Tenge

Kazakistan Tengesi
(Kazakça): Qazaq teñgesi
Tenge	200 Tenge
ISO 4217 Kodu	KZT
Kullanıcı(lar)	Kazakistan
Altbirim
1/100	tıyn (тиын)
Sembol	₸
Madenî paralar	1, 2, 5, 10, 20, 50, 100, 200 tenge
Banknotlar	200, 500, 1,000, 2,000, 5,000, 10,000, 20,000 tenge
Merkez bankası	Kazakistan Ulusal Bankası
Website	www.nationalbank.kz

Tenge (Kazakça: teñge, sembolü:₸ ISO 4217 kodu: KZT), Kazakistan'ın para birimidir. Ülkenin SSCB'den ayrılması sonucu ekonominin yeniden yapılandırılması ve 1993 yılında ulusal para birimi olan tenge, Kazakistan Ulusal Bankası tarafından tedavüle sürüldü.^[1] Kazakistan'ın bağımsız bir ekonomik gelişme yolunda ilerleme çabaları 1996 yılından itibaren sonuç vermeye başladı ve bağımsızlık tarihinde ilk defa büyümeye geçmiş, aynı yıl içerisinde enflasyon denetim altına alınmaya başlanmıştır.

Ayrıca Kazakistan tenge'si üst üste 3 yıl boyunca dünyanın en güzel banknotu olarak seçilmiştir.^[2]^[3]

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

1991'de Sovyetler Birliği'nin dağılması sonrası çoğu ülke tarafından ortak para birimini koruma girişiminde bulunuldu. Bu yüzden eski Sovyet ülkeleri arasındaki güçlü ticari ilişkileri sürdürme isteği en önemli hedef olarak kabul edildi. Ancak siyasi durum, ortak bir para birimini korumak için elverişli değildi.^[4]

12 Kasım 1993'te, Kazakistan cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, "Kazakistan Cumhuriyeti'nin ulusal para biriminin tanıtılması" kararını çıkarttı. 15 Kasım 1993'te ise bu yeni para birimi 1 tenge = 500 ruble oranıyla tanıtıldı. 1991'de paranın tasarlanması için Mendybay Alin, Timur Suleymenov, Asimsaly Duzelkhanov ve Khayrulla Gabzhalilov'un içinde bulunduğu tasarımcılardan oluşan özel bir grup oluşturuldu. Bu nedenle, her 15 Kasım "Kazakistan Cumhuriyeti Ulusal Para Birimi Günü" olarak kutlanmaktadır. İlk banknotlar Birleşik Krallık'ta, madeni paralar ise Almanya'da basıldı. 1995 yılında ise paranın Kazakistan'da basılması için bir tenge baskı fabrikası açıldı.

Şubat 2019'da Kazakistan cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Kazakistan'ın resmi dili (Kazakça) olmadığı için gelecekte basılacak olan banknot ve madeni paralardan Rusça yazıları kaldıracak bir yasa tasarısı imzaladı.^[5]

Simgesi[değiştir | kaynağı değiştir]

2006 sonbaharında, Kazakistan Ulusal Bankası tenge sembolü için bir yarışma düzenledi ve 30.000'den fazla başvuru gerçekleşti. 20 Mart 2007'de, Nevruz tatilinden iki gün önce, Kazakistan Ulusal Bankası tenge simgesini onayladı: ₸. 29 Mart 2007'de ise, iki tasarımcıyı (Vadim Davydenko ve Sanzhar Amirhanov) yarışmanın kazananı olarak ilan etti. 1.000.000 tenge ödülünü ve Kazakistan tenge simgesinin "ebeveynleri" unvanını paylaştılar. Simge, 2008 yılında Unicode kodlaması için önerildi ve U+20B8 kod numarasıyla Unicode 5.2.0'a (Ağustos 2009) dahil edildi.^[6]

Madeni paralar[değiştir | kaynağı değiştir]

Dolaşımdaki madeni paralar Kazakistan Öskemen Darphanesi tarafından üretildi.

Birinci seri (1993)[değiştir | kaynağı değiştir]

1993 yılında ilk madeni para dizisi, 2, 5, 10, 20 ve 50 tiyin değerlerinde ve üzerlerinde Kazakistan arması olacak şekilde bronzdan, 1, 3, 5, 10 ve 20 ise üzerlerinde efsanevi hayvanların yer alacağı şekilde nikelden üretildi.

2 Tiyin
5 Tiyin
10 Tiyin
20 Tiyin
50 Tiyin
1 Tenge
3 Tenge
5 Tenge
10 Tenge
20 Tenge

İkinci seri (1997 - 26 Nisan 2019)[değiştir | kaynağı değiştir]

1997'de, tiyin'in olmadığı ve en küçük paranın 1 tenge olacağı yeni bir seri tedavüle çıkarıldı.

1 Tenge
2 Tenge
5 Tenge
10 Tenge
20 Tenge
50 Tenge
100 Tenge

Üçüncü seri (2019'dan beri)[değiştir | kaynağı değiştir]

26 Nisan 2019'da ikinci seri ile tamamen aynı özelliklere sahip olarak tedavüle çıkarıldı. Değişiklik olarak yazıların Kiril alfabesi yerine Latin alfabesi ile yazıldı. Yazılar ön yüze Qazaqstan Respýblıkasy (Kazakistan Cumhuriyeti), arka yüze ise Teńge şeklinde yazıldı.^[7] Üçüncü seri dönemin Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev tarafından Kiril tabanlı bir alfabeden Latin kökenli bir alfabeye geçme, Kazak kültürünü ve ülkeyi Rus etkisinden uzaklaştırma konusundaki geçiş kararının bir parçası olarak yayınlandı. Madeni paraların tasarımları ise 20 Mart 2019'da geçici cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev tarafından onaylandı.

2020 yılında Kazakistan Ulusal Bankası 200 tenge değerinde yeni madeni para birimini çıkardı.^[8]

1 tenge
2 tenge
5 tenge
10 tenge
20 tenge
50 tenge
100 tenge
200 tenge

Hatıra paralar[değiştir | kaynağı değiştir]

Hatıra paralar 20, 50, 100, 500, 1.000, 2.500, 5.000 ve 10.000 tenge cinsinden tedavüle çıkartılır. Gümüş ve altın paralar ise 1, 2, 5, 10, 20, 50 ve 100 tenge cinsinden tedavüle çıkartılır.

Banknotlar[değiştir | kaynağı değiştir]

1993 serisi[değiştir | kaynağı değiştir]

15 Kasım 1993'te Kazakistan Ulusal Bankası 1, 2, 5, 10, 20 ve 50 tiyn, 1, 3, 5, 10, 20 ve 50 tenge olacak şekilde paraları tedavüle çıkarttı. Kısa süre sonra 100 tenge tedavüle çıkartıldı. Bunları 1994 yılında 200, 500 ve 1.000 tenge takip etti. 1996'da 2.000 tenge, 1999'da 5.000 tenge ve 28 Temmuz 2003'te 10.000 tenge tedavüle çıkartıldı.^[9]

1993 Serisi
Resim		Değeri	Ana rengi		Bilgi		Tarih
Ön yüz	Arka yüz	Değeri	Ön yüz	Arka yüz	Ön yüz	Arka yüz	Tedavüle çıkarılışı	Tedavülden çekilişi
		1 tiyn	Yeşil	Yeşil	Sayı ve Kazakça yazıyla değeri, benzersiz geometrik tasarımlı arka plan	Sayı ve Kazakça yazıyla değeri, benzersiz geometrik tasarımlı arka plan ve Kazakistan arması	1993	2001
		2 tiyn	Açık mavi	Açık mavi
		5 tiyn	Pembe	Pembe
		10 tiyn	Kırmızı	Kırmızı
		20 tiyn	Mavi, yeşi	Mavi
		50 tiyn	Kahverengi, yeşil	Kahverengi
		1 tenge	Mavi	Açık mavi	Fârâbî portresi	Fârâbî'nin formülasyonları ve geometrik şekiller		2012-2018
		3 tenge	Yeşil	Mavimsi yeşil	Suinbai Aronuly portresi	Alatau manzarası
		5 tenge	Kahverengi	Sarı, turuncu	Kurmangazi Sağırbayoğlu portresi	Kurmangazi türbesi
		10 tenge	Yeşil	Açık yeşil	Çokan Velihanov portresi	OkZhetpes dağı
		20 tenge	Kahverengi	Açık kahverengi	Abay Kunanbayoğlu portresi	Altın kartal ve adam çizimi
		50 tenge	Kırmızımsı	Açık kırmızı	Abulhair Khan portresi	Mangistav'ın taş çizimleri
		100 tenge	Menekşe	Pembe	Abılay Han portresi	Hoca Ahmed Yesevi Türbesi
		200 tenge	Kahverengi, kırmızı	Sarı, mavi	Fârâbî portresi		1994
		500 tenge	Koyu mavi, mavi	Mavi, menekşe
		1.000 tenge	Yeşil, kırmızı	Yeşil, mavi, kırmızı
		2.000 tenge	Yeşil, mavi	Yeşil, kahverengi			1996
		5.000 tenge	Kahverengi, menekşe	Kahverengi			1998
		10.000 tenge	Mavi	Mavi, kahverengi		Kar leoparı ve dağlar	2003

2006 serisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kazakistan Ulusal Bankası 2006 yılında yeni bir banknot serisi yayınladı. Banknotlar öncekilerle aynı değerlerdedir.

2006 serisi öncekilerden tasarımsal olarak çok daha farklı. Ayrıca paranın ön yüzü dikeydir ve Kazakça yazılmıştır. Tüm banknotlarda Astana Bayterek anıtı, Kazakistan bayrağı, Kazakistan arması, Kazakistan'ın ilk cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in imzalı el izi ve Kazakistan millî marşı'nın sözleri yer almaktadır. Tek farkları renkleridir.

2006 Serisi
Resim		Değeri	Ana rengi	Bilgi		Tedavüle çıkarılışı
Ön yüz	Arka yüz	Değeri	Ana rengi	Ön yüz	Arka yüz	Tedavüle çıkarılışı
		200 tenge	Turuncu	Astana Bayterek anıtı, Kazakistan bayrağı, Kazakistan arması, Kazakistan'ın ilk cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in imzalı el izi ve Kazakistan millî marşı'nın sözleri, sayı ve Kazakça yazıyla değeri ve sahte paranın yasal olmadığını belirten ibare	Ulaştırma ve Haberleşme Bakanlığı ve İşim Nehri üzerindeki köprüde kanatlı bir kar leoparı, Savunma Bakanlığı ile Kazakistan haritasının ana hatları ve arka planda bozkırlar, Rusça değeri, değerin Kazakçası, veren bankanın logosu, Rusça sahte banknotların yasaya aykırı olduğunu belirten ibare	2006-2016^[10]
		500 tenge	Mavi		Maliye Bakanlığı ve Astana Belediye Binası, arka planda martı ile Kazakistan haritasının ana hatları, Rusça değeri, değerin Kazakçası, veren bankanın logosu, Rusça sahte banknotların yasaya aykırı olduğunu belirten ibare
		1.000 tenge	Kahverengi		Başkan Kültür Merkezi, arka planda dağlar ile Kazakistan haritasının ana hatları, Rusça değeri, değerin Kazakçası, veren bankanın logosu, Rusça sahte banknotların yasaya aykırı olduğunu belirten ibare
		2.000 tenge	Yeşil		Abay Opera Evi, arka planda dağlar ile Kazakistan haritasının ana hatları, Rusça değeri, değerin Kazakçası, veren bankanın logosu, Rusça sahte banknotların yasaya aykırı olduğunu belirten ibare
		5.000 tenge	Kırmızı		Bağımsızlık Anıtı ve Kazakistan Otel, arka planda dağlar ile Kazakistan haritasının ana hatları, Rusça değeri, değerin Kazakçası, veren bankanın logosu, Rusça sahte banknotların yasaya aykırı olduğunu belirten ibare
		10.000 tenge	Mor		Ak Orda başkanlık sarayı, arka planda kanyonlar ile Kazakistan haritasının ana hatları, Rusça değeri, değerin Kazakçası, veren bankanın logosu, Rusça sahte banknotların yasaya aykırı olduğunu belirten ibare

2011-2017 serisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kazakistan Ulusal Bankası, 2011, 2012, 2013 ve 2014 yıllarında 1.000, 2.000, 5.000 ve 10.000 tenge cinsinden yeni bir banknot serisi yayınladı. Bu serinin tasarımlarında "Kazak Eli" anıtı yer alıyor. 2017 yılında, Kazakistan Ulusal Bankası bu serinin bir parçası olarak 500 tenge değerinde bir banknot tedavüle çıkarttı, ancak banknotun arka tarafında bir martı görüntüsü ve Kazakistan'ın başkenti Astana'daki Moskova iş merkezinin görüntüsü yer alması tartışmalara neden oldu.^[11]

2011-2017 Serisi
Resim		Değeri	Ana rengi	Bilgi		Tedavüle çıkarılışı
Ön yüz	Arka yüz	Değeri	Ana rengi	Ön yüz	Arka yüz	Tedavüle çıkarılışı
		500 tenge	Mavi	Bayrak, Gökdelenler, "Kazak Eli" anıtı ("Kazakistan'ın Bağımsızlığını" ve "Nesillerin Devamını" temsil eder), Kazakistan arması ve Kazakistan bayrağı	Kazakistan haritasının ana hatları, martılar	2017
		1.000 tenge	Sarı, kahverengi, turuncu ve mavi		Kazakistan haritasının ana hatları, dağlar ve Ustyurt Plateau manzarası	2014
		2.000 tenge	Yeşil		Kazakistan haritasının ana hatları ve İrtiş Nehri	2012
		5.000 tenge	Kırmızı, mavi, sarı ve yeşil		Kazakistan haritasının ana hatları, Bağımsızlık anıtı, Kazakistan Otel, Tjan-Shan dağında Zailijsky Alatau sırtı	2011
		10.000 tenge	Menekşe ve mavi		Kazakistan haritasının ana hatları ve Ak Orda	2012
		20.000 tenge	Gri ve menekşe		Ak Orda ve başkent Astana manzarası	2015

Yeni güvenlik özelliklerine sahip 2008 serisi[değiştir | kaynağı değiştir]

2008'den bu yana, Astana düzenlenen 2011 Asya Kış Oyunları'nın tasvir edildiği banknotlar da dahil olmak üzere bir dizi hatıra tasarımı tedavüle çıkartıldı. Hatıra banknotlar 1.000 tenge, 2.000 tenge, 5.000 tenge ve 10.000 tenge olarak tedavüle çıkartılır.

Hatıra banknotlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl	Birim	Açıklama
2001	5.000 tenge	Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığın 10. yıldönümünü anmak için basılmıştır.
2008	5.000 tenge	Kazak tengesi'nin 15. yıldönümünü anmak için basılmıştır.
2010	1.000 tenge	AGİT'in Kazakistan Devletinde buluşmasını anmak için basılmıştır.
2011	1.000 tenge	Kazakistan'ın İslam İşbirliği Teşkilatı başkanlığını anmak için basılmıştır.
2011	2.000 tenge	Astana'nın ev sahipliği yaptığı Asya Kış Oyunları anısına basılmıştır.
2011	10.000 tenge	Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığın 20. yıldönümünü kutlamak için basılmıştır.
2013	1.000 tenge	Ön yüzünde Kül Tigin, arka yüzünde ise Kül Tigin Yazıtı yer almaktadır.
2016	10.000 tenge	Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığın 25. yıldönümünü kutlamak için basılmıştır. Ayrıca 1 Aralık İlk Devlet Başkanı Günü sebebiyle arka yüzünde Nursultan Nazarbayev'in bir portresi yer almaktadır.^[12]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2019.
^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.
^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.
^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 17 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.
^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.
^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2015.
^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.
^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.
^ Linzmayer, Owen (2012). "Kazakhstan". The Banknote Book. San Francisco, CA: http://www.banknotebook.com/ 29 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ "Tenge Banknotes Of 2006 Withdrawn In Kazakhstan". kazworld.info. 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.
^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.
^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2019.

[1] "Arşivlenmiş kopya". 14 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2019.

[2] "Arşivlenmiş kopya". 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.

[3] "Arşivlenmiş kopya". 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.

[4] "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 17 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.

[5] "Arşivlenmiş kopya". 5 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.

[6] "Arşivlenmiş kopya". 10 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2015.

[7] "Arşivlenmiş kopya". 4 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.

[8] "Arşivlenmiş kopya". 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.

[9] Linzmayer, Owen (2012). "Kazakhstan". The Banknote Book. San Francisco, CA: http://www.banknotebook.com/ 29 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[kazworld-10] "Tenge Banknotes Of 2006 Withdrawn In Kazakhstan". kazworld.info. 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.

[11] "Arşivlenmiş kopya". 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.

[12] "Arşivlenmiş kopya". 16 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2019.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

g t d Asya para birimleri
Orta	Özbekistan somu Kırgızistan somu Somoni Tenge Türkmenistan manatı
Doğu	Yuan Hong Kong doları Japon yeni Kuzey Kore wonu Güney Kore wonu Pataka Tögrög Yeni Tayvan doları
Güney	Afgani Taka Ngultrum Hindistan rupisi Rufiyaa Nepal rupisi Pakistan rupisi Sri Lanka rupisi
Güneydoğu	Brunei doları Kyat Riel Endonezya rupiahı Laos kipi Ringgit Filipinler pesosu Singapur doları Baht Đồng
Batı	Abhazya apsarı Azerbaycan manatı BAE dirhemi Bahreyn dinarı Ermeni dramı Mısır lirası (Gazze Şeridi) İran riyali Irak dinarı Yeni İsrail şekeli Ürdün dinarı (Batı Şeria) Kuveyt dinarı Karabağ dramı (tanınmamış) Lübnan lirası Katar riyali Suudi Arabistan riyali Suriye lirası Türk Lirası Umman riyali Yemen riyali

g t d Para birimi simgeleri (¤)
Güncel	؋ ฿ ₵ ₡ ¢ $ ₫ ֏ € ƒ ₲ ₴ ₾ ₭ ₺ ₼ ₦ ₱ £ 元圆圓 ﷼ ៛ ₽ ₹ ૱ ௹ ꠸ ₨ ₪ ৳ ₸ ₮ ₩ ¥ 円
Tarihsel	₳ ₢ ₰ ₯ ₠ ₣ ₤ ₶ ℛℳ ℳ ₧ 𐆚 𐆖 𐆙 𐆗 𐆘
Tedavüle çıkmayan	₥ ₷

tenge Nedir?

tenge Nedir?

tenge Nedir?

Tenge

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Simgesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Madeni paralar[değiştir | kaynağı değiştir]

Birinci seri (1993)[değiştir | kaynağı değiştir]

İkinci seri (1997 - 26 Nisan 2019)[değiştir | kaynağı değiştir]

Üçüncü seri (2019'dan beri)[değiştir | kaynağı değiştir]

Hatıra paralar[değiştir | kaynağı değiştir]

Banknotlar[değiştir | kaynağı değiştir]

1993 serisi[değiştir | kaynağı değiştir]

2006 serisi[değiştir | kaynağı değiştir]

2011-2017 serisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Yeni güvenlik özelliklerine sahip 2008 serisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Hatıra banknotlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Haberler Kategorisinden Haberler