Proletarya diktatörlüğü nedir?, Proletarya diktatörlüğü anlamı nedir?, Proletarya diktatörlüğü ne demektir?

Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. Lütfen güvenilir kaynaklar ekleyerek madde içeriğinin geliştirilmesine yardımcı olun. Kaynaksız içerik itiraz konusu olabilir ve kaldırılabilir.
Kaynak ara: "Proletarya diktatörlüğü" – haber · gazete · kitap · akademik · JSTOR (Temmuz 2016) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin)

Komünizm
Makale serilerinden

Kavramlar Diyalektik materyalizm Marksist ekonomi Tarihsel materyalizm Artı değer Üretim biçimi Sınıf mücadelesi Sınıfsız toplum Proleter enternasyonalizm İşçi öz-yönetim Dünya devrimi Tek ülkede sosyalizm
Yönleri Komünist devlet Komünist parti Komünist devrim Komünist sembolizm Komünizm ve din Komünizmin Tarihi
Çeşitleri Marksizm Marksizm-Leninizm Troçkizm Maoculuk Luxemburgizm Titoizm Stalinizm Castroizm Guevarizm Hocaizm Juche Sol komünizm Konsey komünizmi Anarşist komünizm Dinî komünizm Hristiyan komünizm Avrupa komünizmi Dünya komünizmi Devletsiz komünizm Ulusal komünizm İlkel komünizm Bilimsel komünizm
Uluslararası Komünist Birliği Birinci Enternasyonal İkinci Enternasyonal Üçüncü Enternasyonal Dördüncü Enternasyonal
Önde gelen isimler Karl Marx Friedrich Engels Rosa Luxemburg Vladimir Lenin Leon Trotsky Joseph Stalin Ho Chi Minh Mao Zedong Josip Broz Tito Enver Hoxha Fidel Castro Che Guevara
İlgili kavramlar Antikapitalizm Antikomünizm Soğuk Savaş Komünizmin eleştirileri Komünist parti kurallarına eleştiriler Proletarya diktatörlüğü Lümpen proletarya Sol siyaset Yeni sınıf Yeni sol Tasfiyecilik Sosyalizm Sosyalizm Sosyalist yurtseverlik Kapitalist yolcular Kızıl siyasi üs Öncü parti Devrimci durum Parti genel çizgisi Bütün ülkelerin işçileri, birleşin! Savaşa Hayır, Ancak Sınıf Savaşı Komünizmin 20 yılı
Eserler Vladimir Lenin – Tüm eserler
Komünizm listesi Sosyalizm listesi
g t d

Marksizm
Makale serilerinden

Teorik eserler 1844 Elyazmaları Feuerbach Üzerine Tezler Alman İdeolojisi Ücretli Emek ve Sermaye Komünist Manifesto Louis Bonaparte'ın 18 Brumaire'i Ekonomi Politiğin Eleştirisinin Taslağı (Grundrisse) Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı Kapital Gotha Programı'nın Eleştirisi Doğanın Diyalektiği
Felsefe Ekonomik determinizm Tarihsel materyalizm Marx'ın diyaletiği Marx metodu Doğa felsefesi
Ekonomi Sermaye (birikim) Bunalım teorisi Meta Emek sömürüsü Üretim faktörleri Emek araçları Üretim araçları Üretim biçimi Asya Kapitalist Sosyalist Değer yasası Üretici güçler Bilimsel sosyalizm Artı ürün Artı değer Değer biçimi Ücretli emek
Sosyoloji Yabancılaşma Altyapı ve üstyapı Burjuvazi Sınıf Sınıf bilinci Sınıf mücadelesi Sınıfsız toplum Meta fetişizmi Komünist toplum Kültürel hegemonya Proletarya diktatörlüğü Sömürü Serbest Çağrışım Ortak akıl İnsan doğası İdeoloji Yoksullaşma Lümpen proletarya Metabolik çatlak Proletarya Özel mülkiyet Üretim ilişkileri Cisimleşme Devlet teorisi Sosyal metabolizma İşçi sınıfı
Tarih Anarşist-Komünizm Sovyetler Birliği'nde felsefe İlkel birikim Proleter devrim Proleter enternasyonalizm Dünya devrimi Genç Marx
Bakış açıları Estetik Arkeoloji Suçbilim Kültürel analiz Feminizm Film teorisi Coğrafya Tarih yazımı Edebiyat teorisi Din ve Marksizm
Varyantlar Çözümsel Avusturya Marksizmi Budapeşte Okulu Klasik Demokratik sosyalizm Avrupa komünizmi Frankfurt Okulu Freudo History and Class Consciousness Hümanist İmkânsızlık (Marksizm) Araçsal Özgürlükçü Otonomizm Kosey komünizmi De Leonizm Sol komünizm Bordigism Leninizm Marksizm-Leninizm Maoculuk Troçkizm Neo-Gramscianizm Neo- Neue Marx-Lektüre Açık Ortodoks Siyasi Post- Revizyonist Praxis Okulu Sosyal demokrasi Yapısalcı Batı
Kişiler Karl Marx Engels Bebel Bernstein De Leon Kautsky Eleanor Marx Debs Hardie Plekhanov Zetkin Gorky Connolly Lenin Luxemburg Liebknecht Kollontai Pannekoek Bukharin Stalin Trotsky Borochov Lukács Korsch Ho Gramsci Benjamin Mao Horkheimer Ibárruri Reich Aragon Brecht Marcuse Fromm Lefebvre Adorno Sartre Rubel Beauvoir Allende Dunayevskaya Mills Hobsbawm Althusser Pasolini Zinn Miliband Parenti Bauman Guevara Castro Debord Fanon Harvey Wolff Sankara Žižek Varoufakis
Alakalı konular Eleştirel teori Marksism eleştirisi Komünizm Komünizm tarihi Solculuk Yeni sol Eski Sol Toplumsal anarşizm Anarşist komünizm Sosyalizm Özgürlükçü Devrimci Ütopik
Alakalı kategoriler Karl Marx
g t d

Proletarya diktatörlüğü, Marksizmdeki tarihsel ve siyasalproleter düşünceye göre, kapitalizmle komünizm arasında uzanan geçiş döneminin siyasal biçimini ifade eder. Sosyalizm dönemi, komünizme yani sınıfsız topluma geçiş dönemi olması itibarıyla proletarya diktatörlüğü dönemidir. Proletarya diktatörlüğü kavramı Marksist devlet anlayışına ve Marksist sınıf teorisine bağlı kesin bir önermedir. Marksizme göre, bu dönem zorunlu bir tarihsel dönemdir. Bu dönemde proletarya sınıf olarak iktidarı elinde bulundurur ve dünya sosyalizmine geçildiği durumda adım adım sönümlenerek sınıfsız topluma geçişi sağlar. Yani sanıldığının aksine proletarya diktatörlüğü sönümlenmez sosyalizm sönümlenerek komünizm yani sınıfsız sömürüsüz dünyaya geçiş yapılır.

Varsayımsal olarak sınıflı bir toplumdan sınıfsız bir topluma kendiliğinden geçiş söz konusu olmayacaktır. Bir öznel irade devreye girmek zorundadır ve bu Marksist tarih anlayışına göre, kapitalist toplumun bağrında ortaya çıkmış olan proletaryanın iradesidir. Çünkü, Marksist tarih anlayışında tarihin öznesi proletaryadır. Burjuvazi kendiliğinden iktidardan tamamen vazgeçmeyeceği ve her an iktidarı almaya çalışacağı için proletaryanın diktatörlüğü zorunludur. Ayrıca toplumsal konumu gereği proletarya, sınıflı toplumsal yapıyı sona erdirecek olan iradedir. Marx'a göre bu irade, proletaryanın "doğal" olarak kurup benimseyeceği bir çeşit parti olacaktır. Marx için bu parti, proletaryanın içinden tamamen tarihsel bir zorunluluk ve kapitalizmin çelişkileri sonucu ortaya çıkar. Bu noktada Marx'ın saptaması, partinin devrim için bir aygıt ve proletaryanın örgütlenmiş bir biçimi, onun buluşma alanı olmasıdır. Devrimi yapansa, proletaryanın bizzat kendisidir.

Ancak Lenin bu iradeyi komünist parti önderliğindeki proletarya olarak tanımlamıştır. Lenin'in bu saptamasında devrim proletarya için yapılmış olsa da, devrimin birincil öğesi ve yaratıcısı kurulmuş olan Marksist partidir. Birçok Marksist düşünür, bunu Leninizm ve Marksizm arasındaki ince farklardan biri olarak tanımlar. Devlet ve Devrim'de açıkladığı SSCB'de vücut bulan teorik saptamalarında Partinin Proletarya Diktatörlüğüne geçiş için olmazsa olmaz nüvesi olarak belirtmiştir.

Sovyet sosyalizmi bir proletarya diktatörlüğü deneyimi olarak ortaya çıkmıştır. Marksizmin içinden ve dışından bu deneyimin olumsuz ya da olumlu olarak değerlendirilmesi söz konusudur. Özellikle Stalin döneminden sonra Sovyet sosyalizmi gerek 68 kuşağı, gerek Troçkistler, gerekse anarşistler ve sosyal demokratlar tarafından sıkça eleştirilmiş ve tartışılmıştır.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

g t d Komünist deyişbilim ve terminoloji
Felsefe ve politikalar (Marksist)	Altyapı ve üstyapı Aşamalı devrim teorisi Bilimsel sosyalizm Burjuvazi Burjuva milliyetçiliği Burjuva sosyalizmi Çin-Sovyet ayrılığı Devrimci dalga Diyalektik Dünya devrimi Emeğin araçları Emperyalizm Komünizm Kuramcı Küçük burjuvazi Lümpen proletarya Metabolik çatlak Metalaştırma Parti sekreteri Proleter devrim Proletarya diktatörlüğü Proleter enternasyonalizm Sermayenin ilkel birikimi Sınıf mücadelesi Süper emperyalizm Tarihsel materyalizm Uyumlu Sosyalist Toplum Ücretli kölelik Altyapı ve Üstyapı Sosyalist hukuk Bütün ülkelerin işçileri, birleşin!
Ekonomik ve sosyolojik (Marksist ekonomi)	Sermaye Sermaye birikimi İlkel sosyalist birikim Kapitalist üretim biçimi Kapitalist krizler Meta Meta üretimi Materyalizm Üretim araçları Üretim biçimi Üretici güçler Üretim ilişkileri Özgür üreticiler birliği Emek süreci teorisi Değer yasası Artı değer Kullanım değeri Mübadele değeri Herkesin katkısına göre Herkesten yeteneğine göre, herkese ihtiyacına göre! Değer Toplumsal bakımdan gerekli emek süresi Kamulaştırma Kullanım amaçlı üretim Sosyalist üretim biçimi Egemen sınıf Basit meta üretimi Sınıfsız toplum Çin değerleri ile sosyalizm‎ Stahanovizm
Komünizm (Marksizm-Leninizm / Stalinizm)	Marksizm-Leninizm Kadro Merkez komitesi Demokratik merkeziyetçilik Tasfiyecilik İkili iktidar Halk demokrasisi Halk düşmanı Fokoculuk Kentsel gerilla savaşı Parti genel çizgisi Yeni sınıf Politbüro Politik iyileştirme Halk cephesi Devrimci terör Birleşik cephe Öncü parti Devrimci durum Sosyal faşizm Reel sosyalizm Revizyonizm Sovyet demokrasisi Tek ülkede sosyalizm Sosyalist vatanseverlik
Troçkizm	Deforme işçi devletleri Yozlaşmış işçi devleti Toplumsal devrim Yeni sınıf Sürekli devrim Bürokratik kolektivizm
Maoizm	Antagonist çelişki Bir İkiye Bölünür Çin Kültür Devrimi Dört Eski Halk cumhuriyeti Halk savaşı Halkın demokratik diktatörlüğü Kağıttan kaplan Kapitalist yolcular Kızıl siyasi üs Mücadele oturumu Sosyal-emperyalizm Üç Dünya Teorisi Yeni Demokrasi
Anarşizm	Kitle grevi Teorik/taktiksel birlik Karşılıklı yardımlaşma Özyönetim Federasyon
Antikomünizm terminoloji	Gladio Karşı devrim Kızıl bebek bezi Kızıl Tehlike Kontrgerilla

g t d Vladimir Lenin
Bibliyografya Konuşmaları
Eserler	"Halkın Dostları" Kimlerdir ve Sosyal-Demokratlara Karşı Nasıl Savaşırlar? (1894) Ekonomik Romantizmin Bir Karakterizasyonu (1897) Rusya'da Kapitalizmin Gelişmesi (1899) Ne Yapmalı? (1902) Bir Adım İleri, İki Adım Geri (1904) Demokratik Devrimde Sosyal-Demokrasinin İki Taktiği (1905) Materyalizm ve Ampiryokritisizm (1909) Felsefe Defterleri (1913) Marksizmin Üç Kaynağı Ve Üç Öğretisi (1913) Ulusların Kendi Kaderini Tayin Hakkı (1914) Sosyalizm ve Savaş (1915) Emperyalizm, Kapitalizmin En Yüksek Aşaması (1916) Marksizmin Bir Karikatürü ve Emperyalist Ekonomizm (1916) Bolşevikler İktidarı Ellerinde Tutabilecekler mi? (1917) Devlet ve Devrim (1917) Proleter Devrimi ve Dönek Kautsky (1918) "Sol" Komünizm, Bir Çocukluk Hastalığı (1920) Vasiyeti (1922-23)
İlgili konular	Barış Kararnamesi Bolşevizm Demokratik merkeziyetçilik Devrimci durum Ekim Devrimi Emperyalizm İkili iktidar İşçi Sınıfının Kurtuluşu İçin Mücadele Birliği Komintern Komünizm Lenin Anıtı (Volga-Don Kanalı) Lenin Barış Ödülü Lenin Nişanı Lenin'in Mozolesi Lenin'in vurulması Marksizm-Leninizm Marksizm Mühürlü Tren Nisan tezleri Proletarya diktatörlüğü Rus İç Savaşı Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi Sosyalizm Sovyetler Birliği Komünist Partisi Sovyetler Birliği Temmuz Günleri Toprak Kararnamesi Heykelleri Ukrayna'daki anıtlarının tahribatı Yeni Ekonomi Politikası Öncü parti