiyle yeni arayışlara yöneldi. Şiirde tiyatrodan esinlenen diyaloglar kullandı. Nerde Antigone, Tragedyalar, Çağrılmayan Yakup bu dönemin ürünleridir. Yine de İkinci Yeni içindeki bazı şairler gibi anlamsızlığı savunmadı. Kapalı, anlaşılması güç, yine de anlamdan ayrılmayan bir şiire yöneldi. Çok farklı imgeler kullanırken bile düşünce öğesini göz ardı etmedi. Yapıtlarına tutarlı bir bütünlük kazandırdı. Şiirinde düzyazı olanaklarını kullanmaktan da çekinmedi. Yalnız şiirleriyle değil tepkileri ve yaşama biçimiyle de kendisinden söz ettirdi. Sürekli yazan, yayınlayan bir şair olarak ilgileri hep üstünde tuttu.

Edip Cansever’in sağlığında yayımlanan son kitabı, Oteller Kenti oldu. 1985-1986 yılları arasında yazdığı fakat yayımlanmayan şiirleri, bazı düzyazıları, hakkında yazılanlar ve bazı konuşmalar, ölümünden sonra Gül Dönüyor Avucumda (1988) başlığıyla neşredildi. 1990’da yayımlanmış tüm şiir kitapları, Yerçekimli Karanfil/Toplu Şiirleri I ve Şairin Seyir Defteri/Toplu Şiirleri II başlığıyla yeniden yayımlandı. 2005’te bütün şiirleri, Sonrası Kalır I-II başlığıyla Yapı Kredi Yayınları tarafından yayımlandı. Cansever’in çeşitli dergilerde yayımlanan, ancak şiir kitaplarına almadığı şiirleri, Mehmet Can Doğan tarafından derlendi ve 2009’da Öncesi de Kalır başlığıyla neşredildi.

Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Şiir Kitapları ve Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

1947: İkindi Üstü
1954: Dirlik Düzenlik
1957: Yerçekimli Karanfil
1958: Umutsuzlar Parkı
1959: Petrol
1961: Nerde Antigone
1964: Tragedyalar
1966: Çağrılmayan Yakup
1970: Kirli Ağustos
1974: Sonrası Kalır
1976: Ben Ruhi Bey Nasılım
1977: Sevda ile Sevgi
1980: Şairin Seyir Defteri
1981: Yeniden
1982: Bezik Oynayan Kadınlar
1984: İlkyaz Şikayetçileri
1985: Oteller Kenti
2005: Sonrası Kalır I, Bütün Şiirleri (ISBN 978-975-08-0938-6)
2005: Sonrası Kalır II, Bütün Şiirleri (ISBN 978-975-08-0939-4)
2008: Gelmiş Bulundum

Düzyazı[değiştir | kaynağı değiştir]

1987: Gül Dönüyor Avucumda (Ölümünden sonra)
2009: Şiiri Şiirle Ölçmek: Şiir Üzerine Yazılar, Söyleşiler, Soruşturmalar. Hazırlayan: Devrim Dirlikyapan. Yapı Kredi Yayınları

Ödüller[değiştir | kaynağı değiştir]

1958: Yeditepe Şiir Armağanı - Yerçekimli Karanfil^[5]
1977: Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü - Ben Ruhi Bey Nasılım^[5]
1981: Sedat Simavi Edebiyat Ödülü - Yeniden^[5]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Uluırmak, Ülkü, 1939-. Edip'in lastik topu : dostlarının ve ailesinin anlatımıyla Edip Cansever. 1. baskı. İstanbul. ISBN 978-975-08-3739-5. OCLC 965253132.
^ Öcal, Oğuz. (2013). Bir şair, bir antigonist tavır : Edip Cansever. 1. baskı. Kızılay, Ankara: Akçağ. ISBN 978-605-342-031-6. OCLC 858455430.
^ ^a ^b Cansever, Edip 1928-1986 (1998). Gül dönüyor avucumda. 4. basım. İstanbul: Adam. ss. 25-32. ISBN 975-418-253-1. OCLC 1072353712.
^ Cansever, Edip, 1928-1986. (2009). Șiiri șiirle ölc̦mek : șiir üzerine yazılar, söyleșiler, sorușturmalar. 1. baskı. Dirlikyapan, Devrim, 1974-. Beyoğlu, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. ISBN 978-975-08-1522-5. OCLC 436109931.
^ ^a ^b ^c Canberk, Eray (haz.). A'dan Z'ye Edip Cansever. İstanbul: YKY. ss. 48-51. OCLC 470601400.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Devrim Dirlikyapan'ın "İkinci Yeni Dışında Bir Şair: Edip Cansever" başlıklı tezi 6 Mart 2009^{[Tarih uyuşmuyor]} tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Devrim Dirlikyapan'ın "Phoenix’in Evrimi: Edip Cansever'de Dramatik Monolog" başlıklı doktora tezi 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Edip Cansever - Portreler Galerisi 14 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., TRT Belgesel

[1] Uluırmak, Ülkü, 1939-. Edip'in lastik topu : dostlarının ve ailesinin anlatımıyla Edip Cansever. 1. baskı. İstanbul. ISBN 978-975-08-3739-5. OCLC 965253132.

[2] Öcal, Oğuz. (2013). Bir şair, bir antigonist tavır : Edip Cansever. 1. baskı. Kızılay, Ankara: Akçağ. ISBN 978-605-342-031-6. OCLC 858455430.

[:0-3] Cansever, Edip 1928-1986 (1998). Gül dönüyor avucumda. 4. basım. İstanbul: Adam. ss. 25-32. ISBN 975-418-253-1. OCLC 1072353712.

[4] Cansever, Edip, 1928-1986. (2009). Șiiri șiirle ölc̦mek : șiir üzerine yazılar, söyleșiler, sorușturmalar. 1. baskı. Dirlikyapan, Devrim, 1974-. Beyoğlu, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. ISBN 978-975-08-1522-5. OCLC 436109931.

[canberk-5] Canberk, Eray (haz.). A'dan Z'ye Edip Cansever. İstanbul: YKY. ss. 48-51. OCLC 470601400.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

g t d Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatı
Beş Hececiler	Faruk Nafiz Çamlıbel Yusuf Ziya Ortaç Enis Behiç Koryürek Halit Fahri Ozansoy Orhan Seyfi Orhon
Yedi Meşaleciler	Sabri Esat Siyavuşgil Vasfi Mahir Kocatürk Yaşar Nabi Nayır Cevdet Kudret Kenan Hulusi Muammer Lütfi Ziya Osman Saba
Garipçiler (Birinci Yeniler)	Orhan Veli Kanık Melih Cevdet Anday Oktay Rifat
İkinci Yeniler	Turgut Uyar Cemal Süreya Edip Cansever İlhan Berk Ece Ayhan Sezai Karakoç Ülkü Tamer Oktay Rifat
Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir	Ahmet Kutsi Tecer Arif Nihat Asya Orhan Şaik Gökyay Kemalettin Kamu Ömer Bedrettin Uşaklı Bedri Rahmi Eyüboğlu Behçet Kemal Çağlar Necmettin Halil Onan Zeki Ömer Defne Coşkun Ertepınar
Serbest Nazım ve Toplumcu Şiir	Nâzım Hikmet Rıfat Ilgaz Aziz Nesin Ceyhun Atuf Kansu Ahmed Arif Ercüment Behzat Lav Arif Damar Şevket Süreyya Aydemir Vedat Nedim Tör Enver Gökçe Şükran Kurdakul Mehmet Başaran
II. Yeni Sonrası Toplumcu Şiir	İsmet Özel Ataol Behramoğlu Süreyya Berfe Nihat Behram Refik Durbaş Ahmet Oktay
Maviciler	Attila İlhan Ferit Edgü Orhan Duru Özdemir Nutku Ahmet Oktay Demir Özlü Tahsin Yücel Demirtaş Ceyhun Yılmaz Gruda
Roman • Öykü • Şiir • Araştırma • Derleme

Edip Cansever nedir?, Edip Cansever anlamı nedir?, Edip Cansever ne demektir?