Domitian
İmparator Domitian'ın büstü
11. Roma İmparatoru
Hüküm süresi	81 - 96
Önce gelen	Titus
Sonra gelen	Nerva
Doğum	24 Ekim 51 Roma
Ölüm	18 Eylül 96 Roma
Eş(ler)i	Domitia Longina (70-85) Julia Flavia (85-91)
Tam adı Titus Flavius Domitianus
Hanedan	Flavius Hanedanı
Babası	Vespasianus
Annesi	Yaşlı Domitilla

Titus Flavius Domitianus (24 Ekim 51 – 18 Eylül 96), Batı'da genellikle Domitian adıyla bilinen Flavius Hanedanına mensup, Roma İmparatoru. Domitianus, Vespasianus'un oğlu olduğu için, annesi Yaşlı Domitilla ve 14 Ekim 81'de yerine imparator olduğu kardeşi Titus'la birlikte Flavian Hanedanı üyesidir.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Gençliği[değiştir | kaynağı değiştir]

Domitian, babası halâ politikacı ve ordu komutanı iken Roma'da doğdu. Genç bir erkek olarak eğitimini ayrıcalıklı senatoryal sınıftan aldı. Retorik ve edebiyat okudu, kanun ve yönetim üzerine yazıları yayınlandı. Biyografisinde Suetonius onu, seçkin muhabbetli, bilgili ve eğitimli bir delikanlı olarak tasvir eder. Kendisinden büyük kardeşi Titus'tan farklı olarak Domitian, babasının Afrika ve Yahudiye eyaletlerindeki seferlerine katılmamıştır.

(69)'daki Dört İmparator Yılı'nda, Domitian dikkatli ve sağ duyulu bir pozisyon aldı, ancak babası İmparator ilan edilince hemen saraya hareket etti. Vespasian ve Titus Roma'ya ulaşmadan önce Roma senatosu'nda Flavius ailesinin temsilcisiydi. Babasının gücünün artmasıyla, Domitian gözüpekliği ile dikkat çekmeye başladı.

70'te kendisiyle evlenmesi için Domitia Longina'yı boşanmaya zorladı. Kocası Lucius Aelius Lamia, prensin isteğine karşı çıkamazdı ve böylece Domitia, İmparatorun gelini oldu. Başlangıçtaki kayıtsızlığa rağmen, birlik her iki taraf içinde oldukça itibarlıydı. Domitia Longina, Nero terörünün kurbanlarından, değerli komutan ve şereflendirilmiş politikacı general Gnaeus Domitius Corbulo'nun en küçük kızıydı. 71'de oğulları, 74'te kızları oldu ancak her ikisi de erken yaşta öldü. Evlilik geleneksel olmaktan uzaktı; Domitian adı çıkmış bir çapkındı ama karısı kıskanç değildi. Bazı kaynaklara göre karısı onun metresleriyle olan maceralarına katılırdı.

İkinci çocuk olarak, Domitian sorumluluklardan uzaktı. Birkaç onursal Konsüllük ve rahiplik unvanı aldı ama herhangi bir imperium (emretme yetkisi) memuriyeti olmadı. Kardeşi Titus'un saltanatında durumu hiç kimsenin onu geleceğin imparatoru olarak görmemesinden dolayı aslında hiç değişmedi ama Domitian kesinlikle ihtiraslıydı. Titus öldüğünde, onun halefi olarak selamlanmayı Praetorian muhafızlarının desteği ile sağlama almıştı.

İmparatorluğu[değiştir | kaynağı değiştir]

Domitian, yönetici olarak bir felaket olduğunu kısa sürede ispat edecekti. Ekonomi önce durdu ardından Denarius'un değerini ağır biçimde düşürmeye zorlayan bir durgunluğa girdi. Ekonomik durumu düzeltmek için yükseltilen vergileri, hoşnutsuzluk izledi. Domitian, sanata olan sevgisi ve halkın gözüne girebilmek adına hala 64'teki Büyük Roma Yangını'nın ve 69'daki iç savaşın etkilerini taşıyan şehri yeniden imar etmek ve güzelleştirmek için büyük çaplı yatırımlara girişti. Aralarında Capitol Tepesi'ndeki Jüpiter Tapınağı ve Palatine Tepesi'ndeki sarayında bulunduğu yaklaşık elli bina inşa ya da tamir edildi.

85'te Domitian kendini, kendi başına çok zor yerine getirebileceği bir görev olarak, Roma ahlakını ve davranışlarını denetleyen İmparatorluk kurumuna ömür boyu Censor olarak atadı. 83 yılıyla birlikte kendi evliliği, karşılıklı sadakatsizlik ve skandallarla kopma noktasına gelmişti. Bu yılda Domitia Longina aktör aşığı Paris'le birlikte yakalandı. Adam idam edildi ve imparatoriçe hızlı bir boşanmanın ardından sürgüne gönderildi. Ertesi yıl Domitian, yeğeni Julia Flavia'ya (Titus'un kızı) karşı ilgi duydu ve ilk evliliğinde olduğu gibi kocasını kovarak kadını kaçırdı. Julia Flavia 91'de bir kürtaj sırasında öldü ve ardından tanrılaştırıldı. Bundan sonra Domitia Longina, Domitian'ın onunla bir daha hiç evlenmemesine rağmen Roma İmparatoriçesi olarak saraya geri çağrıldı.

Domitian'ın en büyük zevki sanat ve oyunlardı. 86 yılında Capitoline Oyunları'nı düzenledi. Olimpiyat Oyunları'nda olduğu gibi, her dört yılda bir yapılıyordu ve atletizm gösterileri, araba, hitabet, müzik ve temsil yarışmaları düzenleniyordu. İmparator, ülkenin her tarafından gelen yarışmacıların seyahatlerinin masraflarını karşılıyor ve ödülleri dağıtıyordu. Aynı zamanda gladyatör gösterilerine de düşkündü ve bu gösterilere kadın ve cüce dövüşleri gibi önemli yenilikler getirmişti.

Domitian, Romada aldığı, lejyonlardan uzak eğitiminden dolayı yetenekli bir ordu komutanı değildi. Belki de bu yüzden, onun saltanatında imparatorluğun askeri girişimleri sınırlıdır. Domitian Chatti topraklarında ve Büyük Britanya'da kazandığı zaferler için birkaç Roma zafer alayı istedi ancak bunlar oralarda savaş hala devem ederken yapılan propaganda manevralarıydı. Bununla birlikte, saltanatı sırasında çıkılan birkaç seferde, özellikle de Tuna sınırında Daçyalılar'ın kralı Decebalus'a karşı savaşıldı. Domitian aynı zamanda 82 yılında Chatti'ye karşı savaşmak için Lejyon I Minervia'yı kurdu.

İtidalle başlayan saltanatının sonlarına doğru, Domitian acımasız bir kişilik ortaya koyar. Antik kaynaklara göre, akademik çevrelerin aksi iddialarına rağmen, Yahudiler ve Hristiyanlar saltanatı sırasında ağır biçimde cezalandırıldılar^[1]. İmparator, aynı zamanda uğruna senatoryal ve equestrian düzenin birkaç üyesini öldürteceği ya da idam ettireceği paranoid bir cezalandırılma korkusu geliştirdi. Aristokratlardan hoşlanmıyordu ve bunu da Senato'nun karar alma gücünü geri alarak göstermekten korkmuyordu.

Domitian Eylül 96'da, içinde düşmanları bulunan Senato üyeleri, Praetorian Muhafızları ve İmparatoriçe Domitia Longina'nında bulunduğu planlı bir tertip sonucu Stephanus (Julia Flavia'nın kahyası) tarafından öldürüldü. İmparator, astrolojik kehanete göre bir öğle vakti öleceğini biliyordu. Bu yüzden, günün bu saatlerinde her zaman huzursuzdu. Son gününde, Domitian kendini rahatsız hissediyordu ve birkaç kez hizmetçiye saatin kaç olduğu sordu. Tertibin içinde olan hizmetçi çocuk, çok daha geç bir saat olduğunu söyleyerek yalan söyledi. Rahatlayan İmparator, bazı kararnameleri imzalamak için gittiği masasında Stephanus tarafından sekiz defa bıçaklanarak öldürülecekti.

Domitian'ın halefi Senato tarafından atanan ve Beş İyi İmparator'un ilki olan Nerva oldu. Damnatio Memoriae emrinin geleneğine uygun olarak adı tüm kamu kayıtlarından silindi. Domitian'a ait pek çok heykel ya da resim damnatio nun uygulanmasından sonra aslında Domitian'iken Nerva ile yer değiştirildiği için yaşama şansı buldu.

Domitian Hakkında Antik Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Antik (ya da modern) edebi metinlerin gerçekliklerinin kökeni, film ya da diğer sanatsal media açısından aynı amaç için bir problem olarak tarzlarının övgü ya da tarih olup olmadığıdır. Tüm bu anlatım tarzlarının yaratıcıları kişisel ilgi ve inançları buna ilave olarak içinde yaşadıkları sosyo-tarihi bağlama göre yönlendirilmişlerdir. Domitian'ın hayatı ile ilgili çağdaşı büyük bir kaynak olan ve imparatoru ve yaptığı işleri övmek ana teması olan dört şiirin şairi Statius'un Silvaesi;

• 1.1 (107 satır) Domitian ve onun Forum Romanum'daki devasa atlı heykeline övgü.
• 4.1 (47 satır) Domitian'ın 17. Konsül'lüğü için övgü.
• 4.2 (67 satır) Domitian'ın Palatine Tepesindeki sarayına övgü.
• 4.3 (163 satır) İmparator tarafından tamamlanan Via Domitiana adındaki büyük Roma yoluna övgü.,

Bu şiirlerin tonu aşırı dalkavukça bulunabilir; gerçekten de derlemenin bu tarzı günümüz duyarlılıklarına o kadar yabancıdır ki bazı edebiyatçılar bunun gizli bir eleştiri olup olmadığını sorgulamaya başlamışlardır.

Aynı şekilde, çağdaşı şair Martial, Epigram'larında (vecize ya da nükte) İmparator üzerine defalarca kucak dolusu övgüler düzer. Domitian hakkında, Martial'a ait şiirlerde Birçok harika rastlantısal kaynak vardır, göze çarpan bazıları ;

• 1.4 (8 satır) İmparatoru censor olarak işaret eder.
• 2.2 (6 satır) İmparatoru, Chatti (bir Germen Kabilesi) zaferinden sonra aldığı Germanicus unvanı için över.
• 5.65 (16 satır) tanrıların Domitian'ı tanrılaştıracağını söyler.
• 8 (ithaf) Bu kitap İmparator hakkında tamamlayıcı kaynaklarla doludur.
• 9.1 (10 satır) Domitian'ın Eylül ve Ekim aylarını tekrar adlandırmasına övgü.

Statius'tan daha genç olmasına rağmen şair Decimus Iunius Iuvenalis ve tarihçi Tacitus ve Suetonius Domitian'ın saltanatı sırasında yetişkindiler. Bu yazarların her biri eserlerinin çoğunu ya da tamamını Domitian'ın saltanatından sonra yazdılar, nazım ya da nesir eserleri eski imparatora yağ çektiğinde uygun olmayacaktı. Dahası, çalışmaların derlemesinin önceki hanedan (Flavianlar)'a karşı pek övücü olmaması her durumda memnuniyetle karşılanacaktı. Tacitus, Flavianlar zamanında harika bir politik kariyere sahipti ve Domitian zamanında da Konsül derecesine ulaşmıştı. Bu sebeple yazar Flavian hanedanı hakkında yazdığı Tarihler adlı eserinde kişişel bilgisini kullanarak konuşabilirdi. Domitian'ın saltanatını ayrıntılı bir şekilde anlatan bu kitap kaybolmuştur, kitabın henüz önsözünde ipsa in pace saevum (barışta bile vahşi) tabiriyle Flavian dönemini sert sözlerle eleştirir. (savage even in peace itself; Hist. 1.2-3). Olasılıkla Domitian'ın betimlemesindeki hakaretin seviyesi imparator Tiberius'a karşı yazdığı Annales (vakayiname) adlı eseri ile aynı düzeydedir.

Decimus Iunius Iuvenalis, Domitian dalkavuklarına ve imparatorun kendisine karşı davranışlarında sertti. Özellikle de aşağıdaki örneklerde:

• Yergi II,29-33 satırlar: Yeğeni/karısını kürtaja zorlayan Domitian'ın ahlaksal eleştirisi.
• Yergi IV (154 Satır) İmparatorun ve dalkavuklarının bir yönetim krizi olarak büyük bir balık pişirme işlemi.

Bir Roma yergisini tarihi bir kaynak olarak almanın zorlukları var ancak yazarın asıl noktası belli: İmparator ahlaksız, zalim ve adaletsizdi.

Modern Kültürde Domitian[değiştir | kaynağı değiştir]

• Philip Massinger'in The Roman Actor (Romalı Aktör) adlı eserinde Baş karakter
• Oscar Wilde'ın "The Decay of Lying" adlı eserindeki bir diyalogda, bir karakter kulübünü tasvir eder; " Yorgun Hedonist'ler, tabii ki. o ait olduğum kulüp. buluştuğumuzda düğme deliklerimize solgun güller takmalı ve "Domitian" için bir çeşit külte sahip olmalıyız."

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• http://www.roman-emperors.org/domitian.htm29 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Titus Flavius Domitianus (81-96), John Donahue, 10-10-1997, De Imperatoribus Romanis: Romalı Yöneticiler ve Aileleri hakkında online Ansiklopedi, İngilizce
• [Stéphane Gsell, Essai sur le règne de l'empereur Domitien, http://perso.orange.fr/textes.histoire/Gsell/Domitien_00.htm HTML], http://gallica.bnf.fr/document?O=N074956 PDF], Bibliothèque des Écoles françaises d'Athènes et de Rome, 1894, E. Thorin, Paris, Fransızca
• Brian W. Jones, İmparator Domitian, 1992, Routledge, London, isbn=0-415-04229-1, İngilizce
• Pat Southern, Domitian: Trajik Tiran, 1997, Routledge, London, isbn=0-415-16525-3 İngilizce

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• , Suetonius'a ait Lacus Curtius da Domitian'ın hayatı, İngilizce 16 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Domitianus Flavius Hanedanı Doğumu: 24 Ekim 51 Ölümü: 18 Eylül 96
Siyasi görevi
Önce gelen: Titus	Roma İmparatoru 81 - 96	Sonra gelen: Nerva