Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti

საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა
Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti
საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა; Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti
1918-25 Şubat 1921
	Bayrak Arma
	Millî marş; "Dideba"; (Türkçe: "Övgü");
	Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti, 1921
Başkent	Tiflis
Yaygın dil(ler)	Resmi; Gürcüce; Bölgesel; Abhazca; Azerice; Ermenice; Lazca; Megrelce; Osetçe; Rusça; Svanca; Türkçe; Yunanca
Hükûmet	Cumhuriyet
Cumhurbaşkanı
• 1918-1918
• 1918-1918	Noe Ramişvili
• 1918-1921	Noe Jordania
Tarihçe
• Kuruluşu
• Kuruluşu	1918
• Sovyet işgali	11 Şubat 1921
• Sovyetler tarafından ilhakı	25 Şubat 1921
Yüzölçümü
• Toplam	107.600 km2
Nüfus
• Sayılan	2.500.000
Para birimi	Gürcü manatı
Öncüller	Ardıllar
	Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti
Gürcistan SSC
Abhazya SSC
Türkiye
1991:; Gürcistan Cumhuriyeti

Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti (Gürcüce: საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა, Sakartvelos Demokratiuli Respublika), Gürcistan'ın 1918-1921 arasında bağımsız olduğu dönemdeki adıdır.^[1]

Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti, Rus İmparatorluğu’nun parçalanmasına yol açan 1917 Devrimi’nin ardından kuruldu. Kuzeyde Kuban Halk Cumhuriyeti, Dağlık Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti ve Rusya, güneyde Osmanlı Devleti ve Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti, güneydoğuda Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti bulunuyordu. Demokratik Gürcistan Cumhuriyeti 107.600 km²’lik bir alana yayılıyordu (bugünkü Gürcistan’ın yüzölçümü ise 69.700 km²’dir) ve 2,5 milyon bir nüfusa sahipti.

Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti’nin başkenti Tiflis, resmî dili Gürcüce’ydi. Bağımsızlığını, Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti'nin dağılmasının hemen ardından, Sosyal Demokrat Menşevikler tarafından 26 Mayıs 1918’de ilan etmişti. Demokratik Gürcistan Cumhuriyeti, iç ve dış sorunlarını daha çözemeden, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti’nin Kızıl Ordu'su tarafından işgal edildi ve ülkede Şubat-Mart 1921’de Sovyet cumhuriyeti kuruldu.^[2]

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

Nikolay Çheidze, Gürcistan Geçici Meclisi Başkanı ve daha sonra Kurucu Meclis Başkanı

1917 Şubat Devrimi'nden ve Kafkasya'daki çarlık yönetiminin çöküşünden sonra, güçlerin çoğu Rusya Geçici Hükümeti'nin Özel Transkafkasya Komitesi'ne (Ozakom, Osobyi Zakavkazskii Komitet'in kısaltması) aitti. Gürcistan'daki tüm sovyetler (konseyler), Petrograd Sovyeti'nin önderliğini izleyen ve Geçici Hükûmeti destekleyen Gürcistan Sosyal Demokrat Partisi tarafından sıkı bir şekilde kontrol ediliyordu. Bolşevik Ekim Devrimi durumu büyük ölçüde değiştirdi. Kafkas Sovyetleri, Vladimir Lenin'in rejimini tanımayı reddettiler. Eski Kafkas ordusunun giderek artan Bolşevik asker kaçaklarının tehdidi, bölgedeki etnik çatışmalar ve anarşi, Gürcü, Ermeni ve Azeri politikacıları Transkafkasya Komiserliği (14 Kasım 1917) ve daha sonra bir yasama organı Sejm (23 Ocak 1918) olarak bilinen birleşik bir bölgesel otorite kurmaya itti. 22 Nisan 1918'de Sejm - Nikolay Çheidze cumhurbaşkanıydı - Transkafkasya'yı Evgeni Gegeçkori ve daha sonra Akaki Çhenkeli'nin başkanlık ettiği idarî bir Transkafkasya hükûmeti ile bağımsız bir demokratik federasyon ilan etti.^[3]

19. yüzyılın sonlarından itibaren İlia Çavçavadze ve diğer entelektüellerin fikirlerinden etkilenen birçok Gürcü, ulusal bağımsızlık konusunda ısrar etti. Gürcü Ortodoks Kilisesi'nin otosefalinin yeniden sağlanması (12 Mart 1917) ve Tiflis'te bir ulusal üniversite kurulması (1918) ile kültürel ulusal uyanış daha da güçlendirildi. Bunun aksine, Gürcü Menşevikler Rusya'dan bağımsızlığı Bolşevik devrimine karşı geçici bir adım olarak gördüler ve Gürcistan'ın bağımsızlık çağrılarını şovenist ve ayrılıkçı olarak değerlendirdiler. Transkafkasya birliği kısa sürdü. Artan iç gerilimler ve Alman ve Osmanlı imparatorluklarının baskısıyla zayıflayan federasyon, 26 Mayıs 1918'de Gürcistan'ın bağımsızlığını ilan etmesiyle çöktü.^[4] İki gün sonra Ermenistan ve Azerbaycan da bağımsızlıklarını ilan ettiler.^[5]

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Tanınma[değiştir | kaynağı değiştir]

Gürcistan hemen Almanya ve Osmanlı İmparatorluğu tarafından tanındı. Genç devlet, kendisini Alman koruması altına almak ve büyük ölçüde Müslümanların yaşadığı bölgelerini (Batum, Ardahan, Artvin, Ahaltsihe ve Ahalkalaki şehirleri dâhil) Osmanlı hükûmetine bırakmak zorunda kaldı (Batum Antlaşması, 4 Haziran). Ancak Alman desteği, Gürcülerin Abhazya'dan gelen Bolşevik tehdidini geri püskürtmelerini sağladı. Alman kuvvetleri neredeyse kesin olarak Friedrich Freiherr Kress von Kressenstein'ın komutası altındaydı. Birinci Dünya Savaşı'ndaki Alman yenilgisinin ardından Gürcü hükûmetinin izniyle İngiliz işgal güçleri ülkeye geldi. İngilizler ve yerel halk arasındaki ilişkiler, Almanlarla olduğundan daha gergindi. İngilizlerin elindeki Batum, 1920 yılına kadar Gürcistan'ın kontrolü dışında kaldı. Aralık 1918'de, Tiflis'te de bir İngiliz kuvveti konuşlandırıldı.^[6]

Gürcistan'ın komşuları ile ilişkileri sıkıntılıydı. Ermenistan, Denikin'in Belarus hükûmeti ve Azerbaycan ile olan toprak anlaşmazlıkları ilk iki vakada silahlı çatışmalara yol açtı. Bir İngiliz askeri misyonu, bölgedeki tüm Bolşevik karşıtı güçleri güçlendirmek için bu çatışmalara aracılık etmeye çalıştı. Beyaz Rus ordu kuvvetlerinin yeni kurulan devletlere ilerlemesini önlemek için bölgedeki İngiliz komutan, Kafkasya boyunca Denikin'in geçmesine izin verilmeyecek bir hat çekerek hem Gürcistan hem de Azerbaycan'a geçici yardım sağladı. Denikin kuvvetlerinin İngiliz pozisyonuna rağmen işgal tehdidi, 16 Haziran 1919'da Gürcistan ve Azerbaycan'ı karşılıklı bir savunma ittifakında bir araya getirdi.^[7]

14 Şubat 1919'da Gürcistan, Gürcistan Sosyal Demokrat Partisi'nin %81,5 oyla kazandığı parlamento seçimlerini yaptı. 21 Mart'ta Noe Jordania, yerel Bolşevik aktivistlerin kışkırttığı ve büyük ölçüde Rusya'dan desteklenen silahlı köylü isyanlarıyla uğraşmak zorunda kalan üçüncü hükûmeti kurdu. Bunlar Abhazlar ve Osetler gibi etnik azınlıklar tarafından yapıldığında daha da sıkıntılı hale geldi.

Bununla birlikte, toprak reformu nihayet Gürcistan Sosyal Demokrat Parti hükûmeti tarafından iyi idare edildi ve ülke, Rusya'da Bolşeviklerin kurduğu "proletarya diktatörlüğü" ile keskin bir tezat oluşturan çok partili bir sistem kurdu. 1919'da yargı sisteminde ve yerel özyönetimde reformlar yapıldı. Abhazya'ya özerklik verildi. Bununla birlikte, 1920 yılının Mayıs ayında tanık olunduğu gibi, etnik sorunlar, özellikle Osetler açısından ülkeyi rahatsız etmeye devam etti.

Düşüş[değiştir | kaynağı değiştir]

Noe Ramişvili, Cumhuriyet'in ilk hükûmetinin başkanı oldu. 1930'da Paris'te bir Bolşevik casus tarafından yapılan suikast sonucu öldürüldü.

1920 yılına, Rusya SFSC'nin artan tehditleri damgasını vurdu. Beyaz hareketin yenilgisi ve Kızıl Ordunun Kafkasya sınırlarına ilerlemesi ile cumhuriyetin durumu son derece gergin hale geldi. Ocak ayında Sovyet liderliği Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan'a Güney Rusya ve Kafkasya'daki Beyaz ordulara karşı bir ittifak teklif etti. GDC Hükûmeti, tarafsızlık ve müdahale etmeme politikasına atıfta bulunarak herhangi bir askerî ittifaka girmeyi reddetti, ancak bunun Gürcistan'ın bağımsızlığının Moskova tarafından tanınmasına yol açması umuduyla iki ülke arasındaki ilişkilerin siyasî bir çözümüne yönelik müzakereler önerildi. Gürcülerin Rus liderler tarafından reddedilmesine yönelik şiddetli eleştiriyi, yerel komünistlerin başarısızlıkla sonuçlanan hükûmet karşıtı kitlesel protestolar düzenleme girişimleri izledi.

Nisan 1920'de 11. Kızıl Ordu, Azerbaycan'da bir Sovyet rejimi kurdu ve Gürcü Bolşevik Sergo Orconikidze, Gürcistan'a ilerlemek için Moskova'dan izin istedi. Lenin ve Sovnarkom tarafından resmî izin verilmemiş olsa da, yerel Bolşevikler, 3 Mayıs 1920 darbesinin öncüsü olarak Tiflis Askeri Okulunu ele geçirmeye çalıştılar, ancak General Kvinitadze tarafından başarılı bir şekilde geri püskürtüldüler. Gürcü hükûmeti seferberliğe başladı ve Giorgi Kvinitadze'yi başkomutan olarak atadı. Bu arada, Gürcistan'ın Gence'deki Azeri milliyetçi isyanına yardım sağladığı iddiasına yanıt olarak, Sovyet güçleri Gürcü topraklarına girmeye çalıştı, ancak Kızıl Köprü'deki kısa sınır çatışmalarında Kvinitadze tarafından püskürtüldüler. Birkaç gün içinde Moskova'da barış görüşmeleri yeniden başladı. Tartışmalı 7 Mayıs Moskova Barış Antlaşması hükûmlerine göre, Gürcü bağımsızlığı Bolşevik örgütlerin yasallaşması ve yabancı birliklerin Gürcü topraklarında bulunmasına izin vermeme taahhüdü karşılığında tanındı.^[8]

16 Aralık 1920'de Gürcistan'a üyelik verilmesi üzerine Milletler Cemiyeti'nde bir oylama yenilendi: 10'u onay, 13'ü aleyhte ve 19'u çekimser kaldı.^[9] Gürcistan 27 Ocak 1921'de Müttefikler tarafından hukukî olarak tanındı.^[10] Ancak bu, ülkenin Kızıl Ordu tarafından yeni kurulan SSCB'ye ilhâk edilmesini engellemedi.

Azerbaycan ve Ermenistan Kızıl Ordu tarafından Sovyetleştirildikten sonra, Gürcistan kendisini düşman Sovyet cumhuriyetleriyle çevrili buldu. Dahası, İngilizler Kafkasya'yı çoktan tahliye ettiği için ülke herhangi bir dış destekten mahrum kaldı.

Sovyet kaynaklarına göre Gürcistan'la ilişkiler, barış anlaşmasının ihlâl edildiği iddiaları, Gürcü Bolşeviklerinin yeniden tutuklanması, Gürcistan'dan Ermenistan'a geçen konvoyların engellenmesi ve Gürcistan'ın Kuzey Kafkasya'daki silahlı isyancılara yardım ettiğine dair güçlü şüphe nedeniyle kötüleşti. Gürcistan ise Moskova'yı ülkenin çeşitli bölgelerindeki hükûmet karşıtı isyanları ve Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti ile tartışmalı Zakatala bölgesindeki sınır olaylarını kışkırtmakla suçladı. Lori “tarafsız bölgesi” bir başka zorluktu, çünkü Sovyet Ermenistan'ı, Gürcistan'ın Ermenistan Cumhuriyeti'nin düşüşünden bu yana bölgede konuşlanmış olan askerlerini geri çekmesini kategorik olarak talep etti.

Hükûmet ve yasa[değiştir | kaynağı değiştir]

26 Mayıs 1918'de ilan edilen Gürcistan Bağımsızlık Akti, ülkenin gelecekteki demokrasisinin temel ilkelerini özetledi. Bu kanuna göre, "Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti, milliyeti, mezhebi, toplumsal konumu veya cinsiyeti ne olursa olsun, her vatandaşa kendi sınırları dâhilinde siyasî haklarını eşit derecede garanti etmektedir." Aynı gün kurulan ilk hükûmetin başında Noe Ramişvili vardı. 1918 Ekim ayında, Gürcistan Ulusal Konseyi Parlamento'nun adını değiştirdi ve 14 Şubat 1919'da yeni seçimler yapılacağını duyurdu.

İki yıllık tarihi boyunca (1919-1921) Nikolay Çheidze'nin başkanı olduğu yeni seçilen Gürcistan Kurucu Meclisi, 126 yasa kabul etti; bunlara vatandaşlık yasaları, yerel seçimler, savunma, resmî dil, tarım, hukuk sistemi, etnik azınlıklar için siyasî ve idarî düzenlemeler (Abhazya Halk Konseyi ile ilgili bir yasa dâhil), ulusal bir halk eğitimi sistemi ve diğer bazı maliye ve para politikası, demiryolları ve ticaret ve yerli üretim ile ilgili yasa ve yönetmelikler. 21 Şubat 1921'de Sovyet saldırganlığının başlangıcıyla karşı karşıya olan Kurucu Meclis, ulusun tarihindeki ilk modern temel yasa olan Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin anayasasını kabul etti.

Hükûmetin başkanı, bir yıllık görev süresi için parlamento tarafından onaylanan icra başkanıydı (görev üst üste iki dönemden fazla tutulamaz). Başkan bakanları atadı ve ülkeyi yönetmekten ve Gürcistan'ı dış ilişkilerde temsil etmekten sorumluydu. 1919 yılı Gürcistan hükûmeti jüri duruşmaları hakkında bir yasa kabul etti. Jüri tarafından yargılanma hakkı 1921 Anayasasına dâhil edildi.^[11]

Uluslararası tanınma[değiştir | kaynağı değiştir]

7 Mayıs Moskova Barış Antlaşması şartlarına göre, Gürcistan'ın bağımsızlığı, Bolşevik örgütlerin yasallaşması ve Gürcistan topraklarında yabancı birliklere izin vermeme taahhüdü karşılığında Sovyet Rusya tarafından tanındı.^[12]

Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin bağımsızlığı, diğer ülkelerin yanı sıra Romanya, Arjantin, Almanya, Türkiye, Belçika, Birleşik Krallık, Fransa, Japonya, İtalya, Polonya, Çekoslovakya ve Estonya tarafından de jure olarak tanınmıştır.

Sürgündeki Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti Hükûmeti, 1921'den sonra da birçok Avrupa devleti tarafından Gürcistan'ın tek yasal hükûmeti olarak tanınmaya devam etti. Sürgündeki Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti Hükûmeti, Gürcistan'daki Sovyet yönetimine karşı çıkmaya devam ederek 1954 yılına kadar sürdü.

Politik coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Gürcistan'ın 1918-1921 sınırları, komşularıyla olan sınır çatışmaları ve bunu izleyen antlaşmalar ve sözleşmeler sonucu oluşmuştur.

Kuzeyde Gürcistan, 1920 baharında Kuzey Kafkasya'da Bolşevik iktidarı kurulana kadar çeşitli Rus İç Savaşı siyasal oluşumları ile sınırlandırılmıştı. Sovyet Rusya ile Gürcistan arasındaki uluslararası sınır 1920 Moskova Antlaşması ile düzenlenmiştir. Rusya'nın Beyaz Ordusu ile Soçi çatışması sırasında Gürcistan, 1918'de Soçi bölgesini kısa süreliğine kontrol etti.

Güneybatıda, GDC'nin Osmanlı İmparatorluğu ile sınırı Birinci Dünya Savaşı'nın seyri ve Osmanlı'nın iki devlet arasındaki çatışmalarda yenilgisinden sonra değişti. Gürcistan, Batum ilinin bir bölümü olan Artvin, Ardahan, Ahaltsihe ve Ahalkalaki'nin kontrolünü yeniden kazandı. Batum, İngilizlerin 1920'de bölgeyi boşaltmasının ardından nihayet cumhuriyete dâhil edildi. 1920 Sevr Antlaşması, Gürcistan'a Rize ve Hopa da dâhil olmak üzere modern Türkiye'nin Doğu Karadeniz bölgesinin doğu kısmı üzerinde denetim hakkı tanıdı. Ancak, Ankara merkezli Anadolu Hareketi ile savaşmak istemeyen Gürcü hükûmeti, bu bölgeleri kontrol altına almak için hiçbir adım atmadı.

Birinci Ermenistan Cumhuriyeti ile Borçalı bölgesinin bir bölümü nedeniyle yaşanan sınır anlaşmazlıkları Aralık 1918'de iki ülke arasında kısa bir savaşa yol açtı. İngiliz müdahalesi ile Lori "tarafsız bölgesi" oluşturuldu, ancak 1920 sonunda Ermenistan Cumhuriyeti'nin çöküşünden ardından Gürcistan tarafından yeniden kontrol edildi.

Güneydoğuda Gürcistan, Zakatala bölgesinin kontrolünü iddia eden Azerbaycan ile sınırlandırılmıştır. Ancak anlaşmazlık hiçbir zaman düşmanlıklara yol açmadı ve iki ülke arasındaki ilişkiler Azerbaycan'ın Sovyetleşmesine kadar genellikle barışçıldı.^[13]

1919 projeleri ve Gürcistan'ın 1921 anayasası Abhazya, Acara ve Zakatala'ya bir dereceye kadar özerklik tanıdı. Anayasanın 107. maddesi Abhazya ve Zakatala'ya özerklik verdi.^[14] Ancak, Kızıl Ordu işgali nedeniyle, bu özerkliğin kesin niteliği hiçbir zaman belirlenemedi.^[15] Bununla birlikte, ilk kez modern çağda Abhazya'nın coğrafî bir bölge olarak tanımlanmasına hizmet etti.^[16]

Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti toprakları, bugün diğer ülkelere ait olan bazı bölgeleri içeriyordu. Modern Gürcistan'daki 69.700 km²'ye kıyasla yaklaşık 107.600 km² idi. GDC'nin Sovyetler tarafından işgali, Gürcistan'ın topraklarının neredeyse üçte birini kaybetmesine neden olan önemli bölgesel yeniden düzenlemelere yol açtı. Artvin, Ardahan ve Batum illerinin bir kısmı Türkiye'ye devredildi, Ermenistan Lori'nin kontrolünü aldı ve Azerbaycan, Zakatala ilçesini aldı. Büyük Kafkas Dağları boyunca ilerleyen Gürcü sınırlarının bir kısmı Rusya tarafından alındı.

Silahlı kuvvetler[değiştir | kaynağı değiştir]

Halk Muhafızları, ülkedeki ayrıcalıklı askerî güçtü. 5 Eylül 1917'de İşçi Muhafızı olarak kuruldu, daha sonra Kızıl Muhafız ve son olarak Halk Muhafızları olarak yeniden adlandırıldı. Savaş Bakanlığı'ndan ziyade doğrudan parlamentonun kontrolüne yerleştirilmiş oldukça siyasallaşmış bir askerî yapıydı. Varlığı boyunca (1917-1921) Halk Muhafızları, Menşevik aktivist Valiko Cuğeli'nin komutası altındaydı.^[17]

GDC ayrıca kendi düzenli ordusunu kurdu. Tek kısmı barış zamanında silahlanmıştı, çoğunluğu geçici izindeydi ve sefeberlikle çağrılmalarını takip etmekteydi. Cumhuriyetin tehlikede olması durumunda Genelkurmay tarafından çağrılır, silah temin edilir ve yerlerine tahsis edilirlerdi. General Giorgi Kvinitadze ^[18] iki kez başkomutan oldu.

Mart 1919'dan Ekim 1920'ye kadar Gürcü ordusu yeniden düzenlendi. 3 piyade tümeni (daha sonra bir araya toplandı), 2 kale alayı, 3 topçu tugayı, bir kazıcı taburu, bir telgraf müfrezesi, zırhlı araç müfrezesine sahip bir motorlu filo, süvari alayı ve bir askerî okuldan oluşuyordu. Bir Halk Muhafızları 4 normal taburdan oluşuyordu. 18 taburu, yani bir tümeni daha da harekete geçirebilirdi. Böylece, 1920'de Gürcü ordusu ve Halk Muhafızları birlikte 16 piyade taburu (1 ordu tümeni ve bir Ulusal Muhafız alayı), 1 istihkam taburu, 5 saha topçu tümeni, 2 süvari lejyonu, 2 zırhlı araç müfrezesine sahip 2 motorlu filo ve bir hava müfrezesi ve 4 zırhlı trenden oluşuyordu. Personel ve kale alaylarının ötesinde, ordu 27.000 kişiydi. Seferberlikle bu sayı 87.000'e çıkabilmekteydi. Gürcistan donanması 1 muhrip, 4 savaş uçağı, 4 torpido botu ve 10 buharlı gemiye sahipti.^[19]

Cumhuriyet, yetenekli generaller ve subaylarla birlikte neredeyse 200.000 Birinci Dünya Savaşı gazisine erişebilmesine rağmen, hükûmet, çöküşünde büyük bir faktör olan etkili bir savunma sistemini inşa edemedi.

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin kuruluşu ilan edildiğinde Gürcistan ekonomisi güçlü bir konumda değildi. Ekonomik sorunlar 1918'de (Birinci Dünya Savaşı dolayısıyla) Avrupa çapında tartışılan konular iken yeni kurulan Gürcistan devleti daha büyük sorunlar ile karşılaştı.^[20] Gürcistan'ın hemen karşı karşıya olduğu iki ana sorun vardı: Rusya'ya ekonomik bağımlılık ve büyük ölçüde tarımsal bir toplumun sanayileştirilmesi ihtiyacı.^[21] Ekonomiyi istikrarlı tutmak için mali desteğe sahip olmamasına rağmen, ekonomik meselelere sosyalist temelli bir politika uygulamaya çalışan Gürcistan hükûmetinin yönlendirme konusunda eksikliği de sorunlara neden oldu.^[22]

Rusya İmparatorluğu döneminde Gürcistan'ın bir kısmı kısmen sanayileştirilirken, kurulan madenlerle doğal kaynak çıkarımı bölgeden yapılan ihracatın önemli bir parçasıydı. Ancak tarihçi Stephen F. Jones'un da belirttiği gibi, Rusya İmparatorluğunun politikaları bağlı olan topraklardan çok imparatorluğa fayda sağlamak için oluşturuldu. Bu nedenle kaynaklar Gürcistan'dan çıkarılırken, orada ekonominin iyileştirilmesine yardımcı olmak için çok az çaba vardı.^[21] Bu aynı zamanda etnik bir ölçekte de görüldü: Gürcistan'daki tüccar ve işletme sahiplerinin büyük çoğunluğu etnik Ermeniydi, idare ise büyük ölçüde etnik Ruslardan oluşuyordu. Etnik Gürcüler çoğunlukla tarımla uğraşmaya devam ettiler veya şehirlerde vasıfsız işçi pozisyonları aldılar. Etnik gruplar arasındaki bu işbölümü, GDC kurulduktan sonra uzlaşmanın zor olduğunu kanıtladı ve Aralık 1918’deki Gürcü-Ermeni Savaşı’nın ardından, Gürcistan genelinde Ermeni karşıtı duyarlılık, Ermeni ağırlıklı ticaret sınıfını ekonomiyi iyileştirmek için gerekli değişiklikleri uygulamaya yardımcı olmak konusunda isteksiz hale getirdi.^[23]

Tarım, Gürcistan ekonomisinin baskın özelliği olmuştu ve GDC'nin varlığı boyunca bu şekilde kalacaktı. Kullanılan yöntemler güncelliğini yitirmiş ve verimli olmaktan uzak olmasına rağmen, nüfusun yaklaşık %79'u tarımla uğraşmaktaydı. Bu, şehirlerde gıda kıtlığına neden oldu ve tüm ekilebilir arazilerin %81'inin tahıl için kullanılmasına rağmen, tahıl, meyve ve sebze gibi gıda ürünlerinin ihracatı yasaklandığı gibi ithalat da gerekliydi.^[24]

Çiatura'daki manganez endüstrisi, 20. yüzyılın başlarında dünya manganez arzının yaklaşık %70'ini sağlayarak Avrupa metalurjisi için büyük önem taşıyordu. Gürcistan, geleneksel olarak, Karadeniz'in Batum ve Poti gibi önemli limanları boyunca uluslararası bir ulaşım koridoru görevi de görüyordu.^[21] Ancak Birinci Dünya Savaşı bu endüstri üzerinde de yıkıcı bir etki yaptı. Karadeniz, savaş boyunca ablukaya alınmıştı ve ihracat miktarı ciddi şekilde sınırlanmıştı. Bu, Gürcistan'daki ekonomik faaliyette ciddi bir azalmaya yol açtı: Çiatura'daki işgücü 1913'te 3.500'den 1919'da 250'ye düştü ve bu sayı ancak 1920'de artmaya başladı. Brezilya ve Hindistan'daki gelişmekte olan pazarlar, Çiatura madenlerinin küresel ölçekte önemini azalttı ve üretimlerini zayıflattı.^[25]

Bununla birlikte, uluslararası tanınma eksikliği ve hükûmetin bu alandaki sadece kısmen başarılı olan politikası GDC'nin ekonomik gelişimini engelledi ve ülkede bir ekonomik kriz yaşandı. 1920-1921'e doğru bazı iyileşme işaretleri gözlendi.

Eğitim, bilim ve kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu çalkantılı dönemde ülkenin kültürel hayatının en önemli olayı şüphesiz Tiflis'te bir millî üniversitenin (Tiflis Devlet Üniversitesi) (1918) kuruluşudur. Bu on yıllar boyunca Emperyal Rusya tarafından baskılanan Gürcülerin uzun süreli bir hayaliydi. Gürcistan'da Tiflis, Kutaisi, Batum, Ozurgeti, Poti ve Gori'deki gymnasiumlar, Tiflis Askeri Okulu, Gori Pedagoji Enstitüsü, Kadın Pedagoji Enstitüsü gibi diğer eğitim merkezlerinin yanı sıra ülkedeki azınlıklar için çeşitli okullar bulunmaktaydı.

Gürcistan Ulusal Müzesi, Tiflis ve Kutaisi'deki tiyatrolar, Gürcistan Ulusal Opera Tiyatrosu, Tiflis Devlet Sanat Akademisi kültürel hayatın öncüleriydiler.

Sakartvelos Respublika ("Gürcistan Cumhuriyeti"), Sakartvelo ("Gürcistan"), Ertoba ("Birlik"), Samşoblo ("Ana Vatan"), Sahalko Sakme ("Kamu İşleri"), The Georgian Messenger, The Georgian Mail (ikisi de İngilizce yayınlanmıştır) gibi gazeteler ulusal basına yön verdiler.

Mirası[değiştir | kaynağı değiştir]

Gürcistan'ın 1918-1921 bağımsızlığı, kısa süreli de olsa, Gürcüler arasında ulusal duyguların gelişmesi için özel bir öneme sahipti ve ülkeyi Sovyetler Birliği içindeki en aktif bağımsız güçlerden biri yapan önemli bir faktördü. 1980'lerin sonundaki ulusal hareketin liderleri, GDC'yi sık sık Rus İmparatorluğuna karşı mücadelede bir zafer olarak adlandırdılar ve Gürcistan Birinci Cumhuriyeti'nin biraz idealize edilmiş bir imajını tasvir ederek çağdaş siyasi durumla paralellikler kurdular.

9 Nisan 1991'de, Gürcistan Cumhuriyeti Yüksek Konseyi tarafından Gürcistan Devlet Bağımsızlığını Yeniden Sağlama Akti kabul edildiğinde, Gürcistan'ın bağımsızlığı yeniden sağlandı. GDC tarafından kullanılan ulusal semboller, yeni bağımsız ulusun sembolleri olarak yeniden belirlendi ve 2004 yılına kadar kullanımda kaldı. GDC'nin kuruluş günü olan 26 Mayıs, hala ulusal bayram olarak kutlanmaktadır - Gürcistan Bağımsızlık Günü.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Ağustos Ayaklanması

11. Ordu (SSCB)

Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti

Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti

Gürcistan Olayı

Sovyetler Birliği'nde Gürcüler

Kars Oblastı

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Airapetian, A.; Gryckiewicz, M. (2009). "Transcaucasian Banknotes". Gietl-Verlag.
^ "Independence Day – The birth of Democratic Republic of Georgia." 6 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 26 Mayıs 2017. georgianjournal.ge
^ Kazemzadeh 1951, ss. 104-105
^ Suny 1994, ss. 191-192
^ Kazemzadeh 1951, ss. 123-124
^ Rose 1980, s. 266
^ Yilmaz 2009, s. 51
^ Kazemzadeh 1951, s. 298
^ Kazemzadeh 1951, s. 275
^ Kazemzadeh 1951, s. 312
^ Papuashvili 2012, s. 324
^ Kazemzadeh 1951, s. 210
^ Yilmaz 2009, ss. 40-43
^ Papuashvili 2012, s. 345
^ Welt 2012, ss. 214-215
^ Blauvelt 2014, s. 26
^ (French) Valiko Djougheli 2 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
^ (French) Guiorgui Kvinitadzé 16 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
^ (Rusça) А. Дерябин, Р. Паласиос-Фернандес (2000), Гражданская война в России 1917-1922. Национальные армии. ACT, 5-237-01084-9.
^ Jones 2014, ss. 1-2
^ ^a ^b ^c Jones, s. 2
^ Jones 2014, ss. 3-4
^ Jones 2014, s. 3
^ Jones 2014, s. 9
^ Jones 2014, s. 4

[1] Airapetian, A.; Gryckiewicz, M. (2009). "Transcaucasian Banknotes". Gietl-Verlag.

[2] "Independence Day – The birth of Democratic Republic of Georgia." 6 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 26 Mayıs 2017. georgianjournal.ge

[3] Kazemzadeh 1951, ss. 104-105

[4] Suny 1994, ss. 191-192

[5] Kazemzadeh 1951, ss. 123-124

[6] Rose 1980, s. 266

[7] Yilmaz 2009, s. 51

[8] Kazemzadeh 1951, s. 298

[9] Kazemzadeh 1951, s. 275

[10] Kazemzadeh 1951, s. 312

[11] Papuashvili 2012, s. 324

[12] Kazemzadeh 1951, s. 210

[13] Yilmaz 2009, ss. 40-43

[14] Papuashvili 2012, s. 345

[15] Welt 2012, ss. 214-215

[16] Blauvelt 2014, s. 26

[17] (French) Valiko Djougheli 2 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..

[18] (French) Guiorgui Kvinitadzé 16 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..

[19] (Rusça) А. Дерябин, Р. Паласиос-Фернандес (2000), Гражданская война в России 1917-1922. Национальные армии. ACT, 5-237-01084-9.

[20] Jones 2014, ss. 1-2

[Jones_2-21] Jones, s. 2

[22] Jones 2014, ss. 3-4

[23] Jones 2014, s. 3

[24] Jones 2014, s. 9

[25] Jones 2014, s. 4

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

Demokratik Gürcistan Cumhuriyeti nedir?, Demokratik Gürcistan Cumhuriyeti anlamı nedir?, Demokratik Gürcistan Cumhuriyeti ne demektir?