Lazika Savaşı

Lazika Savaşı
	Bizans-Sasani savaşları
	; Lazika Haritası
Tarih	541-562
Bölge	Lazika (Batı Gürcistan)
Sebep	Persliler ile Bizanslılar arasında Lazika'nın kontrol mücadelesi
Sonuç	Sasani zaferi Dara (50 Yıllık Barış) Antlaşması;
Coğrafi; Değişiklikler	Status quo ante bellum
Taraflar
Bizans İmparatorluğu; Lazika (548 sonrası)	Sasani İmparatorluğu ; Lazika (541-548)
Komutanlar ve liderler
I. Justinianus,; Dagisthaios,; Bessas,; Martinus,; Bouzes,; Belisarius,; Justinus,; Valerian,; II. Gubaz (548 sonrası)	I. Hüsrev,; Mihr-Mihroe,; Nachoragan,; Nabed; Farroxan; İzadguşasp; Fariburz; II. Gubaz (541-548)

Lazika Savaşı, aynı zamanda Kolhi Savaşı ya da Gürcü tarih yazımında, Egrisi'nin Büyük Savaşı (Gürcüce: ეგრისის დიდი ომი, Egrisis Didi Omi) olarak bilinir, Bizans İmparatorluğu ile Sasani İmparatorluğu arasında Lazika'nın antik Gürcistan bölgesinin kontrolü için yapılan mücadeledir. Lazika Savaşı, 541'den 562'ye kadar yirmi yıl boyunca, değişen başarılarla sürdü ve savaşın sona ermesi karşılığında yıllık bir haraç elde eden Persler için bir zaferle sona erdi. Lazika Savaşı, Prokopius ve Agathias'ın eserlerinde ayrıntılı olarak anlatılmıştır.

Lazika[değiştir | kaynağı değiştir]

Karadeniz'in doğu kıyısında bulunan ve Kafkasya ile Hazar Denizi arasındaki önemli dağ geçitlerini kontrol eden Lazika, her iki imparatorluk için de önemli bir stratejik öneme sahipti. Bizanslılar için, Sasanilerin İberya üzerinden Karadeniz kıyılarına kadar ilerlemesine engel teşkil ediyordu. Diğer taraftan Sasaniler denize ulaşmayı ve şimdiye kadar sıkı egemenlikleri altında olan İberya'nın tehdit edilebileceği bir bölgeyi kontrol etmeyi umuyorlardı.^[3]

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

Sasanilar Lazika'yı (Egrisi) 532 tarihli "Sürekli Barış" Antlaşması ile Roma/Bizans etki alanının bir parçası olarak tanıdılar. O zamanlar yerel monarşi üzerindeki etkisini artırmak için için Bizanslılar, Kral I. Tsate'nin din değiştirmesi konusunda ısrar ettiler: 522/3'te Konstantinopolis'te hem vaftiz oldu hem de İmparator I. Justinus'tan (I. Justinianus'un öncülü) kraliyet yetkileri aldı.^[4] Bizans garnizonları, Lazika ve komşu Abasgia'da, çoğunlukla Poti, Sebastopolis ve Pityus sahil kentlerinde konuşlandırılmıştı. Petra'da (modern Batum'un kuzeyindeki Tsihisdziri) bulunan krallığın güney girişi olan sahil yolu ile beraber, krallığın başkenti Arhaiopolis güçlendirmişti. Ancak, 536'da, Bizans'ın varlığı tam bir manda yönetimine dönüştü; zira kral, yeni magister militum per Armeniam İoannis Tzibus'a karşı çok güç kaybetti. Tzibus, Lazika tüccarlarının Bizans çıkarları lehine özgürlüğünü kısıtladığında, halkın hoşnutsuzluğu 541'de tam ölçekli bir ayaklanmaya yol açtı ve zayıflayan Kral II. Gubaz, Bizanslılara karşı Sasaniler'den gizlice yardım istedi.

Savaş[değiştir | kaynağı değiştir]

Lazika'ya girip ve Bizans ana kalesi Petra'yı ele geçiren ve ülke üzerinde bir başka manda yönetimi kuran Sasani Şahı I. Hüsrev, bu çağrılara o yıl cevap verdi.^[5]

543 yılında Anglon'da Ermenistan'ın Bizans istilası, küçük bir Sasani kuvveti tarafından engellendi. Bununla birlikte, Şah’ın ülke üzerinde doğrudan bir Sasani hakimiyeti kurma teşebbüsü ve Zerdüşt rahiplerinin misyonerlik çabası kısa bir süre sonra Hristiyan Lazika'da hoşnutsuzluğa neden oldu ve Kral Gubaz bu kez Sasanilere karşı 548’de isyan etti. II. Gubaz, İmparator I. Justinianus'tan yardım istedi ve Alanlar ve Sabirler ile bir ittifak kurdu. Justinianus, Gubaz'a yardım etmek için Dagisthaios komutasında 7.000 Bizans ve 1.000 Tzani (Lazların akrabaları) destek kuvvetleri gönderdi ve Petra kalesini kuşattı. Mihr-Mihroe yönetimindeki Pers takviyeleri, dağ geçitlerini koruyan küçük bir Bizans kuvveti yendi ve kuşatılmış Petra'yı rahatlattı. Mihr-Mihroe, kaleye 3.000 kişi bıraktı ve Lazika'yı yağmalamak için 5.000 asker bırakarak Ermenistan'a yürüdü. Bu güç, 549 yılında Fasis Nehri'nde Dagisthaios tarafından yok edildi. Bir sonraki Sasani saldırısı da, Hippis Nehri'nde komutan Chorianes'in öldürülmesiyle mutlak bir mağlubiyetle sonuçlanan bir muharebede başarısız oldu. Yeni Bizans komutanı Bessas, Abazg kabilesinin Sasani yanlısı isyanını bastırdı, Petra'yı aldı ve 551'de Arhaiopolis'te Mihr-Mihroe'yi yendi. Ancak, Mihr-Mihroe, Scymnia ve Souania yayla bölgelerine giden önemli yolları kontrol eden Cotais'i ve Uthimereos kalelerini ele geçirmeyi başardı. 555 yazında Telephis'te etkileyici bir zafer kazandı ve Bizans-Lazik kuvvetlerini Nesos'a çekilmeye zorladı.

Mihr-Mihroe'nun ölümünden sonra 555 yılında Nahoragan, Sasani kuvvetlerinin baş komutanı olarak atandı. Onoguris'teki Sasani pozisyonlarına yönelik Bizans saldırısını püskürttü ve Mihr-Mihroe'nin iki kez denediği ve alamadığı bir şehir olan Arhaiopolis'ten düşmanı uzaklaştırdı. Bu mağlubiyetler, Lazik ve Bizans generalleri arasında sert bir kan davası yarattı. Kral Gubaz, İmparator Justinianus'a Bizans general Bessas, Martinus ve Rusticus'u suçlayan bir yazı yazdı. Bessas Konstantinopolis'e geri çağrıldı; fakat Rusticus ve kardeşi İoannis nihayetinde Gubaz'ı öldürdüler. Lazlar, Gubaz'ın kardeşi II. Tsate'yi yeni kralları olarak önerdiler ve Senator Athanasius suikastı soruşturması için görevlendirildi. Rusticus ve İoannis tutuklandı, yargılandı ve idam edildi. 556 yılında 556'da, müttefikler Arhaiopolis'i yeniden aldılar ve aynı yıl Sasani general Nachoragan'ı sonuçsuz Fasis'e yapılan saldırıya yönlendirdiler. Aynı yılın sonbaharında ve kışında Bizanslılar, Misimian dağ kabileleri tarafından çıkarılan Misimian İsyanını bastırdılar ve sonunda Sasanileri ülkeden kovdular.

Sonuç[değiştir | kaynağı değiştir]

Daha sonra, 557'de Bizanslılar ile Sasaniler arasındaki düşmanlıklar ateşkes ile son erdi ve 562 yılında "Dara (50 Yıllık Barış) Antlaşması" ile I. Hüsrev Lazika'yı yıllık bir altın ödemesi karşılığında Bizans vasalı olarak tanıdı.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Özel

^ The Persian Empire: A Historical Encyclopedia (2 volumes): A Historical... 28 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Savaş nihayet sona erdiğinde, Lazika zafer kazandılar, Bizans imparatoru'nu yılda 400 altın pound ödemeye zorladılar."
^ Alemany 2003, s. 5.
^ Salia 1980, s. 113
^ Salia 1980, s. 114
^ Martindale, Jones & Morris 1992, ss. 559, 639; Bury 1958, ss. 101-102.

Genel

Alemany, Agustí (2003). "Sixth Century Alania: Between Byzantium, Sasanian Iran and the Turkic World" (PDF). Transoxiana: Journal Libre de Estudios Orientales (Transoxiana Webfestschrift Series). ss. 1-8. 2 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Nisan 2018.
Salia, Kalistrat (1980). Histoire de la nation géorgienne. Nino Salia. 5 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2018.
Bury, John Bagnell (1958). History of the Later Roman Empire: From the Death of Theodosius I to the Death of Justinian, Volume 2. Mineola, New York: Dover Publications, Inc. ISBN 0-486-20399-9. 10 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2018.
Hughes, Ian (2009). Belisarius: The Last Roman General. South Yorkshire: Pen & Sword Military. ISBN 9781844158331.
Martindale, John Robert; Jones, Arnold Hugh Martin; Morris, J., (Ed.) (1992). The Prosopography of the Later Roman Empire, Volume III: A.D. 527-641. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-20160-5. 9 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2018.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

History of the Later Roman Empire by J. B. Bury
Wars of Justinian I 21 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] The Persian Empire: A Historical Encyclopedia (2 volumes): A Historical... 28 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Savaş nihayet sona erdiğinde, Lazika zafer kazandılar, Bizans imparatoru'nu yılda 400 altın pound ödemeye zorladılar."

[2] Alemany 2003, s. 5.

[3] Salia 1980, s. 113

[4] Salia 1980, s. 114

[5] Martindale, Jones & Morris 1992, ss. 559, 639; Bury 1958, ss. 101-102.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Lazika Savaşı nedir?, Lazika Savaşı anlamı nedir?, Lazika Savaşı ne demektir?