Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali

Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali
	Rus İç Savaşı ve Türk Kurtuluş Savaşı
	; Kızıl Ordu Tiflis'te, 25 Şubat 1921
Tarih	15 Şubat – 17 Mart 1921
Bölge	Transkafkasya
Sonuç	Sovyet ve Türkiye askeri zaferi Gürcistan SSC'nin kurulması.; Gürcü hükûmeti Leuville-sur-Orge , Fransa ve İngiltere'ye sürgün edildi.;
Taraflar
Komutanlar ve liderler
Güçler
Kayıplar

Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali, Rus–Gürcü Savaşı^[5] ya da Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali^[6] olarak da bilinir (15 Şubat – 17 Mart 1921), Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Kızıl Ordu'nun Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin Menşevik hükûmetinin yerine Bolşevik rejimini kurmak amacıyla giriştiği askerî işgaldir. İşgal, Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin varlığının sona ermesi ve Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla sonuçlanmıştır.

İşgalden önce[değiştir | kaynağı değiştir]

I. Dünya Savaşı'nın ardından Güney Kafkasya'da üç ulus, Gürcüler, Azeriler ve Ermeniler 1918'de bağımsızlıklarını ilan etti. Ne var ki Lenin'in Sovyetleştirme planının ilk hedefi Kafkasya idi. Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti ve Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin işgalinin ardından Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti de hedef haline geldi. Yaklaşık 25.000 kişilik Gürcü ordusuna karşı Kızıl Ordu 50.000 kişilik bir güçle saldırıya geçti. Gürcistan'ın, sonradan Ermenistan'a bırakılan Lore bölgesinde Kızıl Ordu'nun ayaklandırdığı Ermenilerin korunması, bu saldırı için bir gerekçe olarak kullanıldı.

İşgal[değiştir | kaynağı değiştir]

Askerî işgali yöneten Anatoli Gekker 11. Rus Ordusu'yla ilk önce Tiflis Operasyonu düzenleyerek Hrami Nehri'ni geçti ve kısa sürede Gürcü kuvvetlerini yenilgiye uğrattı. Sonra Kutaisi Operasyonu'nu düzenledi. İtilaf Devletleri'ni yardımını engellemek için Ruslar Karadeniz'deki tüm Gürcü limanlarını da ele geçirdi. Ayrıca Ruslar Rus ordusuna katılmak karşılığında Abhazlara bir Abhaz Oblastı kurulacağına dair bir teklif sunmuşlardı. Abhazlar bu teklifi kabul edip Gürcülere karşı savaştılar.

İşgalde Türkiye[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu sıralarda Türkiye Türk Kurtuluş Savaşı'yla bağımsızlık mücadelesi veriyordu. Moskova Antlaşması ile Türkiye-Sovyet ilişkisi olumlu yolda ilerlemiş; Ruslar Ankara Hükümeti'ni tanımış, Moskova'ya elçi göndermelerini istemiş, silah ve cephane yardımı yapmaya başlamıştı.

Bu arada Ankara Hükümeti 13 Kasım 1920'de Gürcistan'la da diplomatik ilişki kurmuş ve mevcut sınırlarıyla Gürcistan'ı tanımıştı. Bu tarihte Kâzım Dirik Ankara Hükûmeti tarafından Tiflis elçiliğine atanmıştı. Gürcistan elçisi Svimon Mdivani ve beraberindeki heyet 8 Şubat 1921'de Mustafa Kemal Paşa tarafından Ankara'da kabul edilmişti. Ne var ki Sovyet Rusya Gürcistan'ın işgalinde Türkiye'nin katkısını istemişti. Bu teklifi Ruslar Ali Fuat Paşa'ya sunmuş, Ali Fuat Paşa bu teklifi Ankara'ya ulaştırmış ve Mustafa Kemal Paşa da onaylamıştı.

Oysa Ankara Hükümeti Gürcistan'la sınır görüşmeleri yapamaya bile başlamıştı.^[7] Mustafa Kemal Paşa uzun bir söylev olan Nutuk'ta bu gelişmeleri şöyle anlatır: "8 Şubat 1921 de Ankara'da itimatnamesini takdim etmiş olan Gürcü sefirile de, Türkiye - Gürcüstan Muahedesi için müzakere başlamıştı. Nihayet 23 Şubat 1921'de verdiğimiz kat'i bir ültimatom üzerine Ardahan, Artvin ve Batum'un tarafımızdan işgaline muvafakat olundu."^[8]

Kazım Karabekir komutasındaki 3. Ordu bu iş için görevlendirilmişti. Ankara Hükümeti kuvvetleri Gürcülerin boşalttığı Ardahan, Artvin ve Batum'a girdi. Ancak bunun ardından Giorgi Mazniaşvili komutasındaki Gürcü kuvvetleri Batum'dan Türk birliklerini çıkardı ve kenti Bolşevik kuvvetlerine teslim etti.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "iveria". 30 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2014.
^ "iveria". 30 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2014.
^ ^a ^b According to a Russian statistician and Soviet-era dissident, Professor I.A. Kurganov, the 1921-2 military operations against Georgia took lives of about 20.000 people. "Archived copy". 5 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2006. Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "gulag.ipvnews.org" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
^ Ayfer Özçelik: Ali Fuat Cebesoy: 1882-10 Ocak 1968, publisher Akçağ, 1993, page 206 1 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. (Türkçe)
^ (Rusça) "Советско-грузинская война 1921 г. (Soviet Rusya-Georgian war of 1921)". Хронос ("Hronos"). 12 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2006.
^ Debo, R. (1992). Survival and Consolidation: The Foreign Policy of Soviet Russia, 1918-1921, pp. 182, 361-364. McGill-Queen's Press. ISBN 0-7735-0828-7
^ "Roin Kavrelişvili - Nikoloz Akhalkatsi, Gürcistan Tarihçiliğinde Kars Antlaşması Üzerine Kısa Bir Değerlendirme". 16 Eylül 2019. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2019.
^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 2. cilt, s. 41.

[1] "iveria". 30 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2014.

[2] "iveria". 30 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2014.

[gulag.ipvnews.org-3] According to a Russian statistician and Soviet-era dissident, Professor I.A. Kurganov, the 1921-2 military operations against Georgia took lives of about 20.000 people. "Archived copy". 5 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2006. Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "gulag.ipvnews.org" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)

[4] Ayfer Özçelik: Ali Fuat Cebesoy: 1882-10 Ocak 1968, publisher Akçağ, 1993, page 206 1 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. (Türkçe)

[Hrono-5] (Rusça) "Советско-грузинская война 1921 г. (Soviet Rusya-Georgian war of 1921)". Хронос ("Hronos"). 12 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2006.

[Debo-6] Debo, R. (1992). Survival and Consolidation: The Foreign Policy of Soviet Russia, 1918-1921, pp. 182, 361-364. McGill-Queen's Press. ISBN 0-7735-0828-7

[7] "Roin Kavrelişvili - Nikoloz Akhalkatsi, Gürcistan Tarihçiliğinde Kars Antlaşması Üzerine Kısa Bir Değerlendirme". 16 Eylül 2019. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2019.

[8] Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 2. cilt, s. 41.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

g t d Rusya silahlı çatışmaları
İç karışıklık	Stenka Razin Ayaklanması Bulavin İsyanı Pugachev İsyanı Aralıkçılar İsyanı Rus İç Savaşı August Ayaklanması Darbe girişimi (1991) 1993 Rusya anayasa krizi Birinci Çeçen Savaşı Dağıstan Operasyonu İkinci Çeçen Savaşı Kuzey Kafkas İsyanı
17. yy öncesi	Livonya Savaşı Lehistan-Rusya Savaşı Karışıklık Dönemi II. Kuzey Savaşı 1676-1681 Osmanlı-Rus Savaşı 1686-1700 Osmanlı-Rus Savaşı
18.–19. yüzyıl	Büyük Kuzey Savaşı Prut Savaşı Lehistan Veraset Savaşı 1735-1739 Osmanlı-Rus-Avusturya Savaşı Avusturya Veraset Savaşı Yedi Yıl Savaşı 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı Bar Konfederasyonu 1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı Kościuszko Ayaklanması İkinci Koalisyon Savaşı Üçüncü Koalisyon 1804-1813 Rus-İran Savaşı Dördüncü Koalisyon 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı Napolyon'un Rusya Seferi Altıncı Koalisyon Savaşı Yüz Gün Kafkas Savaşı Rus-Çerkes Savaşı 1826-1828 İran-Rus Savaşı 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı Kasım Ayaklanması 1848 Macar Devrimi Kırım Savaşı Ocak Ayaklanması 93 Harbi Boxer Ayaklanması
20. yüzyıl	Rus-Japon Savaşı I. Dünya Savaşı Rus İç Savaşı Fin İç Savaşı Estonya Bağımsızlık Savaşı Sovyet-Polonya Savaşı Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali Kızıl Ordu'nun Azerbaycan'ı işgali Kızıl Ordu'nun Ermenistan'ı işgali II. Dünya Savaşı Sovyetlerin Polonya İstilası Kış Savaşı Doğu Cephesi (II. Dünya Savaşı) Birleşik Krallık ve Sovyetler Birliği'nin İran'ı işgali Birinci Çinhindi Savaşı Kore Savaşı Macar Devrimi Eritre Bağımsızlık Savaşı Varşova Paktı'nın Çekoslovakya'yı İşgali Çin-Sovyetler Birliği sınır çatışması Vietnam Savaşı Ogaden Savaşı Sovyetler Birliği'nin Afganistan'a müdahalesi
Sovyet sonrası dönem	Transdinyester Savaşı Karabağ Savaşı Gürcistan İç Savaşı Tacikistan İç Savaşı İkinci Çeçen Savaşı 2008 Güney Osetya Savaşı Ukrayna'ya askerî müdahalesi Kırım krizi Donbas Savaşı Suriye müdahalesi Batı Libya Taarruzu (2019-2020) 2020 Dağlık Karabağ Savaşı 2022 Kazakistan protestoları Rusya'nın Ukrayna'yı işgali

Kızıl Ordu'nun Gürcistan'a müdahalesi nedir?, Kızıl Ordu'nun Gürcistan'a müdahalesi anlamı nedir?, Kızıl Ordu'nun Gürcistan'a müdahalesi ne demektir?